بازی ارز در زمین سیاست /  رکب ارزی مجلس به دولت (+ فیلم)

کبنا ؛قیمت دلار در بازار روز چهارشنبه ۳ آذر از ابتدای معاملات روند صعودی به خود گرفت و حدود ۴۵۰ تومان افزایش قیمت داشت. قیمت دلار در بازار آزاد ظهر روز ۳ آذر به ۲۹ هزار تومان هم رسید.
دلار روز گذشته به 29 هزار تومان رسید، این عدد از اوایل مهرماه سال ۱۳۹۹ بی‌سابقه محسوب می‌شود. کارشناسان و فعالان بازار معتقدند چند عامل دست به دست یکدیگر داده که سبب افزایش قیمت دلار و هیجانی شدن بازار ارز شده است. یکی از این عوامل صحبت‌های اخیر معاون اول رئیس جمهور است. چندی پیش محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور در مصاحبه خود با یکی از خبرگزاری‌های گفته است بخش عمده‌ای از منابع تخصیصی ارز در سال جاری هزینه شده است. برخی‌ها معتقدند این صحبت به بازار ارز سیگنال افزایش قیمت می‌دهد چرا که دولت با محدودیت منابع ارزی روبه‌رو است. از سوی دیگر علی طباطبایی، کارشناس بازارهای مالی درباره افزایش قیمت دلار در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفته است: «یکی از مهم‌ترین عوامل افزایشی قیمت دلار در بازار ایجاد هیجان در بازار است. دخالت رئیس‌جمهور در بازارهای اقتصادی در چند روز گذشته در کنار پتانسیل رشد نرخ ارز، از دیگر عوامل افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر بوده است. دلار توانایی رشد تا بالای ۳۰ هزار تومان را دارد و اگر برخی از مشکلات اقتصادی و هیجان در بازار کم نشود روند صعودی دلار ادامه‌دار است.»
این در حالی است که برخی از فعالان بازار معتقدند برخی از اتفاقات بین‌المللی هیجاناتی را به بازار ارز وارد می‌کند. مثلاً صحبت‌های گروسی مدیر آژانس اتمی در کنفرانس خبری مبنی بر اینکه این مذاکرات و رایزنی‌های گسترده برای رسیدگی به مسائل پادمانی باقی‌مانده ایران بی‌نتیجه بود می‌تواند تأثیر منفی بر بازار ارز داشته باشد. البته فعالان بر این باورند که هیجانات وارد شده تاثیرات کوتاه‌مدتی را بر بازار خواهد داشت.
اگر رویکرد اقتصادی متفاوت نشود ما افزایش نرخ ارز را خواهیم داشت
علی حیدری، کارشناس بازارهای مالی با اشاره به افرایش نرخ ارز طی روزهای اخیر به «ابتکار» گفت: اگر رویکرد اقتصادی دولت متفاوت از رویکرد اقتصادی دولت‌های قبل نشود ما افزایش نرخ ارز را همچنان خواهیم داشت. رویکرد اقتصادی دولت‌ها رویکرد اقتصاد دستوری مبنی بر بایدها و نبایدها بدون در نظر گرفتن علم اقتصاد است که سبب این می‌شود که تحولات اقتصادی تابع شایعات، اخبار و سیگنال‌های خارج از کشور باشد.
وی در ادامه صحبت‌هایش به گفته‌های مخبر، معاون اول رئیس جمهور اشاره کرد و در این خصوص گفت: اینکه آقای مخبر صادقانه آمده و از محدودیت منابع ارزی دولت صحبت کرده است کار بسیار با ارزشی است. البته در یک اقتصاد معمولاً هنگامی که مسئولان دولتی صادقانه مشکلات را بیان می‌کنند پس از آن علاوه‌بر ذکر مسئله، راهکار عبور از بحران را نیز ارائه می‌دهند. ایشان مشکل را گفته‌اند و باید حالا راهکاری هم ارائه دهند تا چالش بازار ارز از بین برود.

دلار در روزهای آینده تابع حرکت‌ها و رویکردهای بین‌المللی است
این کارشناس بازارهای مالی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش به مسائل بین‌المللی اشاره کرد و گفت: در شرایط فعلی با توجه وضعیت پیش آمده در اقتصاد ایران روند دلار در روزهای آینده تابع حرکت‌ها و رویکردهای بین‌المللی است نه تابع عملکردهای داخلی. بنابراین دلار به دلیل مشکلات بین‌المللی می‌تواند به روند صعودی خود ادامه دهد و یا اینکه دلار با وجود اخبار خوشایند درخصوص مذاکرات کمی کاهش و یا اصلاح قیمت را تجربه کند.
برای حل مشکلات باید پرونده FATF مجدد باز شود
حیدری در ادامه صحبت‌هایش به کلید حل مشکلات اقتصادی اشاره کرد و در این خصوص گفت: گره کور مشکلات اقتصادی در لایه‌های بالاتر باز می‌شود. به بیانی دیگر برای حل مشکلات باید پرونده FATF مجدد باز و این مسئله یک بار برای همیشه حل شود.
وی همچنین اظهار کرد: حتی اگر برجام امضا شود تا FATF تصویب نشود آنطور که باید و شاید ما شاهد گشایش اقتصادی نخواهیم بود.
کنترل بازار ارز از طریق تغییر برخی سیاست‌ها
حیدری در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان با تغییر برخی از سیاست‌ها در درون کشور سبب کاهش هیجان در بازار ارز شد یا خیر؟ گفت: در زمان آقای همتی کار خوبی انجام شد که البته بسیار کند پیش می‌رفت و کار خوب این بود که یک انضباط پولی ایجاد شد. از سوی دیگر خرید و فروش اوراق قرضه به واسطه تبادلات بین بانکی وجود داشت و این نظم، مسئله خوبی بود. بنابراین بله می‌توان با سیاست‌هایی برای ایجاد انضباط پولی و داشتن بانک مرکزی مستقل بازار ارز را از هیجانات شدید دور کرد. این کارشناس بازار مالی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به مسئله تورم اشاره کرد و در این‌باره گفت: همانطور که اشاره کردم می‌توان با سیاست‌هایی بازار ارز را از هیجان دور کرد اما داستان تورم چیز دیگری است. برای کنترل تورم باید یک الگوی مشخص از اقتصاد کلان داشته باشیم، به عبارتی روشن‌تر برای کنترل تورم باید علم اقتصاد را به جای عملکردهای فردی به دست گرفت.

 ۸ راه وزارت اقتصاد برای مهار دلار
    
وزارت اقتصاد در نقشه راه غیرتورمی خود، یک برنامه کوتاه مدت برای مهار نوسانات بازار ارز ارائه داده است.
 این برنامه کوتاه مدت شامل ۸ بند است که حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی یکی از این موارد محسوب می‌شود.
 رکب ارزی مجلس به دولت
    
دولت صراحتاً ارز ترجیحی با همان دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی را برای کشور مفید ندانسته و از سوی دیگر از اینکه بخش عمده مجوز بودجه‌ای مجلس برای اختصاص ارز ۴۲۰۰ در زمان دولت قبل هزینه شده و به این دولت نرسیده، ابراز تأسف می‌کند.
به نظر این دولت هم برنامه‌ای برای توقف آن ندارد؛ همانند مجلس که هفته پیش یک لایحه دو فوریتی دولت در این زمینه را فاقد فوریت دانست و عملاً آن را بی اثر کرد. گرچه این لایحه دولت، می‌توانست قدمی کوچک در توقف تدریجی سیاست غلط ارز ترجیحی باشد اما این بار، مجلس سد راه شد.
 حذف زیرپوستی ارز رانتی
    
به نظر می‌آید دولت، توقف سیاست ارز ترجیحی را از سازمان غذا و دارو و وزارت جهاد کشاورزی آغاز کرد.
 اینطور که در برخی منابع آمده ماده اولیه ۵۱ دارو و نهاده دامیِ کنجاله پنبه دانه از گروه کالایی ارز ترجیحی خارج و به گروه کالایی ارز نیمایی منتقل شدند.
 یک سؤال مهم این است که دولت در توقف سیاست ارز ترجیحی، آیا همچنان قصد دارد با حذف دلار ۴۲۰۰ برای دارو و برخی کالاها، درآمد حاصل را در قالب یارانه نقدی پرداخت کند یا اینکه قرار است تنها به حذف ارز ترجیحی اکتفا شود؟