بارگاهی که تجلیگاه بارگاه حضرت زهراست/ چرا حضرت معصومه(س) به مقامات بالا نائل شدند؟/ دخترانی که پدرانشان فدایی شان شدند

کبنا ؛حضرت فاطمه معصومه(س) از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی، در بین فرزندان موسی بن جعفر(ع) بعد از برادرش، حضرت رضا(ع) در والاترین رتبه جای دارد. این درحالی است که فرزندان دختر امام کاظم(ع) دست کم هجده تن بودند و فاطمه در بین این همه بانوی گران قدر، سرآمد بوده است.
دو خواهر در تاریخ اسلام هستند که بیش از هر کسی عشق به برادرشان زبان زد عام و خاص است. یکی حضرت زینب (س) و دیگری حضرت معصومه (س)؛ معصومه (س)، نه بعنوان اینکه خواهر امام معصوم بود؛ بلکه برای فداکاریش در راه ولایت و تلاش برای اثبات امامت ضامن آهو (ع) صاحب فضائل فراوانی است.
حضرت معصومه (س)، در روز اول ذیقعده سال 173 هجری، در شهر مدینه چشم به جهان گشود و به کریمه اهل بیت (ع) مشهور گردید تا ائمه اطهار (ع) به وجودشان افتخار کنند. امام رضا (ع) برادر بزرگوارشان به ایشان لقب «معصومه» به معنی بانویی بهشتی، غرق در عبادت و نیایش، پیراسته از زشتی ها و شبنم معطر آفرینش دادند و فرمودند: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».
مگر این بانو کیست؟ که امام صادق (ع) در رویای صادقه به آیت الله مرعشی که با دعا و راز و نیاز، تلاش پیگیری را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا (س) آغاز کرده خطاب فرمود: برتو باد به کریمه اهل بیت. بانویی که شفیع روز محشر خواهد بود همانند مادر پاکش فاطمه اطهار(س).»
حضرت معصومه (س) در سال ۲۰۱ هجری قمری برای دیدار برادرش امام رضا(ع) در طوس، از مدینه به ایران آمد؛ اما در میانه راه، به علت بیماری درگذشت و در قم مدفون شد. عالمان شیعه، ویژگی‌های شخصیتی و علمی وی را ستوده و از او روایاتی نیز نقل کرده‌اند.
در برخی روایات، پاداش زیارت او، بهشت دانسته شده است. شیعیان بر مرقد او بارگاهی ساخته‌اند که به حرم حضرت معصومه (س) شناخته می‌شود.
از القاب این حضرت (س) می‌توان به معصومه، طاهره، حمیده، بِرّه، رشیده، تقیه، نقیه، رضیه، مرضیه، سیده، اُخت الرضا اشاره کرد. در زیارتنامه‌ای، از دو لقب صدیقه و سیدة نساء العالمین نیز برای او یاد شده است.
 
مقام علمی حضرت معصومه(س)
حضرت معصومه (س) از جمله بانوان گرانقدر و والا مقام جهان تشیع است و مقام علمی بلندی دارد. نقل شده که روزی جمعی از شیعیان، به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر (ع) و پرسیدن پرسش هایی از ایشان، به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم (ع) در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه (س) که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود، تحویل دادند. فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار، پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از این که حضرت معصومه (س) جواب پرسش ها را نگاشته است. وقتی پاسخ ها را ملاحظه کردند، بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترک گفتند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر (ع) مواجه شده، ماجرای خویش را باز گفتند. وقتی امام پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، سه بار فرمود: پدرش فدایش.


فضیلت زیارت حرم حضرت معصومه (س)
در برخی منابع شیعه، روایاتی در فضیلت زیارت حضرت معصومه (س) آمده است. بر پایه روایاتی که از امام صادق (ع)، امام کاظم (ع) و امام جواد (ع) نقل شده، بهشت، پاداش کسی است که او را زیارت کند. البته در برخی روایات، پاداش‌ بهشت، برای کسی دانسته شده که او را با معرفت و شناخت (عارفا بحقها) زیارت کند.
امام جواد(ع) فرموده است: «هرکس قبر عمّه‌ام حضرت معصومه (س) را در قم زیارت کند، اهل بهشت خواهد بود.»؛ همچنین در ریاحین الشریعه از امام رضا (ع) نقل شده که هر کس معصومه را زیارت کند مرا زیارت کرده است.
 
بارگاه حضرت معصومه(س) تجلیگاه حضرت زهرا(س)
بر اساس رویاى صادقه‏ اى که مرحوم آیت الله مرعشى نجفى(ره) از پدر بزرگوارش مرحوم حاج سیدمحمود مرعشى (متوفاى ١٣٣٨ ه .)نقل مى‏‌کردند، قبر شریف حضرت معصومه(س)جلوه ‏گاه قبر گم شده مادر بزرگوارش حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها مى ‏باشد.آن مرحوم در صدد بود که به هر وسیله ‏اى که ممکن باشد، محل دفن‏ حضرت زهرا سلام الله علیها را به دست آورد، به این منظور ختم مجربى را آغاز مى‏ کند و چهل شب آن را ادامه مى‏ دهد، تا درشب چهلم به خدمت ‏حضرت باقر و یا حضرت صادق(علیهماالسلام)شرفیاب مى‏ شود، امام(ع) به ایشان مى‏ فرماید: «علیک بکریمه اهل البیت‏» «به دامن کریمه اهل بیت پناه ‏ببرید.» عرض مى‏ کند: بلى من هم این ختم را براى این منظور گرفته‏ ام که قبر شریف ‏بى‏ بى را دقیقا بدانم و به زیارتش بروم.
امام(ع) فرمود: منظور من قبر شریف حضرت معصومه در قم مى ‏باشد.سپس ادامه داد: براى مصالحى خداوند اراده فرموده که محل دفن حضرت فاطمه ‏سلام الله علیها همواره مخفى بماند و لذا قبر حضرت معصومه را تجلیگاه قبر آن حضرت قرار داده است.هر جلال و جبروتى که براى‏ قبر شریف حضرت زهرا مقدر بود خداوند متعال همان جلال و جبروت‏را بر قبر مطهر حضرت معصومه(س) قرار داده است.
 
امام رضا(ع) و لقب معصومه(س)
حضرت فاطمه معصومه (س) بانویی بهشتی، غرق در عبادت و نیایش، پیراسته از زشتی‌ها و شبنم معطر آفرینش است. شاید یکی از دلایل معصومه نامیدن این بانو، آن باشد که عصمت مادرش حضرت زهرا (س) در او تجلی یافته است.
بر اساس پاره‌ای از روایات، این لقب از سوی امام رضا (ع) به این بانوی والامقام اسلام وارد شده است؛ چنان که فقیه بلند اندیش و سپید سیرت شیعه، علامه مجلسی (ع) در اینباره میگوید: امام رضا (ع) در جایی فرمود: هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.
 
سرآمد بانوان
حضرت فاطمه معصومه (س) از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی، در بین فرزندان موسی بن جعفر (ع) بعد از برادرش، حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در والاترین رتبه جای دارد. این درحالی است که بنا بر مستندات رجالی، فرزندان دختر حضرت امام کاظم (ع) دست کم هجده تن بوده اند و فاطمه در بین این همه بانوی گران قدر، سرآمد بوده است.
حاج شیخ عباس قمی آنگاه که از دختران موسی بن جعفر (ع) سخن می‌گوید، درباره فاطمه معصومه (س) می‌نویسد: بر حسب آنچه به ما رسیده، افضل آن ها، سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی (ع) معروف به حضرت معصومه (س) است.


ورود حضرت معصومه(س) به قم
در سال 201 هجرى قمرى در پى اصرار و تهدید مأمون عباسى سفر تبعید گونه حضرت رضا (ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون این که کسى از بستگان و اهل بیت خود را همراه خود بیاورند راهى خراسان شدند.
حضرت معصومه (س) یک سال بعد از هجرت تبعید گونه حضرت رضا (ع) به مرو، در سال 201 هجری قمری، به شوق دیدار برادر و ادای رسالت زینبی و پیام ولایت، به همراه عده اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى شد. در شهر ساوه عده اى از مخالفان اهل بیت که از پشتیبانى مأموران حکومت برخوردار بودند، سر راه کاروان آنان را گرفته و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند، حتى بنابر نقلى حضرت (س) معصومه را نیز مسموم کردند.
عصمت امر نسبی است. با توجه به روایاتی که در شأن و منزلت حضرت معصومه وارد شده است،می توان مرتبه ای از عصمت نه در حد ائمه برای ایشان قائل شد. این مسئله در حق چنین بانویی بعید به نظر نمی رسد؛ چرا که این حد از عصمت به معنای دوری از گناه در زندگی عالمان بزرگ نیز فراوان مشاهده می شود.
به هر حال، یا بر اثر اندوه و غم زیاد از این ماتم و یا بر اثر مسمومیت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه (س) بیمار شدند و چون دیگر امکان ادامه راه به طرف خراسان نبود، قصد شهر قم را نمود. حدوداً در روز 23 ربیع الاول سال 201 هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. و در محلى که امروز «میدان میر» نامیده مى شود در منزل «موسى بن خزرج» فرود آمدند و افتخار میزبانى حضرت نصیب او شد.
آن بزرگوار به مدت 17 روز در این شهر زندگى کرد. محل زندگی و عبادت آن حضرت در مدرسه ستیه به نام «بیت النور» بود که هم اکنون محل زیارت ارادت مندان آن حضرت است.
 
سخن عجیب علامه حسن‌زاده درباره حضرت معصومه(س)
علامه‌ حسن‌زاده آملی در تجلیل از مقام حضرت معصومه(س) در دانشگاه قم گفت: اگر برای من ممکن بود و مواجه با مشکل نمی‌‌‌شدم، برای تجلیل از شخصیتی مانند فاطمه معصومه سلام الله علیها این مسیر را سینه‌خیز می‌‌آمدم!

چرا حضرت معصومه (س) به مقامات بالا نائل شدند؟
دو خواهر در تاریخ اسلام هستند که بیش از هر کسی عشق به برادرشان زبان زد عام و خاص است. یکی حضرت زینب (س) و دیگری حضرت معصومه (س)؛  معصومه (س)، نه بعنوان اینکه خواهر امام معصوم بود؛ بلکه برای فداکاریش در راه ولایت و تلاش برای اثبات امامت ضامن آهو (ع) صاحب فضائل فراوانی است. ۱۰ ربیع الثانی زمانی که در سرزمینی دور از محل زندگی یعنی شهر قم، به دنبال برادر بود، خود را در آغوش پروردگار متعال دید.
در کمالات حضرت معصومه (س) آمده است که ایشان در زمانی که پدرشان امام موسی کاظم (ع) در زندان بودند، به سوالات شرعی مردم مسلمان پاسخ می‌دادند؛ بنابراین نمی‌توان به راحتی از ایمان و تقوای این بانوی بزرگوار بگذریم.
در وصف شخصیت فاطمه‌ی معصومه (س) همین اندازه بس که چند امام معصوم (ع) درباره ایشان صحبت کردند و شخصیت این بانو را تمجید کردند. امام صادق (ع) فرمودند: «به شفاعت فاطمه معصومه (س)، امت مسلمان وارد بهشت می‌شوند».

از موسی بن جعفر (ع) روایتی داریم که ایشان فرمودند: «اگر کسی عارف به حق، حضرت معصومه (س) را زیارت کند، وارد بهشت می‌شود». وجود مقدس ثامن الحجج (ع) فرمودند، هر کس ایشان را زیارت کند، انگار من را زیارت کرده است. همچنین امام جواد (ع) نیز فرمودند که اگر کسی حضرت معصومه (ع) را در قم زیارت کند؛ بهشت بر او واجب است.
برخی سوال می‌کنند، چرا خواهر امام رضا (ع) به این مقام نائل شدند، یکی از چیز‌هایی که در زیارت نامه شان و در وصف شخصیتشان ذکر شده است، ولایت مداری و توجه به جایگاه امام زمان (ع) است. همین موضوع و حرکتشان از مدینه به سمت ایران سبب ترفیع جایگاه معنوی ایشان شده است.
حضرت معصومه (س) برای اثبات ولایت سه امام معصوم (امام موسی کاظم (ع)، امام رضا (ع) وامام جواد الائمه (ع)) سنگ تمام گذاشتند.
 
دخترانی که پدرانشان فدایی شان شدند
پیامبر اکرم (ص) درباره حضرت زهرا (س) فرمودند، فَدا‌ها أبو‌ها یعنی پدرش به فدای او. همین جمله را حضرت موسی بن جعفر (ع) خطاب به دخترشان حضرت معصومه (س) بیان کردند. در جایی دیگر وقتی رسول اکرم (ص) از دخترشان سوال کردند، برای یک زن چه چیزی از هر فعلی بهتر است؟ حضرت زهرا (س) فرمودند: برای یک زن بهتر است که مرد‌ها را نبیند و مرد‌ها او را نبینند. خاتم الانبیاء (ص) در واکنش به این پاسخِ بی بی دو عالم، فرمودند فدا‌ها ابوها.