سید محمود دعایی از نظر «وکیلی»

کبنا ؛محمد علی وکیلی در سرمقاله روزنامه ابتکار نوشت: حدود بیست سال به علت فعالیت رسانه ای در جلسات مختلف با مرحوم دعایی از نزدیک معاشرت داشتم. به گمانم وجه تشخُصِ و نقطه تمایزی که باعث جذابیت او شده و او را تبدیل به کانون سلایق مختلف کرده بود التفات تام او به اسلام رحمانی بود. اسلامی که بیش از هر زمان جامعه امروز به آن نیاز دارد. جامعه متفرق ما به رحمت وحدت بخش بیش از نفرت وحدت بخش نیازمند است. ما اکنون در نفرت هایمان وحدت داریم.
تلاطم امروز محصول نفرتی عمومی است که به عشقی وحدت بخش ختم نمی شود. ما می دانیم چه نمی‌خواهیم اما همچنان سخنی که دلمان را برباید و ما را گرد هم آورد نیافته ایم. روایات مختلفی از اسلام در تاریخ آن شاهدیم. میان این همه روایت اما اسلام رحمانی همان سخن ایجابی اسلام است. همان گوهر مسئولیت پیامبر است. آنچنانکه خداوند نیز به پیامبرش فرمود که رحمت للعالمین برگزیده شدی تا باران رحمتی باشی بر سر همه بشریت. و این ویژگی پیامبرش را تحسین می‌کند. به عبارتی وجه ضروری و ایجابی اسلام همان رحمانیت است و وجوه سلبی آن، ناظر بر مقتضیاتِ عارضی بود. آنچه امروز به لحاظ آسیب شناسی جایگاه روحانیت می‌توان به آن اشاره کرد کمرنگ شدن همین نگاه رحمانیت است؛ یعنی دور افتادن از گوهر و اساس دین.
به همین سبب معتقدم تنها راه احیای جایگاه روحانیت بازگشت به رویکرد رحمانی است. رویکردی که می تواند روحانیت را در جایگاه واقعی خود که همان ملجاء آلام همه مردم است برگرداند. این نگاه رحمانی، در روایت حداقلی یافت می‌شود. با قرائت حداکثری به انکار حداکثری جامعه می رسیم. روحانیت اصیل برای تکالیف خود سخت گیری حداکثری می کردند اما در مواجهه با مردم به قرائت حداقلی پایبند بودند. قرائت حداقلی به جذب حداکثری جامعه می انجامد و قرائت حداکثری به دفع حداکثری. قرائت رحمانی یک قرائت حداقلی با جذابه حداکثری بود. راز محبوبیت دعایی همین پایبندی به قرائت رحمانی از دین بود. او در رفتار فردی پایبندی حداکثری داشت اما در رفتار اجتماعی رویکرد حداقلی و روادارانه داشت و با تکیه بر همین رویکرد توانست تکیه گاه دگراندیشان، روشنفکران و بخش مهمی از نخبگان باشد.
روحش قرین رحمت الهی