رسانه و هنر مبارزه با فساد

کبنا ؛مبارزه با فساد بدون همراهی رسانه‌ها ابتر خواهد ماند. بازنمایی اقدامات انجام شده در رسانه‌ها از جمله خدماتی است که می‌تواند قوه قضاییه را در کارزار مبارزه حداکثری با فساد یاری کند.
با شروع کارزار حداکثری مبارزه با فساد در دوران ریاست حجت الاسلام و المسلمین رئیسی، الزامات مختلف مبارزه موفق مورد توجه کنشگران مدنی، رسانه‌ای و نخبگان دانشگاهی قرار گرفته است؛ از جمله اینکه این مبارزه باید چه ضرورت‌هایی را رعایت کند تا بتواند نتایج واقعی به دست آورده و تنها در سطح اقدامات موردی متوقف نشود. از سوی دیگر مسئله مهمی که در این زمینه از سوی کارشناسان و دلسوزان هشدار داده می‌شود ضرورت فراتر رفتن اقدام از سطح برخورد با مفسدین و مواجه با ساختارهای فسادزا است.
در این میان جایگاه رسانه در مبارزه با فساد از جمله موضوعاتی است که مورد توجه قرار گرفته است. مبارزه موفق با فساد بدون رسانه‌های فسادستیز و بازنمایی این مبارزه در سطح رسانه‌ها برای همراه کردن افکار عمومی امکان پذیر نیست. هر چند با حضور حجت الاسلام رئیسی نیروهای جوان و باانگیزه وارد حوزه رسانه قوه قضاییه شده‌اند و سعی شده در حوزه خبری اقدامات مثبتی انجام بگیرد و تعامل بیشتری با رسانه‌ها صورت گرفته با این حال نگاه به رسانه صرفا در حوزه خبر و فارغ کردن این مسئله از امر هنر مشکلی است که باعث شده رهبری هم به آن واکنش نشان دهند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مقامات ارشد قوه قضاییه در این زمینه بیان داشتند «یک نکته‌ی دیگری هم در مورد تحوّل عرض کنیم... فعّالیّت رسانه‌ای و هنری در باب کار قضایی و تحرّکات قضائی است. ببینید، دشمنانِ حرکت عمومی نظام جمهوری اسلامی از همه‌ی راه‌های ممکن برای دشمنی استفاده می‌کنند و به هر نقطه‌ای از نقاط نظام جمهوری اسلامی که بتوانند، از همین طرق مختلف ضربه میزنند که از جمله‌ی [آنها] مسائل قضایی است. حالا خارجی‌ها را کار ندارم، [امّا] متأسّفانه در داخل هم حتّی با غفلت بعضی از مسئولینِ مربوط به این مسائل کارهایی می‌کنند، فیلم‌هایی میسازند که اساس و مبانی قضایی جمهوری اسلامی را زیر سؤال می‌برد و متأسّفانه این فیلم‌ها در بازبینی‌های این نشست‌های عمومی هنری و مانند این‌ها مورد توجّه قرار نمی‌گیرد و این‌ها اکران هم می‌شود، روی پرده هم می‌آید و پخش هم می‌شود؛ این خیلی چیز بدی است.»
به گفته رهبری، «قوّه‌ی قضاییه باید به این مسئله توجّه کند، صرفاً کار تبلیغاتی و رسانه‌ای این نیست که شما بیایید آمار بدهید؛ خب بله، سخنگوی محترم قوّه‌ی قضاییه می‌آید توضیحاتی می‌دهد، آماری می‌دهد، خیلی هم خوب است، اینها لازم هم هست، امّا کافی نیست. این کافی نیست که ما بگوییم آقا ما این کارها را کرده‌ایم؛ نه، برای اینکه ذهن مردم به معنای واقعی کلمه متوجّه به این قضایا بشود، کار هنری لازم است، کار رسانه‌ای به معنای هنری لازم است؛ این را جزو کارهای اساسی باید به حساب آورد.»
مسئله دقیقا موضوعی است که رهبری روی آن انگشت نهاده‌اند. دریافت و درک برخی مسئولان از الزامات رسانه ای قوه قضاییه صرفا معطوف به حوزه خبر است که قطعا این حوزه مهم است و در این زمینه باید قوه تعامل خود را با رسانه‌ها افزایش داده و در سریع‌ترین زمان در مورد پروندها اطلاع رسانی کند اما رسانه بُعد دیگری هم دارد که وظیفه بازنمایی و مواجه با افکار عمومی را بر عهده دارد که در اینجا برای دقیق‌تر شدن تعبیر می‌توان به جای رسانه از واژه هنر استفاده کرد.

رهبری در همین صحبت‌ها، به تبیین منظورشان از اقدامات رسانه‌ای می پردازند «شما ببینید غربی‌ها در این زمینه چه می‌کنند؛ خب دادگاه‌های غرب در سینما و فیلم‌هایشان -حالا آن مقداری که بنده دیدم، در فیلم‌هایی که یا آمریکایی‌ها درست میکنند، فیلم‌های هالیوودی، یا اروپایی‌ها درست می‌کنند- یک نقطه‌ی عدالت خشکِ محضِ این جوری است. اصلاً هیچ تعرّضی، تجاوزی به متّهم ندارند و تا یقین نکنند، حکم صادر [نمیکنند]؛ دادگاه در فیلم‌ها این جوری است، [امّا] بیرون را شما نگاه کنید، الان وضع آمریکا را مشاهده کنید، ببینید چه کار می‌کنند. هزاران نفر را به صِرف حضور در خیابان می‌برند زندان...خب این قانون نمی‌خواهد؟ لازم نیست که مثلاً کسی  طبق قانون عمل کند؟
دادگاه‌هایشان این جوری است امّا در مقام تبلیغات که شما نگاه می‌کنید، یک چیز شسته و رُفته و زینت‌کرده‌ و آرایش‌کرده‌ای است که نشان می‌دهند. خب من البتّه طرف‌دار این نیستم که ما بر خلاف واقع، چیزی را آرایش بدهیم؛ نخیر، امّا همان واقع قضیّه را، آن کاری را که شما دارید انجام می‌دهید، مشخّص کنید، بیان کنید که متأسّفانه عکسش وجود دارد؛ یعنی گاهی اوقات در کشور ما فیلم‌هایی در مورد مسائل قضایی و آنچه مربوط به مسائل قضایی است ساخته می‌شود که درست عکس واقعیّت است، یعنی ضدّ واقعیّت است.»
 مبارزه با فساد هم مانند هر اقدام دیگری و شاید بیشتر از هر کاری نیازمند رسانه هوشمند و اقناع کننده افکار عمومی است. اگر قوه قضاییه با دانه درشت‌ها و مفسدین اقتصادی برخورد می‌کند بدون آنکه به پیوست‌های رسانه‌ای توجه کند همین مبارزه با فساد با هیاهوهای رسانه‌ای مفسدین می تواند در افکارعمومی به ضدخود تبدیل شود و مردم آن را به گونه‌ای دیگر تفسیر کنند.
اساسا در کنار تحقق عدالت، مساله‌ای که باید با پیوست‌های رسانه‌ای دقیق به آن توجه کرد، احساس عدالت در مردم است. مصادیقی می‌توان یافت که با فسادی قاطعانه برخورد شده و عملا در جهت تحقق عدالت گامی برداشته شده اما احساس عدالت ایجاد نشده است. صداوسیما، قوه قضاییه و دیگر رسانه‌هایی که دغدغه مبارزه با فساد دارند، باید با ظرافت خاص و البته شفافیت تمام به فکر پیوست‌های رسانه ای عملکرد دستگاه قضایی در برخورد با فساد باشند. هرچند نباید دچار کلیشه و نمایش سطحی شد و کارهای مهم انجام شده را با پرداخت ضعیف به ضدخود تبدیل کرد.
از تک تک این پرونده‌های به سرانجام رسیده می‌توان چندین مستند و فیلم و سریال جذاب ساخت که هم قاطعیت قوه قضاییه در برخورد با فساد را به تصویر می کشد و حس عدالت را در مردم عینی می کند و هم زوایای پیچیده فساد را نمایش بدهند که خود می تواند موجب اصلاح ساختارهای فسادزا باشد؛ تولیداتی که هم برای مردم امیدآفرین خواهد بود و هم برای مفسدین عبرت آموز. بنابراین غفلت در این زمینه باعث مهجور ماند اقدامات قوه قضاییه خواهد شد.

منبع: ایرنا