دولت روحانی رکورددار استعفا

کبنا ؛یکی از اتفاقاتی که در دولت دوازدهم خیلی متداول شده است، استعفای وزرای آن است. گویا دولت حسن روحانی به خصوص دولت دوازدهم با استعفای وزرایش خو گرفته و این به امری عادی و متداول تبدیل شده است. هر چقدر که دولت احمدی‌نژاد وزرایش را اخراج می‌کرد به همان اندازه وزرای دولت روحانی استعفا داده‌اند. در مهرماه سال گذشته بود که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی استعفا داد و پس از او محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز از سمت خود استعفا داد و کنار رفت هر چند استعفای او بیشتر جابه‌جایی بود نه کناره‌گیری. در ادامه سید حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت هم در دی‌ماه سال ۹۷ از وزارت کناره‌گیری کرد تا دولت روحانی رکورددار کناره‌گیری وزرا شود. اما ماجرای استعفای وزرای دولت روحانی به همین موارد ختم نشد و این پایان ماجرا نبود چرا که در اسفندماه سال گذشته استعفای اینستاگرامی ظریف یک شوک بزرگ به دولت وارد کرد هرچند رئیس‌جمهوری بر خلاف استعفاهای قبل با این کناره‌گیری موافقت نکرد. داستان ادامه‌دار استعفای وزرا به سال جدید نیز کشیده شد و روز جمعه سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش نیز از سمت خود استعفا داد.
به نظر می‌رسد همه وزرایی که در دولت حسن روحانی تا به حال خدمت کرده‌اند تمایل زیادی دارند که در کارنامه کار آنها حتما استعفا درج شده باشد. در شرایطی که دولت به خاطر مسائل بین‌المللی به شدت تحت فشار است و مشکلات اقتصادی حسن روحانی را در تنگنا قرار داده است، استعفای وزرای او نیز باری افزون بر دوش روحانی گذاشتند. برخی از تحلیلگران معتقدند یک دست و ناهمگون بودن دولت حسن روحانی باعث شده است که وزرا حاضر نباشند از وجه سیاسی و اعتبار خود بگذرند و با تمام کم و کاستی‌ها در کنار دولت بمانند. در مقابل عده‌ای از فعالان سیاسی بر این باورند که شرایط داخلی و فشارهای خارجی باعث شده است که آنها نتوانند آنگونه که باید برنامه‌های خود را اجرایی کنند، به همین دلیل ترجیح می‌دهند از دولت جدا شوند.
وزرای مستعفی دست‌شان بسته بود
اسماعیل گرامی‌مقدم، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در‌این‌باره می‌گوید: اینکه گفته می‌شود یکی از دلایل استعفای وزرا ناهمگن بودن دولت حسن روحانی است می‌شود تا حدودی در رابطه با برخی از وزرا قبول کرد. اما به نظر من این تحلیل بسیار ضعیف خواهد بود، به خاطر اینکه ناهمگونی در دولت‌های قبل از آقای روحانی هم وجود داشته و فقط مخصوص این دولت نیست.
این فعال سیاسی با اشاره به اینکه در چنین شرایطی چرا برخی وزرا استعفا می‌دهند، تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد بیشتر شرایط بیرونی که بر دولت تحمیل می‌شود عملا کار را بر وزرا دشوار کرده است و آنها به این دلیل که نمی‌توانند کاری از پیش ببرند استعفا می‌دهند. برای مثال وزیر بهداشت قبلی برای ادامه و تکمیل «طرح سلامت» تقاضای بودجه کرد اما وقتی با کمبود بودجه مواجه شد استعفا داد. این وزرا در واقع وقتی می‌بینند برنامه‌های‌شان پیش نمی‌رود برای اینکه مسئولیت عدم تحقق برنامه‌ها را از دوش خود بردارند استعفا می‌دهند. هر‌چند خود این امر قابل انتقاد است اما آنها چاره دیگری ندارند.
او در ادامه می‌افزاید: اینکه برخی می‌گویند وزرای مستعفی با این کار می‌خواهند تمامی قصور متوجه رئیس‌جمهوری شود را قبول ندارم. به عقیده من در شرایط کنونی خود رئیس‌جمهوری نیز باید استعفا دهد چرا که زمانی که نمی‌تواند کاری از پیش ببرد، ماندن او فایده‌ای ندارد مگر اینکه اختیارات ویژه به او داده شود. به نظر من نه تنها وزرای مستعفی بلکه دیگر وزرا نیز وامانده‌اند و نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. خود من با برخی از وزیران که دیدارهایی داشتم، از کاستی‌ها گلایه داشتن به گونه‌ای که حتی از پذیرفتن مسئولیت پشیمان شده بودند. حالا اینکه چرا برخی هنوز مانده‌اند و تاکنون استعفا نداده‌اند دلایلی دارد و یا احتمالا در آینده استعفا می‌دهند.
سخنگوی حزب اعتماد ملی با بیان اینکه اصلاح‌طلبان در دولت حضور ندارند که الان بخواهند از آن خارج شوند، می‌گوید: آقای روحانی تمام دولت خود را در اختیار اصولگرایان معتدل گذاشت. درواقع حسن روحانی اصلاح‌طلبان را فقط تا پشت در پاستور راه داد.
کمبودها می‌تواند دلیل استعفای وزرا باشد
بنابراین اگر ما امروز می‌بینیم که اصولگرایان معتدل از دولت خارج می‌شوند به این دلیل نیست که نمی‌خواهند مسئولیت ناکارآمدی دولت را بر عهده بگیرند. ناکارآمدی فعلی به عملکرد دولت بر نمی‌گردد چرا که بسیاری از مسائل پیش آمده خارج از اختیار دولت بود و بر او تحمیل شد. برای مثال اگر همین امروز نخست وزیر ژاپن به ایران سفر کند و مذاکره‌ای انجام شود دلار به مرز 8 هزار تومان می‌رسد. این اتفاق باعث می‌شود خزانه دولت پر شده، اشتغال زیاد می‌شود، در نتیجه سرمایه‌گذاری بالا می‌رود. ما اساسا نمی‌توانیم در رابطه با اینگونه مسائل همه قصور را بر عهده دولت یا وزارتخانه‌ها بگذاریم. اما در کل ما از این استعفاها می‌توانیم نتیجه بگیریم که به دلیل عدم وجود امکانات، وزرا توان ادامه کار ندارند و استعفا می‌دهند.
گرامی‌مقدم با بیان اینکه ما چندین وزارتخانه داریم که در حال حاضر به دلیل مسائل خارجی کاملا قفل هستند، می‌گوید: وزرای آنها به این دلیل که بیشتر از این بر دولت فشار نیاید استعفا نداده‌اند. در حقیقت دست بسته بودن وزرا باعث استعفای آنها شده است.
وی در پاسخ به این سوال که این وزرا اگر از قبل اشراف و یا اطلاعاتی نداشتند چرا مسئولیت قبول کردند اگر می‌دانستند مشکلاتی وجود دارد به چه دلیل از ابتدا قبول کردند، می‌گوید: نمی‌شود صفر و صد به این قضیه نگاه کرد ما باید یک تحلیل میانه داشته باشیم. شاید این وزرا پیش‌بینی می‌کردند که اتفاقاتی در صحنه سیاسی و دیپلماسی کشور رخ دهد که گشایشی به وجود آید، اما پس از چند سال تمامی این امیدها به ناامیدی تبدیل شد. آنها وقتی این چشم‌انداز را مقابل خود می‌بینند کناره‌گیری می‌کنند چرا‌که در این شرایط امکان اجرای مصوبات بلند‌مدت وجود ندارد. به عنوان مثال همین تحریم‌های اخیر پتروشیمی ایران که چندین وزارتخانه را درگیر می‌کند، قطعا هیچ وقت شرکت نفت و شستا چنین چیزی را پیش‌بینی نمی‌کرد.