کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی در مدارس به مراتب آسانتر از سطح جامعه است!

کبنا ؛با گسترش مشکلات اقتصادی در سال‌های اخیر و به تبع آن افزایش طلاق، سرقت، اعتیاد و ...  در بین برخی خانواده‌ها، بسیاری از دانش آموزان در معرض آسیب‌های اجتماعی گوناگون قرار گرفته‌اند.
به گزارش کبنا، کارشناسان آسیب‌های اجتماعی را رفتاری می‌دانند که به طریقی با انتظارات  مشترک و منطقی اعضای یک جامعه سازگاری ندارد و بیشتر افراد آن را ناپسند و نادرست می‌دانند. در واقع هر جامعه از اعضای خود انتظار دا رد از ارزشها و هنجارهایی متناسب با هویت اجتماعی جامعه  تبعیت کنند، اما همواره عده‌ای  پا ره ای ا ز این ارزشها و هنجارها را رعایت نمی‌کنند و در تضاد با ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی هستند. جا معه افرادی که هماهنگ و همساز با ارزشها وهنجارها باشند سازگار یا همنوا اشخاصی را که بر خلاف آنها رفتا ر می‌کنند نا سا زگار یا نا همنوا می‌خواند ا ز میان افراد نابهنجار کسی که رفتار نابهنجارش زودگذر نباشد ودیر گاهی دوام آورد، کجرو یا منحرف نامیده می‌شود و رفتار او را انحراف اجتماعی یا آسیب اجتماعی می‌خوانند. هر چند شاید به دلیل وجود برخی قوانین در مدرسه و نظارت مستمر مدیر و معلم بر رفتارهای دانش آموزان، بروز  آسیب‌های اجتماعی در مدارس کمتر محتمل است ولی پرهیز از قانون شکنی و گرفتار شدن در دام آسیب‌های اجتماعی در بین دانش آموزان به ویژه در خارج از مدرسه اجتناب ناپذیر است.
در حقیقت باید اذعان داشت گسترش روز افزون آسیب‌های اجتماعی (خشونت و درگیری، ترک تحصیل، قلدری، مصرف دخانیات، مصرف قرص‌های روان گردان و مشروبات الکلی، فرار از مدرسه، اعتیاد، سرقت، تشکیل گروه‌های معارض و وندالیسم و…) به وی‍‍‍‍‍‍‍‍ژه در سال‌های اخیر در بین دانش آموزان و همچنین شیوع مفسده‌های آشکار و پنهان، افزایش قابل توجه بزهکاری‌ها و کژروی‌های اجتماعی و آلودگی به مواد مخدر، به ویژه در میان جوانان و نوجوانان جامعه در حال گسترش است و این امر مستلزم تعمق و چاره اندیشی اساسی است.
هر چند دلایل بروز  آسیبهای اجتماعی دانش آموزان عمدتاً ناشی از علل و عوامل خارج از مدرسه و پاره‌ای موارد و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و ... است، اما متولیان آموزش و پرورش در کشور در صددند با ارائه راهکارهای عملی و استفاده از ظرفیت معلمان و مشاوران، تا حدود زیادی از اثرات این آسیب‌ها بکاهند. چرا که برگزاری دوره‌های مختلف، آموزش استفاده مناسب از اینترنت، بکارگیری شیوه‌های فرهنگی کارآمد، استفاده از مشاوران و روان شناسان در مدارس، غنی سازی اوقات فراغت، ایجاد شادی و نشاط در بین نوجوانان، برگزاری مسابقات ورزشی و فرهنگی و هنری و... قطعاً به کاهش آسیبهای اجتماعی و فرهنگی در بین دانش آموزان کمک می‌کند.
بر خی از راه‌های ارتقای مهارت‌های اجتماعی دانش آموزان که در مدارس قابیلت اجرا دارند و در قالب‌های مختلف در مدارس پسرانه و دخترانه اجرا می‌شوند به شرح زیر هستند:
الف)  توجه به ساختارهای اجتماعی محله یا منطقه‌ای که مدرسه در آن قرار دارد در برنامه ریزی‌های درسی و غیر درسی
ب) راهکارهای چگونگی قطع ارتباط با دوستان نالایق و ناشایست نشان دادن تاثیرات مخرب مراوده با این افراد
پ) برگزاری کارگاه‌های متنوع در راستای آموزش مهارت‌های زندگی نظیر روابط اجتماعی سالم، دوست یا بی، نحوه صحیح مطالعه و ...
ت) توجه به عقایدو افکار دانش آموزان و پذیرش نظرات آنان در اجرای برنامه‌های آموزشی و مهارتی در  مدرسه
ث) ارزش گذاری و تقویت عزت نفس، تقویت ارزش‌های دینی و اجتماعی در بین دانش آموزان
ج)  آموزش مهارت نه گفتن در برابر خواسته‌های غیر منطقی و اغوا کننده
ح) طبقه بندی آسیب‌های اجتماعی نوپدید مرتبط با فضای مجازی و استفاده از کارشناسان و متخصصان این حوزه در مدارس جهت حل معضلات دانش آموزان
خ)  ارزیابی برنامه‌های اجرایی پیشگیری و کاهش آسیب از حیث میزان موفقیت، موانع و چالش‌ها، قوت و ضعف و تغییر رویکردها در صورت نتیجه نگرفتن
البته اقدامات عملی دیگری نیز در مدارس قابل اجرا هستند که با برنامه ریزی و هماهنگی با سازمان‌هایی نظیر بهزیستی، نیروی انتظامی، سازمان تبلیغات و ... هم اکنون در مدارس در حال اجرا هستند و تا کنون چندین بار کارشناسان حوزه‌های ذکر شده با حضور در مدارس در خصوص پیشگیری از مواردی نظیر اعتیاد، گرایش به دخانیات، خطرات فضای مجازی نسبت به برگزاری کارگاه و جلسات پرسش و پاسخ و برنامه‌هایی نظیر یاریگران زندگی، آموزش بلوغ نوجوانی و ... اقدام نموده‌اند.
امید است با همکاری و همراهی همه سازمان‌ها و نهادهای متولی امر زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی در جامعه کنترل گردد و شاهد پرورش نسلی مسئولیت پذیر و بهنجار  در کشور عزیزمان ایران باشیم.