حقوق زنان در باور سياسيون نيست

کبنا ؛قتل‌هاي ناموسي در ايران موضوعي است که بعد از قتل رومينا اشرفي و چهار قتل پياپي بعد از آن توجه افکارعمومي را به خود جلب کرده است. فائزه هاشمي، آذر منصوري، الهه کولايي، صديقه وسمقي و افتخاري موضوع قتل‌هاي ناموسي در ايران را بررسي مي‌کنند. هاشمي به بررسي ابعاد اجتماعي و فرهنگي اين موضوع پرداخت و وسمقي بيشتر به ابعاد فقهي پرداخت، منصوري نقش فرهنگ و سياست را بررسي کرد و افتخاري وضعيت خانه‌هاي امن را مرور کرد. گزيده اين نشست را در ادامه مي‌خوانيد.
هاشمي: اضافه شدن مادر به کساني که از مجازات معاف هستند به حل اين مشکل کمک نکرد بلکه بدتر شد. هرکسي موجب آزار فرزندان شود بايد مجازات شود، پدر و مادر بيشتر هم بايد مجازات شوند. آن موقع ترجيح براين بود که اين لايحه به جريان نيافتد چون تا مي‌رفت در شوراي نگهبان و قوه قضائيه و برمي‌گشت ديگر زمان آن دوره مجلس که شايد مي‌توانست کاري کند مي‌گذشت. البته در کميسيوني هم که اين لايحه بود فقط يک زن بود و رئيس آن کميسيون هم زياد با موضوع حقوق زنان موافق نبود. دليل عقب ماندن اين لايحه هم همين بود.

منصوري: قتل ناموسي قتلي است که توسط مردان خانواده عليه زنان براي حفظ آبرو انجام مي‌شود. اين خشونت به‌صورت تاريخي بازتوليد مي‌شود، بيست درصد از کل قتل‌هاي ايران ناموسي است. پژوهشي در سال 90 تا 94 انجام شد که سراغ 140 نفر از قاتلان قتل‌هاي ناموسي رفته بودند که عوامل مختلف فرهنگي در اين قتل‌ها تاثيرگذار بودند از جمله نگاهي که به زن وجود دارد. فرهنگ غالب هم در حمايت از قاتلين است. تا مساله فرهنگ حل نشود ما شاهد اين جنايات هستيم. بايد به نقش قانون هم بايد پرداخت که چقدر مي‌تواند بازدارنده باشد، مثل پدر رومينا که در اين مورد تحقيق کرده بود. بايد ديد لايحه منع خشوت عليه زنان چقدر مي‌تواند کمک کند که متاسفانه بعد از چند سال رفت و برگشت لايحه الان به جايي رسيده که بعضي قسمت‌هاي آن مشوق خشونت عليه زنان است. بخشي هم فرهنگ است که چقدر نهاد تعليم و تربيت و نهادهاي آموزشي غيررسمي براي کاهش خشونت عليه زنان توليد برنامه مي‌کنند. اين موضوع آدم را به ياد زنده‌به‌گور کردن دختران مي‌اندازد که اسلام آن را ممنوع کرد. مسئولان ما هم بايد حواسشان باشد که اين فرهنگ را از بين ببرند. آقاي رئيسي گفتند که پدر رومينا بايد مجازات سختي ببيند. خب، با پشتيباني کدام ماده قانوني؟ اگر چنين رويکردي وجود دارد چرا اين لايحه اينقدر در قوه قضائيه ماند؟ اين هم يک مساله فرهنگي است و هم سياسي. چون موضوع به قدرت ارتباط پيدا مي‌کند، اينکه زنان در جامعه ما از چه سطحي از اثرگذاري و قدرت برخوردار هستند؟ ماجراي رومينا يادآوري کرد که ما نياز به اصلاحات ساختاري داريم.

هاشمي: صحبتي که در مورد تبديل قتل ناموسي به فرهنگ کرديد، آدم را به ياد زنده‌به‌گور کردن دختران در زمان جاهليت مي‌اندازد که خب، آن موقع اسلام آن را ممنوع کرد. مسئولان ما هم بايد حواسشان باشد تا حتي اگر فرهنگ است با فرهنگ‌سازي اين فرهنگ منحط را کنار بزنند. اگر رومينا را به خانواده تحويل نمي‌دادند شايد اين اتفاق نمي‌افتاد، از خانه‌هاي امن صحبت کنيد که اينها مي‌توانند تاثير بگذارند آيا خلأ قانوني دارد؟
افتخاري: خلأهاي قانوني وجود دارند. فشارهاي مختلف به عناوين مختلف مثل چيزي که خانم وسمقي گفتند وجود دارد. به صورت محدود خدمات خانه‌هاي امن ارائه مي‌شود که به منطقه هم بستگي دارد، مثلا خدمات در تهران متفاوت با ديگر مناطق است. بايد گفت‌وگو شکل بگيرد، در مورد خيلي از موارد مي‌توان با مخالفان حمايت‌ها گفت‌وگو کرد.
منصوري: مرداني که به خاطر ناموس زنان را مي‌کشند بعد از آن خودشان را هم مي‌کشند مساله اصلي فرهنگ است که در همين راستا قانون هم درست نمي‌شود. در مجلس چند درصد از آقايان با اين نظر هم‌راستا هستند که قوانيني داشته باشيم که از اين چيزها جلوگيري کند؟ آن قانون‌نويس يا مسئول توليدات فرهنگي هم درگير اين مسائل است، نقش رسانه ملي خيلي مي‌تواند جدي باشد اگر پشتيباني جدي در جامعه وجود داشت اين لايحه اينقدر معطل نمي‌ماند. من از پيگيري‌ها چشم‌پوشي نمي‌کنم و بايد به همين نرم‌نرم‌ها قناعت کنيم.
هاشمي: مردان در ايران سه دسته هستند؛ اصولگراها که نگاهشان کم و بيش مشخص است که عموما جلوي مطالبات زنان قرار مي‌گيرند، يکي اصلاح‌طلبان که به اشتباه فکر مي‌کرديم همراه هستند اما بعضي در عمل خيلي همراه با حقوق زنان نيستند، دسته بعدي هم مرداني که هيچ‌کدام از اين دسته‌ها نيستند که يا موافقند يا مخالف. اينها بار دانش فقهي‌شان کم است، کساني هم اطلاعاتشان خوب است، شهامتشان کم است و فکر مي‌کنند که با دين درمي‌افتند. چند عامل موثر هستند، موضوع زنان سياسي- امنيتي است، مردسالاري هم که موافق برابري نيست. يکي هم منافع است که مردان در برابر برابري مقاومت مي‌کنند که زنان در منافع شريک نشوند. عامل بعدي هم قدرت مردان است که طي سال‌ها مردان بر زنان قدرت داشتند. مردان اصلاح‌طلب هم آنقدر که بايد همراه نيستند، در مجلس اخير تعداد زيادي از لوايح مربوط به زنان رد شدند يعني ما بايد با مردان اصلاح‌طلب هم در اين مورد چانه بزنيم. درمورد قتل رومينا و چهار قتل بعد از آن که در فضاي مجازي مطرح شدند، برخوردها متفاوت است. فرار روبه‌جلو مي‌کنند، بخشي از افراد مي‌گويند مسببين بايد مجازات شوند که منظورشان گاهي کساني هستند که مخالف کودک‌همسري هستند يا گاهي فضاي مجازي يا آن پسر که با رومينا فرار کرد.
وسمقي: زنان خودشان در بخش‌هاي فرهنگي يا قانونگذاري حوزه زنان دخالت ندارند نمي‌شوند. کساني قانونگذاري مي‌کنند که درد را نمي‌شناسند مردان نمي‌دانند که زنان چه دردهايي دارند بلکه با نگاه خود مي‌بينند و قانون مي‌گذارند. زنان بايد به صورت متحد اين مساله را پيگيري کنند تا بخش فرهنگي و قوانين اين حوزه در اختيار زنان باشند؛ لايحه تامين امنيت هم همين شکل بود. مردان قرار است که اين امنيت زنان را تامين کنند.
منصوري: زن در فرهنگ ما جنس دوم تلقي مي‌شود که باعث مي‌شود مرد فکر کند اختيار دارد هرکاري بخواهد با زن بکند، چندهمسري هم از همين رويکرد است. مجموع فعاليت‌ها براي جايگاه برابر انساني هم با مقاومت روبه‌رو مي‌شوند. چه زماني از ميان زنان کانديدا رياست‌جمهوري داشتيم؟ چند وزير و چند قاضي داريم؟ شوراي نگهبان که به‌کلي مردانه است، در هيات‌رئيسه مجلس جز در دوره ششم زني نبود. در کرونا کشورهايي که رئيس‌جمهور زن داشتند موفق‌تر بودند؛ خب زنان آن جوامع احساس قدرت مي‌کنند. مطالبه‌گري جنبش زنان اين چشم‌انداز را پيش روي ما مي‌گذارد که در گام‌هاي بعدي بهتر شويم. در مجلس اخير با سهميه‌بندي 17 زن به مجلس رفتند. در اين دوره حتي نياز به سهميه‌بندي هم نبود. همين نامه را که 1000 نفر امضا کردند نشان مي‌دهد اين جنبش قوي است. هم رسانه و هم زنان بايد کمک کنند اين فرايند پيش برود. (آرمان ملی)