تمرین تاب آوری در خانواده / اهمیت میانجی‌گری صحیح در کاهش طلاق / خانه جایی است که مشکلات در آن به راحتی بیان شود / فارغ از تنش‌های سیاسی دور میز یکدیگر را تحمل کنیم تا درد مردم حل شود

کبنا ؛«دروغ، رزق حرام، کتمان کاری در روابط خانوادگی و زناشویی، عدم توجه عاطفی و کارکردهای عاطفی در خانواده، خانمان برانداز است. باید سریال‌ها، برنامه‌ها، مصاحبه‌ها به ترویج صداقت و مبارزه با دروغ گویی بپردازند.» این بخشی از صحبت‌های او است که صدها مقاله در حوزه خانواده و مسائل و آسیب‌های احتمالی که در کمین خانواده‌ها می‌باشد، نوشته است. با او گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که از نظر خوانندگان می‌گذرد.
عظیم زاده اردبیلی، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به اینکه بزرگترین مشکلات جامعه ما از فقر فرهنگی نشأت می‌گیرد گفت: این جامعه با چالش‌های متعددی روبروست و ما باید تلاش بیشتری کنیم. من قطعاً دنبال این نیستم که پژوهشم را به جایی عرضه کنم، این مسئولان هستند که باید پژوهش‌ها را جستجو کنند و در تصمیم گیری ها مورد استفاده قرار دهند.

ازدواج قرارداد اجتماعی نیست
عظیم زاده اردبیلی در ابتدای سخن خود به تفاوت نگاه غرب و اسلام به ازدواج اشاره کرده و ابراز کرد: در نگاه دینی ما ازدواج شبیه به آنچه جامعه شناسان غربی می گویند «یک قرارداد اجتماعی» نیست، قرآن کریم ازدواج را یک میثاق و پیمان ناگسستنی می‌داند، هیچ زن و مردی به قصد طلاق و سودجویی ازدواج نمی‌کنند، عمدتاً برای رسیدن به نیازهای عاطفی و کارکردهای خانواده است.

دروغ، رزق حرام و کتمان کاری در زندگی زناشویی خانمان برانداز است
این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق بیان کرد: در سوره مبارک اعراف خداوند می‌فرماید، اگر زمین طیب و پاک باشد محصول پاک می‌دهد؛ بنابراین خانواده باید طیب باشد، حالا اینکه چه خانواده‌ای طیب و پاک باشد یک نشست تخصصی می‌خواهد. دروغ، رزق حرام، کتمان کاری در روابط خانوادگی و زناشویی، عدم توجه عاطفی و کارکردهای عاطفی در خانواده، خانمان برانداز است. سریال‌ها، برنامه‌ها، مصاحبه‌ها به ترویج صداقت و مبارزه با دروغ گویی بپردازند.
وی بیان کرد: ما اگر با نگاه فلسفه حقوقی و فلسفه فقهی به مشکل طلاق داشته باشیم، اول یک منظومه سازی و بعد یک نظام سازی برای خانواده داشته باشیم و در انتهای این کار بتوانیم راهکارهایی را برای این منظومه ارائه کنیم.

روش‌های صفر و یکی جواب نمی‌دهد
وی خاطرنشان کرد: این نظام و انقلاب فرصتی است برای خدمت به اهل بیت. هر کدام کوتاهی بکنیم سرمان پایین است و هر کداممان تلاش و خدمت کنیم سرمان جلوی این عزیزان بلند است. فارغ از تنش‌های سیاسی دور میز یکدیگر را تحمل کنیم تا درد این مردم حل شود، منکوب کردن، خود را بالا گرفتن، و دیگران را نادیده گرفتن، این روش صفر و یکی جواب نمی‌دهد.

تاب آوری؛ مبحث مهم در رویکرد جدید علم
وی گفت: عزیزان شما اهل قلم هستید. امروز در دنیا با منطق فازی حرکت می‌کنند، منطقی که شناور است، منطقی که اما و شاید در کار می‌آورد و با منطق و احتمالات پیش می‌رود. بالغ بر بیست و شش سال در آموزش و پرورش و آموزش عالی سابقه فعالیت دارم، امروز دنیا روی تاب آوری کار می‌کنند، اگر روی تاب آوری کار نکنیم سطح توانمندی جامعه بالا نمی‌رود.
عظیم زاده ابراز کرد: اقتصاد مقاومتی در تئوری‌های اقتصادی دنیا مطرح است و از آن استفاده می‌شود، محور اقتصاد مقاومتی تاب آوری است، محور کاهش طلاق، بالا بردن تاب آوری است.

تمرین تاب آوری محور حل مشکلات
وی تاکید کرد: محور بالا رفتن ازدواج سالم تاب آوری است، به این معنا که من تحمل طرف مقابلم را داشته باشم، تحمل سختی را داشته باشم، تحمل شنیدن ایده دیگران را داشته باشم. در سوره زمر خداوند به ما بشارت می‌دهد اگر خوب گوش کردید، دو برابر گوش کردید و نصف آن اندازه را سخن گفتید، و اگر اعمال خود را توانستید رفتارسازی کنید آنوقت به افرادی که مشکل را درک می‌کنند، می‌فهمند، گوش می‌دهند بشارت می‌دهد بهترین آنها انتخاب می‌شوند.
عظیم زاده گفت: با جوان‌ها اصلاً حرف نمی‌زنیم، جوانان انتظار دارند، ممکن است اختلاف افق داشته باشیم، این‌ها فرزندانی هستند که مملکت را باید به دست این افراد بسپاریم. ضریب تاب آوری و تکبر و توقعشان چند است؟ آن درصدی که فکر می‌کنند  خیلی می‌فهمند چقدر واقعاً می‌فهمند. الان چه تعداد از جوانان ما سر جلسه کنکور غش می‌کنند! چرا؟ به خاطر شوک‌هایی که به این افراد وارد می‌شود و نمی‌توانند پاسخ دهند، چون تاب آوری پایینی دارند.

حتی اساتید تحمل یکدیگر را ندارند؛ تاب آوری پایینی دارند
این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق بیان کرد: من استدعا دارم آموزش و پرورش، آموزش عالی، رئیس دانشگاه‌ها که دانشجو تربیت می‌کنند، باید در این جلسات باشند و صحبت‌هایی که می‌شود را در نهادهای مربوطه خود عملیاتی کنند. متاسفانه در کتابهای علمی روی این مسئله کار نشده است، حتی اساتید تحمل یکدیگر را ندارند، چطور می‌توانند تاب آوری را به دانش آموز خود انتقال دهند. این یعنی نداشتن مهارت گفتگو، نداشتن ضریب تاب آوری.
 وی خاطرنشان کرد: استدعای دومم از اساتید این است که این کار را ادامه دهید، هر سه ماه جلسه‌ای بگذارید از مدیران ارشد استان دعوت کنید،  با هم تعامل کنید، راهکار دهید، قرار نیست مجموعه‌ای زیر نظر مجموعه دیگری باشد یا کسی به کسی دستور بدهد. همه مجموعه‌ها و نهادها موازی با هم فعالیت کنند.

فقط یک درصد طلاق‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی است
عظیم زاده گفت: وقتی همه مدیران ما از فعالیت‌های مدیر دیگر باخبر باشند و با هم مبادله اطلاعات داشته باشند قطعاً برای برنامه‌های خود مشورت می‌گیرند. روی 2 هزار کیس طلاق کار کردم، هزار فرد در منطقه ثروتمند و کم باور و با اعتقادات پایین، هزار فرد در منطقه جنوب شهر و با باورهای اعتقادی سنتی. فقط یک درصد طلاق‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی بود. قدرت خرید پایین آمده، مشکلات اقتصادی زیاد شده، جیب‌ها خالی شده، ولی آن چیزی که زن و شوهر را به پای محکمه دادگاه و طلاق می‌کشاند مشکلات اقتصادی نیست.

دلایل اصلی طلاق در تحقیقات انجام گرفته ...
عظیم زاده اردبیلی در ادامه گفت: 34 درصد تحقیقات در کلان شهر تهران نشان می‌دهد دلیل اصلی طلاق عفاف زدایی، حریم حیاشکنی، بی تقوایی، خیانت مرد به زن و زن به مرد بوده است.
وی بیان کرد: متاسفانه بالاترین آمار خودکشی در تهران در منطقه یک در نیاوران و زعفرانیه اتفاق می افتد و مربوط به نوجوانانی است که به نهیلیست رسیده‌اند، ثروتمند هستند، در رفاه کامل هستند. اما طلاق‌ها در مناطق جنوبی به دلیل اعتیاد، عدم کفویت، عدم درک یکدیگر، بالا بودن انتظارات خانم از آقا است.
وی تصریح کرد: نسیم کلان شهرها به شهرهای دیگر هم رسیده است، امروز پدیده حیازدایی و عفاف زدایی متأثر از جامعه و فضای مجازی به وجود آمده است. این باعث شده که مردها به همسر خود اتفا نکنند و زن هم خیلی راحت به سمت مردهای دیگری می‌رود.
وی اینگونه ادامه داد: اگر جلوی خودکشی را گرفتیم، طلاق را به شیوه‌هایی پایین اوردیم ممکن است با این پدیده عفاف زدایی به سمت مشکلات و پدیده‌های دیگری مثل ازدواج پارتنری می‌رود که پدیده جدیدی است.
وی گفت: امروز رسماً دفتر ازدواج با حیوانات در هلند، بلژیک و برخی کشورهای دیگر تعریف شده است و حتی پدیده ازدواج سفید را هم پشت سر گذاشته‌اند. حضرت آقا در مورد ازدواج سفید فرموده‌اند سفید نگویید این سیاه است. سوپراستارهای ما و سلبریتی های ما به این وضعیت دچار هستند. آمار نشان می‌دهد.

اول انقلاب وظیفه خواه بودیم؛ الان مطالبه گر
 وی با اشاره به اینکه سطح توقعات در جامعه بالا رفته و رویکرد و جهان بینی افراد از معنویت و اخلاق فاصله گرفته است گفت: اول انقلاب همه ما وظیفه خواه بودیم، دهه 70 مطالبه گر شدیم، حقوق بچه‌های سپاه را روی میز می‌گذاشتند و می‌گفتند هر کس به هر اندازه‌ای که نیاز دارد بردارد. افرادی بودند که می‌نوشتند من این ماه این مقدار پول را اضافه آوردم این را به بیت المال برگردانید.

رزق حلال را در برنامه‌ها و آموزش‌ها جای دهید
وی در اهمیت رزق حلال اینگونه ادامه داد: نگاه همه مسئولین ما طبق آنچه حضرت آقا در گام دوم انقلاب فرمودند باید مشروعیت اقتصادی، پاکدستی پدر و مادر و لقمه حلال باشد. رزق حلال را در برنامه‌هایتان کار کنید.
عظیم زاده اردبیلی ابراز کرد: یکی از کلیدهای کاهش طلاق رزق حلال است. وقتی لقمه حرام باشد، اعضای خانواده به پای هم می‌پیچند و به هم گیر می‌دهند. این‌ها اثر وضعی میاورد؛ مقاله‌های علمی می گویند. اما لقمه حلال وقتی در شکم افراد باشد با آرامش با هم رفتار می‌کنند. اما می‌بینید در خانه‌های پرزرق و برق سوپرمیلیاردی بدون بچه به هم گیرمی دهند؛ رزق در اینجا مشکل دارد.

میانجی گری صحیح کاهنده طلاق است
وی به ترویج فرهنگ ریش سفیدی و پادرمیانی اشاره کرده و بیان کرد: بحث ترویج ریش سفیدی در حل مسائل مختلف جامعه، حتی مسائل خانوادگی را مهم بشمارید. زمانی در شهرها بزرگترها منزلت داشتند. حرفشان برو داشت. آبرویشان را گرو می‌گذاشتند و چک را به اجرا نمی‌گذاشتند. در هفته قوه قضاییه آقا این را به تیم قوه قضاییه تاکید کردند، درست است که نهاد داوری داریم، شورای حل اختلاف داریم ولی ممکن است اینها به قاعده و درست انجام  وظیفه نکرده اباشند.
عظیم زاده اردبیلی گفت: برای دختر و پسر جوان جابیندازیم که اگر دعوا و اختلافی بینشان پیش آمد راه نیفتن بروند و بگویند می‌خواهیم مهریه ام را اجرا بگذارم، یا هر کار دیگری بکنم. مهم این است که به یک نفر امین اعتماد کنند یا درون نهاد خانواده یا شاید استاد دانشگاه است، اگر راه حل نشان داد خیرخواهانه، آگاهانه و دلسوزانه، به این راه حل عمل کنند و پایشان به دادگستری باز نشود. 

میانجی گری ریش سفیدها تا 16 درصد کاهنده طلاق است
عظیم زاده با اشاره به نتایج تحقیقات در استفاده از میانجی گری ریش سفیدها اشاره کرده و گفت: برخی استان‌ها از این ریش سفیدی استفاده کردند و بین 11 تا 16 درصد کاهش طلاق داشته‌اند بدون اینکه مسئولی بخواهد بودجه‌ای بگذارد و هزینه‌ای شود فقط فرهنگ تکیه بر بزرگترها ترویج شد، البته منظور دخالت پدر و مادرها نیست که شاید از روی دلسوزی کار را خراب‌تر بکنند؛ بلکه این فرد میانجی کننده باید یک فرد غیر باشد، ممکن است همسایه باشد، دوست یا استاد باشد. به عنوان امین برای حل مشکل انتخاب شود. باید روی این موضوع کار شود و می‌تواند مؤثر هم باشد.

اهمیت نشاط عمومی و ورزش با اعضای خانواده
وی به ایجاد نشاط عمومی و ترویج ورزش خانوادگی اشاره کرده و تصریح کرد: یک مورد هم که چاشنی همه این مسئله‌ها است، لطفاً به کمک فرمانداری، استانداری، شهرداری، و نهادهای دیگر ورزش خانوادگی را رواج بدهید. باعث می‌شود انس و الفت بین خانواده‌ها رواج پیدا بکند این یعنی بهزیستی معنوی. یعنی آدمها در کنار هم هستند و ورزش هم می‌کنند، این می‌تواند به آرامش و نشاط آنها کمک بکند.

خانه جایی باشد که دردی از فرد دوا کند/ خانه محل برطرف کردن نیاز عاطفی است
عظیم زاده با اشاره به ایجاد فضای محبت آمیز در خانه گفت: خانه شما امن‌ترین خانه است اگر چتر معنویت در آن رواج پیدا کند، خانه‌های شما را ایمن گاه قرار می‌دهیم، خانه‌ای که زن از مرد نترسد، زن و مرد با هم رفیق باشند، خانه‌ای که اگر زن یا مرد یا فرزند در آن اشتباه کرد راحت بتواند آن را بیان کند، که نیازهای عاطفی من را جواب بدهد، خانه‌ای که درد و مشکلی از من را دوا بکند.
وی بیان کرد: اگر خانه نتواند دردی از فرد دوا کند، طلاق عاطفی و بعد از آن طلاق اتفاق می افتد، آمار ازدواج پایین است، بعد آمار طلاق هم بالا برود! این آسیب زننده است. بالا رفتن تعداد افراد مطلقه باعث کاهش آمار ازدواج عاقلانه آگاهانه خواهد شد، چون اینها امنیت روان جامعه را بهم خواهند زد.
وی ابراز کرد: چرا باید دختر جوان ما فکر کند که اگر دانشگاه رفت می‌تواند منیت کند آقابالاسری بکند، زندگی باید اصل کرامت و احترام متقابل باشد، زن و مرد باید احترام یکدیگر را داشته باشند، یکدیگر را خورد نکنند، ارزش کار یکدیگر را بدانند. این انسجام انشالله به وجود خواهد آمد ولی ناگهانی و آنی نخواهد بود.

میانجی گری راه و رسم دارد؛ آمرانه نیست
وی بحث میانجی گری ریش سفیدان را تشریح کرده و گفت: معنای ریش سفیدی به معنای این نیست که برو بساز، برو سکوت کن، برو بشین. ریش سیدی به معنای کدخدامنشی هست که قران می‌گوید علل زمینه‌ای را پیدا کن، نه با رفتار آمرانه، نه همراه با تحقیر. با دلسوزی و با الفاظ خوب.
عظیم زاده اردبیلی خاطرنشان کرد: قبلاً میانجی گری به این صورت بود که مثلاً آن فرد باتجربه و میانجی اشتباهات مرد را تذکر می‌داد، همینطور اشتباهات زن را. اینکه فرد ریش سفیدی بگوید حالا اینبار هم بروید و بسازید، بدون اینکه مسئله و مشکل حل شود درست نیست.
وی در انتها تاکید کرد: اگر در اقتصاد نگاه منظومه‌ای نداشته باشیم و بعد از آن نظام اقتصادی را طراحی نکنیم هرگز مشکلات اقتصادی ما حل نخواهد شد. در بحث خانواده هم همینطور است. اگر منظومه خانواده را بر اساس یک نگاه فلسفه حقوقی و فلسفه فقهی تبیین نکنیم مسائل ما بصورت ریشه‌ای حل نخواهد شد.

-----------------------------------------------
خبرنگار: سیده زهرا حسینی فر