تاریخ انتشار
شنبه ۱۹ شهريور ۱۴۰۱ ساعت ۱۸:۳۶
کد مطلب : ۴۵۲۳۲۸
پرونده اختصاصی کبنا از وضعیت سد آبریز کهگیلویه؛
بخش چهارم) سد آبریز سازه‌ای مهم و موفق، اما مظلوم و کم‌اقبال / آبریز از توجیه‌پذیرترین سدهای زاگرس است / ساخت سد؛ تنها نسخه شفابخش در ایران
۲
کبنا ؛
کبنا نیوز در یک پرونده اختصاصی، با جمعی از مطالبه‌گران، دانشگاهیان و فعالان اجتماعی در مورد سد آبریز گفت‌وگوهایی انجام داده است. بخش چهارم این گفت‌وگوها با خسرو شفیعی مطلق است. وی عضو هیأت علمی دانشگاه، دکترای مهندسی منابع آب و پژوهشگر در حوزه آب است که مقالات بسیاری در خصوص آب، مدل سازی آن، هیدرولوژی و آبهای زیرزمینی دارد. گفتنی است شفیعی مطلق هم‌اکنون در حال ترجمه سه کتاب در خصوص سدهاست و کتابی در خصوص منابع آبهای زیرزمینی از وی نیز در دست چاپ است. گفت‌وگو با این کارشناس حوزه آب را در ادامه می‌خوانید.
شفیعی مطلق در گفت‌وگو با کبنا عنوان کرد: رودخانه مارون یک رودخانه دائمی است که ۷۵ درصد از مساحت سرزمینی استان کهگیلویه و بویراحمد را حوضه آبریز مارون اشغال می‌کند.
وی گفت: ۱۰۰ درصد حوضه آبریز مارون در استان کهگیلویه و بویراحمد بوده و تقریبا تمام ریزشگاه تغذیه‌کننده رودخانه مارون در این استان است.
وی تأکید کرد: بر روی این رودخانه، سد مارونِ یک، احداث شده که در خط مرزی استان کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان است.
وی با بیان اینکه بر این سد نقدهایی وارد است گفت: از جمله این نقدها، بزرگ بودن مخزن آن است. این مخزن بزرگ، باتوجه به رخنمون سازند گچساران که ۷۰ درصد آن بر روی این سازند واقع شده و این سازند با توجه به درصد انحلال بالایی که دارد و میزان تبخیری که در این سد است بر روی کیفیت آب بسیار تاثیر گذار است.
وی ادامه داد: بنابرابن منطقی نیست که یک میلیارد متر مکعب را در یک کوهی از گچ جمع کنیم و باید به دنبال راهکار بود. بهترین راهکار نیز این است در بالادست رودخانه مارون که تقریباً در سرزمین استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده، مخازن کوچکی تعریف و سدهای پلکانی ساخته شوند که آب را با کیفیت بسیار مطلوب‌تر و حتی به EC نزدیک به ۳۰۰ تامین کنند.
وی ابراز داشت: منطقی است که ۲ و یا سه سد با مخزن کوچک در بالادست مارون طراحی و به جای یک میلیارد متر مکعب سه مخزن ۲۰۰ میلیون متر مکعبی تعریف می‌شد و دیگر تنشی بین بالادست و پایین‌دست رودخانه اتفاق نمی‌افتاد.
پژوهشگر در حوزه آب گفت: سد آبریز سازه‌ای مهم، موفق اما مظلوم و کم‌اقبال است. زیرا که سد در ارتفاعی احداث می‌شود که آب بهترین وضعیت (هد) را برای انرژی و استفاده برقابی در پایین دست می‌گیرد.
شفیعی مطلق عنوان کرد: مخزن این سد در جایی واقع شده که سازندهای تبخیری مثل سنگ‌های قابل انحلال، نمکی و گچی ندارد و آب با کیفیت بسیار بالا در مخزن جمع می‌شود.
وی ادامه داد: سطح تبخیر سد بسیار کم و تنها چهار کیلومتر مربع است و در مقایسه با سد مارون یک که ۲۸ کیلومتر مربع سطح دریاچه آن است که هرچه سطح دریاچه بیشتر باشد تبخیر و هدررفت آب بسیار است.
پژوهشگر در حوزه آب بیان کرد: اما سد آبریز با سطح کوچکی که سدی تیپیکال به آن می‌گویند و تبخیر کمی دارد و کیفیت آب بالا، انرژی زیاد، ارتفاع آب بالا و این دریاچه سد می‌تواند قطب گردشگری شود. زیرا که آب دریچه زلال است و با توجه به موقعیت گردشگری که دارد می‌تواند به قطب گردشگری برای حوزه خلیج فارس تبدبل شود.
پژوهشگر در حوزه آب تأکید کرد: مزیت دیگر این سد آن است که می‌توان پنل خورشیدی روی مخازن آن گذاشت و خط تولید برق راه‌اندازی کرد.
شفیعی مطلق اضافه کرد: سد آبریز پلکانی برای پایین دست حساب می‌شود و برای تنظیم رسوب برای پایین دست بسیار مفید واقع خواهد شد.
پژوهشگر حوزه آب بیان کرد: امتیاز دیگر این سد مخزن کوچک آن است که در واقع بدنه آن هم کوچک است و جزو سدهای سبک حساب می‌شود و در موقع تنش‌های لغزه خیزی و ایجاد لرزش جزو سدهای ایمن است.
وی عنوان کرد: این سد جزو توجیه‌پذیرترین و کم‌مساله‌دارترین سدهایی است که در زاگرس ساخته می‌شود و هر ۶ موردی که برای یک سد تعریف می‌کنند را داراست.
شفیعی مطلق گفت: ضمن اینکه بر روی توسعه پایدار شهرستان کهگیلویه که بسیار شهرستان مظلومی در حوزه اشتغال است تاثیر مثبتی دارد.
وی ادامه داد: کهگیلویه نقشه خاص و منحصر به فرد زمین‌شناسی دارد که بخش شرقی آن بهترین پروفیل خاک را برای کشاورزی و بخش غربی بهترین خاک و مصالح را برای صنعت داراست؛ یعنی در بخش غربی کارخانه سیمان، گچ و پتروشیمی احداث شود.
این پژوهشگر در حوزه آب ادامه داد: قبل از انقلاب تنها ۲۰ سد در کشور وجود داشت و هم اینک به ۶۲۰ مورد رسیده است و مطالعات بیشتر سدها در آن برهه با عجله انجام گرفت و اشتباهاتی در سد لاز، گتوند، چمشیر، کوثر روی داد.
وی تصریح کرد: در کشوری همچون ایران که بارندگی کم، اما بارش‌های سیل آسا زیاد دارد، نسخه شفابخش، سد است.
شفیعی مطلق با بیان اینکه سد را کجا بزنیم مهم است، گفت: سد آبریز با امتیازهای هیدرولوژی، ژئوتکنیکی و منابع آبی و تاثیر در توسعه و کشاورزی که دارد جزو سدهایی است که باید ساخته شود.
بیشتر بخوانید؛
مصلح: تنها راه تأمین امنیت آبی، ساخت سد است / 5 هزار میلیارد تومان حجم قرارداد پروژه‌های آبی استان / 101 میلیون متر مکعب آب از تنگ سرخ سهم استان است / تنگ سرخ آسیبی برای پارک ملی دنا ندارد / پیش‌بینی اتمام مطالعات آبریز تا پایان سال / مجموعه آب منطقه‌ای در اتاق شیشه‌ای و شفاف
نهضت آب کهگیلویه کلید خورد / آبریز؛ ندا و صدای همگان
آبریز ۲۰ هزار هکتار از اراضی کهگیلویه و چرام را پوشش می‌دهد / هفت هزار شغل مستقیم و ۱۳ هزار شغل غیرمستقیم از محل توسعه کشاورزی در کهگیلویه و چرام / آبریز هیچ تأثیری بر کشاورزی و دریاچه پشت سد مارون یک ندارد
شفیعی مطلق در گفت‌وگو با کبنا عنوان کرد: رودخانه مارون یک رودخانه دائمی است که ۷۵ درصد از مساحت سرزمینی استان کهگیلویه و بویراحمد را حوضه آبریز مارون اشغال می‌کند.
وی گفت: ۱۰۰ درصد حوضه آبریز مارون در استان کهگیلویه و بویراحمد بوده و تقریبا تمام ریزشگاه تغذیه‌کننده رودخانه مارون در این استان است.
وی تأکید کرد: بر روی این رودخانه، سد مارونِ یک، احداث شده که در خط مرزی استان کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان است.
وی با بیان اینکه بر این سد نقدهایی وارد است گفت: از جمله این نقدها، بزرگ بودن مخزن آن است. این مخزن بزرگ، باتوجه به رخنمون سازند گچساران که ۷۰ درصد آن بر روی این سازند واقع شده و این سازند با توجه به درصد انحلال بالایی که دارد و میزان تبخیری که در این سد است بر روی کیفیت آب بسیار تاثیر گذار است.
وی ادامه داد: بنابرابن منطقی نیست که یک میلیارد متر مکعب را در یک کوهی از گچ جمع کنیم و باید به دنبال راهکار بود. بهترین راهکار نیز این است در بالادست رودخانه مارون که تقریباً در سرزمین استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده، مخازن کوچکی تعریف و سدهای پلکانی ساخته شوند که آب را با کیفیت بسیار مطلوب‌تر و حتی به EC نزدیک به ۳۰۰ تامین کنند.
وی ابراز داشت: منطقی است که ۲ و یا سه سد با مخزن کوچک در بالادست مارون طراحی و به جای یک میلیارد متر مکعب سه مخزن ۲۰۰ میلیون متر مکعبی تعریف می‌شد و دیگر تنشی بین بالادست و پایین‌دست رودخانه اتفاق نمی‌افتاد.
پژوهشگر در حوزه آب گفت: سد آبریز سازه‌ای مهم، موفق اما مظلوم و کم‌اقبال است. زیرا که سد در ارتفاعی احداث می‌شود که آب بهترین وضعیت (هد) را برای انرژی و استفاده برقابی در پایین دست می‌گیرد.
شفیعی مطلق عنوان کرد: مخزن این سد در جایی واقع شده که سازندهای تبخیری مثل سنگ‌های قابل انحلال، نمکی و گچی ندارد و آب با کیفیت بسیار بالا در مخزن جمع می‌شود.
وی ادامه داد: سطح تبخیر سد بسیار کم و تنها چهار کیلومتر مربع است و در مقایسه با سد مارون یک که ۲۸ کیلومتر مربع سطح دریاچه آن است که هرچه سطح دریاچه بیشتر باشد تبخیر و هدررفت آب بسیار است.
پژوهشگر در حوزه آب بیان کرد: اما سد آبریز با سطح کوچکی که سدی تیپیکال به آن می‌گویند و تبخیر کمی دارد و کیفیت آب بالا، انرژی زیاد، ارتفاع آب بالا و این دریاچه سد می‌تواند قطب گردشگری شود. زیرا که آب دریچه زلال است و با توجه به موقعیت گردشگری که دارد می‌تواند به قطب گردشگری برای حوزه خلیج فارس تبدبل شود.
پژوهشگر در حوزه آب تأکید کرد: مزیت دیگر این سد آن است که می‌توان پنل خورشیدی روی مخازن آن گذاشت و خط تولید برق راه‌اندازی کرد.
شفیعی مطلق اضافه کرد: سد آبریز پلکانی برای پایین دست حساب می‌شود و برای تنظیم رسوب برای پایین دست بسیار مفید واقع خواهد شد.
پژوهشگر حوزه آب بیان کرد: امتیاز دیگر این سد مخزن کوچک آن است که در واقع بدنه آن هم کوچک است و جزو سدهای سبک حساب می‌شود و در موقع تنش‌های لغزه خیزی و ایجاد لرزش جزو سدهای ایمن است.
وی عنوان کرد: این سد جزو توجیه‌پذیرترین و کم‌مساله‌دارترین سدهایی است که در زاگرس ساخته می‌شود و هر ۶ موردی که برای یک سد تعریف می‌کنند را داراست.
شفیعی مطلق گفت: ضمن اینکه بر روی توسعه پایدار شهرستان کهگیلویه که بسیار شهرستان مظلومی در حوزه اشتغال است تاثیر مثبتی دارد.
وی ادامه داد: کهگیلویه نقشه خاص و منحصر به فرد زمین‌شناسی دارد که بخش شرقی آن بهترین پروفیل خاک را برای کشاورزی و بخش غربی بهترین خاک و مصالح را برای صنعت داراست؛ یعنی در بخش غربی کارخانه سیمان، گچ و پتروشیمی احداث شود.
این پژوهشگر در حوزه آب ادامه داد: قبل از انقلاب تنها ۲۰ سد در کشور وجود داشت و هم اینک به ۶۲۰ مورد رسیده است و مطالعات بیشتر سدها در آن برهه با عجله انجام گرفت و اشتباهاتی در سد لاز، گتوند، چمشیر، کوثر روی داد.
وی تصریح کرد: در کشوری همچون ایران که بارندگی کم، اما بارش‌های سیل آسا زیاد دارد، نسخه شفابخش، سد است.
شفیعی مطلق با بیان اینکه سد را کجا بزنیم مهم است، گفت: سد آبریز با امتیازهای هیدرولوژی، ژئوتکنیکی و منابع آبی و تاثیر در توسعه و کشاورزی که دارد جزو سدهایی است که باید ساخته شود.
بیشتر بخوانید؛
مصلح: تنها راه تأمین امنیت آبی، ساخت سد است / 5 هزار میلیارد تومان حجم قرارداد پروژه‌های آبی استان / 101 میلیون متر مکعب آب از تنگ سرخ سهم استان است / تنگ سرخ آسیبی برای پارک ملی دنا ندارد / پیش‌بینی اتمام مطالعات آبریز تا پایان سال / مجموعه آب منطقه‌ای در اتاق شیشه‌ای و شفاف
نهضت آب کهگیلویه کلید خورد / آبریز؛ ندا و صدای همگان
آبریز ۲۰ هزار هکتار از اراضی کهگیلویه و چرام را پوشش می‌دهد / هفت هزار شغل مستقیم و ۱۳ هزار شغل غیرمستقیم از محل توسعه کشاورزی در کهگیلویه و چرام / آبریز هیچ تأثیری بر کشاورزی و دریاچه پشت سد مارون یک ندارد
