تاریخ انتشار
سه شنبه ۱۰ دی ۱۳۹۸ ساعت ۰۱:۴۶
کد مطلب : ۴۱۶۰۸۶
مجید ابهری:
زنان در تور اعتیاد
۰
کبنا ؛اگر روزگاری مصرف مواد مخدر فقط رنگ و بوی مردانه داشت و خانواده‌ها درگیر پسرها، پدرها و برادرهای مصرف کننده مواد مخدر بودند و بنیادهای خانه و خانواده با اعتیاد مردان معتاد خانواده به لرزه در می‌آمد و باعث اشک و نگرانی مادر، خواهر یا همسرشان شده بودند، اما اکنون اعتیاد وارد جمع‌های زنانه نیز شده است. با گسترش مصرف مواد مخدر در بین زنان دیگر اعتیاد نمی‌تواند یک صفت تمام قد مردانه باشد، حالا زنان هم سهم زیادی از این آسیب اجتماعی دارند. واقعیت این است که اعتیاد بعد از جولان دادن در میان مردها، در یک دهه گذشته میان زنان و دختران نیز نفوذ پیدا کرده است و ما هر روز بیشتر از دیروز شاهد زنانه شدن اعتیاد هستیم.
اظهارنظر مسئولان حوزه موادمخدر نیز به زنانه شدن اعتیاد صحه می‌گذارد. همین هفته گذشته بود که رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر به تسنیم گفت: درصد زنانی که گرفتار مواد مخدر می‌شوند، افزایش پیدا کرده است. البته سردار محمد مسعود زاهدیان گفت که در اعتیاد کماکان مردان دست بالا را دارند و نرخ شیوع مصرف موادمخدر در بانوان بیشتر از آقایان نیست، اما درصد زنانی که گرفتار موادمخدر می‌شوند، افزایش پیدا کرده است.
چه تعداد مصرف کننده وجود دارد؟
پیدا کردن آمار دقیق از جمعیت مبتلا به اعتیاد به‌ویژه زنان مبتلا به اعتیاد در کشور کار دشواری است اما هر از چندگاهی آماری از مصرف کنندگان مواد مخدر به بیرون درز پیدا می‌کند که معمولا تفاوت معناداری با واقعیت‌های جامعه دارد. اواخر مهر ماه امسال بود که معاون مقابله با عرضه و امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر آماری از مصرف کننده‌های موادمخدر اعلام کرد. ناصر اصلانی در گفت‌وگو با ایرانا مدعی شده بود که 4میلیون و ۴۰۸ هزار ایرانی معتاد هستند. به گفته وی:«2میلیون و ۸۰۸ هزار معتاد مستمر و یک میلیون و ۶۰۰ هزار مصرف کننده تفننی در کشور وجود دارد.» البته برخی معتقدند آمار اصلانی بسیار خوشبینانه است و عملا مصرف کنندگان مواد مخدر در هر سطحی بیشتر از این تعداد هستند.
اگر طبق آمارها و پیش‌بینی‌های انجام شده در جامعه ایرانی، سهم زنان از جمعیت مبتلا به اعتیاد در کشور را 10درصد بدانیم، یعنی می‌توانیم برآورد کنیم که امروز ما با یک جمعیت حدودی و رو به رشد 500هزار نفری از زنان و دخترانی مواجه هستیم که در آتش این مخدرهای سنتی و صنعتی دارند آهسته آهسته هویتی تازه برای زنانگی جامعه ما تعریف می‌کنند، گویی آنها اگر در جایی به سهم و حق حقیقی خود از بودن در جامعه نرسیده‌اند، اینجا و به غلط سهم‌خواهی‌هایشان دارد به نتیجه می‌رسد. معاون مقابله با عرضه و امور بین‌الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر به پیامدهای خطرناک مواد مخدر نیز اشاره کرد و کاهش سن مصرف کنندگان، افزایش مصرف مواد مخدر در بین زنان و شاغلان، ضربه‌پذیری نهاد خانواده، تمایل به مصرف همزمان و ترکیبی مواد مخدر پیامدهای پیش‌بینی شده برای مواد مخدر تا سال ۲۰۲۵ عنوان کرد.
با توجه به گفته‌های معاون مقابله با عرضه و امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر، در مصرف کننده‌های این مواد ما شاهد تغییر و گردش در مصرف نوع مخدرها هستیم، به این ترتیب اقبال از مصرف مخدرهای سنتی به سمت مصرف مخدرهای صنعتی چرخیده است، ضمن اینکه این دست از مخدرها قابل دسترس‌تر نیز هستند، همچنین طبق گفته اصلانی در سال‌های پیش رو با رشد زنان مصرف کننده مخدر صنعتی مواجه می‌شویم.
اعتیاد مرز ندارد
در خصوص زنانه شدن اعتیاد یک آسیب‌شناس و متخصص علوم رفتاری گفت:«گسترش اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک چالش بزرگ اجتماعی دیگر مرزبندی‌ها را شکسته و از دیوار جنسیت‌ها عبور کرده است. قبلا درصد ناچیزی از زنان گرفتار باتلاق اعتیاد بودند اما متاسفانه امروز حمله اعتیاد به سمت زنان نیز به یکی از چالش‌های بزرگ خانواده‌ها تبدیل شده است.» دکتر مجید ابهری افزود:«سیگار کشیدن که دروازه ورود به اعتیاد است، تقریبا به شکل همه‌گیر بین دختران جوان و زنان دارد شیوع پیدا می‌کند، وقتی که زنان در حال رانندگی، با سیگار میان انگشتانشان رانندگی می‌کنند، وقتی در مراکز عمومی و سفره‌خانه‌ها از قلیان به عنوان یکی از چاشنی‌های دورهمی استفاده می‌کنند و قلیان در دست دختران جوان دوره به دوره می‌چرخد، یا وقتی کسی از سیگار شروع می‌کند و از قلیان عبور می‌کند، می‌تواند اسیر مواد مخدر هم بشود. به همین جهت است که من بارها گفته‌ام به معنای واقعی سیگار دروازه ورود به مواد مخدر است.»
چرا زنان به دنبال مخدرها می‌روند؟
ابهری در پاسخ به این پرسش که علل روی آوردن زنان به مصرف مواد مخدر چیست؟ گفت:«این که در دهه اخیر با زنانه شدن اعتیاد مواجه شده‌ایم، به این معنا نیست که از جمعیت مردان معتاد کم شده است، بلکه به آن معنا که زنان بیشتری به سمت مواد مخدر روی آورده‌اند. مواد مخدری مانند گل، حشیش و مشتقات آن اخیرا در بین دختران جوان نیز گسترش پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: از نظر رفتارشناسی و کالبدشکافی اعتیاد عده‌ای به اصطلاح برای خودنمایی و نشان دادن روشنفکری خود، عده‌ای دیگر برای عقب نماندن از قافله دوستان و همسالان خود و تعداد دیگری نیز فریب خورده‌اند که درگیر مواد مخدر می‌شوند، به زعم آنها این گونه مواد اعتیادآور نیست و فقط سرگرمی و تفنن است، در حالی که مواد مخدر موجود در زمینه گیاهی، مثل گل و مشتقات آن حتی با بو کردن هم سلول‌های مغزی دچار اعتیاد می‌شوند. امروزه در مهمانی‌ها و دورهمی‌های دختران و زنان، گل به عنوان گلِ جلسه در دست‌ها می‌چرخد. بعد از آن شیشه به عنوان دروغی بزرگتر برای لاغر شدن و باز شدن چروک صورت و بدن در بعضی از سالن‌های ورزشی و آرایشی به بانوان توصیه می‌شود و آنها را به باتلاق نابودی اعتیاد می‌کشاند، درصد قابل توجهی از زنان فریب دروغ‌های تبلیغاتی را خورده‌اند. در مقام بعدی تریاک و مشتقات آن، هروئین و مشتقات آن، و همچنین آمفتامین‌ها از اقلامی هستند که شیوع مصرف آنها در میان زنان دیده می‌شود.» این آسیب‌شناس اجتماعی با ذکر اینکه زنان بلد نیستند «نه» بگویند، گفت:«مصیبت از آنجا آغاز می‌شود که زنی به خاطر مرد مورد علاقه‌اش و به‌خاطر اینکه دل او را نشکند یا به‌دست بیاورد، به چنین مرحله از نابودی کشیده می‌شود، در یک پیمایش میدانی بخش قابل توجهی از زنان دارای اعتیاد به علت جلب توجه مرد مورد علاقه خودشان به سمت اعتیاد کشیده شده‌اند، چراکه آنها دچار عدم مهارت در «نه» گفتن هستند.» ابهری با اشاره به تاثیرگذاری فقر در حوزه اعتیاد زنان عنوان کرد:«فقر چندان به اعتیادِ زنانه به‌ویژه زنان شهری مربوط نیست، در مناطق مرزی فقر و اعتیاد و استفاده از شیره و تریاک داستان دیگری است، اما الان در اعتیاد زنان شهری، فرد کوکائین می‌کشد به قیمتی گزاف، این چه فقری است؟ باید هرچه زودتر در این زمینه‌ها اطلاع‌رسانی شود و امکانات درمانی در اختیار زنان جوان قرار بگیرد، در این صورت خیلی سریع‌تر می‌توان از این مرحله نابودی خلاصی پیدا کرد. خانواده‌ها و دختران جوان نباید فریب این حرف‌ها را بخورند که اینگونه از اقلام فاقد اعتیاد بوده یا اینکه اصلا اعتیاد آور نیستند، ما اگر آب خوردن را به‌طور مرتب هر روز بخوریم دچار اعتیاد آب خوردن می‌شویم، چطور می‌شود مواد مخدری که روی مغز اثر می‌گذارد اعتیادآور نباشد؟»
پیامدهای اجتماعی زنان مبتلا به اعتیاد
مجید ابهری در پاسخ به اینکه، افزایش زنان مبتلا به اعتیاد چه پیامدهایی را به دنبال دارد، گفت: «زنان به عنوان همسر و مادر اگر به باتلاق اعتیاد کشیده شوند، ارکان خانواده به خطر می‌افتد و به سوی نابودی کشیده می‌شود. اعتیاد زنان به همان اندازه خطرناک است که اعتیاد مردان خطر دارد، چه بسا در موارد متعدد خطر و آسیب‌های آن برای جامعه بسیار بیشتر از اعتیاد مردان هم باشد، چون زنانِ گرفتار اعتیاد، فرزندانی را به دنیا می‌آورند که آنها نیز در بدو تولد معتاد هستند، مادران معتاد فرزندان معتاد به دنیا می‌آورند، به همین خاطر جوانترین معتادان در ایران وجود دارند، همین بچه‌هایی که سر چهارراه‌ها بغل بعضی از زنان قرار دارند که معمولا هم در خواب به سر می‌برند، آنها جوانترین معتادان دنیا هستند که متاسفانه در ایران هستند.» ابهری اضافه کرد:«اعتیاد زنان خطرناک‌تر از اعتیاد مردها است، چون زنان به خاطر ساختار فیزیکی خود خیلی زودتر و عمیق‌تر گرفتار می‌شوند. امروز گروه‌های سنی 17 تا 30 سال در معرض اعتیاد هستند و زنان شهری بیشتر در معرض موادی مانند گل، شیشه، کراک، کوکائین، قرار دارند، اینها مواد مخدر شهری به شمار می‌روند؛ اما زنان زیادی که در روستاها و مناطق مرزی هستند در زمینه تریاک و مشتقات آن درگیر اعتیاد می‌شوند، آن هم بر اساس یک فرهنگ غلط که مثلا کمرم درد می‌کند و باید تریاک استفاده بکنم، با این باور فرهنگی غلط مواد مخدر را داروی دردهایشان می‌دانند. همچنین مواد مخدر گیاهی میان دختران دانش‌آموز و دانشجو بیشتر خواهان دارد، چراکه بسیار آزادانه این اقلام به دست آنها می‌رسد.»
راه پیشگیری از روند رو به رشد اعتیاد زنان چیست؟
این متخصص علوم رفتاری در پایان، در خصوص پیشگیری از روند رو به رشد اعتیاد زنان به «همدلی» گفت: «افزایش نشاط اجتماعی راه پیشگیری و برون‌رفت از وضعیت خطرناک کنونی است، این افراد گاهی سرگرمی ندارند و دور هم جمع می‌شوند که گل بکشند، امروز نشاط اجتماعی پایین آمده است و تفریح گران شده است، بنابراین جوانان به سمت تفریح کم‌هزینه و سهل‌الوصول کشیده می‌شوند، امروز اگر کسی بخواهد برای تماشای فیلمی به سینما برود و شامی بعد از دیدن فیلم میل بکند، هزینه بالایی دارد، در حالی که تفریح‌های وابسته به مخدر بسیار کم هزینه‌تر هستند. همچنین امروز دسترسی به مواد مخدر هم سریع‌تر شده است، فرد از زمانی که اراده بکند تا لحظه دسترسی آن به ارزانترین مواد مخدر 17دقیقه زمان لازم دارد.» (روزنامه همدلی)
اظهارنظر مسئولان حوزه موادمخدر نیز به زنانه شدن اعتیاد صحه می‌گذارد. همین هفته گذشته بود که رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر به تسنیم گفت: درصد زنانی که گرفتار مواد مخدر می‌شوند، افزایش پیدا کرده است. البته سردار محمد مسعود زاهدیان گفت که در اعتیاد کماکان مردان دست بالا را دارند و نرخ شیوع مصرف موادمخدر در بانوان بیشتر از آقایان نیست، اما درصد زنانی که گرفتار موادمخدر می‌شوند، افزایش پیدا کرده است.
چه تعداد مصرف کننده وجود دارد؟
پیدا کردن آمار دقیق از جمعیت مبتلا به اعتیاد به‌ویژه زنان مبتلا به اعتیاد در کشور کار دشواری است اما هر از چندگاهی آماری از مصرف کنندگان مواد مخدر به بیرون درز پیدا می‌کند که معمولا تفاوت معناداری با واقعیت‌های جامعه دارد. اواخر مهر ماه امسال بود که معاون مقابله با عرضه و امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر آماری از مصرف کننده‌های موادمخدر اعلام کرد. ناصر اصلانی در گفت‌وگو با ایرانا مدعی شده بود که 4میلیون و ۴۰۸ هزار ایرانی معتاد هستند. به گفته وی:«2میلیون و ۸۰۸ هزار معتاد مستمر و یک میلیون و ۶۰۰ هزار مصرف کننده تفننی در کشور وجود دارد.» البته برخی معتقدند آمار اصلانی بسیار خوشبینانه است و عملا مصرف کنندگان مواد مخدر در هر سطحی بیشتر از این تعداد هستند.
اگر طبق آمارها و پیش‌بینی‌های انجام شده در جامعه ایرانی، سهم زنان از جمعیت مبتلا به اعتیاد در کشور را 10درصد بدانیم، یعنی می‌توانیم برآورد کنیم که امروز ما با یک جمعیت حدودی و رو به رشد 500هزار نفری از زنان و دخترانی مواجه هستیم که در آتش این مخدرهای سنتی و صنعتی دارند آهسته آهسته هویتی تازه برای زنانگی جامعه ما تعریف می‌کنند، گویی آنها اگر در جایی به سهم و حق حقیقی خود از بودن در جامعه نرسیده‌اند، اینجا و به غلط سهم‌خواهی‌هایشان دارد به نتیجه می‌رسد. معاون مقابله با عرضه و امور بین‌الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر به پیامدهای خطرناک مواد مخدر نیز اشاره کرد و کاهش سن مصرف کنندگان، افزایش مصرف مواد مخدر در بین زنان و شاغلان، ضربه‌پذیری نهاد خانواده، تمایل به مصرف همزمان و ترکیبی مواد مخدر پیامدهای پیش‌بینی شده برای مواد مخدر تا سال ۲۰۲۵ عنوان کرد.
با توجه به گفته‌های معاون مقابله با عرضه و امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر، در مصرف کننده‌های این مواد ما شاهد تغییر و گردش در مصرف نوع مخدرها هستیم، به این ترتیب اقبال از مصرف مخدرهای سنتی به سمت مصرف مخدرهای صنعتی چرخیده است، ضمن اینکه این دست از مخدرها قابل دسترس‌تر نیز هستند، همچنین طبق گفته اصلانی در سال‌های پیش رو با رشد زنان مصرف کننده مخدر صنعتی مواجه می‌شویم.
اعتیاد مرز ندارد
در خصوص زنانه شدن اعتیاد یک آسیب‌شناس و متخصص علوم رفتاری گفت:«گسترش اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک چالش بزرگ اجتماعی دیگر مرزبندی‌ها را شکسته و از دیوار جنسیت‌ها عبور کرده است. قبلا درصد ناچیزی از زنان گرفتار باتلاق اعتیاد بودند اما متاسفانه امروز حمله اعتیاد به سمت زنان نیز به یکی از چالش‌های بزرگ خانواده‌ها تبدیل شده است.» دکتر مجید ابهری افزود:«سیگار کشیدن که دروازه ورود به اعتیاد است، تقریبا به شکل همه‌گیر بین دختران جوان و زنان دارد شیوع پیدا می‌کند، وقتی که زنان در حال رانندگی، با سیگار میان انگشتانشان رانندگی می‌کنند، وقتی در مراکز عمومی و سفره‌خانه‌ها از قلیان به عنوان یکی از چاشنی‌های دورهمی استفاده می‌کنند و قلیان در دست دختران جوان دوره به دوره می‌چرخد، یا وقتی کسی از سیگار شروع می‌کند و از قلیان عبور می‌کند، می‌تواند اسیر مواد مخدر هم بشود. به همین جهت است که من بارها گفته‌ام به معنای واقعی سیگار دروازه ورود به مواد مخدر است.»
چرا زنان به دنبال مخدرها می‌روند؟
ابهری در پاسخ به این پرسش که علل روی آوردن زنان به مصرف مواد مخدر چیست؟ گفت:«این که در دهه اخیر با زنانه شدن اعتیاد مواجه شده‌ایم، به این معنا نیست که از جمعیت مردان معتاد کم شده است، بلکه به آن معنا که زنان بیشتری به سمت مواد مخدر روی آورده‌اند. مواد مخدری مانند گل، حشیش و مشتقات آن اخیرا در بین دختران جوان نیز گسترش پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: از نظر رفتارشناسی و کالبدشکافی اعتیاد عده‌ای به اصطلاح برای خودنمایی و نشان دادن روشنفکری خود، عده‌ای دیگر برای عقب نماندن از قافله دوستان و همسالان خود و تعداد دیگری نیز فریب خورده‌اند که درگیر مواد مخدر می‌شوند، به زعم آنها این گونه مواد اعتیادآور نیست و فقط سرگرمی و تفنن است، در حالی که مواد مخدر موجود در زمینه گیاهی، مثل گل و مشتقات آن حتی با بو کردن هم سلول‌های مغزی دچار اعتیاد می‌شوند. امروزه در مهمانی‌ها و دورهمی‌های دختران و زنان، گل به عنوان گلِ جلسه در دست‌ها می‌چرخد. بعد از آن شیشه به عنوان دروغی بزرگتر برای لاغر شدن و باز شدن چروک صورت و بدن در بعضی از سالن‌های ورزشی و آرایشی به بانوان توصیه می‌شود و آنها را به باتلاق نابودی اعتیاد می‌کشاند، درصد قابل توجهی از زنان فریب دروغ‌های تبلیغاتی را خورده‌اند. در مقام بعدی تریاک و مشتقات آن، هروئین و مشتقات آن، و همچنین آمفتامین‌ها از اقلامی هستند که شیوع مصرف آنها در میان زنان دیده می‌شود.» این آسیب‌شناس اجتماعی با ذکر اینکه زنان بلد نیستند «نه» بگویند، گفت:«مصیبت از آنجا آغاز می‌شود که زنی به خاطر مرد مورد علاقه‌اش و به‌خاطر اینکه دل او را نشکند یا به‌دست بیاورد، به چنین مرحله از نابودی کشیده می‌شود، در یک پیمایش میدانی بخش قابل توجهی از زنان دارای اعتیاد به علت جلب توجه مرد مورد علاقه خودشان به سمت اعتیاد کشیده شده‌اند، چراکه آنها دچار عدم مهارت در «نه» گفتن هستند.» ابهری با اشاره به تاثیرگذاری فقر در حوزه اعتیاد زنان عنوان کرد:«فقر چندان به اعتیادِ زنانه به‌ویژه زنان شهری مربوط نیست، در مناطق مرزی فقر و اعتیاد و استفاده از شیره و تریاک داستان دیگری است، اما الان در اعتیاد زنان شهری، فرد کوکائین می‌کشد به قیمتی گزاف، این چه فقری است؟ باید هرچه زودتر در این زمینه‌ها اطلاع‌رسانی شود و امکانات درمانی در اختیار زنان جوان قرار بگیرد، در این صورت خیلی سریع‌تر می‌توان از این مرحله نابودی خلاصی پیدا کرد. خانواده‌ها و دختران جوان نباید فریب این حرف‌ها را بخورند که اینگونه از اقلام فاقد اعتیاد بوده یا اینکه اصلا اعتیاد آور نیستند، ما اگر آب خوردن را به‌طور مرتب هر روز بخوریم دچار اعتیاد آب خوردن می‌شویم، چطور می‌شود مواد مخدری که روی مغز اثر می‌گذارد اعتیادآور نباشد؟»
پیامدهای اجتماعی زنان مبتلا به اعتیاد
مجید ابهری در پاسخ به اینکه، افزایش زنان مبتلا به اعتیاد چه پیامدهایی را به دنبال دارد، گفت: «زنان به عنوان همسر و مادر اگر به باتلاق اعتیاد کشیده شوند، ارکان خانواده به خطر می‌افتد و به سوی نابودی کشیده می‌شود. اعتیاد زنان به همان اندازه خطرناک است که اعتیاد مردان خطر دارد، چه بسا در موارد متعدد خطر و آسیب‌های آن برای جامعه بسیار بیشتر از اعتیاد مردان هم باشد، چون زنانِ گرفتار اعتیاد، فرزندانی را به دنیا می‌آورند که آنها نیز در بدو تولد معتاد هستند، مادران معتاد فرزندان معتاد به دنیا می‌آورند، به همین خاطر جوانترین معتادان در ایران وجود دارند، همین بچه‌هایی که سر چهارراه‌ها بغل بعضی از زنان قرار دارند که معمولا هم در خواب به سر می‌برند، آنها جوانترین معتادان دنیا هستند که متاسفانه در ایران هستند.» ابهری اضافه کرد:«اعتیاد زنان خطرناک‌تر از اعتیاد مردها است، چون زنان به خاطر ساختار فیزیکی خود خیلی زودتر و عمیق‌تر گرفتار می‌شوند. امروز گروه‌های سنی 17 تا 30 سال در معرض اعتیاد هستند و زنان شهری بیشتر در معرض موادی مانند گل، شیشه، کراک، کوکائین، قرار دارند، اینها مواد مخدر شهری به شمار می‌روند؛ اما زنان زیادی که در روستاها و مناطق مرزی هستند در زمینه تریاک و مشتقات آن درگیر اعتیاد می‌شوند، آن هم بر اساس یک فرهنگ غلط که مثلا کمرم درد می‌کند و باید تریاک استفاده بکنم، با این باور فرهنگی غلط مواد مخدر را داروی دردهایشان می‌دانند. همچنین مواد مخدر گیاهی میان دختران دانش‌آموز و دانشجو بیشتر خواهان دارد، چراکه بسیار آزادانه این اقلام به دست آنها می‌رسد.»
راه پیشگیری از روند رو به رشد اعتیاد زنان چیست؟
این متخصص علوم رفتاری در پایان، در خصوص پیشگیری از روند رو به رشد اعتیاد زنان به «همدلی» گفت: «افزایش نشاط اجتماعی راه پیشگیری و برون‌رفت از وضعیت خطرناک کنونی است، این افراد گاهی سرگرمی ندارند و دور هم جمع می‌شوند که گل بکشند، امروز نشاط اجتماعی پایین آمده است و تفریح گران شده است، بنابراین جوانان به سمت تفریح کم‌هزینه و سهل‌الوصول کشیده می‌شوند، امروز اگر کسی بخواهد برای تماشای فیلمی به سینما برود و شامی بعد از دیدن فیلم میل بکند، هزینه بالایی دارد، در حالی که تفریح‌های وابسته به مخدر بسیار کم هزینه‌تر هستند. همچنین امروز دسترسی به مواد مخدر هم سریع‌تر شده است، فرد از زمانی که اراده بکند تا لحظه دسترسی آن به ارزانترین مواد مخدر 17دقیقه زمان لازم دارد.» (روزنامه همدلی)
