«چنار محمودی» در غبار شایعات ایدزی!

کبنا ؛گروه حوادث: خبرها متناقضند، عددها هم. یکی تایید می‌کند، یکی تکذیب و دیگری هم می‌گوید ماجرا آن جور که شایعه شده نیست. انتشار تصاویر و ویدئوهای اعتراض اهالی روستای «چنار محمودی» در استان چهارمحال و بختیاری مقابل فرمانداری شهرستان لردگان در اعتراض به شیوع یک بیماری که بر اساس پلاکاردهای در دست معترضان «ایدز» بوده است، باعث شد که اخبار گوناگونی در این زمینه منتشر شود.
شایعه پشت شایعه از راه رسید. می‌گفتند چندی پیش ماموران شبکه بهداشت برای تست قند خون به روستای چنار محمودی از توابع لردگان رفته‌اند و با سرنگ آلوده از مردم این روستا خون گرفته‌اند و همین باعث ابتلای روستاییان به ویروس اچ‌آی‌وی شده است. البته برخی هم گفتند که ویروس منتشر شده اچ‌آی‌وی نیست و ناشناخته است. در عین حال، مصاحبه‌هایی در رسانه‌های گوناگون منتشر شد که ابعاد دیگری از ماجرا را مطرح می‌کردند. همچنین اخباری درباره بازداشت یک بهیار و نیز رئیس مرکز بهداشت روستا منتشر شد. عدد مبتلایان هم از 10 تا 300 نفر را شامل می‌شد. حتی ماجرای شیوه ابتلا هم پیچیده‌تر شد. مثلا اعلام شده که در روستا اصلا برنامه‌ای برای تست دیابت اجرا نشده و به هر ترتیب برای این تست هم قطعا از سوزن یک‌بار مصرف استفاده می‌شود. یا اعلام شد که دو تن از مبتلایان گفته‌اند برای کمپین فشار خون رفته و مبتلا شده‌اند، آن هم در حالی که در تست فشار خون، از کسی خونی گرفته نمی‌شود!
روایت متفاوت «منابع آگاه»
ابتدا نوبت «منابع آگاه» بدون نام بود که در این باره اظهارنظر کنند. مصاحبه‌هایی که بعضا نشان از تعجیل رسانه‌ها درباره انتشار این خبر داشت و حتی در تنظیم محتوای آن دقت کافی نشده بود. مثلا خبرگزاری برنا در خبری به نقل از منبع آگاه خود، ابتلای «مردم اهالی لردگان» - بدون ذکر نام روستا و به طور عام - به اچ‌آی‌وی را تایید کرد. این خبرگزاری نوشته است: «اطلاعات تکمیلی پس از انجام تست ایدز از تمامی اهالی منطقه منتشر خواهد شد. بر اساس این خبر، ابتلای مردم این منطقه به این بیماری ارتباطی با انجام تست قند خون و وزارت بهداشت نداشته و یک موضوع قدیمی است که سر باز کرده است». منبع آگاه این خبرگزاری با تاکید بر اینکه پشت‌پرده‌های بسیاری مانند افتضاحات اخلاقی و جنسی و اختلافات قومی و قبیله‌ای در این زمینه دخیل هستند، گفت: «آزمایشات انجام شده از افراد، نشان دهنده این است که حدود 8 سالی است که افراد به این بیماری مبتلا شده‌اند».
منبع آگاه خبرگزاری مهر در وزارت بهداشت هم اطلاعات مشابهی را مطرح می‌کند: «پرونده برخی افراد آلوده به بیماری ایدز در روستای چنارمحمود شهرستان لردگان به دلیل برخی مسائل قدیمی است و مدت‌ها است که تحت کنترل و درمان هستند». این منبع آگاه افزوده است: «هر پزشکی می‌داند که آلوده شدن به دلیل تست قند خون یا حجامت که در خبرها آمده منتفی است چرا که بیماری ایدز به وسیله سرنگ آلوده در مدت زمانی مثل سه ماه یا چهار ماه قابل تشخیص نیست و اساسا مراکز درمانی طی این مدت اساسا غربالگری قند یا واکسن نداشته‌اند. آلوده شدن تعداد ۳۰۰ نفر قطعا کذب است و بدون تردید این موارد زیر ۳۰ نفر است و دلیل آن نیز برخی مسائل در گذشته در این منطقه بوده است که پرونده آنها در مراکز درمانی و امنیتی موجود است». منبع آگاه این خبرگزاری همچنین خبر بازداشت بهیار روستا را هم رد کرده است: «بازداشت بهیار با این معنا که در اخبار آمده است هم درست نیست و فرد مذکور به دلیل برخی شایعات در روستا خود خواسته به پلیس مراجعه و درخواست کنترل اوضاع را داشته است». وی در پایان تاکید کرده است: «وزارت بهداشت قطعا انتشار اخبار بی‏اساس و اعلام اعداد بی‏منبعی مثل آلوده شدن ۳۰۰ نفر به ایدز را از بعد حقوقی پیگیری خواهد کرد».
جواد حیدریان، خبرنگار اجتماعی هم در این باره در توئیتر خود نوشت: «یک هفته از اعلام مثبت بودن ایدز در لردگان گذشته و به دلیل پنهان‏کاری، ابعاد غم‌انگیزی پیدا کرده. دانش‌آموزانی که از این روستا در مدارس شهر و یا روستاهای اطراف درس می‌خواندند، گفته شده از مدرسه اخراج و مردم روستا را ترک کرده‌اند». البته منبع این حواشی مطرح شده مشخص نیست.
پیگیری می‌کنیم، مردم آرام باشند
بعد از این اظهارنظرهای اولیه، نوبت درخواست‌ها و وعده‌های پیگیری موضوع بود. به عنوان مثال، محمد خالدی سردشتی، نماینده مردم لردگان در مجلس اظهار کرد: «چند روز پیش گزارش‌های مشکوکی در این روستا دیده شد و بنده شخصا با وزیر در این زمینه صحبت کردم و قرار شد بازرس ویژه برای بررسی بیشتر به منطقه اعزام شود. تمام بخش‌های استان و مجمع نمایندگان درگیر این موضوع هستند و جلسات مکرری از هفته گذشته تاکنون در این زمینه برگزار شده و گزارش‌های ضد و نقیضی در این خصوص ارائه شده است. در برخی از گزارش‌ها بیان شده که افراد مبتلا به ویروس مشکوکی هستند. آزمایش‌های مختلف نتایج متفاوتی داشته است. ما این موضوع را به طور جدی دنبال می‌کنیم. مردم باید آرامش خود را حفظ کنند». وی در ادامه تاکید کرد: «از بعد کارشناسی و علمی باید به طور دقیق آزمایش‌ها بررسی شود و اگر به قطعیت برسیم به اطلاع مردم خواهیم رساند. تاکنون گزارش‌ها دقیق نیست و جواب قطعی داده نشده است. پس از جمع‌آوری تمامی گزارش‌ها می‌توان پاسخ قطعی داد که ابتلای افراد به چه ویروسی است». خالدی افزود: «تاکنون گزارش‌ها ضد و نقیض بوده اما موارد مشکوک نیز دیده شده است. زمانی که به قطعیت برسیم موضوع را از مراجع رسمی اعلام می‌کنیم».
ورود دستگاه قضایی به ماجرا
در همین حال، رئیس کل دادگستری استان چهارمحال و بختیاری از تشکیل پرونده قضایی درباره این ماجرا خبر داده است. احمدرضا بهرامی رئیس کل دادگستری استان چهارمحال و بختیاری دیروز به ایسنا گفت که جلسه شورای تامین استان چهارمحال و بختیاری در رابطه با این موضوع برگزار شده و آخرین اقدامات در این جلسه ارزیابی می‌شود. بهرامی در اظهاراتی متضاد با سخنان منبع آگاه خبرگزاری مهر تصریح کرد: «برخی ادعا دارند که یکی از بهیارانی که در یکی از مراکز بهداشت کار می‌کرده است در زمانی که برای انجام آزمایش‌ها از آن‌ها خون می‌گرفته به جای اینکه برای هر فرد از یک سرنگ استفاده کند از سرنگ مشترک استفاده می‌کرده است که در حال حاضر فرد مذکور در بازداشت به سر می‌برد». رئیس کل دادگستری استان چهارمحال و بختیاری گفت: «در این خصوص پرونده قضایی تشکیل شده است و دستگاه قضایی با پیگیری‌های خاص و فوری خود موضوع را مورد بررسی قرار داده است و سایر مسئولان نیز در حال پیگیری موضوع جهت کشف منشاء موضوع هستند».
از ایدز تا عفونت، از تایید تا تکذیب
واکنش‌های رسمی مسئولان بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در سایت این وزارتخانه (وبدا) منتشر شده، به عنوان متولی اصلی ماجرا با مطالبی که در رسانه‌ها منتشر شد، تفاوت‌هایی داشت.
مثلا مجید شیرانی، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی چهارمحال و بختیاری با دعوت مردم به آرامش و خویشتن‌داری، از مردم خواسته اخبار مربوط به این موضوع را از کانال‌های رسمی پیگیری کنند و توضیح داده است: «از حدود یک ماه قبل در پی کشف چند مورد بیمار مبتلا به ویروس HIV در یکی از روستاهای چهارمحال و بختیاری، تیم‏های بهداشت و درمان تخصصی و مشاوره در معاونت بهداشتی دانشگاه تشکیل و با هماهنگی و تماس با وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و مسئولان استانی اقدامات علمی و تخصصی در جهت شناسایی، درمان و پیشگیری از اشاعه بیماری شروع شد و کماکان ادامه دارد». وی تصریح کرد: «در این راستا تعدادی از افراد مبتلا شناسایی و تحت مشاوره و درمان قرار گرفته‌اند و اقدامات و آزمایش‌های تکمیلی در جهت شناسایی علل و موارد جدید و درمان بیماران در حال انجام است».
محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز در این باره اصل ماجرای ابتلای جمع کثیری از اهالی روستا به ویروس اچ‌آی‌وی را کذب و به دور از حقیقت دانست و گفت: «معدودی از اهالی این روستا مبتلا به این عفونت هستند که راه‌های ابتلای آنها کاملا مشخص است و راه انتقال مبتلایان نیز به اطلاع آنها رسیده است و به هیچ عنوان، انتقال عفونت از طریق آزمایش‌های تشخیصی و ... در میان آنها، صحت ندارد». وی با بیان اینکه راه انتقال ویروس به این افراد به اطلاع آنها رسیده است، افزود: «وزارت بهداشت به هیچ عنوان خود را مجاز نمی‌داند که در این مورد، اطلاعات شخصی بیماران را اطلاع‌رسانی و رسانه‌ای کند».
به هر ترتیب به نظر می‌رسد باید منتظر اخبار دقیق‌تر و توضیحات واضح، شفاف و منطقی ماند. حتی اگر اخلاق پزشکی و محرمانگی اطلاعات بیماران اجازه ندهد که رسانه‌ها تمام ابعاد ماجرا را مطرح کنند، اما تنها راه پرهیز از ناآرامی و انتشار شایعات، اخبار و اطلاعات متناقض، اطلاع‌رسانی درست، صحیح و به‏موقع است.