جزئيات تازه از توافق احتمالی وين

کبنا ؛وزیر امورخارجه ایران ظهر روز دوشنبه در نشست خبری با وزیر خارجه فنلاند در مورد مذاکرات وین گفته است که ایران با خوش بینی، با جدیت و حسن نیت به تلاش‌هایش برای رسیدن به یک توافق خوب و حتی فوری ادامه می‌دهد. وی همچنین تاکید کرد که در حوزه رفع تحریم‌ها بخشی از مطالبات ما مورد توجه قرار نگرفته است. در این میان بسیاری رفع تحریم‌های هسته‌ای و فنی از سوی آمریکا علیه ایران را یک اقدام جهت هموارسازی این مساله می‌دانند و بر این باور هستند که می‌توان با اخذ تصمیمات سیاسی در همین ماه جاری به توافق رسید. توافقی که باید در آن به خطراتی همچون انتقال اورانیوم‌های غنی سازی شده به خارج از کشور نیز توجه شود.
به گزارش کبنا نیوز، در راستای بررسی این مساله «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با رحمان‌قهرمان‌پور، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی داشته است که در ادامه می‌خوانید.   
مذاکرات وین در چه وضعیتی به سر می‌برد و چه نتیجه‌ای در پی خواهد داشت؟ با توجه به تحولات روزهای اخیر و با توجه به اینکه آمریکا معافیت‌های تحریم‌های هسته‌ای را علیه ایران ملغی کرد می‌توان نتیجه گرفت که اقداماتی در حال انجام است تا مذاکرات با سرعت بیشتری به نتیجه رسیده و مسیر رسیدن به توافق هموار شود. معافیت‌های تحریمی آمریکا این اجازه را می‌دهد تا بهتر بتوان در خصوص تاسیسات آب سنگین ایران و اورانیوم‌های غنی شده تصمیم‌گیری کرد و این حوزه را مدیریت کرد تا یک مانع دیگر از مسیر احیای برجام برداشته شود. این یک اتفاق مثبت برای رسیدن به توافق است و باید این رویه مثبت تداوم پیدا کند. باید توجه داشت که نظام سیاسی در آمریکا یک نظام سیاسی ریاستی است و به همین علت اگر بایدن با ایران به توافق برسد تا ابتدای سال 2025 شخصی در آمریکا نمی‌تواند آن را ملغی کند و این توافق پایدار خواهد بود. به‌رغم اینکه کنگره بر اساس سیستم نظارت می‌تواند محدودیت‌هایی بر رئیس‌جمهوری آمریکا اعمال کند اما در نهایت این بایدن است که می‌تواند تصمیم نهایی را گرفته و توافق را تا ابتدای سال 2025 حفظ کند. به همین علت در صورتی که توافق صورت گیرد خطری از داخل آمریکا تا زمانی که بایدن در قدرت است نمی‌تواند آن را تهدید کند و بعید به نظر می‌رسد که خود بایدن نیز به سمت لغو توافق حرکت کند.   
با توجه به صحبت‌های وزیرخارجه ایران مبنی بر اینکه تمامی مطالبات ما هنوز محقق نشده، آیا می‌توان نتیجه گرفت که تحرکات سایر کشورها در روزهای اخیر بی‌نتیجه بوده است؟ باید توجه داشت که آن چه میان ایران و آمریکا در هفته‌های اخیر از سوی طرف‌های مختلف انجام شده برخلاف تصورات میانجی‌گری نبوده بلکه برای مثال از سوی قطر پیام‌هایی منتقل شده تا زمینه پیشبرد مذاکرات فراهم شود. احتمالا امیر قطر از طرف ایران برای آمریکا برده است و این روند فعلا متوقف شده و به همین علت نمی‌توان گفت که میانجی‌گری خاصی صورت گرفته است. معافیت‌های تحریمی که آمریکا وضع کرده است نتیجه مذاکرات فنی در وین است و نشان می‌دهد که با گفت‌وگو می‌توان نتایج ملموسی به‌دست آورد. آن چه که مشخص است هنوز ترکیبی از مسائل حقوقی و تحریمی مورد اختلاف است که گفته می‌شود باید در خصوص آن‌ها تصمیم‌گیری سیاسی شود. آمریکا همچنان اصرار دارد که تا ابتدای سال 2025 می‌تواند تضمین دهد و از سوی دیگر نیز ایران در تولید اورانیوم فلزی و سانتریفیوژهای پیشرفته اهرم‌هایی در اختیار دارد زیرا این موارد در برجام وجود نداشته و مشخصا در قبال لغو فعالیت این موارد امتیازهایی می‌خواهد. این کی از مهم‌ترین موارد اختلافی است و اشاره وزیرخارجه ایران نیز احتمالا به همین مورد است که ایران در قبال آن‌ها مطالباتی دارد و به همین علت هنوز اختلاف‌هایی میان طرفین باقی مانده است.   
آیا روسیه قابل اعتماد است که ایران بخواهد مواد هسته‌ای خود را به این کشور منتقل کند و پس از آن دوباره بازپس گیرد؟ در انتقال به روسیه مساله سانتریفیوژها هنوز مطرح نیست و این مساله مطرح می‌شود که اورانیوم غنی سازی شده ایران به روسیه منتقل شود. کم و کیف و چگونگی ماجرا هنوز مشخص نشده است و به همین علت نمی‌توان در این خصوص نظر مشخصی داد. در خصوص اعتماد به روسیه نیز باید توجه داشت که انتقال اورانیوم غنی سازی شده به روسیه یک مساله دو طرفه نیست که بخواهیم نگران اعتماد به روسیه باشیم. باید توجه داشت که روسیه در خصوص اورانیوم ایران به تمامی طرف‌های برجام ضمانت می‌دهد و باید به خواسته آن‌ها نیز متعهد باشد. این یک تعهد بین‌المللی خواهد بود که الزامات خاص خود را دارد. ملاحضات روسیه در توافق‌های چندجانبه بیشتر از آن چیزی خواهد بود که در فی ما‌بین رخ می‌دهد. ایران باید در عرصه دیپلماسی به صورت کلی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را در دستور کار قرار گیرد تا با آرامش بیشتری پیش رود. همچون سال 1394 که برجام به امضا رسید باید توجه داشت که مخالفان توافق در هر دو طرف بسیار قدرتمند هستند و همچنان برجام یک توافق شکننده خواهد بود که در خصوص آن باید اقدامات ویژه انجام شود. به همین علت در فاصله‌ای که تا ابتدای سال 2025 وجود دارد باید از هر فرصتی که پیش می‌آید به بهترین شکل استفاده کند و اقتصاد خود را سر و سامان دهد تا دیگر نگران رخدادهای آن سال نباشد و مقاومت خود را ارتقا دهد. باید این بار بدون کارشکنی از فواید برجام منتفع شویم و گام‌های خود را به درستی برداشته و زمان را از دست ندهیم و برای طرف مقابل خروج از برجام را دشوارتر از هر زمان دیگری کنیم.