بخش پایانی؛ آسیب شناسی انتخابات شوراها در زیست بوم فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد/ فرهنگ عشیره‌ای بر غالب نقاط ایران حاکم است/ به نظر می‌رسد اشتهای بصری جامعه ایران به سمت اشباع حرکت می‌کند!/ زنان باید به خودباوری و مردان به دگرباوری زنان برسند/ خطر تقلیل سهم زنان در شوراها/ انتخابات شوراها آزادترین و در عین حال فسادزاترین انتخابات کشور شده است/ نهاد شورا باید بماند و فرهنگ و مقررات انتخاباتی اصلاح شود

کبنا ؛او معتقد است «زنان حس زیبایی شناسی بالایی دارند و از این منظر ذاتاً از مردان جلوتر هستند و می‌توان گفت که شاید برای عضویت در شوراها و نظارت بر مبلمان شهری و ارائه نظرات و سلایق ذوقی یک گام جلوتر باشند. اما در رویکرد کلی به سوابق انتخابات شوراها و حضور زنان که به این مساله بنگریم، می‌بینیم در کل سهم زنان از این عرصه اندک بوده؛ هم از منظر حضور و داوطلب شدن زنانِ متخصص و هم از سوی دیگر توجه و اقبال عمومی جامعه به تخصص زنان و حمایت از آنها.» سید عبادالله جهان‌بین، حقوق‌دان، پژوهشگر، نویسنده و مدرس دانشگاه و فارغ‌التحصیل دکتری حقوق از دانشگاه شهید بهشتی، می‌‌باشد که «کبنا نیوز» فرصتی دست یافت تا پیرامون آسیب شناسی انتخابات شوراها، چند و چگونگی آن در استان کهگیلویه و بویراحمد با او به گفت‌وگو بنشیند. بخش شوم و پایانی این گفت‌وگو از نظرتان خواهد گذشت.

بیشتر بخوانید:

بخش اول ) آسیب شناسی انتخابات شوراها در زیست بوم فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد/ ناکارآمدی فرهنگ انتخاباتی استان در خصوص مدل‌های انتخاباتی/ نهاد انتخابات در جامعه ایران کارنامه چندان موفقی ندارد/ جامعه توسعه نیافته و مدل‌های توسعه یافته

بخش دوم؛ آسیب شناسی انتخابات شوراها در زیست بوم فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد/ موزائیکی بودن بافت اجتماعی و فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد و ایران از جلوه‌های زیبای نظام آفرینش است که باید به مثابه فرصت باشد نه تهدید/ ضرورت گریز از هویت‌های کوچک و حرکت به سمت هویت‌های بزرگ/ استان کهگیلویه و بویراحمد نتوانسته به بلوغ سیاسی و بالندگی فرهنگ انتخاباتی برسد

کبنا نیوز: ظرفیت‌های انتخابات شورا را در ایجاد وفاق و تلاش برای وحدت و همدلی و حرکت به سوی شایسته سالاری چگونه می‌بینید؟
متاسفانه انتخابات شوراها از سایر انتخابات‌های موجود در نظام انتخاباتی کشور، فاصله بشتری دارد و این انتخابات به دلیل وضعیت خاصی که دارد به میزان بیشتری می‌تواند جامعه ما را از فرهنگ انتخاباتی صحیح دور کند.
این انتخابات به دلیل اینکه در دایره کوچک‌تر اجتماعی و جمعیتی اتفاق می افتد و با توجه به اینکه امکان انتخاب گسترده‌تری را برای جامعه فراهم می‌کند، هم تعداد بیشتری کاندیدا در خاستگاه‌های واحد، خود را در معرض انتخاب مردم قرار می‌دهند و هم مردم فرصت‌های انتخاب گوناگونی می‌یابند و از این دریچه در ساحت قومی و قبیله‌ای همآوردی ایجاد می‌شود. چون امکان موفقیت بیشتر است و مثلاً حتی طوایف میانه (و نه بزرگ) نیز می‌توانند در این انتخابات به موفقیت نسبی دست یابند و طوایف بزرگ‌تر دچار تشتت می‌شوند و گاهی تعداد بسیاری نامزد در صحنه انتخابات دارند.
این مساله در انتخابات مجلس شورای اسلامی کم رنگ‌تر است؛ چونکه در عرصه این انتخابات، طایفه گرایی بیشتر از سوی طوایفِ با کثرتِ بیشترِ جمعیت هستند و امکان بروز این رویکرد منفی انتخاباتی در عرصه انتخابات مجلس کمتر است. شما الان ببینید در انتخابات پیش روی شوراهای شهر، تقریباً کاندیداهایی از تمامی طوایف حتی طوایف کوچک جمعیتی برای رقابت داریم!
کبنا نیوز: از منظر برون دادی آیا انتخابات شوراها را نمی‌توان فرصتی برای عرضه بیشتر استعدادها حتی در بستر طوایف دید؟
اگر حضور استعدادها و سرمایه‌های انسانی طوایف و قبیله‌ها با خاستگاه عصبیتی نباشد، می‌توان گفت که این انتخابات زمینه خوبی برای معرفی ظرفیت‌های اجتماعی است، ولی متاسفانه اینگونه نیست و عملاً عرصه عرض اندام عصبیت‌ها و مرزبندی‌های نامیمون عشیره‌ای و منطقه‌ای خواهد بود و متاسفانه فضای موجود بستر ذبح تخصص گرایی شده است!
کبنا نیوز: صحبت از تخصص گرایی شد، به نظر شما تخصص گرایی در شوراهای شهر اتفاق می افتد؟ تا بحال چگونه بوده و چه تحلیلی در این باره می‌توان داشت؟
انتخابات شوراهای شهر بیشتر از آنکه بتواند محل مناقشات سیاسی باشد و با عینک سیاسی دیده شود، می‌بایست با عینک تخصص گرایی دیده شود. احداث یک زیرگذر و یا طراحی مبلمان شهری چندان تفاوتی در رویکردهای سیاسی ندارد. یعنی افراد متخصص در این عرصه به هنگام تصمیم گیری گرایش‌های سیاسی را دخالت نمی‌دهند و اساساً ضرورتی به این مساله نیست.
از منظری دیگر باید گفت تخصص گرایی در شوراهای شهر در حوزه‌ها و رویکردهای گوناگون می‌تواند جلوه گری کند؛ از حوزه‌های عمرانی - فنی تا جنبه‌های انسانی – اجتماعی. باید به کلیه این حوزه‌ها برای زیست شهری مناسب توجه داشت و صرفاً کالبد فیزیکی شهر ملاک نباشد، بلکه رشد روحی شهر هم مدنظر باشد.
کبنا نیوز: تخصص گرایی در میان کاندیداهای شورای شهر و مردم تا چه میزان محل توجه است و این مشحصه چگونه می‌تواند بر اصلاح فرهنگ انتخاباتی جامعه عشیره‌ای مؤثر باشد؟
به صورت کلی یکی از آسیب‌های شوراها، عدم تخصص گرایی میان انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان است ولی در این سال‌ها هر چه جلوتر آمده‌ایم، رویکرد جامعه به تخصص گرایی بیشتر شده است. مثلاً به خاطر دارم که در دور گذشته انتخابات شهر یاسوج، یکی از دوستان که رشته تحصیلی چندان مرتبطی با شورای شهر نداشت، در انتخابات ثبت نام نکرد و از ایشان سؤال کردم که چرا این دوره ثبت نام نکردین، در پاسخ گفتند که دیگر مردم به امثال ما رأی نمی‌دهند و به رشته تحصیلی و ... توجه دارند. این قصه از دو بُعد نشان می‌داد که هم کاندیداها و هم مردم اندک اندک به تخصص توجه پیدا کرده‌اند و این اتفاق میمونی است.
می‌توان گفت که هر چقدر جامعه به تخصص گرایی گرایش پیدا کند، به همان میزان از شاخصه‌های غلط اجتماعی همچون طایفه گرایی و قبیله گرایی فاصله می‌گیرد و برای اصلاح این فرهنگ غلط باید با رویکرد ایجابی سعی بر باورمند کردن گرایش مردم به تخصص گرایی و دیگر مؤلفه‌های صحیح انتخاب کرد.
یک نکته دیگر اینکه تخصص گرایی رابطه خاص با منفعت گرایی عمومی دارد و عدم تخصص گرایی، در گام اول با منفعت گرایی خصوصی نسبت می‌یابد، ولی در نهایت این عدم تخصص گرایی به ضرر همان فرد خواهد بود و برآیندش عدم انتفاع خصوصی نیز خواهد بود.
کبنا نیوز: در خصوص حضور زنان در شوراهای شهر چه نگرشی دارید؟ سهم زنان در این انتخابات چقدر می‌باشد؟
این بحث بسیار مفصل است. اول باید توجه داشت که زنان حس زیبایی شناسی بالایی دارند و از این منظر ذاتاً از مردان جلوتر هستند و می‌توان گفت که شاید برای عضویت در شوراها و نظارت بر مبلمان شهری و ارائه نظرات و سلایق ذوقی یک گام جلوتر باشند.
اما در رویکرد کلی به سوابق انتخابات شوراها و حضور زنان که به این مساله بنگریم، می‌بینیم در کل سهم زنان از این عرصه اندک بوده؛ هم از منظر حضور و داوطلب شدن زنانِ متخصص و هم از سوی دیگر توجه و اقبال عمومی جامعه به تخصص زنان و حمایت از آنها.
کبنا نیوز: در برخی انتخابات‌ها زنان حائز رأی بسیار بالا و گاهی رأی اول شده‌اند و این امر با صحبت شما در تعارض است!
توجه داشته باشیم که در پاره‌ای موارد رأیی که در انتخابات‌های به زنان داده می‌شود، نه بر اساس تخصص و سایر ملاک‌ها شایسته سالاری بوده، بلکه ظاهرگرایانه بوده است، البته هر چقدر که زمان گذشته این رویکرد تغییر کرده و نشان از بلوغ جامعه در این عرصه بوده. به عنوان مثال در انتخابات دو دور پیش شوراهای شهر در بسیاری از نقاط کشور، بانوان کاندیدا حائز رأی نخست و یا رده‌های بالا شدند.
کبنا نیوز: این روند همچنان ادامه دارد و ممکن است در انتخابات پیش رو نیز در پاره‌ای موارد زنان حائز رأی نسخت و یا آرای بالا شوند.
فکر می‌کنم این روند متوقف شده است. یک خاطره تعریف کنم که در انتخابات دور گذشته شوراها، دو نفر از دوستان دوره تحصیل دکتری در دانشگاه، در دو استان آذربایجان شرقی و غربی کاندیدای شورای شهر شدند که حضور در شهرشان و صحبت و سخنرانی در مجالس برای این دو بزرگوار نصیب بنده شد.
دو شهری که در آنجا حضور یافتم هر دو از شهرهای با قدمت مدنیت چند صد ساله و هر دو در استان‌ها مذکور به عنوان دومین شهر محسوب می‌شوند که تعداد اعضای شورای شهر آنها از شهر یاسوج بیشتر است. خوب بخاطر دارم که اول برای دوستی که در آذربایجان غربی بود برای سخنرانی رفتیم و در برگشت به استان آذربایجان شرقی، شب هنگام حدود ساعت 11 شب که وارد شهر می‌شدیم، در ورودی شهر بلواری عریض و طویل بود که در دو سمت این بلوار بنرهای با ارتفاع بلند و عرض زیاد از تصاویر خانمی نسبتاً جوان و زیبا بود که در حال گذر از بلوار، دوستانِ همراه با نشان دادن تصاویر و تاکید که این خانم در دور گذشته حائز رأی نخست شد و این دوره نیز قطعاً رأی اول را کسب می‌کند و تازه این دوره پولدار شده و تبلیغات وسیع‌تری دارد و ... .
همان وقت به دوستان گفتم که فکر می‌کنم دیگر اینجوری نباشد و به نظر می‌رسد در این خصوص اشتهای بصری جامعه ایران رو به اشباع رفته و به علت وجود فضاهای مجازی و عکس‌های جوراجور و.. دیگر این تصاویر و این ترفندها جذابیت خود را نداشته باشند. البته با قطعیت نگفتم ولی بعد از انتخابات دوره گذشته شوراها، با اعلام نتایج مشخص شد غالب بانوانی که در ادوار گذشته رأی بالا را کسب کرده بودند با تنزل رده‌ای زیادی مواجه شدند و اتفاقاً همان خانم رده بیست به بعد را کسب کرده بود!
کبنا نیوز: در این خصوص چکار باید کرد و با تقلیل این نگاه منفی، چگونه می‌توان نقش زنان را در این عرصه و نگاه جامعه را به آنها ارتقا داد؟
زنان باید به خودباوری و مردان به دگرباوری زنان دست یابند و به این باور برسند که رشد زنان برای موفقیت مردان و کل جامعه مطلوب است و سعی شود در هر دو سو (هم جامعه مخاطب و هم بانوان کاندیدا) از نگاه جنسیتی در این مسائل بشدت پرهیز شود و شأن و حرمت و کرامت زنان را در ساحتی دیگر دید و دانست که زمینه‌ها و ظرفیت‌های بسیاری همچون عدم گرایش به فساد اداری و مالی، زیبایی شناسی و ... در جامعه زنان وجود دارد که می‌تواند بسترساز توجه جامعه به حضور زنان در این عرصه شود و کرسی‌های بیشتری از شوراها را به خود اختصاص دهند.
خوشبختانه جامعه از نگاه جنسیتی و ظاهرگرایانه در این مقوله فاصله گرفته، اما متاسفانه هنوز نتوانسته به سطحی دیگر دست یابد که با نگاه و تاکید بر مشخصه‌های مبتنی بر ظرفیت‌های تعالی گرایانه زنان بتوان عضویت بیش از پیش آنها را در شوراهای شهر شاهد باشیم و فعلاً تعداد آنها در شوراها کاهش یافته است!
اجازه بدید یه نکته را اینجا اضافه کنم.

کبنا نیوز: بفرمائید.
در ادامه آن خاطره در بحث تخصص گرایی قابل نقل است که در دوره گذشته که برای دوستان در آذربایجان‌ها سخنرانی داشتم و دیدارهایی با مردم و اطرافیان نامزدها داشتم، متوجه شدم که فرهنگ و خُلق و خوی انتخاباتی آنها بی شباهت به فرهنگ انتخاباتی استان عشیره‌ای خودمان نیست و صرفاً آنها ترک زبان بودند و ما لر زبان.
جالب بود آن دوستم که رشته نامرتبط با حوزه شهرسازی داشت توانست رأی نخست شهر خود را کسب کند و همان وقت هم که روز سخنرانی بود متوجه کثرت جمعت شدم که در حد نمایندگی مجلس بودند. طایفه بزرگی دارد و پدر و پدربزرگ وی از قدمای بازار سنتی صادارت به ترکیه و اوراسیا هستند و از قبل نفوذ و تأثیر و نتیجه تا حدودی قابل حدس بود. در عوض آن دوست دیگر که در آذربایجان شرقی بود و در رشته شهرسازی درس دکتری می‌خواند و از خانواده کارمندی ساده بود و بستر قبیله‌ای چندانی نداشتند، علی البدل شدند که قابل تأمل است!
کبنا نیوز: جناب دکتر حرف‌ها بسیار است و البته شیرین، به عنوان آخرین سؤال از منظر فساد و ذهینتی که به نهاد شوراها وجود دارد چه ارزیابی دارید؟
این زاویه قصه، جالب و مفصل است ولی مختصراً باید بدانیم که نهاد شورا هم از منظر مقررات گذاری منافذ فساد بسیاری دارد و هم در عرصه عملی بسترهای فسادزای بسیاری دارد؛ به گونه‌ای که غالباً به چشم طعمه دیده می‌شود.
این نهاد به عنوان نهاد ناظر بر نهاد شهرداری است، ولی خود به منبع پمپاژ فساد به بدنه شهرداری‌ها مبدل شده و در برخی موارد اعضای شوراها به جای نظارت و اصلاح امور شهرداری‌ها، خود خواسته‌ها و مطالبات غیرقانونی از مجموعه شهرداری‌ها دارند.
کبنا نیوز: با این حساب بهتر نیست که نهاد شورا تعطیل شود و مانند گذشه انتخاب شهرداران به وزارت کشور واگذار شود تا نظارت بهتر باشد و ....؟
قبول دارم که ذهنیت جامعه به نهاد شورا چندان مثبت و مطلوب نیست و در شکل گذشته انتخاب شهردار که در صلاحیت وزارت کشور بود، امکان نظارت و سلامت اداری و اقتصادی شهرداری‌ها بیشتر بود، ولی با همه جوانب، با این مساله موافق نیستم که نهاد شورا حذف شود، می‌بایست به اصلاح قوانین مرتبط با شورا و شهرداری‌ها پرداخت و از دیگر سوی، فرهنگ انتخاباتی و فرهنگ جامعه در انتخاب اعضای شوراها و از طرف دیگر فرهنگ کار و سلامت اعضای شوراها توسعه یابد.
حتی بارها دیدم که دموکرات اساتید و صاحب نظران که طرفدار توسعه نقش مردم در تعیین سرنوشت خود هستند، با نگاه به عملکرد ناصحیح شوراها از این نهاد دفاع نکرده و حذف آن را بهتر دیده‌اند، ولی بنده به جای این رویکرد بر این باورم که این نهاد می‌بایست ماندگار باشد و در عوض باید فرهنگ انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و قوانین و مقررات آن اصلاح شود.
در حال حاضر انتخابات شوراها آزادترین انتخابات کشور محسوب می‌شود به گونه‌ای که می‌توان گفت عملاً نهاد ناظری بر انتخابات شورا وجود ندارد (اگرچه نهاد ناظر مجلس است) و همه نوع افراد برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی آن اجازه می‌یابند و با اینکه آزادترین انتخابات کشور است، مسامحتا می‌توان گفت کم نتیجه ترین و فسادزاترین انتخابات‌ها شده است!