انتخابات استانی آری یا خیر!

کبنا ؛در طول سال‌های پس از انقلاب و برگزاری انتخابات گوناگون و بررسی‌های عمیق درباره چگونگی برگزاری آن، این ضرورت احساس شد که قانون کلی انتخابات ایراداتی دارد که نیازمند اصلاح است و باید راهکاری برای رفع این ایرادات پیدا شود. در این زمینه مسئولان ذی‌ربط بررسی‌های لازم را آغاز کردند و دولت لایحه‌ای به مجلس ارائه داد و نمایندگان مجلس نیز طرحی برای استانی شدن انتخابات تهیه کردند. طرحی که در ابتدا موفق به رای‌آوری در صحن نشد و با ارجاع به کمیسیون مربوطه، با اندکی تغییر و اصلاح این بار توانست نظر کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور را به عنوان کمیسیون تخصصی تامین کند و حالا در نوبت رسیدگی صحن قرار بگیرد. علیرضا رحیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس در‌این‌باره به «ابتکار» گفت که با درخواست نمایندگان و رای مثبت در صحن، قرار شده است طرح استانی شدن انتخابات که کلیات آن در صحن تصویب شده است، بدون نوبت در دستور کار صحن قرار بگیرد و به احتمال زیاد هفته آینده نوبت رسیدگی به این دستور است.
طرح استانی شدن انتخابات مثل هر طرح و لایحه دیگری موافقان و مخالفانی دارد که البته برخی مخالفان این طرح معتقدند در صورت رفع ایرادات قبلی، می‌تواند طرح خوبی باشد و احتمال دارد به آن رای مثبت بدهند. موافقان و طراحان هم طرح مذکور را قدمی برای ارتقای سطح مجلس، تقویت تحزب در کشور، صرفه‌جویی در هزینه‌های انتخاباتی، نخبه‌پروری، جلوگیری از نگاه قومی و قبیله‌ای نمایندگان، فاصله گرفتن از موضوعات خرد، تمرکز بر موارد کلان کشور و در نهایت پرداختن به نظارت و قانونگذاری به عنوان وظایف اصلی نمایندگان می‌دانند. هرچند که در عین حال مخالفان این طرح معتقدند استانی شدن انتخابات ابزاری در دست صاحبان پول و قدرت و جناح‌های سیاسی است و راهی برای ممانعت از ورود نخبگانی است که پول کمتری برای شناساندن خود به مردم و ورود به گردونه انتخابات دارند.
تلاش‌ها برای به نتیجه رسیدن انتخابات استانی
البته اوایل هفته جاری محمدجواد کولیوند، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس از برگزاری «جلسه استمزاجی بین مجلس و شورای نگهبان»، برای بررسی طرح استانی شدن انتخابات خبر داد و گفت که به منظور اینکه بررسی نتیجه این طرح بیهوده نباشد چنین جلسه‌ای برگزار کرده‌اند و موضوع استانی شدن انتخابات مجلس را با همفکری سه‌جانبه مجلس، شورای نگهبان و دولت انجام می‌دهند تا به نتیجه برسد. او همچنین تصریح کرد: «کلیات طرح استانی شدن انتخابات مجلس با عنوان «طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس» در صحن علنی مجلس تصویب شده است اما یک سری مواردی را دولت و شورای نگهبان متذکر شدند تا مسئله را به صورت جامع ببینیم.»
تلفیقی از مدل تناسبی و حداکثری را در صورت استانی شدن انتخابات اجرا می‌کنیم
کولیوند همچنین بااشاره به استفاده از مدل تناسبی و حداکثری درصورت تصویب استانی شدن انتخابات اضافه کرد: «مدل تناسبی به این شیوه است که بپذیریم سایر تشکل‌ها، احزاب، گروه‌ها و حتی مستقلین هم حق دارند که در مجلس کرسی داشته باشند و این موضوع جدیدی است که پیش‌بینی شده است؛ البته به نظرم بهتر است که تلفیقی از تناسبی و حداکثری را با هم اجرا کنیم.» او درباره مدل تناسبی هم گفت: «مدل تناسبی یعنی اینکه احزاب به نسبتی که آرائی را کسب می‌کنند، به آن‌ها در پارلمان کرسی می‌دهند، در 40 سال اخیر برای اولین بار است که این موضوع پیش‌بینی شده که در صورت تایید توسط شورای نگهبان، باید نظر کارشناسان و مراکز پژوهشی را اخذ کنیم.»
جلسات کارشناسانه شورای نگهبان درباره یک طرح انتخاباتی
به دلیل اهمیت موضوع استانی شدن انتخابات، پژوهشکده شورای‌نگهبان نیز به برگزاری نشست «جایگاه سیاست‌های کلی انتخابات در طرح اصلاح قوانین انتخابات» با حضور مصطفی میرسلیم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیداحسان قاضی‌زاده هاشمی نماینده مجلس و برخی اساتید دانشگاه‌ها و حقوقدانان اقدام کرد. احسان قاضی‌زاده، نماینده اصولگرای مجلس با تشریح معایب و مزایای طرح استانی شدن انتخابات این طرح را استانی- شهرستانی دانست و تاکید کرد: ‌«این طرح صرفا مبتنی بر ایجاد کنترل‌های مضاعف و آهنین نیست بلکه هدف اصلی آن اصلاح ساختار انتخابات است تا شاهد مجلسی قوی و کارآمدتر باشیم.»
در این راستا موافقان و مخالفانی از مجلس نیز با «ابتکار» مواردی را بیان کردند و رحیمی عضو هیئت رئیسه مجلس نیز به تشریح موضوع فوق و نظر طرفین پرداخت. این عضو ارشد فراکسیون امید مجلس تصریح کرد: «استانی شدن انتخابات موضوعی است که با وجود کارهای کارشناسی که صورت گرفته است همچنان موافقان و مخالفانی دارد. به نظر می‌رسد علاوه بر فعال‌شدن احزاب،‌ شفافیت بیشتری در حوزه انتخابات و حوزه نامزدها ایجاد می‌کند و خصوصا هزینه‌های انتخاباتی را شفاف‌تر می‌کند.»
نماینده مردم تهران در مجلس تاکید کرد: «از طرفی هم هزینه‌های سنگین برگزاری انتخابات که بر عهده وزارت کشور و دولت است تا حد زیادی کاهش می‌یابد. ضمن اینکه در مرحله شمارش آرا، تجمیع آرا و اعلام آرای نهایی هم حتما کمک‌کننده خواهد بود.» رحیمی افزود: «نمایندگان شهرستان‌ها تا حدی دغدغه دارند که ممکن است نتوانند در بعضی جاها حداقل رای 15 درصدی را کسب کنند و نتوانند وارد رقابت استانی بشوند که دغدغه آنها را به این شکل می‌توان جواب داد که در حوزه انتخابیه خودشان ترکیب جمعیتی به نحوی است که حداقل 15 درصد امکان کسب رای وجود دارد.» این عضو هیئت رئیسه مجلس همچنین به «ابتکار»‌ گفت:‌ «اگر استانی شدن انتخابات در صحن مجلس تصویب و پس از آن به تایید شورای نگهبان برسد، برای انتخابات سال آینده مجلس، اولین تجربه استانی شدن انتخابات را شاهد خواهیم بود.»
طرحی برای افزایش اعتبار مجلس
علی گل‌مرادی، نماینده مردم ماهشهر در مجلس به عنوان موافق طرح استانی شدن انتخابات به «ابتکار» گفت:‌ «مزیت‌های شهرستانی- استانی شدن انتخابات مجلس در قیاس با معایب آن بیشتر است و حتما این اتفاق کمک می‌کند تا سطح اعتبار مجلس افزایش پیدا کند. حوزه‌های انتخابیه نباید نگران شوند چون نامزدهای انتخاباتی از بین همان متقاضیان استان تعیین می‌شوند و از بیرون استان نمی‌آیند.» این نماینده موافق استانی شدن انتخابات افزود: «با این تفاوت که اگر چند نفر از یک حوزه که یک نماینده می‌خواهد با حداقل درصد به مرحله استانی رفتند و آرای استانی باعث شد فرد دوم یا سوم در شهرستان رای لازم را در استان کسب کند، این موضوع نشانگر مقبولیت بیشتر آن فرد در استان است و همین موضوع ما را یک گام جلو می‌برد. همچنین باعث می‌شود مجمع نمایندگان همگرایی بیشتری با یکدیگر داشته باشند و اهداف کلان‌تر را در سطح استان ببینند.»
طرح استانی شدن انتخابات و ادعای مغایرت با قانون اساسی!
ولی سید‌حمیدرضا کاظمی، نماینده مردم پلدختر در مجلس از مخالفان این طرح است و در تاکید به «ابتکار» دلایل مخالفت‌های خود را با این طرح بیان کرد. نایب رئیس اول کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور گفت: ‌«ما به عنوان کمیسیون تخصصی پیش‌نویس لایحه دولت و طرح نمایندگان و طرحی که اول رد شده بود را درباره استانی شدن انتخابات مورد بررسی قرار دادیم، ولی به نظرم این موضوع با قانون‌اساسی مغایرت دارد چون قانون‌اساسی بر بحث مشارکت حداکثری مردم در انتخابات تاکید دارد و این طرح باعث کاهش مشارکت مردم در انتخابات می‌شود.» نماینده مردم پلدختر در مجلس همچنین این طرح را مغایر سیاست‌های کلی ابلاغی رهبری دانست و افزود: «طرح استانی شدن انتخابات مغایر با سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی رهبری است چون در این سیاست‌های ابلاغی بر ارتقا و تقویت ارتباط بین وکیل و موکل تاکید شده است ولی این طرح باعث کاهش این ارتباط می‌شود.»
او همچنین ادامه داد: «‌با‌توجه به اینکه این طرح شهرستانی- استانی است، در آن دیده شده که هر نامزد انتخاباتی بین 10 تا 15 درصد آرا از شهر خودش کسب کند و مابقی را از استان کسب کند. نقدی که در این باره وجود دارد این است که مثلا یک نفر از شهر خودش 10 درصد رای را کسب می‌کند و شخصی 60 درصد آرا را از شهر خودش به دست می‌آورد، ولی در استان آن شخص 10 درصدی بیش از شخص 60 درصدی رای کسب کند، پیروز رقابت است و درواقع نماینده 10 درصدی نماینده مردم شهری می‌شود که مقبولیت 10 درصدی داشته است.»
پیروزی صاحبان پول و قدرت در انتخابات استانی
نایب رئیس کمیسیون شوراها نقص دیگر این طرح را درباره «تاثیر و نقش ثروت و قدرت در انتخابات»، دانست و تصریح کرد:‌ «قدرتمندان و کسانی که پول بیشتری در دست دارند در این باره می‌توانند پیروز انتخابات استانی باشند.» او مورد دیگر مخالفت خود با این طرح را مربوط به کاهش تمایل و مشارکت مردمی در صورت ابطال انتخابات در یک حوزه انتخابیه دانست و به «ابتکار» گفت:‌ «اگر به هر دلیلی انتخابات در یک حوزه ابطال شود، در انتخابات میان‌دوره‌ای مردم باید دوباره پای صندوق‌های رای بروند و در این صورت کل مردم آن استان باید در رای‌گیری شرکت کنند، در حالی که انگیزه‌ای برای شرکت در انتخابات حوزه‌ای دیگر ندارند و در این صورت دوباره فردی با حداقل آرا نماینده مردم حوزه‌ای می‌شود که به او رای نداده‌اند.»
امیدها برای ارتقای سطح مجلس با انتخابات استانی
ولی حمید گرمابی، نماینده مردم نیشابور هم به عنوان موافق این طرح به «ابتکار» گفت: «موافق استانی شدن انتخابات هستم چون باعث می‌شود چهره‌های استانی و ملی در انتخابات شانس بیشتری داشته باشند و نقش احزاب پررنگ‌تر می‌شود و این امید وجود دارد که سطح مجلس بالاتر برود.» این عضو فراکسیون امید مجلس تاکید کرد:‌ «باتوجه به اینکه شخصیت‌های شناخته شده از نظر تخصص و تجربه بالاتر از دیگر نامزدهای انتخاباتی هستند، تا حدی توجه و تمرکز نمایندگان و مجلس به دو وظیفه اصلی خود یعنی قانونگذاری و نظارت بر اجرای صحیح قانون جلب می‌شود.» گرمابی تاکید کرد:‌ «در این صورت مطالبات متفرقه مردم کاهش می‌یابد و مجموع این موارد نشان می‌دهد ما باید به سمت استانی شدن انتخابات برویم چون سطح مجلس را بالا می‌برد و این به نفع کشور و مردم است.» (منبع: ابتکار)