از جوسازی اروپا تا مواضع دوپهلوی كرملين / وسط بازی روس ها

کبنا ؛مذاکرات برجام در هتل پله کوبورگ وین، همچنان مناقشه برانگیزترین و مهمترین مسئله کشور است، روزنامه های صبح ایران در خصوص اظهارات اخیر 4+1 و مواضع آنها تحلیل هایی نوشته اند که می خوانیم.
به گزارش کبنا نیوز، آرمان ملی نوشت: اخبار از وین متناقض و نامشخص است. گاه خوش بینانه و گاه مبهم و بدبینانه. معلوم نیست که در این بازی، طرفین تا چه اندازه به کسب نتیجه امیدوارند. مواضع طرفین در تمام این مدت دوپهلو بوده و نامشخص. یکبار ایران خبر از آزادشدن بخشی از پول‌های بلوکه شده می‌دهد و یکبار کلا این خبر از سوی آمریکا تکذیب می‌شود، یکبار از پیشرفت مذاکرات سخن به میان می‌آید و یکبار مقامات غربی از عدم هیچ پیشرفتی به‌واسطه طرف ایرانی سخن می‌گویند. پیش‌تر نیز علی باقری معاون سیاسی وزارت خارجه در حالی گفته بود اختلافات کاهش یافته که در ادامه بیان داشت: «ما دو مساله اساسی داریم که باید تفکیک شود؛ مساله اول اختلاف دیدگاه طرفین درباره حیطه موضوعات است که باید درباره آن مذاکره شود و مساله دیگر اختلاف دیدگاه و مواضع طرفین درباره موضوعات مورد بحث است. اختلافات درباره دامنه و حیطه موضوعات، رو‌به‌کاهش گذاشته است و طرفین در حال رسیدن به جمع بندی پیرامون موضوعاتی هستیم که باید در دستور کار مذاکرات قرار گیرد. درباره خود موضوعات مذاکره طرفین با یکدیگر اختلافات داشته و دارند.» این اظهارات یک معنا می‌داد، اینکه به‌رغم ادعای باقری درباره کاهش اختلافات هنوز بعد از گذشت این مدت دو طرف وارد مذاکره اصلی نشدند(!) و مذاکره درباره اینکه راجع به چه مذاکره شود در حال جریان است (!)این اخبار ضدو نقیض اما بابیانیه معنادار و بی سابقه‌ای از سوی تروئیکای اروپایی آب پاکی را روی دست همه ریخت.
دیپلمات‌های سه کشور اروپایی ادعا کردند که ایران مانع پیشرفت در مذاکرات احیای مفاد این توافق هستند. دیپلمات‌های ارشد انگلیس، فرانسه و آلمان در این بیانیه اعلام کردند که پس از آغاز دور جدید مذاکرات، «ما ساعت ها تعامل داشته‌ایم و همه هیأت ها به ایران فشار آورده اند که منطقی باشد. اما تاکنون هنوز نتوانسته‌ایم وارد مذاکرات واقعی شویم. ما در برخورد با مواضع جدید ایران که فراتر از برجام  یا مغایر با آن است، زمان گران‌بهایی را از دست می‌دهیم.» سه کشور اروپایی گفتند که «طرح کلی یک توافق جامع و منصفانه که تمام تحریم های مرتبط با برجام را حذف می‌کند، در حالی که به نگرانی‌های ما درباره عدم اشاعه می‌پردازد، از تابستان گذشته به وضوح مشخص شده است.» آن‌ها بر همین اساس رفتار ایران را «ناامید کننده» خوانده، افزودند: «بدون پیشرفت سریع و با توجه به پیشرفت سریع برنامه هسته‌ای ایران، برجام خیلی زود به پوسته‌ای خالی تبدیل خواهد شد.» اظهاراتی که علی باقری را وادارکرد که در پاسخی بنویسد: «بعضی بازیگران به جای دیپلماسی واقعی به عادت مقصرنمایی خود پافشاری می‌کنند. ما سریعا پیشنهادهای‌مان را ارائه کردیم و به نحوی سازنده و منعطف تلاش کردیم تا اختلافات کم شود.» وی تصریح کرد: «دیپلماسی، خیابانی ۲طرفه است. اگر اراده‌ای برای جبران خطای مقصر باشد، راه برای توافق خوب سریع هموار می‌شود.»
اما درکنار بیانیه تروئیکای اروپایی مواضع روس‌ها نیز چنگی به دل نمی‌زند. اولیانوف مذاکره کننده ارشد روس‌ها این‌روزها گاهی به نعل و گاهی به میخ می‌زند و خبری از حمایت مطلوب و در حد انتظار از ایران در جریان مذاکرات نیست. اتفاقا بسیار به مقامات ایران در این مدت کنایه زده و در عوض مقامات ایرانی حتی یکبار هم به کنایه‌های این مقام روس پاسخ ندادند‌. مخالفت‌های چند‌باره او با ایران البته که خود قابل‌تامل است، وقتی دولت ایران گفته بود مذاکرات را از جایی که به بن بست رسیدیم، شروع نمی‌کنیم او گفته بود: «هیچ بن‌بستی در مذاکرات وین در کار نبود.» اولیانوف به این بسنده نکرد و دوباره به اظهارات مقامات ایران واکنش نشان داد و به کنایه گفت:«‌پیش‌نویس‌های ماه ژوئن، محصول تلاش جمعی است و نمی‌توان آن را به سطل آشغال پرتاب کرد.» وی افزود: «البته ایران این حق را دارد که نسبت به مواضع‌اش تجدید‌نظر کند، اما توضیح هم باید بدهند. مگر مشکل پیش‌نویس‌ها (که در شش دور مذاکره تهیه شده) چیست؟» به نظر می‌آمد که اولیانوف این روزها با وزیر‌خارجه ایران زاویه پیدا کرده تاحدی که رسانه‌ای هم شد، موضوعی که در دوران دولت روحانی نمونه آن را نمی‌دیدیم. اولیانوف پیش از این هم به خاطر اینکه امیر‌عبداللهیان گفت مذاکره با1+4 به‌زودی صورت می‌گیرد واکنش نشان داد و نوشت: «به‌زودی»؛ کسی می‌داند این واژه به صورت عملی به چه معناست؟ حال او دراین روزهای اخیر نیز بیان داشت که ایران در برخی مواقع مانع پیش رفتن مذاکرات برجام است و حالا هم در آخرین صحبت هایش درحالی با گفت‌وگویی دو پهلو می‌گوید:« اگر ایرانی ها احساس کنند که در مواضع شان نقص‌هایی وجود دارد که مناسب دیگران نیست، آن را سریع اصلاح می‌کنند نه تهران نه واشنگتن بازی در نمی آورند؛ دنبال طولانی کردن روند هم نیستند.» که برای تهران تعیین تکلیف می‌کند و می‌گوید:«سانتریفیوژهای غنی سازی ایران یا باید از بین برده شود، یا به خارج از کشور منتقل شود یا در انباری تحت نظارت آژانس در ایران نگهداری شود.» مسئله‌ای که نشان می‌دهد روی روس‌ها نیز نباید حسابی باز کرد به ویژه که حالا بیانیه اروپایی‌ها نیز بر ضد ایران است. به هرروی شرایط نشان می‌دهد که کشورمان و دولتمردان همچنان به نتیجه مشخصی از مذاکرات نرسیده و البته از ظواهر امر پیداست که فشارها این‌بار نه فقط از تروئیکای اروپایی و آمریکایی بلکه از سوی کشورهای دوست (!) نیز بر تهران است و از این بابت سردرگمی در ارائه راهکار و مذاکره برای مذاکره هم دیگر چاره کار نخواهد بود.

وسط بازی روس ها
آفتاب یزد نوشت: آن طور که خبر نشان می‌دهد در دور هشتم گفت‌وگوهای کمیسیون مشترک برجام در هتل پله کوبورگ، مقامات ایران و روسیه ارزیابی مثبتی از این دور از مذاکرات ارائه کرده‌اند. سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه پیش از این اعلام کرده بود که احتمال دستیابی به توافق افزایش یافته است. همزمان اولیانوف مذاکره‌کننده ارشد مسکو نیز گفته بود که مذاکره‌‌کنندگان در وین خود را با ایده‌های ایران تطبیق داده‌‌اند. باقری کنی رئیس تیم ایرانی نیز ابراز داشته پیشرفت خوبی در رایزنی‌ها محقق کردیم. از سوی دیگر اعضای تیم آمریکا که پس از چند روز تاخیر به محل گفت‌وگوها آمده‌اند، دیداری را با گروه ۱+۴ برگزار کرده‌اند. مذاکرات همچنان ادامه دارد و طرفین اعلام کرده‌اند تا هر زمان نیاز باشد در وین باقی خواهند ماند با این اوصاف این طور که مشخص است امیدوار‌ترین کشور به توافق، روسیه است و این مسئله را می‌توان از اظهار نظر‌های گاه و بیگاه نماینده این کشور در وین در یافت. با این حال سوالی که مطرح می‌شود این است که هدف اولیانوف از اظهار نظر‌های خود بیان موضع روسیه در قبال مذاکرات برجام است و یا او صرفا نظرات شخصی در قالب توئیت خود را عنوان
می‌کند؟
>هماهنگی مذاکره‌‌کنندگان با ایده‌های ایران
در تازه‌ترین ارزیابی از تحولات صورت گرفته در محل مذاکرات،نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در پیامی به وضعیت بررسی طرح‌های پیشنهادی ایران در مذاکرات وین پرداخته است. میخائیل اولیانوف در صفحه توییترش نوشت: «مذاکره‌‌کنندگان توانستند خود را با ایده‌های جدید ایران و ضرورت مذاکرات وین تطبیق دهند. کار بر مبنای پیش‌‌نویس‌‌های قبلی ادامه می‌‌یابد.» اولیانوف ادامه داد: «طرح‌های پیشنهادی ایران به درستی بررسی خواهند شد، یا لحاظ می‌شوندیا رد می‌شوندیا اصلاح می‌شوند؛ روند عادی کار.»
اظهارات اولیانوف در پی این مطرح می‌شود که جلسه دوم دور هفتم مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین پس از وقفه‌ای چند روزه، پنج‌شنبه هفته گذشته آغاز به کار کرد. در حال حاضر مذاکرات برجامی در سطح گروه‌های دوجانبه و چندجانبه طرفین توافق و کارگروه‌های کمیسیون مشترک برجام ادامه دارد. ایران اعلام کرده است تنها با هدف رسیدن به توافقی خوب برای لغو کلیه تحریم‌های غیرقانونی آمریکا به مشارکت در مذاکرات وین ادامه می‌دهد. فضای کلی مذاکرات تاکنون از سوی طرفین سازنده ارزیابی شده است. ایران با آغاز دور هفتم مذاکرات وین در دو هفته گذشته، دو سند پیشنهادی،یکی مربوط به لغو تحریم‌های غیرقانونی آمریکا و دیگری مربوط به اقدامات هسته‌‌ای را در مذاکرات ارائه کرده است. قرار است طرفین مذاکرات پس از بررسی این ‌‌طرح‌ها به ایران پاسخ دهند.
نماینده روسیه در مذاکرات وین همچنین در توییتی دیگر از برداشت نادرست از اظهاراتش در مصاحبه با خبرنگاران در روز یکشنبه انتقاد کرد. برخی رسانه‌های معاند روز یکشنبه از قول اولیانوف مدعی شده بودند که ایران در مذاکرات هفته قبل برداشت‌های نادرستی از مذاکرات داشته است.
اولیانوف بدون اسم بردن از رسانه خاصی در توییتی جدید نوشت: «برخی از دیپلمات‌ها برای در امان بودن، از مصاحبه کردن خودداری می‌کنند. و حق هم دارند. امروز عصر من عجله داشتم اما به درخواست خبرنگاران اظهاراتی را مطرح کردم که بد برداشت شده است. آگاه باشید که من موقعیت ایران را مثبت ارزیابی کردم نه منفی.» پیش از این صبح روز یکشنبه اولیانوف درباره فضای مذاکرات گفته بود:«گفت‌وگوهای وین در حال انجام است. برای امروز تعدادی نشست در قالب‌‌های مختلف برنامه‌‌ریزی شده است. بسیاری از موضوعات باقی‌‌مانده همچنان در دستور کار قرار دارند، اما اکنون پس از وقفه هفته گذشته، به خوبی به آنها مطابق با هنجارها و قواعد دیپلماسی چندجانبه پرداخته می‌شود.»
>نشست اعضای ۱+۴ با آمریکا
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در توییتی دیگر از دیدار و رایزنی شرکای برجام (۱+۴) با هیات آمریکایی درباره وضعیت مذاکرات وین خبر داده بود. اولیانوف نوشته بود: «شرکای برجام و آمریکا (بدون ایران) نشستی برای ارزیابی وضعیت مذاکرات وین و بحث درباره مسیر پیش رو تشکیل دادند.»
اولیانوف همچنین یکشنبه شب و پیش از اعلام برگزاری این نشست، از دیدار و رایزنی سه‌جانبه مذاکره‌کنندگان ایران، چین و روسیه درباره روند مذاکرات وین خبر داده بود.
>احتمال توافق
از سوی دیگر سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه روز دوشنبه در گفت‌وگو با ریانووستی گفته بود: «من فکر می‌کنم اکنون احتمال دستیابی به توافق در مقایسه با آنچه قبل از از سرگیری مذاکرات بود، افزایش یافته است. دلایلی وجود دارد تا انتظار پیشرفت (در مذاکرات) را داشته باشیم؛ اما نه سریع بلکه به وضوح؛ و بدون هرگونه عکس‌‌العمل‌‌های شدید و عوامل اضافی که می‌تواند (وضعیت) را پیچیده کند.»
به گفته این مقام ارشد روسیه، پیشنهادهای ارائه شده از سوی ایران در مذاکرات درباره برجام نشان‌دهنده جدیت ایران درباره احیای توافق هسته‌‌ای است. ریابکوف تصریح کرد: «پیشنهادهای دیگری نه تنها از سوی ایران، بلکه از سوی دیگر بازیگران ارائه شده است. مذاکرات برای یافتن یک مخرج مشترک است، ناامید‌کننده نیست. برعکس، مطالبی برای بررسی وجود دارد. درباره پیشنهادهای ایران، من فقط می‌توانم یک چیز بگویم، آنها نهایت جدیت را در رویکرد خود به این کار نشان داده‌‌اند.» معاون وزیر خارجه روسیه افزود:«تهدید ایران به تحریم با توجه به در پیش بودن مذاکرات هسته‌‌ای در وین، غیرسازنده است.»
>پیشرفت خوبی در مذاکرات محقق کردیم
ارزیابی مثبت مقامات روسیه در حالی است که علی باقری معاون وزیر خارجه ایران با بیان اینکه روند مذاکرات وین موفقیت‌آمیز بوده تاکید کرد: «همراهی روسیه و چین با موضع ایران روشن است و اختلاف با طرف غربی است. »
این در حالی است که نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین علاوه بر اینها مسائلی را عنوان کرده است که با مواضع ایران در تناقض است؛ میخائیل اولیانوف، روز دوشنبه در مصاحبه‌ای گفته بود:« مذاکرات برای احیای برجام هر چند نه خیلی سریع ولی در حال پیشرفت است.»
او عنوان کرده بود:« یکی از موضوعات حساس مورد بحث در وین، موضوع سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم در سایت‌های هسته‌ای ایران است.ما با این سانتریفیوژها چه باید بکنیم؟ گزینه انتقال آنها به خارج و یا از بین بردن آنها وجود دارد. گزینه دیگر، مهر و موم این سانتریفیوژها و انبار کردن آنها در ایران تحت ضمانت آژانس بین المللی انرژی اتمی است. می‌توان در مورد اینکه کدام یک از این گزینه‌ها انتخاب شود، توافق کرد. این تنها یکی از ده‌ها موضوعی است که باید حل کنیم.»
با این حال اولیانوف مشخصا اعلام نکرده است که موضع روسیه در قبال سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم در سایت‌های هسته‌ای ایران چیست!
>روسیه به دنبال تعلیق انرژی هسته‌ای ایران است
با توجه به آن چه که گفته شد هنوز هم نکته حائز اهمیت این است که نماینده روسیه نظرات شخصی خود را در خصوص مذاکرات مطرح می‌کند یا گفته‌های او که غالبا به صورت توئیت مطرح می‌شود موضع رسمی کشور روسیه است؟
محسن جلیلوند، کارشناس روابط بین الملل در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« همه آن چه اولیانوف مطرح می‌کند نظر رسمی دولت روسیه در خصوص مذاکرات است. وقتی دولت روسیه نماینده ی رسمی را معرفی می‌کند صحبت‌های او موضع رسمی دولت روسیه است و بدون شک تمام اقدامات اولیانوف با هماهنگی دولت روسیه انجام می‌شود و نظر شخصی او نیست.»
وی تصریح کرد:« واقعیت این است که همه به توافق وین امیدوار هستند و جملاتی مانند « امیدوار هستیم»، « اراده داریم» و « گفت و گو‌ها سازنده است» آنقدر از سوی طرفین مذاکره مطرح می‌شود دیگر تبدیل به کلیشه شده است. اما این طور که مشخص است موضع روسیه در مذاکرات این است که حد وسط را می‌گیرد. چینی‌ها که کاملا خنثی عمل می‌کنند و به قضایا ورود نمی‌کنند بنابراین روسیه برای اینکه بتواند مدیریت بهتری داشته باشد حد وسط را گرفته است. چون آمریکایی‌ها که خود را کنار کشیده‌اند و اروپایی‌ها هم موضعشان را در کنار آمریکا می‌بینند؛ بنابراین روسیه می‌خواهد به نحوی مذاکرات را مدیریت کند و به همین دلیل هم این نوع برخورد را از خود نشان می‌دهد.»
این کارشناس بین الملل تصریح کرد:« با این حال خیلی هم نمی‌توان به رفتار‌های امیدوار کننده روسیه دل بست. چندی پیش اولیانوف صحبت‌هایی در خصوص سانتریفیوژهای ایران مطرح کرده بود که حکایت از نابودی انرژی هسته‌ای ایران داشت چرا که انرژی هسته‌ای بدون سانتریفیوژ معنا ندارد؛ اگر روی این مسئله در وین توافق شود انرژی هسته‌ای برای ما کاملا بی‌معنا خواهد شد. البته نماینده روسیه نگفته است که دقیقا موضع روسیه در خصوص این مسئله چیست و صرفا عنوان کرده است که این مسئله در مذاکرات مطرح شده است؛ اما نباید فراموش کرد که روسیه نیز بخشی از این مذاکرات محسوب می‌شود و این نشان می‌دهد که بخشی از موضع روسیه نیز در خصوص انرژی هسته‌ای ایران همین مسئله است. به بیان دیگر موضع روسیه در قبال انرژی هسته‌ای ایران، به وجود آوردن یک تعلیق است به گونه‌ای که ایران نه به طور کامل انرژی هسته‌ای خود را از دست بدهد و نه بتواند به روند هسته‌ای خود ادامه بدهد و این تعلیق به صورتی باشد که طرفین دیگر مذاکرات بتوانند آن را مدیریت کنند. این موضع اصلی روسیه در خصوص انرژی هسته‌ای ایران است.»