بورس با وعده‌های سبز همچنان قرمز!

کبنا ؛شاخص کل با ورود حقوقی ها 21 هزار واحد مثبت شد اما نسخه دولت برای اصلاحات اساسی در بورس با هماهنگی ۳ وزارتخانه و بانک مرکزی در قیمت گذاری  برخی محصولات  از جمله خودرو، بازار سرمایه را نجات می‌دهد؟
خراسان در این زمینه نوشت: بازار سرمایه همزمان با برگزاری نشست حقوقی ها با وزیر اقتصاد و ورود 230 میلیارد تومان پول توسط این بخش از بازار، سبز پوش شد. با این حال اظهارات وزیر اقتصاد نشان می دهد که اصلاح قیمت گذاری ها در بورس هدف اصلی وزارت اقتصاد و سه دستگاه دولتی دیگر برای برون رفت بازار سرمایه از وضعیت منفی فعلی است.
در شرایطی که افت شاخص کل بازار سرمایه به کف سه ماهه در روز یک شنبه، انتقادها از آن را به اوج رساند، دیروز این مسیر تغییر کرد و صاحبان سهام شاهد رشد 21 هزار و 112 واحدی شاخص کل و نیز رشد 3121 واحدی شاخص هم وزن بودند. با این حال، گزارش اقتصادنیوز حاکی از این است که در روز گذشته، یازدهمین روز خروج سهامداران حقیقی از بورس با رقم بیش از 230 میلیارد تومان رخ داده و بنابراین، این رشد شاخص را باید به حساب حقوقی ها نوشت. البته این موضوع چندان هم دور از انتظار نبود چرا که مانند دفعات قبل، دیروز نیز فعالان این بخش از بازار با دولتی ها جلسه داشتند!
دولت به دنبال پوشش کسری با مولدسازی دارایی ها
با این همه، این نشست که با حضور وزیر اقتصاد و 30 هلدینگ و حقوقی بازار، برگزار شد، حاوی نکات جدید و مهمی در خصوص تصمیمات جدید دولت برای بازار سرمایه است. به گزارش تسنیم، خاندوزی، وزیر اقتصاد در این جلسه، درخصوص صورت وضعیت کنونی بورس گفت: «شواهد قطعی نشان می‌دهد بازار سرمایه در بلندمدت بیشترین بازدهی را در مقایسه با بازارهای رقیب داشته و نگاه ما به بازار حرفه‌ای و بلندمدت است. »وی در ادامه به شبهه اخیر تامین کسری بودجه دولت از طریق اوراق بدهی پاسخ داد و گفت: «خالص تأمین مالی دولت از اوراق در دو ماه دوره بنده بسیار اندک و ناچیز و در 40 روز اخیر صفر ریال بوده است هر چند فضای مجازی پر است از اطلاعات غیر دقیق. از این به بعد  هم دولت بیشتر به‌ دنبال جبران کسری بودجه از طریق مولدسازی دارایی و فروش اموال مازاد است.»رئیس شورای عالی بورس با بیان این که «برنامه ما پیش‌بینی‌ پذیر کردن اقتصاد و حذف قیمت‌گذاری‌های مضر به بازار در صنایع بورسی است، اظهار کرد: به‌زودی خبر تغییر نظام قیمت‌گذاری خودرو توسط وزارت صمت منتشر خواهد شد.»خاندوزی خاطر نشان کرد: «من به‌ دنبال پیش‌بینی ‌پذیرکردن نرخ‌های کلیدی اقتصاد و بالطبع بورس هستم تا نااطمینانی از بازار زدوده شود. در گذشته برای تغییرات مکرر قیمت خوراک و نرخ تسعیر ارز بانک ها و قواعد پالایشی‌ها و فراخوان عموم به سهامداری مستقیم اشتباهات بزرگی صورت گرفته است که باید با همکاری وزارت‌های نفت و صمت و بانک مرکزی و سازمان بورس شاهد کاهش این اشتباهات و ایجاد اطمینان در بازار باشیم.»
خرید 25 هزار میلیاردی صندوق ها از بازار در سال جاری 
از سوی دیگر رئیس سازمان بورس نیز ابعاد دیگری از وضعیت کنونی بازار و برنامه های بلندمدت تر برای ایجاد ثبات بازار را تشریح کرد. به گزارش فارس، عشقی  افزایش شفافیت در اطلاعات و صورت های مالی را نخستین برنامه ای برشمرد که برای ثبات بازار سرمایه در دست اقدام دارد. رئیس سازمان بورس در ادامه، دومین اقدام این سازمان برای بهبود ثبات بازار را حضور قوی تر صندوق های بازارگردانی و صندوق های سرمایه گذاری برای خرید سهام دانست. وی از اشتیاق شرکت های بزرگ برای خرید سهام در شرایط کنونی خبر داد و افزود: از ابتدای سال تاکنون ۲۵ هزار میلیارد تومان تنها توسط صندوق های بازارگردانی، توسعه بازار و سرمایه گذاری سهام از بازار سرمایه خریداری شده است.
برنامه «عشقی» برای بورس
اقتصاد آنلاین در این زمینه نوشت: بازار سرمایه روز گذشته را با رشد قابل‌توجه قیمت‌ها و تغییر روند بازار در بورس و فرابورس آغاز کرد. به‌نظر می‌رسد که دلیل اصلی این امر واکنش مثبت بورس‌‌‌‌بازان به حمایت لفظی رئیس سازمان بورس در جدی‌‌‌‌ترین مصاحبه تلویزیونی او و همچنین صحبت‌‌‌‌های ایراد شده در جلسه او و وزیر اقتصاد با حقوقی‌‌‌‌های مطرح بازار باشد. 
در این گفته‌ها مقرر شده تا از بازار سرمایه در مقابل آسیب‌‌‌‌‌های قیمت‌گذاری دستوری حفاظت و با افزایش شفافیت و اصلاح رویه‌ها بر کارآیی بازار سرمایه افزوده شود. با این حال جای صحبت درباره دامنه نوسان و حجم مبنا که شاید از اصلی‌‌‌‌ترین متهمان ابرنوسان بورس در دوره‌های مختلف است، بسیار خالی بود. حال باید دید در ادامه مسیر، سیاستگذار بورسی چه میزان در عملی‌کردن برنامه‌های حمایتی خود موفق خواهد بود؟ آیا همان‌طور که گفته شده حمایت اصولی و بنیادین از بازار سهام و سهامداران در دستور کار قرار می‌گیرد یا با حمایت سال‌های گذشته برای راضی نگه‌‌‌‌داشتن فعالان بورسی، حقوقی‌‌‌‌ها مجبور به حمایت دستوری از بازار و تزریق پول برای جمع‌کردن موقت صف‌‌‌‌های فروش می‌‌‌‌شوند؟

از ریزش چند ماهه تا سخنان رئیس
در چند روزی که گذشت حال بازار سرمایه اصلا خوب نبود. بورس تهران که دیگر تاب فرورفتن بیشتر در زیان را نداشت و بورس‌‌‌‌بازان هر روز بدون وقفه عقبگرد شاخص را به نظاره نشسته بودند، در پایان معاملات روز یکشنبه شاخص بورس به میزان ۵۷/ ۲درصد افت کرد و در کمال ناباوری سرمایه‌گذاران حقیقی‌‌‌‌ و حقوقی به محدوده یک‌میلیون و۳۴۰ هزار واحد رسید.  شاید در پایان این روز هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که در روز بعد بورس و فرابورس پس از چند روز ریزش سنگین، افزایش تقاضا را شاهد باشند. با این حال این اتفاق افتاد و تمایل مجدد فعالان بازار به خرید بیشتر شاخص بورس را با رشد ۵۸/ ۱‌درصدی به محدوده یک‌میلیون و ۳۶۱ هزار واحد رساند. اینطور که بسیاری از فعالان بازار سرمایه می‌گویند بالاخره پس از گذشته تقریبا دو هفته حق به حقدار رسیده و نمادهای ارزنده بازار توانسته‌‌‌‌اند اقبال عمومی را به سمت خود جلب کنند. این در حالی است که به باور سایرین آنچه که فعلا توانسته بازار را از آن ریزش پیوسته دور کند، نه لزوما نگاه مجدد بازار به ارزندگی بلکه صرفا افزایش حمایت کلامی مسوولان سازمان بورس و مقامات دولتی است.  بررسی اظهار‌نظرهای مقامات مختلف طی روزهای اخیر مبین این نکته است که افزایش اعتراض‌‌‌‌ها به وضعیت نامناسب بورس بالاخره مسوولان را هم به تکاپو ‌انداخته تا برای برون‌رفت از این وضعیت کاری بکنند. همین امر سبب شد تا در روز گذشته شاهد افزایش رفت و آمدهای بورسی در برنامه‌ها و جلسات باشیم. در روز دوشنبه مجید عشقی به برنامه صبحگاهی صدا و سیما رفت تا از این طریق درباره تحولات رخ‌داده بر روی تابلوی شیشه‌ای به مردم توضیح دهد و از راهکارهای ممکن برای برون‌رفت سخن بگوید.  در خلال صحبت‌‌‌‌‌هایی که درباره بازار سهام داشت به این نکته اشاره کرد که بسیاری از مشکلات رخ‌داده در بازار سهام را می‌توان از طریق توجه به مسائلی نظر کاهش زمان قانونی برای کسب مجوزها و افزایش شفافیت برطرف کرد. او همچنین اظهار کرد که «رشد و نزول شدید برای بازارها سم است. نباید رشد و ریزش شارپی داشته باشیم. کشش بازار سهام برای عرضه اوراق دولتی در نظر گرفته می‌شود. می‌گویند دولت اوراق فروخته، این‌طور نیست، دولت اوراق نفروخته باشد اما در ۴۰ روز گذشته این اتفاق نیفتاده است.» بر این اساس می‌توان گفت که سخنان او در برگیرنده نکات مهمی بوده است. طی هفته‌های اخیر در حالی انتقادها درباره فروش اوراق دولتی بالاگرفته بود که از پایان تابستان تاکنون دولت هیچ اوراقی را برای پوشش کسری‌بودجه روانه بازار سرمایه نکرده است، از این‌رو به‌نظر نمی‌رسد که بتوان مشکل واقعی را در افزایش تعداد نمادهای بازار بدهی جست‌وجو کرد. با این حال نمی‌توان کتمان کرد که فاصله نرخ بهره واقعی با نرخ بهره اسمی (نرخ سود سپرده‌ها) شرایط را به سمتی برده که نرخ اوراق در معاملات ثانویه آن افزایش پیدا کند.  در بخشی دیگر از صحبت‌‌‌‌های عشقی نیز به ارزندگی شرکت‌ها و افت قابل‌توجه قیمت آنها طی سال گذشته تاکنون اشاره شده است. با توجه به تاکیدهای او بر شفافیت می‌توان انتظار داشت که از این پس شاهد افزایش حجم اطلاعات ارائه‌شده از سوی سازمان بورس و شرکت‌ها تابعه باشیم. بر اساس آنچه که رئیس سازمان بورس گفته است از این پس او بیشتر با مردم صحبت خواهد کرد.
امیدواری به آقای وزیر
اما آیا ریشه مشکلات فعلی بازار سرمایه صرفا در عملکرد سازمان بورس نهفته است؟ طبیعتاً نه، همان‌طور که دیروز از زبان رئیس سازمان بورس شنیده شد، در بسیاری از موارد، مشکلات باید از جایگاهی کلان‌تر حل و فصل شود؛ برای مثال مساله قیمت‌گذاری دستوری که در حال‌حاضر به بسیاری از بخش‌های اقتصاد آسیب زده است. این آسیب در هیچ بازاری به ‌اندازه بازار سهام نمود نداشته و حقیقت هم این است که اگر عزمی برای حل آن در بدنه دولت نباشد در عمل نمی‌توان از سازمان بورس یا هر نهاد دیگری راه‌حل مساله را پیدا کرد.
برای همین به‌نظر نمی‌رسد که در کنار سخنان رئیس سازمان بخش عمده دلیل رشد در بورس را ناشی از سخنان مطرح‌شده از سوی وزیر اقتصاد بدانیم.
احسان خاندوزی در جلسه‌ای که صبح روز گذشته با حقوقی‌‌‌‌های بازار برگزار کرد از لزوم حل مشکلات این‌چنینی گفت. آن‌طور که او بیان کرده «به‌دنبال پیش‌‌‌‌بینی‌‌‌ ‌پذیر‌کردن نرخ‌های کلیدی اقتصاد و به‌تبع بورس هستیم تا نااطمینانی از بازار زدوده شود. در گذشته برای تغییرات مکرر قیمت خوراک و نرخ تسعیر ارز بانک‌ها و قواعد پالایشی‌‌‌‌ها و فراخوان عمومی به سهامداری مستقیم اشتباهات بزرگی صورت‌گرفته که باید با همکاری وزارتخانه‌‌‌‌های نفت و صمت و بانک مرکزی و سازمان بورس شاهد کاهش این اشتباهات و ایجاد اطمینان در بازار باشیم.  برای اعتمادآفرینی در حال اجماع‌‌‌‌سازی با وزارتخانه‌های نفت و صمت و بانک مرکزی هستیم تا آنجا هم خبرهای امیدبخشی به اقتصاد منتقل کنیم.»
شنیده شدن چنین سخنانی آن هم از زبان وزیر اقتصاد حکایت از آن دارد که فضا برای واقعی‌شدن قیمت‌ها و کاهش ریسک‌‌‌‌های قانونی فراهم شده است. با توجه به اینکه قیمت‌گذاری دستوری آثار روانی زیادی در سال‌های گذشته بر روی بورس داشته است از این‌رو می‌توان گفت که در صورت عملی‌شدن چنین وعده‌‌هایی بعید نیست که شاهد رونق واقعی بازار سهام باشیم. فراتر از همه این‌‌‌‌ها جای امیدواری است که نوع حمایت از بازار سرمایه به نحوی باشد که بتواند در راستای اصلاح ساختارها گام بردارد و ضمن حفاظت از منافع سرمایه‌گذاران بتواند کارآیی در بازار سرمایه را هم ارتقا  بخشد.
جای خالی یک تصمیم
جدا از آنچه که تاکنون گفته شد و به‌رغم تمامی اهداف امیدوار‌کننده آقای وزیر و رئیس سازمان بورس هیچ حرفی از حذف یا حداقل تغییر رویه دامنه‌نوسان به میان نیامد. همان‌طور که در گزارش‌‌‌‌های پیشین مطرح شد آنچه که در طول عمر فعالیت بازار سرمایه هم در روندهای نزولی و هم در روندهای صعودی آسیب بسیاری به نقدشوندگی بازار زده، قانون سلیقه‌ای دامنه‌نوسان بوده که نظیر آن در هیچ کشوری پیدا نمی‌شود. این محدودیت باعث شده در بسیاری از روندهای صعودی و نزولی بازار شاهد قفل‌شدن معاملات باشیم، چراکه دامنه‌نوسان به سبب محدودیتی که در دادوستدهای سهام ایجاد می‌کند، در عمل تنها دلیلی است که باعث شکل‌گیری صفوف خرید و فروش خواهد شد.
در طول تمامی صحبت‌‌‌‌‌هایی که در جهت حمایت از بازار سرمایه تاکنون مطرح شده است هیچ سخنی از لزوم حذف یا حداقل بازتر شدن این محدودیت به میان نیامده. این در حالی است که به گفته خود مجید عشقی افزایش یا کاهش شارپی قیمت‌ها برای بازار سرمایه نقشی مخرب را ایفا می‌کند. با توجه به اینکه انباشت عرضه یا تقاضا در هر دو روند نزولی و صعودی مهم‌ترین دلیل افزایش یا کاهش سریع قیمت در سال‌های اخیر بوده و به‌عبارتی متهم اصلی ابرنوسان بورس همین دامنه نوسان است، انتظار می‌رود تا حداقل در زمینه بهبود شرایط بازار سرمایه و حمایت درست از آن، توجه به آن در حدی معقول در دستور کار قرار بگیرد.
آرمان ملی در این زمینه نوشت: محمد عشقی، رئیس سازمان بورس که ریاستش با اما و اگرهایی همراه بوده هم گفته قرار است سرخی بازار کمتر شود. از آن طرف خاندوزی، وزیر اقتصاد از تصمیم این وزارتخانه با وزارت نفت و صمت برای کمک به بازارسرمایه خبر داده است! اولین سوالی که به ذهن می‌رسد این است که اگر این وزارتخانه‌ها یا مدیریت جدید سازمان بورس توانایی بهبودبخشیدن به بازار را داشتند چرا تا امروز اقدامی نکرده‌اند؟ چه شد که حالا در اوج ریزش بازار و نارضایتی سرمایه‌داران به فکر اصلاح وضعیت بازار افتادند؟ سؤال بعدی این است که وقتی اقتصاد ایران با ابهامات بزرگی در نرخ ارز، ارزش ریال، برجام و تحریم‌ها، رشد اقتصادی، کسری 370 تا 400 هزار میلیاردی، نقدینگی سرگردان 4 هزار هزار میلیاردی و تجارت خارجی و تولید ناخالص داخلی ناچیز و قرارگرفتن در لیست سیاه FATF و صدها مشکل دیگر روبه‌رو است چه تصمیمی قرار است بازارسرمایه را نجات بدهد؟ اصلاً چه زمانی قرار است این اتفاق بیفتد؟ 
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با تاکید بر اینکه سازمان در تلاش است که بازارسرمایه به ثبات برسد، اظهارکرد: نمی‌توان گفت مردم سرمایه خود را نمی‌آوردند. ما تلاش داریم بازار به ثبات برسد. هم رشدهای شدید و هم نزول‌های شدید برای بازارها سم است. او با بیان اینکه مهمترین بحث امروز کسری بودجه و انتشار اوراق است، گفت: به اندازه کشش بازار اوراق منتشر می‌شود. دولت همه کسری بودجه خود را از بازار تأمین نمی‌کند و بخش عمده آن از منابع دیگر تأمین می‌شود. در ۴۰ روز گذشته هیچ اوراقی فروخته نشده است. عشقی با تاکید بر اینکه سازمان به‌دنبال توقف قیمت‌گذاری دستوری و جلوگیری از رانت است، افزود: نمی‌شود سرمایه مردم را جذب کنیم و بعد دست در جیب شرکت‌ها کنیم و سودشان را بگیریم. در فولاد و پتروشیمی این وضعیت بود که رفع شد. مردم  مطمئن باشند که ما از منافع شرکت‌ها حفاظت خواهیم کرد. عشقی در مورد وضعیت بازار هم گفت: قرمزی بازار ناگهان ایجاد نشده است که ناگهان هم از بین برود. وضعیت بازار به مرور بهبود یافته و ان‌شاء الله قرمزی تابلو کاهش پیدا خواهد کرد. احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی اعلام کرده «برنامه ما پیش‌بینی‌پذیرکردن اقتصاد و حذف قیمت‌گذاری‌های مضر به بازار در صنایع بورسی است و به‌زودی خبر تغییر نظام قیمت‌گذاری خودرو توسط وزارت صمت منتشر خواهد شد و من به‌دنبال پیش‌بینی‌پذیرکردن نرخ‌های کلیدی اقتصاد و به‌تبع بورس هستم تا نااطمینانی از بازار زدوده شود. در گذشته برای تغییرات مکرر قیمت خوراک و نرخ تسعیر ارز بانک‌ها و قواعد پالایشی‌ها و فراخوان عموم به سهامداری مستقیم اشتباهات بزرگی صورت گرفته است که باید با همکاری وزارت‌های نفت و صمت و بانک مرکزی و سازمان بورس شاهد کاهش این اشتباهات و ایجاد اطمینان در بازار باشیم. برای اعتمادآفرینی در حال اجماع‌سازی با وزارت‌های نفت و صمت و بانک مرکزی هستیم تا آنجا هم خبرهای امیدبخشی به اقتصاد منتقل کنیم.»
 دلایل افت بازارسرمایه چه بود؟

علیرضا کدیور، کارشناس بازارسرمایه در این باره گفت: اگر بخواهم به شکل کلی در این باره صحبت کنم باید اول ببینم که دلیل افت بازار در طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته چه بوده است؛ بخشی زیادی از این ریزش به‌دلیل خروج سرمایه توسط سرمایه‌گذاران حقیقی از بازار به‌دلیل نااطمینانی نسبت به اتفاقات آینده است. او ادامه داد: بخشی هم به‌دلیل تغییر دولت بوده و یکسری از افراد نمی‌دانستند که سیاست‌های اقتصادی، صادراتی یا هر سیاست اقتصادی دیگری در دولت جدید چیست. طبیعتاً برای اینکه دغدغه و نگرانی سرمایه‌گذاران رفع شود باید اعتمادسازی، اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی شود که سرمایه‌گذاران نسبت به شرایط بتوانند تحلیل و برآورد خوب داشته باشند. کدیور اضافه کرد: بخش دیگر از مشکلات به این موضوع برمی‌گردد که باید شرایطی ایجاد شود که نقدینگی وارد بازارسرمایه شود. یکی از این شرایط این است که یا بازار از دید سرمایه‌گذاران ارزنده باشد یا اینکه مردم به‌دلیل نگرانی از شرایط تورمی و کاهش ارزش قدرت خرید ریال برای سرمایه‌گذاری به بازار سرمایه هجوم بیاورند. این عاملی است که می‌تواند به کاهش قرمزی‌های بازارسرمایه منجر شود تا بتواند رشد با ثباتی را در پیش بگیرد. 
 تأثیر موضع نامعلوم دولت در جام 
این کارشناس بازارسرمایه در پاسخ به این پرسش که همه این اقدامات جزو اماواگرهاست؛ چراکه همچنان سیاست‌های اقتصادی دولت شکل واقعی نگرفته و درمورد بازارسرمایه می‌بینیم هر روز اظهارنظرهایی از سوی مسئولان آن انجام می‌شود و بی‌اعتمادی نسبی به بازار هم وجود دارد؛ این بی‌اعتمادی آیا به‌دلیل ابهام در عوامل تاثیرگذار در بازارسرمایه است یا به‌دلیل بی‌اعتمادی به سیاست‌ها است؛ توضیح داد: همانطور که گفتم بخشی از این بی‌اعتمادی به‌دلیل ابهامات سیاست‌های دولت و تیم اقتصادی آن است. هرچند که صرفاً این عوامل نیستند چراکه الان یکی از عوامل تاثیرگذار در اقتصاد ایران در ماه‌های گذشته بحث مذاکرات هسته‌ای و موضع دولت سیزدهم در برابر این مذاکرات هم مؤثر در شرایط حاضر بوده است. او ادامه داد: باید دید که سیاست دولت جدید در قبال مذاکرات چیست، آیا سیاست انجام و ادامه مذاکره است یا طولانی‌شدن آن. همه این ابهامات در بازارسرمایه تأثیر می‌گذارند. کدیور تاکیدکرد: بازار سهام بازاری است که برآیند تمام اتفاقات سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی است که نهایتاً تأثیر خود را در بازارسرمایه می‌گذارد و اینکه هرکدام از این البهامات چطور برطرف می‌شوند؛ همگی بر روند بازارسرمایه تأثیر می‌گذارند. 
 شفافیت؛ اقدام مهم دولت

این کارشناس در واکنش به اینکه ما درباره تغییر یا اصلاح سیاست‌ها می‌شنویم و مسئولان هم بر آن تاکید دارند، اما سؤال اینجاست که این سیاست‌ها و اقدامات چه خواهند بود؛ گفت: شفاف‌سازی دولت به‌عنوان مثال در حوزه انتشار اوراق بدهی، نحوه تأمین کسری بودجه دولت، سیاست‌های مالیاتی دولت، سیاست‌های دولت در قبال مذاکرات هسته‌ای و اینکه سیاست و موضع دولت در قبال این مذاکرات چیست و ... همگی مواردی هستند باید جواب آنها مشخص شود. وی تاکیدکرد: دلیل آن هم این است که سرمایه‌گذاران بتوانند با ریسک کمتری در بازار سرمایه‌گذاری کنند.
کدیور در پاسخ به این سؤال که طولانی‌شدن زمان اتخاذ و اجرای سیاست‌هایی که گفته شد؛ چقدر در بازار به‌صورت مثبت یا منفی اثرگذار خواهد بود؛‌ توضیح داد:‌ قطعاً هر چقدر موضوع زمانبرتر باشد و جواب این سؤالات دیرتر به بازار داده شود بازار هم با ابهام مواجه و در بهترین حالت باز هم شاهد همین رفتارهای سینوسی در بازار خواهیم بود.  تصمیمات مسکنی و نسخه‌پیچی‌های آنی برای درمان جراحت ناشی از بحران‌های اقتصادی ایران در بازارسرمایه، امتحانی است که بارها مسئولان در آن شرکت کرده و هر بار هم بدترین نمرات را به‌جای گذاشتند. ابهام اصلی این است که در شرایط حاضر که بحران اقتصادی عمیق همه بخش‌های اقتصادی را فراگرفته و هر روز بخشی از دارایی‌های مردم و کشور را می‌بلعد چرا مسئولان به‌جای تصمیمات غیرشفاف و تاریخ مصرف‌دار به قبول این مشکلات در ابتدا و چاره‌اندیشی درباره آنها نیستند؟ چرا قبل از بررسی ریشه‌های مشکلات اقتصادی تصمیم کلی برای همه مشکلات می‌گیرند که حتماً زمینه مختلفی دارند؟