اشتباه خلبان و کمک‌خلبان عامل سقوط هواپیمای تهران به یاسوج

کبنا ؛اواسط اسفندماه سال گذشته و تقریباً سه هفته پس از سقوط هواپیمای ATR آسمان در حوالی قله دنا سازمان هواپیمایی کشوری با انتشار گزارش مقدماتی سقوط هواپیمای پرواز تهران ــ یاسوج به انجام عمل قلب باز خلبان این پرواز و بی‌توجهی هواپیمایی آسمان به این محدودیت اشاره‌کرده است.
 در بخشی از گزارش سازمان هواپیمایی با اشاره به انجام عمل قلب باز خلبان در سال ۸۸ تأکید شده بود؛
 
«خلبان مرحوم برابر مقررات پزشکی مندرج در فصل‌های یک و شش از انکس یک و سند ۸۹۸۴ ایکائو و همچنین part MED مقررات پزشکی هوایی فعلی سازمان (AirCrew) با درج محدودیت سن بالای ۶۰ سال و محدودیت OML معتبر پزشکی کلاس یک مواجه بوده است. نامبرده در سال ۸۸ تحت عمل جراحی قلب باز قرارگرفته و پس‌ازآن ۹ ماه منع پروازی داشته و بعدازاین مدت برابر مقررات پزشکی هوایی وقت ارزیابی‌های تخصصی توسط پزشک معتمد قلب سازمان به‌عمل‌آمده و با نظریه کمیسیون پزشکی هوایی وقت سازمان مورخ ۲۴ خرداد ۸۹ با محدودیت‌های زیر مجاز به پرواز شده است؛
 
۱ ــ اعتبار گواهینامه پزشکی شش ماه باشد
 
۲ ــ همراه یک خلبان باید کمک‌خلبان بدون محدودیت پزشکی و عملیاتی پرواز کند
 
۳ ــ در هر چک پزشکی هوایی ارزیابی تخصصی قلب و عروق نیز به‌عمل‌آمده آید
 
این در حالی است که طبق گزارش سازمان هواپیمایی کشوری هواپیمایی آسمان به این محدودیت‌ها توجه نکرده است، در بخش پایانی گزارش مذکور آمده؛ «کلیه خلبانان موظف به رعایت محدودیت‌های عنوان‌شده در گواهینامه خود و اعلام به واحدهای عملیات شرکت بوده و محدودیت‌های خلبان می‌بایست در برنامه‌ریزی عملیات شرکت مورد پایش قرار گیرد.»
 
گرچه این گزارش بلافاصله واکنش تند شرکت هواپیمایی آسمان را به دنبال داشت، اما حدود ۵ ماه پس از رسانه‌ای شدن گزارش مقدماتی، مقام مسئول سازمان هواپیمایی کشوری خلبان پرواز ۳۷۰۴ تهران-یاسوج را به‌عنوان مقصر سقوط اعلام کرده است.
 
حسن رضایی فر سه‌شنبه گذشته در جلسه‌ای با حضور مدیران ایرلاین‌های داخلی و تعدادی از مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری دلایل سقوط هواپیمای ATR آسمان را تشریح کرده و در این باره گفته است: کاهش ارتفاع غیرمجاز از کمترین ارتفاع ایمنی مسیر پروازی، مدیریت نامناسب در کابین خلبان، عدم رعایت رویه جبران واماندگی، تقرب و اقدام به فرود در یاسوج در هوای بد به دلیل سقف پایین ابر برخلاف دستورالعمل شرکت، عدم اجرای چک‌لیست‌ها در زمان تقرب، استفاده نابجا از اتوپایلوت در زمان تقرب، عدم توجه به درخواست کمک‌خلبان برای گرفتن فلپ پس از استال و خطای کمک‌خلبان به‌عنوان pilot flying برای درخواست چک‌لیست ازجمله عوامل سقوط هواپیما بوده است.
 
وی همچنین با اشاره به نبود نظارت عملیات شرکت به فعالیت خلبانان به یکی دیگر از عوامل بروز سانحه، افزود: آموزش ناکارآمد شرکت در خصوص دستورالعمل‌های عملیاتی شرکت و هواپیما و AIP (کتاب مربوط به مجموعه دستورالعمل، قوانین، امکانات و…حمل‌ونقل هوایی)، ضعف سیستم شناسایی مخاطرات و اقدامات پیشگیرانه در ایمنی شرکت هواپیمایی. همچنین شروع پرواز به دلیل محدودیت‌های پزشکی خلبانان و بدی هوای مقصد، صحیح نبوده و خلبانان به امید فرودگاه جایگزین شیراز پرواز کرده بودند و قبل از آغاز تقرب، اطلاعات هوای یاسوج را می‌گیرد و سعی در خروج از ابر با سقف ۱۵ هزارپا می‌کنند.
 
به گفته وی، علت خروج از ابر، شرایط توربولانس (جابجایی شدید باد و ایجاد تکان در هواپیما) و تشکیل یخ بوده و با کاهش دادن ارتفاع، متأسفانه هواپیما در معرض جریانات هوایی updraft و down draft کوهستان قرارگرفته و به کوه برخورد کرده است. ضمن این‌که هنوز خلبان ارابه فرود را باز نکرده بوده و به دلیل خروج از ابر خلبان سیستم یخ‌زدایی را خاموش می‌کند و AOA هم بدین دلیل قطع می‌شود و خلبان دیرتر متوجه وخامت اوضاع می‌شود.
قرار است طی روزهای آینده سازمان هواپیمایی کشوری در رابطه با جزئیات بررسی دلایل سانحه سقوط هواپیمای ATR آسمان (آنچه در سطرهای بالاآمده) اطلاع‌رسانی کند.