نرگس آبیار چگونه پدیده فیلمسازان زن ایرانی شد؟

کبنا ؛ چهار فیلم در کارنامه هنری‌اش دیده می‌شود؛ چهار اثری که توانسته جوایز داخلی و خارجی زیادی برایش به ارمغان آورد. نرگس آبیار که برخی از او به‌عنوان کارگردان ایدئولوژیک سینما یاد می‌کنند، این بار توانسته جایزه زنان برتر و موفق جهان اسلام را از آن خود کند.
دانش‌­آموخته رشته ادبیات فارسی است و به‌عنوان کسی که از سال ۷۶ داستان‌نویسی را آغاز کرده، یک نویسنده باتجربه هم به حساب می‌آید. کارگردانی که فعالیت‌های خود را با نوشتن داستان‌هایی درباره نوجوانان آغاز کرده در حال حاضر توانسته جایگاه ویژه­‌ای در میان کارگردانان زن سینمای ایران به دست آورد. البته این جایگاه تنها به داخل کشور محدود نشده است و او جوایز متعددی از جشنواره‌های خارجی هم دریافت کرده است.
آبیار غیر از جایزه بهترین فیلمساز زن از جشنواره داکا بنگلادش برای فیلم «شیار ۱۴۳» و جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره شب­‌های سیاه تالین برای فیلم «نفس»، اخیراً جایزه زنان برتر و موفق جهان اسلام را به دست آورده است.
کمپانی تلویزیونی و رسانه‌ای «hum network limited»که از سال ۲۰۰۴ فعالیت خود را آغاز کرده، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه شبکه‌های تلویزیونی در جنوب آسیاست که بیش از ۱۰ کانال تلویزیونی و شبکه‌های تلویزیونی اروپایی و آمریکایی را داراست. جایزه زنان راهبر هام توسط این کمپانی بزرگ طراحی و ابداع شده و اولین دوره آن با حضور مقامات کشوری و بانوی اول پاکستان برگزار شد.

 در این مراسم که عارف علوی، رئیس‌جمهور پاکستان، عمران اسماعیل، استاندار ایالت سند و جمعی از مقامات و شخصیت‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هنری پاکستان و دیپلمات‌های مقیم کراچی در این مراسم حضور داشتند، نرگس آبیار نشان زنان راهبر ۲۰۲۰ را دریافت کرد. علاوه بر آبیار، کارگردان مطرح ایرانی در بخش بین‌الملل، از فوزیا سعید نویسنده و فعال اجتماعی زنان، سیمین جمالی، رئیس اورژانس jPMC و جلیلا هایدر وکیل و فعال حقوق بشر در بخش ملی پاکستان تقدیر به عمل آمد.
اما آثار آبیار چه ویژگی‌هایی دارد که چنین نگاه بین‌المللی به او شده و به‌عنوان زن برتر و موفق جهان اسلام معرفی شده است.
نگاه زنانه تأثیرگذار
آنتونیا شرکا، مترجم و منتقد سینما درباره ویژگی­های آثار نرگس آبیار که منجر به دریافت جایزه زنان موفق جهان اسلام شده، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: نرگس آبیار به دلیل اینکه روایتگر فصل‌هایی از تاریخ معاصر ماست، آثارش سندیت دارد و فیلم‌هایش به‌نوعی سند تاریخی هستند. علاوه بر این، به‌خوبی موفق می‌شود که این موضوعات و واقعیت‌های تاریخی را دراماتیزه کند؛ به عبارت دیگر یک وجه نمایشی به آن می‌دهد. آثار وی غیر از اینکه واقعیت تاریخی است، از لحاظ هنری هم کسی که فیلم­هایش را تماشا می‌کند جذبشان  می‌شود  و دوست دارد به‌عنوان یک قصه آنها را دنبال کند. مسئله دیگر در آثار این فیلمساز نگاه زنانه‌ای  است که در فیلم‌هایش غالب است. یعنی وقتی فیلم‌های او را تماشا می‌کنید، به نظرتان می­‌رسد اگر یک مرد قرار بود اینها را بسازد، آثار بسیار متفاوتی نسبت به آثار این فیلمساز را شاهد بودیم و حتی به آثار دیگری تبدیل می­‌شدند. اما یک امضای زنانه پای کارهایش دارد که به اعتقاد من ویژگی بارز و مهمی است.

آبیار وامدار ادبیات است
این منتقد با اعلام اینکه «بزرگ‌ترین کمکی که نویسنده بودن نرگس آبیار به وی کرده، این است که قالب روایت، به آثارش داده است» عنوان کرد: وقتی دیدن یک فیلم از آبیار را شروع می‌کنید گویی قصه‌ای برای شما تعریف می‌شود و با تمام جزئیات قصه پیش می‌رود و به پایان می‌رسد. این اتفاق یک پشتوانه ادبی می‌خواهد که شما بتوانید در قالب‌بندی روایتی که می‌کنید به جزئیات هم وارد شوید. من فکر می‌کنم همه اینها را وامدار ادبیات است. یعنی اگر سابقه ادبی نداشت، شاید در حال حاضر فیلم‌های یک کارگردان تازه‌کار نمی‌توانست به این اندازه با جزئیات تعریف شود.
نقش وجه ایدئولوژیک بر یک کارگردان روایتگر
شرکا در پاسخ به این پرسش که آیا طبق گفته برخی منتقدان یا کارشناسان، نگاه ایدئولوژیکی بر آثار آبیار وجود دارد که منجر به موفقیت وی شده یا خیر، بیان کرد: با قاطعیت می‌گویم این مسئله در آثار آبیار خیلی مهم است و اگر آبیار در حال حاضر در جایگاه خوبی ا­‌ست، بخش مهمش وجه ایدئولوژیک آثار اوست. در اینکه او روایتگر دیدگاه نظام حاکم است، شکی نیست. اما اگر فقط این موضوع بود و توانایی فیلمسازی، روایتگری یا سابقه ادبیاتش نبود، مطمئناً نمی‌توانست این اندازه موفق باشد و دوام آورد. چون فیلم­هایی که آبیار می‌سازد حال اگر همه آنها را نگوییم، اما تعدادی از آنها نظر مثبت منتقدان را در این سال­ها به خود جلب کرده و در گیشه هم فروش داشته­‌اند. این اتفاقات نشان‌دهنده توانایی‌های این فیلمساز است و نشان می‌دهد او فقط روایتگر رسمی نیست.
آبیار و فصل جدید فیلمسازان زن
وی در پایان افزود: نکته‌­ای که لازم است درباره آبیار گفته شود این است که این کارگردان فصل جدیدی در بین فیلمسازان زن سینمای ایران باز کرده است. تا قبل از وی، فیلمسازان زنی که مداوم فیلم می‌ساختند در واقع به تعداد انگشتان یک دست هم نمی­‌رسند. از قدیم، کارگردانانی چون رخشان بنی‌اعتماد، پوران درخشنده و تهمینه میلانی حضور داشته­‌اند و در این حوزه فعالیت کرده­‌اند، اما از این نظر که مانند نرگس آبیار به این شکل ادامه­‌دار و با این‌گونه موضوعات فیلم بسازند و هر بار هم با موفقیت روبه‌رو شوند، فصل جدیدی در فیلمسازان زن سینمای ایران محسوب می‌شود.