مردم با کسی تعارف ندارند / تجربه نشان داده نماینده‌ی که نتواند در طراز یک نماینده ملی ظاهر شود و نگاه توسعه‌خواه نداشته باشد احتمال اینکه تک دوره‌ای شود بسیار زیاد است / نمایندگان منتخب از افتادن در دام و تله نزدیک‌بینی سیاسی مداخله در امور محلی جزئی نیفتند / یکی از دلایل مشارکت رسانه‌های مرجع بود

کبنا ؛حمدالله اکوانی، استاد و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج معتقد است که نمایندگان ازیک‌طرف وظیفه قانونی دارند که برای تحقق انتظارت رأی‌دهندگان تلاش کنند. از طرف دیگر تجربه نشان داده نماینده‌ی که نتواند در طراز یک نماینده ملی ظاهر شود و نگاه توسعه‌خواه نداشته باشد احتمال اینکه تک دوره‌ای شود بسیار زیاد است. مردم با کسی تعارف ندارند. در ادامه گفت‌وگوی کبنا نیوز با این استاد علوم سیاسی دانشگاه یاسوج را می‌خوانید.
انتخابات یازده اسفند در استان کهگیلویه و بویراحمد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مشارکت مردم در انتخابات مجلس و خبرگان هر دو بالابود. در انتخابات خبرگان مردم ما فقیهی برجسته را انتخابات کردند. آیت‌الله ملک‌حسینی واجد تمام صفات یک نماینده طراز اسلامی مجلس خبرگان رهبری است. مردم آگاهانه به ایشان رأی دادند و می‌دانند به چه کسی رأی دادند. ایشان سرمایه اجتماعی و معنوی همه مردم استان است. در انتخابات مجلس شورای اسلامی، رفتار مردم استان کهگیلویه و بویراحمد مدنی بود. رقابت واقعی وجود داشت. مردم در تمام مراحل انتخابات از ظرفیت‌های قانونی برای بیان خواسته‌های خودشان استفاده کردند.
چه عواملی باعث مشارکت بالای مردم استان کهگیلویه و بویراحمد در انتخابات یازده اسفند شد؟
تعدد کاندیداها در همه حوزه‌ها خوب بود. افراد متفاوت با سلایق و شرایط و اهداف متفاوت در حوزه کاندیداتوری مشارکت بالایی داشتند. همین تنوع کاندیداها یکی از عوامل مهمی بود باعث شکل‌گیری فضای رقابت شد و رقابت مشارکت خوبی ایجاد کرد. تعدد کاندیدهای جوان از جمله ویژگی‌های مهم این دوره از انتخابات بود که باعث تشدید فضای رقابت انتخاباتی شد. فضای باز رسانه‌ای یکی دیگر از عوامل مشارکت بالابود. در این دوره کاندیداها مسائلی را مطرح کردند که در دوره‌های قبل ظرفیت طرح و پذیرش آن وجود نداشت. نقد سوابق و عملکرد کاری و برنامه‌ها به‌طورجدی مطرح شد و توانست مخاطبان را جذب کند. در رسانه‌های بزرگ به‌خصوص صداوسیمای استان کهگیلویه و بویراحمد فضای نقد، حتی نقد رادیکال و جدی دیده شد و این موضوع در تقویت انگیزه مشارکت و حضور پای صندوق‌های رأی خلی مهم بودند.
فضای سایبر و رسانه‌های محیط وب واسط خوبی بین مردم و کاندیداها بودند. برخی از رسانه‌های محیط وب تبدیل به مرجع کسب اطلاع شدند و اعتماد عمومی را جلب کردند. یکی از دلایل مشارکت بالا همین بود.
محتوای مشارکت مردم چه بود؟ مردم با رأی خودشان چه گفتند؟ دو نفر از نمایندگان پیشین رأی نیاوردند. یک نفر حوزه انتخابیه را تغییر داد. دیگری هم رأی نیاورد. تحلیل شما چه هست؟
انتخابات یکی از کارکردهای مهمش انعکاس و عملی‌کردن خواسته‌های مردم است. مردم حمایت یا مخالفت خودشان با رویه‌ها و رفتارها و اشخاص و عملکردها را از طریق رأی اعلام می‌کنند. بخش مهمی از محتوای مشارکت مردم تقاضای تغییر بود. تقاضای تغییر از «نزدیک‌بینی سیاسی» به «کلان‌نگری توسعه‌محور» مهم‌تری تقاضای رأی‌دهندگان بود. یکی از دلایل تک دوره‌ای شدن برخی نماینده‌ها نزدیک‌بینی سیاسی و تمرکز بر تکرار دوره نمایندگی با روش‌های قدیمی بوده است. درگذشته روش بیشتر نماینده‌ها مداخله در امور خرد و محلی بوده است. در ادوار گذشته منابعی که نمایندگان می‌توانستند در توزیع آن‌ها مداخله کنند گسترده بود و می‌توانستند با مداخله در آن‌ها یک سیستم حامی_ پیرو درست کنند و انتخاب مجدد خود را تضمین کنند. مثلاً توزیع پروژه‌های عمرانی یا استخدام نیروی انسانی یا توزیع تسهیلات، استخدام در دستگاه‌های اجرایی، انتصاب مدیران و... روش‌هایی بود که برخی نمایندگان استفاده می‌کردند و برای خود هوادار تولید می‌کردند. البته معمولاً همیشه انکار می‌کردند؛ اما برای بسیاری از مردم به‌راحتی قابل‌استنباط بود.
اکنون به دلایل مختلف این روش جواب نمی‌دهد. منابع دولتی محدود شده است. هر پست مدیریتی که با مداخله نماینده به یک نفر داده شود ده منتقد و مخالف برای نماینده درست می‌کند. هر استخدام در دستگاه دولتی با مداخله نماینده همین کارکرد را دارد؛ بنابراین این روش سنتی ضمن آنکه از زاویه شرعی و قانونی اشکال دارد از زاویه محاسبه عقلانی هم به ضرر نمایندگان است. به‌خصوص وقتی که فامیل‌گرایانه و قبیله‌گرایانه شود تأثیر منفی آن چندبرابر می‌شود.
به دلیل گسترش رسانه‌ها و فضای نقد رسانه‌ای چنین روش‌های زود بر ملا می‌شود و ضریب تأثیر منفی آن برای نماینده مداخله‌گر در حوزه اجرا و منابع محدود بیشتر می‌شود. بنابراین برخی از کاندیداها که سابقه نمایندگی مجلس داشتند فدای روش‌های انتخابی خودشان شدند. روش‌های تاریخ مصرف گذشته و حساسیت‌زا. درحالی‌که در تمام دنیا به‌خصوص در حوزه‌های انتخابیه تک کرسی نماینده مستقر به دلیل دسترسی‌های مختلف مخصوصاً دسترسی به گروه‌های مختلف اجتماعی و رسانه‌ها از رقبا جلوتر است و بر دیگران مزیت‌هایی دارد که باعث پیشتازی در رقابت‌ها می‌شود.
به نظر شما با تغییرات صورت‌گرفته اولویت اصلی چه مواردی باید باشد؟
از گفتگوهای روزمره مردم و مباحث رسانه‌ها به‌خوبی می‌شد فهمید که مردم تغییر روش‌ها را می‌خواهند. نمایندگان منتخب لازم است از افتادن در دام و تله نزدیک‌بینی سیاسی مداخله در امور محلی جزئی نیفتند و به‌جای آن طرحی نو و متناسب با انتظارت رأی‌دهندگان در اندازند. مردم با رأی خود این را خواستند که نمایندگان مسائل توسعه‌ای را ببیند برنامه توسعه متناسب با جایگاه مجلس شورای اسلامی داشته باشند و از ورود به مسئله اجرا و بدتر از آن توزیع منابع محدود خودداری کنند. البته حق نمایندگان نظارت بر همه ارکان و اجزای سیستم سیاسی و اداری است. می‌توانند تذکر دهند، پاسخ شفاف مطالبه کنند؛ اما مداخله مخل روندهای قانونی اشکال دارد. اول‌ازهمه به ضرر خود نماینده است. مردم از نمایندگان می‌خواهند از ظرفیت‌های مجلس شورای اسلامی برای تصویب طرح‌ها و لوایح راهبردی و مؤثر در توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده کنند. باید در تعامل نزدیک با حوزه اجرا خواسته‌های حوزه اجرا را تبدیل به طرح‌های راهبردی کنند، تبدیل به قانون کنند و تا مرحله اجرا نظارت کنند. باید در سطح ملی ایفای نقش کنند و با نظارت مؤثر وزارت‌خانه‌ها، نهادها، سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ ملی را در مورد استان‌های کمتر برخوردار پاسخگو کنند. رأی‌دهندگان از نمایندگان می‌خواهند منابع لازم برای توسعه استان را در چانه‌زنی‌های درون مجلس و کمیسیون‌ها تأمین کنند و منابع و امکانات ملی را به سمت استان هدایت کنند. بر خلاف گذشته مردم دسترسی‌های اطلاعاتی گسترده دادند. افزایش سطح تحصیلات و دسترسی به رسانه‌ها باعث شده قدرت گزینشگری مردم افزایش یابد. نمایندگان ازیک‌طرف وظیفه قانونی دارند که برای تحقق انتظارت رأی‌دهندگان تلاش کنند. از طرف دیگر تجربه نشان داده نماینده‌ی که نتواند در طراز یک نماینده ملی ظاهر شود و نگاه توسعه‌خواه نداشته باشد احتمال اینکه تک دوره‌ای شود، بسیار زیاد است. مردم با کسی تعارف ندارند. در بسیاری از مناطق کشور نمایندگان و افراد مدعی رأی کسب نکردند؛ بنابراین گفتمان عمومی رأی‌دهندگان به سمت‌وسوی ارزیابی دقیق عملکردها حرکت کرده و چنانچه عملکردها در حل مشکلات مردم به شکل عینی مؤثر نباشد چهار سال دیگر در رفتار رأی‌دهی مردم مؤثر خواهد بود.