بورس‌بازی‌های مشکوک / دولت روحانی در بازار سرمایه دنباله‌رو جریانی شد که جز سفته‌بازی و سوداگری هیچ اندیشه‌ای ندارد

کبنا ؛در روزی که ۲ مسئول اصلی بازار سرمایه به مجلس احضار شدند وزیر اقتصاد توپ سقوط بورس را به زمین وزارت صمت و بانک مرکزی انداخت و استعفای ضدونقیض سکاندار بازار سرمایه نیز خبرساز شد.
به گزارش کبنا، در شرایطی که مجلس شورای اسلامی با محوریت نشست کمیسیون اقتصادی و حضور رئیس مجلس، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس، سقوط سنگین بورس در هفته های اخیر را بررسی می کرد، خبر استعفای رئیس سازمان بورس و نامه استعفای وی و سپس تکذیب این استعفا از سوی رئیس سازمان بورس، خبرساز شد. روز گذشته کمیسیون اقتصادی مجلس در نشستی با حضور رئیس مجلس، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس به بررسی اوضاع نابسامان بازار سرمایه و ریزش شدید شاخص کل پرداخت.
محمد باقر قالیباف در این جلسه گفت: هر چه که وزارت اقتصاد درباره این بازار از مجلس درخواست کرد، آن را انجام دادیم. حتی لایحه دوفوریتی افزایش سرمایه شرکت ها از محل صرف سهام با سلب حق تقدم از زمان اعلام وصول تا تصویب و ابلاغ آن حدود 25 روز طول کشید، یعنی از شورای عالی اقتصادی نیز زودتر مسیر طی شد.وی با بیان این که  هم اکنون وزیر اقتصاد هر ابزاری که برای مدیریت و اداره بازار بورس نیاز داشته باشد، در اختیار دارد، ادامه داد: شرایط کنونی بورس نشان دهنده نارسایی مدیریتی در این حوزه و سوءمدیریت است.رئیس مجلس همچنین در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی با بیان این که  وضعیت بورس قابل قبول نیست و دولت باید پاسخ گو باشد، افزود:نمی‌شود پشت تریبون‌های رسمی از مردم دعوت کرد تا همه چیز را به بورس بسپارند و بعد با سوء مدیریت در این بازار به اعتماد مردم ضربه زد و سرمایه آن ها را کم‌ ارزش کرد.در همین حال عصر روز گذشته خبر استعفای حسن قالیباف اصل، از ریاست سازمان بورس اعلام و متن نامه وی منتشر شد که خطاب به وزیر اقتصاد، اقدامات سیاسی و ورود غیرحرفه‌ای و بیش از حد اشخاص و مسئولان به مباحث بازار سرمایه را موجب افت و خیز شدید شاخص کل اعلام کرده بود. به گزارش مهر، سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی سازمان بورس نیز در مصاحبه‌ای اعلام کرد: خبر استعفای دکتر حسن قالیباف اصل از پست ریاست سازمان بورس درست است و در تارنمای رسمی سازمان بورس منتشر شده است. با این حال ساعتی بعد، رئیس سازمان بورس پس از نشست کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به پرسش خبرنگار صدا و سیما  با تکذیب خبر استعفای خود از ریاست این سازمان، اعلام کرد: شاید مرا برکنار کنند، اما استعفا نکرده ‌ام. اطلاع ندارم که چه کسی این خبر را و با چه هدفی منتشر کرده است.در همین حال برخی گمانه ها درباره استعفای اجباری وی برای فرار وزیر اقتصاد از استیضاح مطرح شد. در همین حال روابط عمومی سازمان بورس اعلام کرد: نامه استعفای رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه دیروز شورای عالی بورس ، تقدیم وزیر امور اقتصادی و دارایی شد و طبق قانون بازار اوراق بهادار، شورای عالی بورس ظرف ۱۵ روز، جانشین حسن قالیباف اصل را معرفی خواهد کرد.
 
دژپسند تقصیر ریزش بورس را گردن رزم‌حسینی  و همتی  انداخت 
تحولات اخیر بازار سرمایه، دیروز وزیر اقتصاد را به جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس کشاند.
به گزارش تسنیم، در این جلسه که رئیس مجلس هم حضور داشت، دژپسند ابتدا به اقدامات انجام شده برای مدیریت بازار سرمایه اشاره کرد و برخی دخالت‌ها مانند قیمت گذاری‌های دستوری (وزارت صمت) و همین طور بالا رفتن نرخ بهره بین بانکی را موجب تاثیر منفی مستقیم بر بازار سرمایه دانست.به گزارش خراسان، اگرچه به نظر می رسد اظهارات وزیر اقتصاد  درباره غیر قابل پذیرش بودن قیمت گذاری با ذات عملکرد بازار سرمایه کاملاً منطقی است، اما معلوم نیست دقیقاً منظور دژپسند در بخش دوم انتقاد خود، چیست. چرا که بانک مرکزی برای انضباط بخشی به شبکه بانکی و جلوگیری از رشد بی ضابطه نقدینگی، استفاده از عملیات بازار باز و اعتبارگیری قاعده مند را گسترش داده و توانسته است با بالابردن سهم اوراق بدهی دولتی در ترازنامه بانک های دارای کمبود نقدینگی، به طور تقریباً سیستمی، نرخ سود بین بانکی را کنترل کند. همان موضوعی که کاهش بخشی از فشارهای تورمی (از این منظر را)  به همراه خواهد داشت. به عنوان مثال پایگاه خبری ایبنا گزارش داده است که در اواخر مهرکه نرخ سود در بازار بین‌بانکی  به سطح ۲۲ درصد یا بیشتر از آن رسیده بود، بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بین‌بانکی و قرار گرفتن آن در دامنه هدف گذاری شده، اوراق مالی دولت نزد یک بانک متقاضی را خریداری کرد تا با خرید این اوراق، حجم نقدینگی در بازار بین‌بانکی افزایش و نرخ سود در این بازار کاهش یابد. با این وصف، معلوم نیست اظهارات وزیر اقتصاد به معنای بازگشت به نظام کنترل دستوری نرخ بانکی است یا خیر؟
  
نگاهی به 10 ماه پرنوسان بورس 
بازار سرمایه کشور بعد از این که معاملات دیروز را با تداوم فشار فروش و نوسانات سنگین آغاز کرد، درنهایت توانست خود را به طور نسبی به تعادل برساند. در حالی شاخص کل بورس تهران در سطح یک میلیون و 150 هزار واحد متعادل است که این مقدار کمترین میزان در  هفت ماه اخیر است.
    
خراسان در این زمینه نوشت: در حالی که شاخص کل درجا زد بورس پیش از این دوره 40 روزه اصلاحی، حدود یک ماه (از 20 آبان تا 20 آذر) را صعودی پشت سر گذاشته بود. قبل از آن سه ماه متوالی ریزش سنگین را تجربه کرد. با همه این نوسانات و ریزش های سنگین که از 20 مرداد تاکنون تجربه شده است، بازدهی بورس (بر اساس شاخص کل) از ابتدای امسال هم اکنون به حدود 124 درصد می رسد. شاخص کل بورس امسال را در سطح 512 هزار و 900 واحد آغاز کرد و در پایان معاملات دیروز و در پایان دهمین ماه سال به سطح یک میلیون و 150 هزار و 717 واحد رسید. این در حالی است که بازدهی شاخص کل از ابتدای سال تا 20 مرداد به 303 درصد رسیده بود.  در واقع بورس با ریزش شدید طی پنج ماه اخیر، حدود 180 درصد از بازدهی ابتدای سال را از دست داده اما برای کسانی که پیشتر سهامدار بودند همچنان سودده است.صعود بورس که از بهار سال 97 آغاز شده عمدتا تحت تاثیر رشد نرخ ارز و تورم داخلی بوده که به شدت سود واقعی و اسمی شرکت ها را رشد داده است اما با توقف روند صعودی دلار، بورس هم توان زیادی برای رشد ندارد. البته قیمت بسیاری از شرکت های بزرگ با قیمت های فعلی ارز مناسب ارزیابی می شود و ریزش اخیر بورس عمدتا هیجانی و متاثر از چشم انداز ریزش شدید دلار تلقی شده است. چشم اندازی که با اظهارات رئیس جمهور مبنی بر دلار 11 هزار تومانی و 15 هزار تومانی و تحولات داخلی آمریکا ایجاد شده است.
بورس‌بازی‌های مشکوک
غلامحسین دوانی، عضو جامعه حسابداران رسمی ایران، در گفت‌وگو با «شرق» گفت: «اگر مسئولان و ناظران دولتی و غیردولتی علاقه‌مند هستند ببینند چه کسانی در این بازار سوداگری کرده‌اند، از طریق سامانه بورس می‌توانند دریابند چه کسانی در چهار‌‌ماهه نخست امسال 87 هزار میلیارد تومان نقدینگی را از بازار خارج کرده‌اند. دولت آقای روحانی در رابطه با بازار سرمایه متأسفانه دنباله‌رو جریانی شد که جز سفته‌بازی و سوداگری هیچ اندیشه‌ای نداشتند.»
پس از تجمعات اعتراضی سهام‌داران حقیقی مقابل ساختمان بورس، این‌بار با خبر استعفای حسن قالیباف‌اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، حاشیه‌های بازار سرمایه ایران داغ شد. خبری که با تصویر نامه استعفای قالیباف منتشر شد و نشان می‌داد سکاندار بورس پیش از این، یعنی در آذر نیز درخواست استعفای خود را تقدیم وزیر اقتصاد کرده بود. خبر استعفا اگرچه از سوی مدیر روابط‌عمومی بورس تأیید شده بود، اما خبرگزاری صداوسیما گفت‌وگوی کوتاهی از قالیباف منتشر کرد که خبر استعفایش را تکذیب می‌کرد.
صرف‌نظر از اینکه این خبر درست است یا خیر، نمی‌توان از کنار اتفاق‌های روزهای اخیر این بازار به‌سادگی گذشت. ریزش ارزش دارایی‌های مردم که حالا بیشتر از 50 درصد تخمین زده می‌شود، موضوع به‌غایت مهمی است که به بررسی جوانب نیاز دارد.
آن روزهای خوش بورس، یعنی همان ماه‌های ابتدیی سال که دولت خیال فروش دارایی‌هایش را در بورس در سر می‌پروراند، به‌جای آنکه دولت به مردم آگاهی دهد که این بازار پر‌ریسک و پر‌نوسان است، مردم را برای خرید سهام به‌خصوص دولتی‌ها تشویق می‌کرد. خود دولت اگرچه می‌دانست سهم شرکت‌های دولتی را تا سه برابر قیمت واقعی می‌فروشد، اما به مردم برای حضور در این بازار مدام اطمینان خاطر داده می‌شد. به این ترتیب دولت در نیمه اول سال بخشی از کسری بودجه خود را از این بازار تأمین کرد و رفت و حالا مردم زیان‌دهی در بازار باقی مانده‌اند که به گفته‌های مسئولان خوش‌بین بودند.
غلامحسین دوانی، عضو جامعه حسابداران رسمی ایران، در گفت‌وگو با «شرق» گفت: نمی‌توان تصور کرد دولت و دولتیان برای 20 تا 30 درصد افزایش حقوق مردم غائله به پا کنند، اما به‌راحتی تا سه برابر قیمت واقعی، سهام شرکت‌های دولتی را در بازار آب کنند.
او تصریح کرد: نکته شایان تأکید این است که دولت نباید وعده‌های سرخرمن می‌داد. باید به کسانی که علاقه‌مند به بازار سرمایه بودند، یادآوری می‌کرد که این بازار همیشه با ریسک مواجه است. قرار نیست کسانی امروز وارد بازار سرمایه شوند و پس‌فردا میلیونر از آن خارج شوند. بازاری که این‌گونه باشد، جز سفته‌بازی و سوداگری نام دیگری ندارد.
دوانی همچنین به حضور برخی شرکت‌های کارگزاری در معاملات مشکوکی که سهام شرکت‌های زیان‌ده بازار پایه را از طریق رسانه‌های گروهی تبلیغ کرده و آنها را به قیمت نادرست در خلال شش‌ماهه اول به مردم قالب کردند، اشاره و عنوان کرد: این ماجرا بر کسی پوشیده نیست؛ چراکه اینها شواهد مستند دارد.
دوانی با طرح این پرسش که چگونه می‌شود وقتی اقتصاد کشور شش درصد منفی است، شاخص‌های بورس با رشد جهشی افزایش می‌یابد، گفت: از مقایسه همین دو آیتم می‌شد فهمید که این رشد واقعی نیست.
    
از  اتفاقات عجیب بورس  این است که یک شرکت زیان‌ده  را  300 میلیارد تومان فروختند
او خاطرنشان کرد: در جریان همین اتفاقات عجیب در بورس، یک شرکت زیان‌ده را 300 میلیارد تومان فروختند یا شرکت «سول ایران» را که منحل شده بود و در مجمع این انحلال اعلام شده بود، نه‌تنها خرید و فروش کردند، بلکه ارزش سهام آن نیز بالا رفت.
دوانی تأکید کرد: دولت آقای روحانی در رابطه با بازار سرمایه متأسفانه دنباله‌رو جریانی شد که جز سفته‌بازی و سوداگری هیچ اندیشه‌ای نداشتند؛ به‌طوری‌که گمان می‌رفت برخی نزدیکان دولتی‌ها در این سوداگری مشارکت داشتند؛ مسئولان سهم‌بازی که سهام خود را در روزهای اوج بورس فروختند. در این میان، بسیاری از کسانی که سهم‌باز نبودند و در بازار سهام نیز منفعت خاصی نداشتند، چه با گفتار و چه با قلم، صراحتا خطرات ناشی از اطمینان‌های کاذبی را که دولت مطرح می‌کرد، یادآوری کردند. او با تأکید بر اینکه دولت برای کسری بودجه دست به دامن بازار سرمایه شد و دامن بازار سرمایه را آلوده کرد، متذکر شد: همه اقتصاددان‌های دنیا بازار بورس را آینه اقتصاد کشور می‌دانند؛ بنابراین اساسا متصور نبود اقتصادی با پنج تا شش درصد رشد منفی بتواند شاخص بورس را پنج برابر کند. این را هر اقتصاددان ابتدایی می‌دانست، ولی ظاهرا اقتصاددانان دولت بنا بر اقتضای منفعت دولت یا گروه خاصی، چشم بر این واقعیت بسته بودند. از طرف دیگر، نابسامانی و نااطمینانی بازار، مرتب باعث هجوم نقدینگی سرگشته به این یا آن بازار می‌شد. آمارها نشان می‌دهد گروهی خاص (حقیقی و حقوقی) در اوج بازار سرمایه میلیاردها تومان سود کسب کرده و بلافاصله سود را روانه بازار ارز کردند و در آنجا نیز انبوهی از سود انباشته بردند و بعد به بازار مسکن رجعت کردند.
دوانی اضافه کرد: دولت نیز به‌جای برنامه‌ریزی اساسی، با پول‌پاشی به مقابله با اقتصادی برآمده بود که دارای یک قانونمندی است که ثابت کرده پول‌پاشی بدون پشتوانه تولید، نتیجه‌ای جز تورم و فلاکت به همراه نخواهد داشت. او اظهار کرد: اگر مسئولان و ناظران دولتی و غیردولتی علاقه‌مند هستند ببینند چه کسانی در این بازار سوداگری کرده‌اند، از طریق سامانه بورس می‌توانند دریابند چه کسانی در چهارماهه نخست امسال 87 هزار میلیارد تومان نقدینگی را از بازار خارج کرده‌اند.
دوانی گفت: خوشبختانه با وجود همه مشکلات کشور، سامانه‌های متعددی هستند که مقامات ناظر می‌توانند از اتصالات آنها، خط و ربط ویرانگری در بازار سرمایه، بازار مسکن و بازار ارز را پیگیری کنند؛ اما به هر حال مقابله با این مفاسد و نابسامانی، راهکارهای اصولی اقتصادی، فارغ از مسائل سیاسی و بگیر و ببند خواهد داشت.
این عضو جامعه حسابداران ایران یادآور شد: نمی‌توان تصور کرد دولت و دولتیان برای 20 تا 30 درصد افزایش حقوق مردم غائله بر پا کنند، اما به‌راحتی تا سه برابر قیمت واقعی، سهام شرکت‌های دولتی را در بازار آب کنند. به گفته او، نکته شایان تأکید این است که دولت نباید وعده‌های سرخرمن می‌داد. باید به کسانی که علاقه‌مند به بازار سرمایه بودند، یادآوری می‌کرد که این بازار همیشه با ریسک مواجه است. قرار نیست کسانی امروز وارد بازار سرمایه شوند و پس‌فردا میلیونر از آن خارج شوند. بازاری که این‌گونه باشد، جز سفته‌بازی و سوداگری نام دیگری ندارد.
دوانی ادامه داد: در این میان، نقش برخی شبکه‌ها و گروه‌های فعال را که تحت عنوان کارشناس، کارشناس ارشد و متخصصان بازار سرمایه به صورت شبانه‌روزی در گمراهی سهام‌داران حقیقی مشارکت داشتند، نباید از نظر دور داشت. او گفت: ما شاهد آن بودیم که یک شبکه خاص از اشخاص، از طریق رسانه‌های خاص در تنور سهام شرکت‌هایی که عمدتا فاقد دارایی و بازدهی مناسب بودند، با انتشار موج اخبار نادرست، بازارسازی و در نهایت فروش سهام به قیمت‌های غیرواقعی می‌دمیدند؛ به‌طوری‌که حتی شرکت‌های زیان‌ده هم صف مشتری پیدا کرده بودند.
دوانی تأکید کرد: همچنین حضور برخی شرکت‌های کارگزاری در معاملات مشکوکی که سهام شرکت‌های زیان‌ده بازار پایه را از طریق رسانه‌های گروهی تبلیغ و آنها را به قیمت نادرست در خلال شش‌ماهه اول به مردم قالب کردند نیز بر کسی پوشیده نیست؛ چراکه اینها شواهد مستند دارد.
  
 پشیمان‌شدگان  بازار
فارغ از آنکه این غائله به‌پا‌شده چه مقصری دارد، تحلیلگران بازار به سهام‌داران حقیقی توصیه می‌کنند کمی تحمل به خرج دهند. همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه، نیز در گفت‌وگو با «شرق» با بیان اینکه هر زمان بازار یک دوره کاهش را تجربه می‌کند و دوباره یک دوره افزایش پیش‌روی آن قرار می‌گیرد، تأکید کرد: کسانی که امروز برای فروش عجله می‌کنند، به‌خصوص آن دسته از افرادی که سهم‌های ارزنده را می‌فروشند، در آینده پشیمان‌های بازار خواهند بود.
دارابی تصریح کرد: آمارها را که نگاه می‌کنیم، بیان‌کننده این است که از هر 20 نفری که وارد بورس شده‌، تقریبا یک نفر آنها از روش‌ صندوق‌ها و سبدها وارد بازار شده‌اند و متأسفانه 19 نفر دیگر روش مستقیم خرید سهم را انتخاب کرده‌اند. اگر به این آمار 10 میلیون کد فعال را هم اضافه کنیم، صرف نظر از سهام عدالت، بخش بزرگی از هجوم افراد حقیقی را شاهد هستیم که می‌توانیم بگوییم آمار بسیار درخور ملاحظه‌ای است؛ یعنی چیزی حدود 9.5 میلیون نفر از تازه‌واردان، خودشان مستقیما سهم خریده‌اند.
او با اشاره به اینکه چند مسئله کلی را باید در نظر گرفت، افزود: اول اینکه چرخه بازار از بهار و تابستان تغییر کرده است؛ یعنی نرخ سود بانکی بالا رفت. دوم اینکه نرخی که دولت برای دلار در بودجه سال آینده پیش‌بینی کرده، آینده را مقداری مبهم کرده؛ به‌طوری‌که تصمیم‌گیری در این شرایط بسیار دشوار شده است.
دارابی گفت: افراد تازه‌وارد نیز که آموزش کافی ندیده‌اند و این اولین بازار منفی است که تجربه می‌کنند، هر چیزی را با هر قیمتی می‌خرند و با هر قیمتی می‌فروشند. مرداد می‌دیدیم که هر سهمی را با هر قیمتی می‌خریدند، بالعکس امروز می‌بینیم سهم‌هایی که ارزنده هستند و امروز ارزان شده و سود بسیار خوبی را نوید می‌دهند، می‌فروشند؛ یعنی با همان موج هیجانی که مرداد می‌خریدند، امروز می‌فروشند.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: در این شرایط، برخی می‌فروشند که ارزان‌تر بخرند، اما برخی می‌فروشند که از بازار بیرون بروند. باید این را در نظر داشت که دیگر بازارهای ما نیز شرایط خوبی ندارند؛ یعنی آن دسته از افرادی که از بورس بیرون می‌روند، نمی‌توانند بازار مطمئن‌تری در بیرون پیدا کنند. در همین چند روز نرخ دلار به زیر 21 هزار تومان رسید و قیمت سکه حدود 40 درصد از اوج قیمت خود کمتر شد. پس کسانی که امروز سهم‌های ارزنده را می‌فروشند، ممکن است فقط یک مقصد داشته باشند و آن‌هم سپرده‌گذاری بانکی است.
به گفته دارابی، درباره سپرده‌گذاری بانکی باید تأکید کرد که اگر سرمایه خود را در بانک بگذارید، 1.67 درصد در ماه سود به سپرده شما تعلق خواهد گرفت؛ چون حداکثر نرخ سود ماه‌شماری که داریم، 18 درصد است. از آن طرف ما رشد نقدینگی 30 درصد را داریم؛ یعنی سال بعد حداقل 20 درصد تورم خواهیم داشت. پس افرادی که امروز سهم را می‌فروشند، هیچ بازار سوددهی پیش‌روی خود ندارند. این در حالی است که اگر به این افراد آموزش داده شود، به این مسئله آگاه خواهند شد که بازار سرمایه با یک دورنمای یک‌ساله، دست‌کم بیش از نرخ سود بانکی برای آنها آورده خواهد داشت.
او اضافه کرد: بنابراین کسانی که امروز برای فروش عجله می‌کنند، به‌خصوص آن دسته از افرادی که سهم‌های ارزنده را می‌فروشند، در آینده پشیمان‌های بازار خواهند بود.
دارابی خاطرنشان کرد: ما در گذشته هم این شرایط را تجربه کرده‌ایم. در دی‌ماه 1392 درست وضعیتی مشابه امروز پیش آمد؛ بعد از انتخاب آقای روحانی، علاوه بر ریزش قیمت‌ها در بازارهای ارز و سکه، شاخص‌ها هم ریزش کرد و بازار املاک و مستغلات نیز وارد رکود سه‌ساله شد. بااین‌حال افرادی که در بازار سرمایه ماندند و آن ریزش را تحمل کردند، از سرمایه‌گذاران دیگر بازارها، سود بیشتری به دست آوردند.
او متذکر شد: بازار سرمایه مانند ققنوس است؛ یعنی جوجه‌ققنوس از خاکستر خود او به وجود می‌آید. هر زمان بازار یک دوره کاهش را تجربه می‌کند، دوباره یک دوره افزایش پیش‌رویش قرار می‌گیرد.