انصراف هنرمندان؛ ما در اين شرايط در جشنواره شركت نمي‌كنيم و جشن نداريم

کبنا ؛ شايد کمتر کسي فکر مي‌کرد که چنين اتفاقي براي هواپيماي اوکرايني رخ داده باشد و بيش از 100 نفر از هموطنانمان بر اثر يک خطاي انساني جان خود را از دست دهند، اما به هر صورت اين اتفاق افتاد و طبق معمول اکنون موج واکنش‌ها و تسليت‌هايي است که از سوي همه در فضاي رسمي و مجازي منتشر مي‌شود؛ اما اقدام کم‌سابقه جمعي از هنرمندان در کناره‌گيري از جشنواره‌هاي فيلم، تئاتر، موسيقي و هنرهاي تجسمي فجر بود که چندي است سوژه داغ فضاي مجازي و شبکه‌هاي اجتماعي شده است. البته شايد خود مسعود کيميايي کارگردان سرشناس کشورمان نيز گمان نمي‌کرد که کناره‌گيري‌اش از جشنواره فيلم فجر بدين حد مورد توجه قرار گيرد تا حدي که اين مساله به حيطه‌هاي ديگر نيز کشيده شود. بايد ديد وزارت فرهنگ و ارشاد چه رويکردي درخصوص برگزاري جشنواره‌هاي خود دارد؛ آيا به روال سابق برگزار خواهد شد يا شاهد تغييراتي خواهيم بود.
موج کناره‌گيري از جشنواره
خطاي انساني پدافند شهري سپاه پاسداران و هدف قرار دادن هواپيماي اوکرايني که جانباختن تمام 176 سرنشين اين هواپيما را به همراه داشت موجب شد تا رويکردهاي متفاوتي در اين باره اتخاذ شود. با اين حال طي چند روز گذشته رسانه‌هاي رسمي و فضاي مجازي پر بود از پيام‌هاي تسليت سلبريتي‌ها، هنرمندان، ورزشکاران، چهره‌هاي سياسي و توده مردم که به هر عنوان با بازماندگان اين حادثه تلخ ابراز همدردي مي‌کردند و به لزوم پاسخگويي مسئولان امر و اينکه چرا اين مساله پس از چند روز به مردم اعلام شده اشاره داشتند. با اين حال بودند کساني که پا را فراتر نهادند و به علامت همدردي يا اعتراض برنامه‌هاي روتين خود را تعطيل، لغو يا به زمان ديگري موکول کردند. هرچند که اين عمل صرفا به اهالي هنر منحصر ماند و اقشار و صنوف ديگر به چنين رويکردي مبادرت نورزيدند. البته بيشتر واکنش‌ها از سوي هنرمندان تاکنون به کناره‌گيري از بخش‌هاي مختلف جشنواره فجر منتهي شده است. بخش‌هايي همچون فيلم، تئاتر، موسيقي و هنرهاي تجسمي جشنواره فجر. در اين راستا شايد بتوان گفت که استارت اين کار را مسعود کيميايي کارگردان برجسته و به‌نام سينماي ايران زد و با انتشار پيامي ويدئويي در صفحه اينستاگرامش انصراف خود را از اين رويداد سالانه اعلام کرد. وي گفت: «دلم نمي‌خواهد فيلمم در جشنواره فجر نشان داده بشود به دليل تسليتي که به اين همه آدم دارم. مردمي که مسافر بودند.» اين در حالي است که نوروزبيگي تهيه‌کننده اين اثر در مصاحبه با يکي از رسانه‌ها گفته بود: فيلم «خون شد» از جشنواره فيلم فجر کنار نمي‌رود. البته اين اقدام کيميايي چندان به مذاق برخي از جنس اصولگرايان خوش نيامد و عده‌اي با حمله به وي، او را فيلمسازي منقضي و از کار افتاده خواندند.
از سينما تا موسيقي
اقدام مسعود کيميايي در کناره‌گيري از جشنواره فيلم فجر به دليل حادثه سقوط هواپيماي اوکرايني با استقبال بسيار زياد هنرمندان در عرصه‌هاي مختلف مواجه و باعث شد تا موج گسترده‌اي در ميان هنرمندان به راه بيفتد. پس از کيميايي دبيران و داوران دو بخش طراحي گرافيک و سراميک جشنواره هنر‌هاي تجسمي فجر از همکاري با جشنواره انصراف دادند. پگاه آهنگراني بازيگر سينما نيز گفت: «با وجود اين همه مصيبت که در ايام اخير کام ما مردم را تلخ کرده، با ديگر دوستان و همکارانم همراه مي‌شوم و در جشنواره فجر با هيچ عنواني حضور پيدا نمي‌کنم. سارا بهرامي برنده سيمرغ بلورين بهترين نقش اول زن جشنواره گذشته نيز با انتشار پستي در اينستاگرام خود اعلام کرد در جشنواره شرکت نخواهد کرد. عبدالرضا کاهاني از کارگردانان سينماي ايران نيزدر توئيتر خود نوشته «براي من که سال‌هاست اعلام کرده‌ام به جشنواره دولتي فجر فيلم نمي‌دهم؛ دشوار نيست که به فيلم‌سازان حاضر توصيه کنم به احترام مردم عزادار و به تبعيت از پيشکسوت سينما آقاي مسعود کيميايي از حضور در جشنواره خودداري کنند.» از ديگر هنرمندان، سينماگران و اهالي نمايش مطرح کشور مي‌توان به رخشان بني‌اعتماد، آتيلا پسياني، ترانه عليدوستي، رضا درميشيان، حسن معجوني، مهتاب کرامتي، سارا خوئيني‌ها، اميرمهدي ژوله، نويد محمدزاده و فاطمه معتمدآريا بازيگرصاحب سبک و بنام کشور و پيمان معادي بازيگر و کارگردان شناخته شده نام برد. از طرفي جمال رحمتي کارتونيست بيانيه‌اي از سوي جمعي از کارتونيست‌ها و طنزپردازان ايران، منتشر کرده و مي‌گويد: ما جمعي از هنرمندان ايران ضمن اعتراض به رخداد‌هاي اخير، عدم حضور خود را در جشنواره فجر اعلام مي‌کنيم. همچنين داوران جشنواره کارتون فجر هم در اقدامي با انتشار بيانيه‌اي از جشنواره امسال انصراف داده‌اند. گروه نمايش بهارشکني و گروه نمايش «شک» نيز اعلام کرده‌اند در جشنواره تئاتر فجر شرکت نخواهند کرد. ليلي گلستان، مدير گالري گلستان، نيز اعلام کرده از حضور در دوازدهمين جشنواره هنر‌هاي تجسمي فجر انصراف داده است. موج کناره‌گيري از جشنواره فجر به دليل سقوط هواپيماي اوکراين به اهالي موسيقي هم رسيده است. در اين ميان کيوان ساکت نوازنده و آهنگساز، عليرضا قرباني و عليرضا عصار خواننده و گروه ارکستر آرکو، نيز از جشنواره موسقي فجر کناره‌گيري کرده‌اند. اين در حالي است که اين موج به صداوسيما نيز کشيده شده و زهرا خاتمي راد مجري اين سازمان نيز پس از همکاري 21 ساله خود با صداوسيما اعلام کرده که ديگر با اين رسانه همکاري نخواهد کرد.
انصراف 16 گروه بخش «ديگرگونه‌هاي اجرايي» جشنواره تئاتر فجر
16 گروه از 18 گروه در بخش «ديگرگونه‌هاي اجرايي» سي و هشتمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر، از حضور در اين رويداد انصراف دادند. به گزارش ايلنا، پس از فاجعه سرنگوني هواپيمايي اوکراين در پي اصابت موشک و موجي از انصراف‌هاي هنرمندان از حضور در جشنواره تئاتر فجر، اکنون 16 گروه از 18 گروه در بخش «ديگرگونه‌هاي اجرايي» سي و هشتمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر هم خبر داده‌اند که در اين دوره از جشنواره شرکت نمي‌کنند. بيانيه و اسامي انصراف‌ دهندگان در ادامه آمده است. «ما، شانزده گروه از شرکت‌کنندگان بخش ديگرگونه‌هاي اجرايي جشنواره تئاتر فجر، به اين وسيله انصراف خود را از شرکت در اين دوره جشنواره اعلام مي‌کنيم. با احترام به هيأت انتخاب و دبير اين بخش، معتقديم در اين روزها اجرايي در سرزمين‌مان به وقوع پيوسته که صداقت را نشانه رفته و سوگوارمان کرده است. ما نيز به ياد کشته‌شدگان و براي آنکه فراموش نکنيم، از صحنه جشنواره خارج مي‌شويم و در اين جشن شرکت نمي‌کنيم». نيلوفر نقيب‌ساداتي و گروه اجرايي «/22/»، مصطفي شب‌خوان و گروه اجرايي «سه دنه»، مارال محمدي و گروه اجرايي «اسب سفيد»، مصيب زارعي و نمايش «صلح»، ساغر حسين‌پور «آشکار کردن فاز پنهان»، حامد راد و گروه اجرايي «فرسا»، اسماعيل کمالي‌دهقان و گروه اجرايي «پپ»، رضا حيدري و گروه اجرايي «قشقره»، مهدي اعتماد سعيد و گروه اجرايي «پرتاب»، پويان باقرزاده و گروه اجرايي «کوچ‌ىه»، مهتاب شيراني و گروه اجرايي «پهنه‌ي M»، حسين خدايي و گروه اجرايي «وارت اوار»، کيوان سررشته و گروه اجرايي «توضيح صحنه»، سپيده فلاح‌فر و گروه اجرايي «وقتي بزرگتر بودم»، حسين ملکي، وحيد رهجوي و گروه اجرايي «راهرو»، آينا قطبي يعقوبي - اجراي «سوختيم، سوختيد، سوختند».
دانش خطاب به انصرافی های فجر: راست می گویید اجراهایتان را کنسل کنید
حبیب‌الله دانش، کارگردان و مدرس تئاتر عنوان کرد:‌ بخشی از جامعه هنرمندان با پیش کشیدن بحث انصراف از جشنواره‌ تئاتر فجر به دنبال موج سواری در این شرایط هستند تا نفع خود را در آینده ببرند.
فارس نوشت: «حبیب الله دانش» کارگردان و مدرس بازیگری و کارگردانی در واکنش به کسانی که در این روزها از حضور در جشنواره تئاتر فجر انصراف دادند، گفت: خانم ها و آقایان هنرمندی که در این ایام از فرصت اوضاع استفاده کرده و از جشنواره فجر انصراف داده‌اند، عده زیادی از اینها موج سوار هستند.
وی در ادامه افزود: عده کثیری از این افراد سالیانه دو تا سه اجرای عموم در سالن های مختلف دارند و برایشان هم مهم نیست که در فجر حضور داشته باشند یا خیر چرا بیشترشان در سی و اندی دوره فجر شرکت کرده اند و خیالشان راحت است که اجراهای عموم با درآمدهایشان را خواهند داشت.
دانش همچنین اظهار داشت: اینها اگر می‌خواهند واقعا تحریم کنند و کارهایشان شو نیست، اگر راست می‌گویند چند ماه دیگر که در تئاتر شهر یا ایرانشهر اجرا دارند، آن اجراهایشان را کنسل کنند! خواهید دید که چنین اتفاقی نخواهد افتاد و اینها فقط دنبال موج سواری در شرایط هستند و مشاوران تبلیغاتیشان چنین چیزهایی را به آنها آموزش می‌دهد چرا که در صورت چنین انصراف‌هایی بعدها فروش بلیت‌هایشان افزایش خواهد یافت.
وی با اشاره به اینکه اگر این  هنرمندان از فجر انصراف دهند چه اتفاقی خواهد افتاد، گفت: هیچ اتفاقی نمی‌افتد دو ماه دیگر اجرای عموم می‌روند و بلیت‌های دویست هزار تومنی خواهند داشت و برایشان هم چیزهای دیگر مهم نیست. 
کارگردان نمایش «آدم آدم است» در بخش دیگری از صحبت هایش درباره شرایط نامطلوب کار تئاتر در این ایام عنوان کرد: این روزها مگر کسی سینما و تئاتر هم می‌رود؟ اگر دقت کنیم در هر شرایطی این بخش فرهنگ است که آسیب زیادی می‌بیند دیگر متولی و کسی نیست که بگوید هنرمندان دراین شرایط می‌بایست چه کار کنند و چطور زندگی شان را تأمین کنند؟
وی در ادامه عنوان کرد:‌ تصمیم گرفته بودیم با عده‌ای از دوستان کار جدید نمایشی داشته باشیم که واقعا شرایط مشخص نیست چطور باشد. آیا اصلا افقی برای فعالیت تئاتر وجود دارد یا اینکه تئاتر در محاق فضاهای سیاسی قرار گرفته است؟
این مدرس کارگردانی اظهار داشت: صحنه تئاتر نباید خالی شود وگرنه شرایطی چون اوایل انقلاب پیش می‌آید و تئاتر دو مرتبه از بین می‌رود و احیای مجدد آن خیلی مشکل است. ترک کردن صحنه کار درستی نیست اما از سوی دیگر زندگی هنرمندان هم مهم است. زمانی که هنرمندی وضعیت اجتماعی و بیمه تأمین اجتماعی‌اش مشخص نیست، چطور می تواند امید به کار داشته باشد!؟
وی با اشاره به اینکه خانه تئاتر مـتأسفانه کارکرد مناسبی به لحاظ اجتماعی برای هنرمندان ندارد، گفت:‌ خود وزارت کار هم تعریف درستی برای هنرمندان ندارد وای به حال دیگران. هنرمندی که درآمد نداشته باشد یا به فکر کار دیگری می‌افتد یا اینکه در همین عرصه کار لاکچری برای طبقه مرفه تولید کند درحالیکه هنر نباید اشرافی شود چرا که دیگر صدای هنرمند نیست.
دانش اظهار داشت: متأسفانه این روزها شعار تئاتر برای همه تنها یک شعار است. آنهایی که فروش می‌کنند بیشتر برای طبقه مرفه کار می‌کنند و مردم برای دیدن ستاره هایشان به دیدن این نمایش‌ها می‌روند وگرنه بقیه فعالیت‌های کوچک دارند و تلاش دارند فرهنگ را به قول خود توسعه دهند اینها خود هنرمندان هستند که به دیدن کارهای هم می‌روند و برای هم دست می‌زنند!
وی درباره راه‌کارهای برون رفت از این شرایط گفت: وزارت فرهنگ که اصلا پولی ندارد خرج تئاتر کند فقط یک تسهیل کننده برای دریافت مجوز و سالن است این شرایط برای هنری که وابسته به جریان دولتی است ، مناسب نیست چرا که دولت هم آن را رها کرده است.