راهی برای کاهش تهوع ناشی از شیمی درمانی

کبنا ؛نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد استفاده از یخ حاوی آب ساده بر تهوع ناشی از شیمی درمانی مبتلایان به سرطان پستان موثر است، اما بر استفراغ ناشی از شیمی درمانی تاثیر ندارد.
 سرطان یکی از مهم‌ترین مشکلات و بیماری شایع جوامع بشری است. مطابق بررسی‌های انجام شده سرطان پستان، سومین سرطان شایع در جهان و  یکی از اصلی‌ترین علل مرگ و میر زنان است. شیمی‌درمانی یکی از اصلی‌ترین، قدیمی‌ترین و رایج‌ترین درمان های سرطان است. این درمان می‌تواند عوارض جسمانی شامل اسهال، کاهش فشار خون، خواب‌آلودگی، خستگی، درد، تهوع و استفراغ به همراه داشته باشد. از میان این عوارض، تهوع و استفراغ شایع‌ترین عوارض جانبی این داروهاست که تقریبا ۴۰ تا ۸۰ درصد بیماران، آن را تجربه می‌کنند.
محققان در پژوهشی با عنوان" تأثیر مکیدن یخ حاوی آب ساده بر تهوع و استفراغ حین شیمی درمانی در مبتلایان به سرطان پستان" این موضوع را بررسی کرده‌اند.
در این پژوهش که توسط محمد حدادی، جواد گنجلو، حمیدرضا هاشمی‌فرد، یاسر تبرایی و حمید رباط سرپوشی از گروه پرستاری دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، مرکز آموزشی و پژوهشی درمانی بیمارستان واسعی و دانشکده بهداشت علوم پزشکی تهران انجام شده، آمده است:« با توجه به تاثیر محدود و عوارض خطرناک داروهای ضدتهوع رایج یکی از اقدامات اساسی و کم‌خطر استفاده از طب مکمل و جایگزین است. یخ درمانی یکی از روش‌های طب مکمل است.»
در بخش دیگری از این مقاله آمده است:« یخ درمانی بر این نظریه استوار است که سرما با ایجاد انقباض عروقی موجب می‌شود مخاط کمتر در معرض عوامل سمی قرار گیرند. در نتیجه سرمای حاصل از یخ، موجب انقباض عروقی در قسمت‌های محیطی دستگاه گوارش( مری و معده) می‌شود و ورود مواد شیمی‌درمانی به این نواحی را کاهش می‌دهد و موجب کاهش تحریکات سیستم گوارش می‌شود و میزان تهوع و استفراغ را کاهش می‌دهد.»
براساس آن چه در این مقاله آمده، این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی است. تعداد ۶۰ بیمار از میان مبتلایان به سرطان پستان که به انکولوژی بیمارستان امید مشهد از شهریور تا آبان ۱۳۹۴ مراجعه کرده بودند، به صورتی که در رژیم درمانی همه بیماران آدریامایسین و سیکلوفسفامید(داروهای ضد سرطان) وجود داشت، انتخاب شدند. بیماران مراجعه‌کننده به روش تصادفی به دو گروه کنترل(مصرف ۳۰ سی‌سی آب ساده) و گروه آزمایش(مصرف یخ حاوی آب ساده) تقسیم شدند.
در این مقاله آمده است:« آزمایش در هر دو گروه از پنج دقیقه قبل از شروع شیمی درمانی تا اتمام دریافت داروهای شیمی‌درمانی در همان نوبت شیمی درمانی برای بیماران انجام شد. در گروه کنترل، علاوه بر اقدامات روتین بخش(گرانسترون، دگزامتازون) به بیماران ۳۰ سی‌سی آب معمولی داده شد تا از پنج دقیقه قبل از شروع شیمی درمانی و در طول شیمی‌درمانی آن میزان آب را مصرف کنند و در انتهای شیمی درمانی میزان تهوع و استفراغ بررسی شد.»
نویسندگان این مقاله می‌گویند:« در گروه آزمایش علاوه بر انجام اقدامات روتین بخش (گرانسترون، دگزامتازون) تعداد ۳۰ قطعه کوچک یخ به اندازه ۱*۱ حاوی یک سی‌سی آب هر پنج دقیقه و از پنج دقیقه قبل از شروع شیمی درمانی و در طول مدت شیمی درمانی به بیماران داده شد. در انتهای شیمی درمانی میزان تهوع و استفراغ هر دو گروه ثبت شد. در پایان، اطلاعات به دست آمده در دو گروه با یکدیگر مقایسه شد و با استفاده از نسخه ۱۶ نرم‌افزار SPSS و آزمون تی‌تست تجزیه و تحلیل شد.»
در این پژوهش آمده است:« با توجه به نتایج مطالعه، استفاده از یخ حاوی آب ساده به عنوان یک روش غیرتهاجمی، ساده، ارزان و بدون عوارض جانبی در کنار دارودرمانی در جهت بهبود تهوع بیماران سرطانی توصیه می‌شود. درمورد تاثیر یخ حاوی آب ساده بر روی استفراغ، میانگین استفراغ در گروه آزمایش(یخ حاوی آب ساده) کمتر از میانگین استفراغ در گروه کنترل است، ولی از نظر آماری این تفاوت در میانگین‌ها معنی‌دار نبود که تاثیر نداشتن یخ حاوی آب ساده بر استفراغ را نشان می‌دهد.»
این پژوهش در سومین شماره‌ی دوره‌ی نهم مجله طب مکمل دانشگاه علوم پزشکی اراک منتشر شده است.