افزایش قرص و ماری جوانا در بین دانشجویان کهگیلویه و بویراحمد / اعتیاد آوری در خوابگاه‌های خودگردان / پروژه‌های نیمه تمام پاتوق معتادین

کبنا ؛سید ناصر رضایی دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان کهگیلویه و بویراحمد معتقد است که در بحث اعتیاد به مواد مخدر ساختار شکنی صورت گرفته، در قشرهای مختلف جامعه با هر سطح مالی و تحصیلات گرایش به مواد مخدر وجود دارد. کبنا نیوز با او پیرامون موضوع اعتیاد و وضعیت استان کهگیلویه و بویراحمد گفت‌وگویی انجام داده که از نظر خوانندگان می‌گذرد؛
چه تعدادی در سطح استان معتاد داریم؟ استان ما به لحاظ اعتیاد چه رتبه‌ای در کل کشور دارد؟
-استان ما در طرح شیوع شناسی که در سال 94-95 انجام گرفت، به لحاظ آلودگی به اعتیاد جزو 6 استان انتهایی این جدول هستیم. به عبارتی 3 /2 دهم درصد ضریب شیوع اعتیاد در استان کهگیلویه و بویراحمد بین سن 15 تا 65 سال است. شاید این سؤال برای برخی از افراد پیش بیاید که اطلاعات متفاوت است. چون ما چندسال پیش گفتیم 8 هزار معتاد داریم. ولی الان می‌گوییم 12 هزار معتاد داریم. اما این افزایش آمار به دلیل این است که در آمار کشوری اصلاحات صورت گرفته است. قبلاً می‌گفته‌اند 1 میلیون و 320 هزار معتاد داریم و سال 94 گفتند 2 میلیون و 800 معتاد داریم. به این خاطر در آمار ما هم یک جابه جایی شکل گرفته است. ما اعتقاد داریم که روند اعتیاد در استان کهگیلویه و بویراحمد کند شده است. متوقف نشده و این را هم نمی‌گوییم چونکه حرف غیر علمی است. در استان ما بر اساس طرح شیوع شناسی 12 هزار معتاد داریم که 5 درصد آنها را زنان معتاد (600 تا 800 نفر) تشکیل می‌دهند.
امروزه ساختارشکنی یکی از عوامل اعتیاد است
-قبلاً تصور بر این بود که فقط فقرا معتاد می‌شوند ولی الان به دلیل ساختارشکنی‌هایی که ایجاد شده معتادین در همه اقشار و با هر وضعیت مالی و تحصیلاتی دیده می‌شوند. بین 25 تا 40 سال تعداد معتادان بیشتر است. البته این به این معنی نیست که زیر 25 سال معتاد نداریم اما خیلی فراوانی آنها بالا نیست. امروز یکی از معضلات جامعه بشری این است که سن اعتیاد کاهش پیدا کرده است. اما خوشبختانه در استان ما فراوانی بالایی نسبت به سایر جاهای دیگر ندارد. مثلاً سن اعتیاد در استان ما بالای 20 سال است. ولی برخی کشورها به 15 سال می‌رسد.
در شورای مواد مخدر چه اقداماتی برای کاهش اعتیاد انجام گرفته است؟
-در کل ضریب اعتیاد در استان ما پایین‌تر است. تعداد دانش اموزان معتاد در کل کشور از 1 درصد الان به 2 درصد رسیده است. مدارس ما با یک تفاوت 50 درصدی نسبت به آمار کشوری اعتیاد پایین‌تری دارد. البته یک اطلس آسیب‌های اجتماعی در آموزش و پرورش درست کرده‌ایم حدود 50 آسیب در این اطلس مشخص شده است. اینکه چه مدارسی و چه مناطقی بیشتر در معرض آسیب است در این اطلس مشخص است. در طرح‌های مختلفی مثل طرح نماد شناسایی می‌شوند یا اگر نیاز باشد در چرخه درمان قرار می‌گیرند. ما برای معلمان، خانواده‌ها و دانش اموزان برنامه‌هایی خاص داریم. مثلاً جشنواره نوجوان سالم را داریم که دانش اموزان در قالب فیلم، عکس، روزنامه دیواری و کارهای دیگر  نظرات خود و طرح‌های خود را برای مقابله با مواد مخدر می‌دهند. اتفاقات خوبی که وجود دارد در رابطه با بحث ایدز، گفته می‌شد 80 درصد بیماری ایدز به دلیل تزریق سرنگ آلوده شیوع پیدا می‌کند. الان این به زیر 20 درصد رسیده است. به یک معنا، اقدامات خوبی در حوزه آموزش و پیشگیری اتفاق افتاده، در حال حاضر ما مرکز DIC را داریم، که به معتادین مشاوره می‌دهند. ما حتی به پاتوق معتادین سر زده‌ایم، این افراد را شناسایی کرده‌ایم، این‌ها را تشویق کرده‌ایم که بجای تزریق کردن به مرکز متادون درمانی معرفی شوند. نهایتاً می‌خواهید سوزن استفاده کنید، سوزن مشترک استفاده نکن، ما سوزن رایگان به شما می‌دهیم. اگر میزان معتادین به شیوه تزریق 20 درصد بوده است الان 1 درصد شده است.
چرا دانش آموز به اعتیاد روی می‌آورد؟
-یکی از موارد حس کنجکاوی است، حس لذت طلبی دومین دلیل روی آوری دانش آموز به اعتیاد است. مواد از تنوع وسیعی برخوردار است و اقشار پردرآمد جامعه نیز ممکن است درگیر اعتیاد شوند. سومین دلیلی که برای اعتیاد ذکر می‌شود مشکلات روانی و خانوادگی است. چهارمین مورد نیز مشکلات اقتصادی و معیشتی است. این‌ها دلایل عمومی روی آوری افراد به اعتیاد است. اما در دانش آموزان، گروه‌های هم سالان، شرکت در پارتی‌ها و ... تأثیر زیادی در بیشتر شدن اعتیاد دارد.
مهم‌ترین عامل در روی آوری به اعتیاد ضعف آگاهی و مهارت‌های زندگی است
-ضعف در مهارت‌های زندگی و ضعف آگاهی در خانواده‌ها و نداشتن مهارت نه گفتن به آسیب‌های اجتماعی یکی از مسائل تاثیرگذار در روی آوردن به اعتیاد است. این مهارت‌ها به فرزندان آموزش داده نمی‌شود، تا نوجوان در معرض هر آسیبی توان مقابله و مخالفت با آن را ندارد. فرزندی که در یک جمع دوستانه به سیگار کشیدن نمی‌تواند نه بگوید، ممکن است بعداً به مواد مخدر هم روی بیاورد. تحقیقات نشان داده است که دانشجویانی که غیربومی هستند و در خانه‌های دانشجویی زندگی می‌کنند احتمال اعتیادشان بیشتر از دانشجویان بومی است.
مصرف قرص و ماری جوانا در بین دانشجویان گسترش یافته است
-ضریب اعتیاد در دانشجویان نسبت به گذشته بیشتر شده است. دانشجویانی که غیربومی هستند و در خوابگاه‌های خودگردانی هستند که زیر نظر دانشگاه نیست احتمال اعتیادآوری در آنها بالاتر است. در بین دانشجویان ما مصرف قرص و ماری جوانا بیشتر گسترش پیدا کرده است. با رئیس کمیته فرهنگی دانشگاه‌ها آقای دکتر نیکدل جلسه داشته‌ایم و بویژه در شهر یاسوج کل خوابگاه‌های دانشجویی را تحت آموزش قرار دادیم، ولی این آموزش‌ها باید مستمر باشد. حتی شخصاً تدریس کرده‌ام. با این حال در دانشگاه مرکز مشاوره داریم که از شورای مبارزه با مواد مخدر اعتبار دریافت می‌کند. همچنین دانشگاه عضو کمیته فرهنگی و پیشگیری ما نیز هست. اداره بهزیستی با دانشگاه قرارداد بسته و به دانشگاه مشاوره می‌دهد. همچنین ما از ظرفیت تشکل‌های دانشجویی استفاده کرده‌ایم. کانون نفس پاک یکی از این تشکل‌ها است، 16 تشکل دانشجویی هلال احمر هم که حدود 6 هزار عضو دارد در این زمینه فعالیت دارند. سال گذشته برای دانشجویان جدیدالورود در بحث آموزش و پیشگیری در چند جلسه برنامه‌هایی داشتیم.
لزوم نظارت دانشگاه بر خوابگاه‌های خودگردان
-در خوابگاه‌های دانشجویی ممکن است چند تیپ شخصیتی وجود داشته باشد و وقتی که خوابگاه زیرنظر دانشگاه نباشد و نظارت‌ها کم باشد تأثیرپذیری دانشجویان به ویژه دانشجویان غیربومی بیشتر خواهد بود. ما کانون‌های خطر را بیشتر مدنظر قرار می‌دهیم و برنامه‌هایمان را روی این مناطق متمرکز می‌کنیم. حوزه‌های دانشجویی، جوانان و نوجوانان برای ما اولویت دارد.
بر مراکز تفریحی چه نظارت‌هایی دارید؟
-برخی مراکز تفریحی و کافه‌ها یا حتی دکه‌ها ممکن است مورد سوء استفاده قرار بگیرند. سیگار و قلیان دروازه ورود به مواد مخدر است. ما به فرمانداران به عنوان رئیس شورای امنیت قضایی و امنیت شهرستان نامه می‌زنیم. حتی به شهرداری نامه زدیم برای اینکه این اماکن و دکه‌ها را رصد کنند و گاها اخطار داده می‌شود یا پلمپ شده‌اند. پاتوق‌ها را توسط پلیس شناسایی کرده‌ایم. مثلاً چشمه نباتی بزرگترین پاتوق معتادین در استان بود. یک قسمت‌هایی را تخریب کردیم، ترانس برق در این قسمت کشیدیم و این مکان مخروبه تبدیل به یک باغ تفریحی شد.
پروژه‌های نیمه تمام گاها مورد سوءاستقاده قرار می‌گیرد و پاتوق و محلی برای رفت و آمد معتادان می‌شد. در جلسات این مسئله را ذکر کرده‌ایم. سال گذشته یک تیم سیار را بطور خاص برای بلادشاپور و برای شناسایی معتادان قرار دادیم و به این معتادان پک بهداشتی داده می‌شد.
این تصور وجود دارد که در روش‌های درمانی جدید دارویی به بیمار تجویز می‌شود که دوباره اعتیاد پیدا می‌کند و در واقع معتاد ترک نمی‌کند. ایا این تصور درست است؟
-حدود 8 نوع شیوه درمانی داریم. یک نوع روش درمانی این است که فرد حدود 28 روز در مرکز ترک اعتیاد قرار گرفته و ترک فیزیکی می‌شود و به لحاظ رفتاری و روانشناسی روی معتاد کار می‌شود تا بتواند ترک کند و اصلاً داریی نداریم.
 یک نوع درمان متادون درمانی است که اختصاراً به آن MMT گفته می‌شود. در این مراکز یک کادر شامل روانشناس، مددکار، پزشک وجود دارد. برای این افراد با تجویز پزشک یک میزانی از متادون درنظر گرفته می‌شود و این فرد با کمک روانشناس و مددکار کم کم برای ترک کردن اماده می‌شود و مصرف متادون نیز در نهایت قطع می‌شود.
باید در جامعه حساسیت ایجاد کنیم/ حتی استاد معتاد داریم، همه در معرض آسیب هستند
-خوب است که هر کاری انجام  می‌گیرد برای رضای خدا صورت می‌گیرد. توصیه و پیشنهادی که همیشه داریم این است که جامعه را در حساسیت و هوشیاری نگه داریم. چون گاها جامعه در یک رخوتی فرو می‌رود و نسبت به آسیب‌های اجتماعی بی تفاوت می‌شود، بنابراین یکی از وظایف ما در شورای مواد مخدر این است که حساس سازی در جامعه انجام دهیم. چرا که مواد مخدر ساختارشکن است و هیچ حد و مرزی قائل نیست. هر کسی در هر سنی می‌تواند در معرض آسیب باشد. این مسئله هم در حال حاضر قابل توجه است که هر چقدر که به جلو می‌رویم گرایش تحصیل کرده‌ها به مواد مخدر دارد معنی دار می‌شود. الان نخبه‌ها یا تحصیل کرده‌ها یا حتی اساتیدی داریم که در مرکز ترک اعتیاد هستند. خوشبختانه در سال 95 و 96 جزو استان‌هایی بوده‌ایم که بیشترین اقدامات را انجام داده‌ایم. مثلاً در کمیته مقابله استان اول بوده‌ایم.
چون عوامل مختلفی روی اعتیاد اثرگذار است سعی کرده‌ایم که به سمت برنامه‌های مختلفی برویم و عوامل مختلف را ر اعتیاد و مبارزه با ان درنظر بگیریم. درست است محور ما پیشگیری است ولی هم در مقابله، هم در پیشگیری، در بحث استفاده از ظرفیتهای حقوقی و قضایی و موارد دیگر برنامه داشته‌ایم.
در سطح استان چه مراکزی برای درمان و مبارزه با مواد مخدر در اختیار داریم؟
-مرکزی در استان نداشتیم با پیگیری‌هایی که انجام گرفته در دانشگاه شهیدرجایی یاسوج بخش یازده تختخوابه بسته درمانی هم افتتاح شده است. الان بخش‌های مختلفی همچون کمپ، امام تی، دی آی سی، تی سی، مرکز بستری درمانی داریم. در مرکز شهرستان‌ها هم حداقل یک مرکز  داریم و عدالت در توزیع جغرافیایی مراکزمان هم رعایت شده است. به گونه‌ای که الان وقتی می گوییم ما 12 هزار معتاد داریم سال گذشته بیش از 7 هزار معتاد به این مراکز مراجعه کرده‌اند. این آمار آمار بسیار خوبی است. البته ممکن است بخشی از این افراد تکراری باشد. بخشی‌اش زیر نظر بهزیستی و بخشی زیرنظر دانشگاه علوم پزشکی بوده‌اند. در حوزه درمان ما نیاز به نظارت بر مراکز داریم، مراکز خوبی داریم ولی ممکن است تخلفی هم در جایی صورت بگیرد. که ما تیم نظارتی را برای حضور در کل استان داریم. و کمبودها و مسائل دیگر را رصد می‌کنند. ما تعطیلی مراکز را داشته‌ایم، کسر سهمیه مراکز را داشته‌ایم. تعطیلی موقت و حتی معرفی به مراجع قضایی داشتیم. در سلامت مردم جدی بوده‌ایم.
در پیشگیری چه برنامه‌هایی دارید؟
-در بحث پیشگیری، که مقام معظم رهبری هم بر آن تاکید داشته‌اند برنامه‌های زیادی داشته‌ایم چه توسط تشکل‌های مردم نهاد و چه توسط دستگاه‌ها. تقریباً برای همه اقشار، صنوف، سنین برنامه داشتیم. ما برای صنف‌ها هم برنامه داشته‌ایم.
حتی برای صنف‌های مختلف طرح جامع آموزش رانندگان تاکسی شهر یاسوج را در کشور برگذار کرده‌ایم، رانندگان را به دسته بندی کرده‌ایم  و به مرور آموزش داده‌ایم. که شما که با مردمسروکار دارید بتوانید ارتباط خوبی داشته باشید و مراقب خودتان باشید. یا در بخش کارگری در طرح کاج همه مراکز صنعتی کارگاهی را یک رایط بهداشتی قرار دادیم، و حتی خود کارفرمایان هم شخصاً آموزش داده‌ام  حمایتشان می‌کنیم که ترک کنند و آموزش می‌دهیم. بخش کارگری به دلیل فشار کاری و استرس‌های زیادی وجود دارد استعداد اعتیاد را دارد. در محلات، در مساجد، برای زنان خانه دار و در مدارس آموزش دید ایم از طریق سازمان تبلیغات، آموزش و پرورش و تشکل‌هایمان.
در برخی روستاها آموزش داشته‌ایم، برای خوابگاه‌های دانش اموزی دانشجویان، سربازان آموزش داشته‌ایم و سعی کرده‌ایم در حوزه پیشکیری بیشتر ورود کنیم. مثلاً سال گذشته در شهرستان گچساران و یاسوج در 16 مهدکودک طرحی را اجرا کردیم و خانواده‌ها را به مدت 16 ساعت آموزش برایشان درنظر گرفتیم. با بازی  انتقال مفاهیم و اسباب بازی‌ها. یا ممکن است رفتار پرخطری در کودک دیده شوود و ممکن است استعداد رفتن به سمت اعتیاد در کودک و نوجوان وجود داشته باشد.
طرح جامع سلامت دانش آموزی، جشنواره نوجوان سالم، مدارس عاری از خطر و ... را داریم که شامل 20 بند می‌شود که تقریباً 50 درصد مدارس ما تحت پوشش است، هرچقدر پوشش ما بیشتر شود برنامه‌ها هم بیشتر می‌شود. همچنین در محلاتی که پرخطرتر هستند و مدارس تحت آسیب هستند برنامه‌های بیشتری را درنظر می‌گیریم.  ما سال 96 و نیمه 97 هر مدرسه یک نمایشگاه را اجراکردیم، بالغ بر هزار نمایشگاه را در استان داشتیم که در کشور هم همیشه جزو سه استان برتر هستیم.
آموزش در تغییر نگرش تاثیرگذار است
-در حوزه تشکل‌های مردم نهاد یکی از بهترین تشکل‌های ما در حوزه مواد مخدر است، حدود 90 تشکل داریم در سال 97 اعتبار ما 110 میلیو ن بود، بنابراین هر تشکلی 1 تا 2 میلیون تعلق می‌گیرد. علارغم اینکه کمترین اعتبار را داریم ولی کارهای بزرگی کرده‌اند، در محلات جنگ شادی و برنامه‌هایی برگزار کرده‌اند، با حمایت دهیاران، شوراها، بسیج، استانداری، دانشگاه و بهزیستی کمک کرده‌اند. برای زندانی‌ها و خانواده‌های زندانی برنامه داشتیم. در روستاها در پاتاوه برنامه داریم. بازی‌های بومی محلی، دوچرخه سواری، جنگ شادی و غیره را داریم. پیش فرض ما این است که آموزش در پیشگیری موثرتر است. مثلاً نظرسنجی‌هایی که صداسیما از مردم انجام داده، متوجه شده‌ایم آموزش‌ها در تغییر نگرش مردم تاثیرگذار است. از طرفی باید آموزش را در بین تمام مردم بیاوریم.
از ظرفیت خانه کودک، کانون پرورش فکری، هلال احمر و تشکیل غنچه‌های هلال، حلقه‌های انسانی و چادرهای سلامت، حلقه‌های دانشجویی، نمایشگاه کاریکاتور، جشنواره عکس و فیلم دهدشت در سال گذشته، جشنواره نقش عشایر در کاهش آسیب‌های اجتماعی را در دو سال گذشته اجرا کرده‌ایم و برخی استان‌های دیگر نیز این را دیدند و انجام دادند. با هیئت‌های مذهبی، با روحانیون مهاجر، محتواهای آموزشی را به اشتراک گذاشته‌ایم. با فیلم سازان کلاس گذاشته‌ایم.
چه میزان اعتبار دارید؟ اعتبارات چگونه اختصاص می‌یابد؟
-شورای مواد مخدر از نظر اعتبارات خیلی شفاف هست. ما می گوییم تشکل‌هایی که می‌خواهند مبارزه با مواد مخدر انجام دهند طرح‌های خود را به ما ارائه می‌کنند، این طرح‌ها را به ستاد تهران می‌فرستیم. طرح‌هایی که مقبول می‌شوند اعتبار مورد نیاز داده می‌شود اعتبارات بین 1 تا 3 میلیون تومان است. البته ممکن است  در طول سال طرحی ملی به یک تشکل داده شود، مثلاً 30 میلیون از تهران به این تشکل بصورت مستقیم داده می‌شود، این اعتبار به حساب اداره ما ریخته نمی‌شود و این مبلغ قابل دستکاری نیست. لیست این اعتبارات را بصورت شفاف داریم و از این نظر سواستفاده ای نمی‌شود.
زنان قشر اثرگذاری در جامعه هستند
-یک بحث مهم در موادمخدر، اعتیاد زنان است. به دلیل اینکه ما معتقدیم زنان اثرگذاری بالایی در جامعه دارند. در استان ما فقط 5 درصد از زنان معتاد هستند ولی همین رقم هم برای ما بسیار مهم است. همین باعث شده که وقتی می گوییم 600 تا 800 زن معتاد داریم، بیش از 400 زن را در مراکز تحت درمان قرار داده‌ایم. هر خانمی با هر وضعیت مالی به مرکز مراجعه کرد ما حق نداریم این فرد را به دلیل مسائل مالی پس بزنیم. زنان نباید از چرخه درمان دور باشند.
مصرف کراک به صفر رسیده است
-امسال به مناسبت سال 98، 98 برنامه را تدارک خواهیم دید که شامل برنامه‌های مختلف ورزشی، فرهنگی، در بین کارگران، اقشار مختلف، در کارگاه‌های صنعتی یا در محلات خواهد بود. سعی می‌کنیم از روش‌های مختلفی برای آموزش به مردم استفاده کنیم تابتوانیم مدیریت، کنترل و کاهش را در مواد مخدر داشته باشیم. برخی از نتایج این آموزش‌ها ملموس است، مثلاً قبلاً مصرف کراک را زیاد داشتیم ولی به دلیل تلاش زیاد و آموزش زیادی که در زمینه کراک داشتیم الان مصرف کراک صفر شده است. تزریق زیر 1 تا 2 درصد است. زیر 2 درصد خودکشی‌ها به دلیل اعتیاد است در حالی که ممکن است عامل اصلی خودکشی اعتیاد باشد. در حال حاضر 15 شهید مواد مخدر و 11 جانباز داریم.