تاریخ انتشار
يکشنبه ۵ تير ۱۴۰۱ ساعت ۱۰:۴۳
کد مطلب : ۴۴۹۵۶۷
کبنا سفر جوزپ بورل به تهران را بررسی کرد
برجام از بن بست خارج می‌شود؟ / بورل در تهران چه گفت؟ / آیا بازی تمام می‌شود
اعلام از سرگیری مذاکرات احیای برجام؛ چه اتفاقی خواهد افتاد؟
۲
کبنا ؛چهارم تيرماه 1401 جوزپ بورل، ديپلمات 75 ساله اسپانيايي در يكي از گرم‌ترين روزهاي ابتدايي تابستاني داغ در ساختمان وزارت خارجه ايران مورد استقبال حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه قرار گرفت. بهانه نخستين سفر مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا به تهران در دولت سيزدهم تكراري بود و شايد همين دستور كار يكسان بورل را بر آن داشت تا از همان نخستين دقايق دست دادن با وزير خارجه ايران، سر بحث را باز كرده و همزمان با كنار زدن خبرنگاران و عكاسان براي ورود به اتاق محل مذاكره به ميزبان ايراني يادآوري كند كه قرار است دوباره همه چيز را از نو مرور كنند.
انريكه مورا، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كه در يك سال اخير نقش پيام‌رسان ميان ايران و ايالات متحده را ايفا كرده در سومين سفر به ايران همراه مقام مافوق خود شده بود تا شايد اين باربا بالا رفتن سطح مذاكرات گره از كار فرو بسته احياي برجام بگشايد. در عكس‌هاي منتشر شده از آغاز ديدار بورل و اميرعبداللهيان، چهره خسته و گرفته انريكه مورا به چشم خبرنگاران خارجي در فضاي مجازي آمد و برخي تلاش‌هاي بي‌وقفه او در چند ماه اخير براي پرهيز از شكست مذاكرات را ستودند.
جوزپ بورل 3 روز پس از سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه مهمان حسين اميرعبداللهيان در وزارت خارجه ايران بود. دو مقام روس و اروپايي در حالي در كوتاه‌ترين فاصله زماني ممكن به تهران آمدند كه روسيه و غرب از ماه فوريه به واسطه حمله نظامي روس‌ها به مسكو پرتنش‌ترين روزها در روابط دوجانبه را تجربه مي‌كنند. روسيه جنگ در اوكراين را ادامه مي‌دهد و اروپايي‌ها هم بر زنجيره تحريم مي‌افزايند.
سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه روز پنجشنبه در نشست خبري مشترك با همتاي ايراني هم از احياي برجام و رفع تحريم‌هاي ايران حمايت كرد و هم بر لزوم اتحاد تهران و مسكو در برابر تحريم‌هاي يكجانبه غرب و رسيدن به راهكارهايي مشترك براي دور زدن اين تحريم‌ها تاكيد داشت. اين در حالي است كه بسياري از كارشناسان و تحليلگران معتقدند جنگ اوكراين تمايل غرب براي مصالحه با ايران در پرونده احياي برجام را افزايش داده است.
دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل در واکنش به خبر ازسرگیری مذاکرات وین، می‌گوید که این یک خبر خوب و مثبتی است اما خوشبینی ناشی از این خبر را باید با چاشنی قدری احتیاط در نظر گرفت، چرا که در دور قبل در اواسط می که مورا به تهران و واشنگتن سفر کرد، آقای بورل صحبت‌هایی کرد مبنی بر اینکه مذاکرات از بن‌بست خارج شده است و به زودی از سر گرفته می‌شود ولی متاسفانه هیچ اتفاقی نیافتاد.
صبح امروز در نشست خبری مشترک با امیرعبداللهیان، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که بعد از سفرش به ایران، مذاکرات وین از سر گرفته می‌شود. کوروش احمدی در تحلیل خود از این خبر در گفتگو با «انتخاب»، اظهار کرد: « این یک خبر مثبت و خوبی است و امیدواریم در عمل هم محقق شود. باید در نظر داشت که اروپا علایق و منافع زیادی، به خصوص در این مقطع زمانی دارد، برای اینکه مذاکرات از سر گرفته شود و برجام احیا شود. چرا که اروپا مشکل اوکراین و نفت و گاز را دارد؛ زمستان در پیش است و اگر شرایط اوکراین به همین منوال پیش برود، با شروع زمستان مشکل نفت و گاز اروپا تشدید می‌شود. همچنین نگران این است که افزایش تنش میان ایران با آمریکا و اسرائیل و اعراب خلیج فارس از کنترل خارج شود. سومین نگرانی اروپا این است که با وارد شدن امریکا به انتخابات میان دوره‌ای، دولت بایدن برای دادن امتیاز لازم به ایران مشکل بیشتری خواهد داشت. بعلاوه باید در نظر داشت که بعد از طرح قطعنامه ضد ایرانی در آژانس توسط سه کشور اروپایی اکنون اروپا می کوشد تا از کانال جوزپ بورل تلاشی صلح جویانه را به انجام برساند»
او ادامه داد: «با این تفاصیل و برخی مسائل فرعی دیگر و اینکه اگر بحرانی شکل گیرد در نزدیکی اروپا خواهد بود، در این قضیه اروپا بسیار حساس و جدی است. فعالیت‌هایی هم که انریکه مورا در گذشته داشته است، حاکی از همین جدیت در این موضوع است. اما خوشبینی ناشی از صحبتی که درباره از سرگیری مذاکرات شده است را باید با قدری احتیاط در نظر گرفت، چرا که در دور قبل که مورا به تهران و واشنگتن سفر کرد، آقای بورل صحبت‌هایی کرد مبنی بر اینکه که مذاکرات از بن‌بست خارج شده است و به زودی از سر گرفته می‌شود ولی متاسفانه هیچ اتفاقی نیافتاد.»
احمدی ضمن تاکید بر اینکه اکنون باید منتظر واکنش امریکا به این مذاکره که در تهران انجام شده و اینکه محتوای آن چه بوده است، باشیم، گفت: «در واقع باید دید که آیا پیشنهادات محتوایی مشخصی مطرح بوده است یا خیر. بورل گفته است که لیستی از سوالات را داشتیم و مطرح کردیم، ولی باید دید که پیشنهادات محتوایی که بتواند مذاکرات را از بن‌بست خارج کند و برای طرفین امکان دادن و گرفتن امتیاز را فراهم کند، در مذاکرات مطرح شده است یا خیر. همچنین با توجه به مذاکرات چند روز قبل بورل با رابرت مالی و اینکه او ظاهرا از سقف و کف خواسته‌های امریکا اطلاع دارد، آیا در تهران به ملاحظاتی که امریکا داشته است پاسخ مناسب و مساعدی داده شده یا نه. منظور این است که تا از کلیات عبور نکنیم و از جزئیات اطلاع پیدا نکنیم، باید خوشبینی که الان مطرح است را قدری با احتیاط در نظر گیریم.»
این دیپلمات پیشین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا بازگشت به وین و مذاکرات به معنای حل و فصل اختلافات است، عنوان کرد: «با توجه به اینکه اکثر طرف‌ها تاکید کرده اند و نماینده روسیه هم به تصریح گفت که 99/99 درصد اختلافات در مورد متن توافق بر طرف شده است و تنها در حد یک صدم درصد اختلاف باقی است، شاید بتوان گفت که مسئله اصلی متن نیست بلکه شاید مسئله اصلی به نوع امتیازاتی که ایران و آمریکا از یکدیگر می‌خواهند باشد؛ مثلا ایران صحبت از این می‌کرد که سپاه پاسداران باید از لیست گروه‌های تروریستی خارج شود که چون ترامپ بعد از خروج از برجام، سپاه را در این لیست گذاشته بود، طبیعی است که ایران چنین خواسته‌ای داشته باشد. اما از خبرهای غیر رسمی بر می‌آید که امریکا این خواسته را نپذیرفته است. در این صورت این سوال مطرح می‌شود که آیا امریکا حاضر است امتیازی بدهد که با امتیازی که رد کرده است، متناسب باشد؟»
احمدی در این باره ادامه داد: «سایت میدل ایست آی، صحبت از این کرده بود که ایران خواستار رفع تحریم از قرارگاه خاتم الانبیا شده است، این خبر معلوم نیست چه قدر صحت دارد ولی شاید در حدود امتیازی باشد که ایران ممکن است بخواهد و اینکه امریکا احیانا در ازای این امتیاز چه امتیازی بخواهد، بنابراین شاید این مسائل را بتوان مسائل اصلی بشمار آورد. کما اینکه بورل هم امروز نکته‌ای را گفته که موید همین صحبت بنده است؛ یعنی عنوان کرده که آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین هر کاری که باید انجام می‌دادند را انجام دادند و مسائل باقی مانده بین ایران و امریکاست. و این یعنی مسائل سیاسی، یعنی مسائل فراتر از متنی که در وین مورد مذاکره قرار گرفت، یعنی یک سری مسائل سیاسی که فرضا به تاثیرات بحران اوکراین و ملاحظاتی که مرتبط با آن است مربوط است یا به امتیازات عمده ای مثل همان خارج شدن سپاه از لیست یا لغو تحریم قرارگاه خاتم الانبیا یا تحریکات و اقدامات خصمانه و تروریستی که از طرف اسرائیل انجام می شود و اینکه آیا ایران خواسته‌ای در این مورد دارد که امریکا به فرض بتواند حرکات تخریبی اسرائیل را کنترل کند.»
این کارشناس سیاست خارجی تاکید کرد: «مسائلی از این دست که عمدتا سیاسی است و شاید اصولا لازم نباشد که کشورها برگردند به مذاکراتی در فرمتی مشابه مذاکرات قبلی که تا حدود 10 مارس در وین انجام می‌شد. به هر صورت باید صبر کنیم و ببینیم واکنش امریکا به سفر بورل چه خواهد بود. در آن صورت با قاطعیت بیشتری می توان در مورد نتیجه عملی از سفر بورل به تهران می توان اظهار نظر کرد.»
مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا: از سرگرفتن مذاکرات با ایران شدنی ست، اما این موضوع را پس از پایان سفر تیم اتحادیه اروپا به ایران متوجه می‌شویم / تهران باید خواسته‌های فرابرجامی اش را کنار بگذارد
یک مقام ارشد وزارت خارجه امریکا به باراک راوید خبرنگار اکسیوس گفت: از سر گرفتن مذاکرات غیرمستقیم با ایران ممکن است اما ما این موضوع را متوجه نخواهیم شد مگر اینکه بعد از خروج تیم اتحادیه اروپا از ایران بتوانیم اطلاع کامل‌تری از ماجرا پیدا بکنیم
وی افزود: ما اماده ایم که توافق را به نتیجه رسانده و به اجرا برسانیم، اما ایران باید خواسته های فرابرجامی اش را کنار بگذارد.
این مقام ارشد در ادامه گفت: ما از بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا و تلاش های مستمر اتحادیه اروپا سپاسگزاریم و مشتاقانه منتظر مشورت با آنها در مورد گفتگوهایشان در تهران هستیم.
بورل: مذاکرات ایران-اتحادیه اروپا- آمریکا احتمالا در یک کشور حاشیه خلیج فارس برگزار می‌شود / بحث‌های مربوط به اجرا، ضمانت‌ها و وضعیت سپاه هنوز حل نشده / اگر تا دو هفته‌ی دیگر دوربین‌های آژانس در ایران خاموش بماند، دیگر نمی‌توانیم پشت میز بنشینیم؛ آن وقت بازی تمام می‌شود / نمی‌دانم ایران و امریکا قادر خواهند بود که بر مشکلات سیاسی شان در مذاکرات فائق شوند یا نه
بورل: مذاکرات ایران-اتحادیه اروپا- آمریکا احتمالا در یک کشور حاشیه خلیج فارس برگزار می شود / بحث های مربوط به اجرا، ضمانت‌ها و وضعیت سپاه هنوز حل نشدهجوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست خبری تصریح کرد که ایالات متحده و ایران - نه مستقیم - بلکه از طریق من و تیمم به عنوان هماهنگ کننده، گفتگو خواهند کرد.
بورل می‌گوید که مذاکرات بین ایالات متحده/ایران/اتحادیه اروپا در وین انجام نخواهد شد، زیرا مذاکرات در فرمت 4+1+ آمریکا نخواهد بود.
به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مذاکرات احتمالا "در جایی نزدیکتر به خلیج فارس" برگزار خواهند شد. او می افزاید به طور خاص، در یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس.
وی افزود: مذاکرات متوقف شد بود، هیچ چشم‌اندازی برای از سرگیری وجود نداشت. اما به لطف این گفتگوها، در روزهای آینده دوباره با تماس‌های نزدیک بین ایالات متحده و ایران، مذاکرات آغاز می‌شود. این یک خبر خوب است. و بیایید امیدوار باشیم که این امر دوباره برجام را روی ریل می آورد.
او می‌گوید آنچه باید حل و فصل شود، مسائل «مربوط به اجرا، ضمانت‌ها، وضعیت سپاه پاسداران» است.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: در زمانی خاص، روسیه به شدت با این توافق مخالف بود، زیرا مطمئناً ایران به بازار نفت می آمد و منبع جایگزین نفت را ارائه می کرد. اما پس از تماس‌هایی که خود ایرانی‌ها با روس‌ها داشتند، روسیه مخالفتشان را نسبت به توافق پس گرفتند.
وی در ادامه افزود: ببینید، اگر فضا همینطوری ادامه پیدا کند و دوربین های آژانس همچنان برای یک هفته یا دو هفته ی دیگر خاموش باشد، بازی تمام می شود. بنابراین، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کنترل آنچه در برنامه اتمی ایران اتفاق می‌افتد را از دست خواهد داد و ما نمی‌توانیم دوباره پشت میز بنشینیم.
بورل گفت: درمورد اینکه چه زمانی توافق نهایی منعقد خواهد شد؛ گفت نمی‌توانم تاریخ دقیقی را به شما بگویم. بیایید ببینیم هفته آینده چه اتفاقی می‌افتد. باید فضای جلسه بعدی بحث را ارزیابی کنم. نمی‌توانم پیش‌بینی کنم.»
وی افزود: من از حسن نیت طرف ایرانی قدردانی می کنم. طرف آمریکایی نیز حسن نیت دارد، اما من هنوز نمی دانم که آیا هر دو قادر خواهند بود بر مشکلات سیاسی خود غلبه کنند یا خیر. زیرا اکنون ما از مشکلات سیاسی صحبت می کنیم.
به گزارش کبنا، نخستين ديدار جوزپ بورل با وزير خارجه ايران قريب به 4 ساعت طول كشيد كه البته بخشي از آن هم به دليل ضرورت ترجمه سخنان دو طرف بود. حسين اميرعبداللهيان كه در نشست خبري روز پنجشنبه با سرگئي لاوروف وعده از سرگيري مذاكرات براي احياي برجام را داده بود در نشست خبري روز گذشته اعلام كرد كه جوزپ بورل با پيشنهاد ايران پس از تصويب قطعنامه شوراي حكام به تهران آمده است.
قاره اروپا براي ايران مهم است
حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه در نشست خبري با خبرنگاران رسانه‌هاي داخلي و خارجي با اشاره به محورهاي مورد بحث در رايزني‌هاي دوجانبه با جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نوشت: گفت‌وگوهاي طولاني اما مثبتي را در خصوص همكاري‌هاي جامع جمهوري اسلامي ايران و اتحاديه اروپا داشتيم. ايران به دنبال روابط متوازن با جهان است و در يك سياست خارجي متوازن، قاره اروپا براي ما از جايگاه مهمي برخوردار است. حفظ و گسترش روابط با قاره اروپا به شمول تمام كشورهاي اين قاره چه كشورهاي عضو اتحاديه اروپا و چه كشورهاي خارج از آن از جمله اولويت‌هاي ما در پيگيري مناسبات با اين قاره است. سطح روابط و به ويژه مناسبات تجاري ايران و اين قاره در تراز ظرفيت‌هاي موجود بين ايران و يكايك كشورهاي اروپايي نيست. اميدواريم در پي توسعه روابط دوجانبه و گفت‌وگوهاي دوجانبه با يكايك كشورهاي اروپايي و همچنين در ادامه گفت‌وگوها و توافقاتي كه امروز با آقاي بورل داشتيم، شاهد توسعه و پيشرفت مناسبات باشيم.
نفع كامل اقتصادي از برجام مهم‌ترين مطالبه ايران
وزير خارجه در ادامه به مساله مذاكرات وين پرداخته و گفت: از جمله موضوعاتي كه مورد بحث و تبادل نظر قرار داديم، بحث تداوم مذاكرات جمهوري اسلامي ايران و طرف‌هاي ديگر براي لغو تحريم‌ها (احياي برجام) است. آقاي جوزپ بورل چندي پيش از من در تماسي تلفني پرسيدند كه چگونه مي‌توانيم بعد از بن بست و توقفي كه در نتيجه صدور قطعنامه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي حاصل شده كار را دنبال كرده و از اين بن بست خارج شويم؟ من به ايشان گفتم كه جمهوري اسلامي ايران هميشه از مسير ديپلماسي و مذاكره عزتمند و البته مبتني بر نتيجه استقبال مي‌كند. از شما دعوت مي‌كنم به تهران سفر كنيد تا همه ابعاد مساله را با حضور تيم‌هاي مشترك مذاكراتي ما و هماهنگ كننده دنبال كنيم. در پي اين گفت‌وگو اكنون ميزبان آقايان بورل و مورا و تيم دستياران آنها در تهران هستيم. امروز گفت‌وگوهاي مفصل، عميق و دقيقي را درباره مطالبات ايران داشتيم و به بورل تاكيد كرديم كه اولا آمادگي داريم در روزهاي آينده مذاكرات را از سر بگيريم و ثانيا آنچه براي ايران مهم است، نفع كامل اقتصادي از توافقي است كه در سال ۲۰۱۵ حاصل شده و هر موضوعي كه بتواند نفع كامل اقتصادي ما را تحت تاثير قرار بدهد، از نظر دولت آقاي دكتر رييسي و جمهوري اسلامي ايران قابل قبول نخواهد بود. ما سعي مي‌كنيم مشكلات و نقاط افتراقي كه وجود دارد را در مسير گفت‌وگوهايي كه به زودي از سر گرفته خواهد شد، برطرف كنيم. اميدواريم به صورت مشخص طرف امريكايي اين‌بار واقع بينانه و منصفانه در مسير مذاكرات و رسيدن به نقطه پاياني توافق، اقدامات مسوولانه و متعهدانه‌اي را انجام بدهد.
در برابر رژيم جعلي اسراييل دست بسته نيستيم
حسين اميرعبداللهيان در ادامه با اشاره به اينكه ما اقدامات تحريك‌كننده رژيم جعلي اسراييل را برنمي‌تابيم، افزود: جمهوري اسلامي ايران در مقابل اقدامات تهديدآميز رژيم صهيونيستي و از جمله اقدامات تخريب‌كننده اين رژيم در بحث‌هاي مرتبط با فعاليت‌هاي هسته‌اي صلح‌آميز ايران دست بسته نخواهد ماند. همچنين از جمله موضوعات مورد بررسي ما همكاري در حوزه انرژي، مبارزه با تروريسم و تداوم مبارزه با مواد مخدر و بحث مهاجرت بود، از جمله مهاجران افغانستاني كه در جمهوري اسلامي ايران حضور دارند. برخي مباحث كنسولي و مطالبات ايران نسبت به هموطنان ما در بخش‌هايي از اروپا در اين گفت‌وگوها مورد توجه قرار گرفت.
وزير خارجه ايران در ادامه اين نشست خبري اعلام كرد كه آخرين وضعيت اوكراين، يمن و شرايط تداوم آتش‌بس در اين كشور، سوريه و لزوم لغو تحريم‌ها عليه دمشق، افغانستان و ضرورت تشكيل دولت فراگير در اين كشور از جمله مسائل در حوزه بين‌الملل بوده كه در گفت‌وگوي او با مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا مطرح شده است.
جوزپ بورل: بن‌بست مذاكرات را شكستيم
«مذاكرات را در روزهاي آتي از سر خواهيم گرفت.» اين جمله از زبان جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا دستاورد نخستين ديدار او با وزير خارجه ايران در تهران را به تصوير كشيد.
مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا سخنان خود را با اشاره به اينكه سفر من به تهران يك هدف اصلي دارد، آغاز كرده و گفت: براي اين به تهران آمدم كه اين بن بست را شكسته و تنش‌ها را پيرامون مذاكرات برجام كم كنم. براي من ايجاد يك انگيزه و فرصت جديد براي قرار گرفتن دوباره گفت‌وگوها پيرامون برجام روي ريل مهم بود. خيلي خوشحالم كه قرار است مذاكرات را درباره برجام در روزهاي آتي از سر بگيريم و اين بن بست را بشكنيم. من مذاكرات را پيشنهاد كردم. در ماه مارس ما به يك متن با سوالات مختصر باقيمانده رسيده بوديم كه قرار بود امريكا و ايران به آنها پاسخ بدهند، چرا كه كار كشورهاي 1+4 به پايان رسيده بود. قرار نبود اين وقفه سه ماه طول بكشد. اكنون سه ماه گذشته و بايد به كار سرعت ببخشيم. امروز بابت تصميم تهران و واشنگتن براي ادامه مذاكرات خوشحالم. قرار است بعد از سفر من مذاكره ادامه يابد و تيم من به عنوان تسهيل‌كننده بين ايران و امريكا خواهند بود تا مسائل باقيمانده را رفع كنيم. رسيدن به توافق بر اساس متني كه روي ميز گذاشتيم، بسيار مهم است.
جهان پس از جنگ اوكراين به برجام نياز دارد
مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در ادامه با اشاره به اينكه احياي برجام براي همه ما، ايران و كل دنيا و اروپا مهم است، افزود: ما از ماه فوريه در دنياي متفاوتي زندگي مي‌كنيم. چهار ماه پيش و قبل از اينكه يك وقفه‌اي در مذاكرات داشته باشيم روسيه تهاجم بي‌رحمانه‌اي عليه اوكراين آغاز كرد. اين حمله در ژئوپليتيك جهان يك زمين لرزه بزرگ با تغييرات گسترده بود كه يكي از تبعات آن تغيير در روابط كشورها بود. در چنين فضايي اين توافق تاريخي ما اگر به نتيجه برسد، اهميت آن بيش از پيش خواهد بود. دنيا به دنبال ثبات و امنيت است و با احياي برجام، جهان جاي امن‌تري خواهد بود. با اين توافق هم منافع كامل اقتصادي ايران تامين خواهد شد و هم نگراني‌هاي جامعه بين‌المللي را درباره عدم اشاعه هسته‌اي، امنيت جهاني و ثبات منطقه‌اي رفع خواهد كرد.
ايران در منطقه قابل ناديده گرفته شدن نيست
فارس در ادامه نوشت: بورل در ادامه با اشاره به تحولات در منطقه خليج‌فارس گفت: ما به كشورهاي منطقه پيشنهاد مي‌كنيم كه روابط عميق‌تري با هم داشته باشند و بر اساس برنامه گسترد‌ه‌تري از جمله در خصوص انتقال ديجيتال، تجارت و امنيت منطقه‌اي با هم همكاري كنند. نمي‌توان ايران را از اين رويكرد منطقه‌اي مستثني كرد. هيچ كس نمي‌تواند درباره ترتيبات منطقه خليج فارس تصميم بگيرد، بدون اينكه ايران را لحاظ كند. ايران بزرگ‌ترين كشور منطقه با پتانسيل زيادي در زمينه انرژي است. ما به همين خاطر بايد به اجراي كامل برجام بازگرديم.
احياي برجام، آغاز همكاري‌هاي غيربرجامي خواهد بود
مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با اشاره به اينكه برجام محور اصلي رايزني‌هاي او با مقام‌هاي ايراني است، گفت: خوشحال مي‌شوم كه دوباره به ايران بازگردم و درخصوص روابط دوجانبه بين ايران و اتحاديه اروپا به گفت‌وگو بنشينم. ما پتانسيل عظيم همكاري در زمينه‌هاي مختلف از جمله در حوزه تجارت، نفت و گاز و مسائل ديگر داريم. ايران و اروپا هر دو بازارهاي بزرگي محسوب مي‌شوند و اقتصادهاي ما مي‌توانند مكمل هم باشند. به همين خاطر است كه ما بايد برجام را دوباره روي ريل قرار بدهيم. ما مسائل ديگري را هم مورد بحث قرار داديم از جمله مسائل كنسولي كه مورد نگراني دو طرف بود و معتقدم بايد به اين بحث‌ها ادامه دهيم.
توافق ضروري است
جوزپ بورل پس از نشست با حسين اميرعبداللهيان در توييترش نوشت: سفر من به تهران يك هدف اصلي داشت: ايجاد تكانه‌اي جديد براي مذاكرات و بازگرداندن توافق برجام به ريل. از زماني كه مذاكرات وين را متوقف كرديم، ۳ ماه گذشته است. ما بايد پويايي‌هاي جاري افزايش تنش را كنار بزنيم و به كارمان سرعت بدهيم. ضروري است به سرعت توافق كنيم. در ديدار با حسين اميرعبداللهيان، وزير امورخارجه ايران توافق كرديم كه مذاكرات ميان ايران و امريكا براي حل واپسين مسائل باقيمانده با تسهيل‌گري تيم من در روزهاي آينده از سر گرفته شود. روابط دوجانبه ما پتانسيل‌هاي زيادي دارد، اما بدون برجام نمي‌توانيم روابط‌مان را كامل توسعه بدهيم.[در اين ديدار] همچنين موضوع‌هاي بسيار فوري مانند بازداشت نگران‌كننده شهروندان اتحاديه اروپا در ايران را مطرح كردم و خواهان آزادي آنها شدم.
تكرار تجربه تابستان 1394؟
آيا نتيجه سفر جوزپ بورل به تهران به همان اندازه كه عبارات مطرح شده در نشست خبري مشترك او با وزير خارجه ايران گواهي دادند، مثبت خواهد بود؟ شكل و شمايل مذاكراتي كه اميرعبداللهيان و بورل مي‌گويند به زودي آغاز مي‌شود، چگونه خواهد بود؟ آيا هيات‌هاي مذاكره‌كننده ايران و ايالات متحده به وين بازگشته و در اتاق‌هاي جداگانه با پيام‌رساني انريكه مورا كار براي حل اندك اختلاف‌هاي باقيمانده را ادامه خواهند داد؟ تا زمان تنظيم اين گزارش جزيياتي كه پاسخ به اين پرسش‌ها به حساب بيايند، منتشر نشده است اما به گفته برخي منابع داخلي هفته آتي، تاريخ از سرگيري رايزني‌ها خواهد بود.
ساعتي پس از انتشار سخنان جوزپ بورل، يك مقام وزارت خارجه امريكا اعلام كرد: «ما آماده‌ايم به سرعت توافق اجراي كامل برجام را به سرانجام برسانيم اما لازم است ايران مطالباتي كه فراتر از توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ هستند را كنار بگذارد.»
برخي منابع پيش از سفر بورل به ايران هم اعلام كرده بودند كه به‌رغم شام كاري كه مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با راب مالي، رييس هيات مذاكره‌كننده امريكايي پيش از آمدن به تهران صرف كرده بود، واشنگتن پيام متفاوتي براي تهران از طريق مورا نفرستاده است. به نظر مي‌رسد كه جوزپ بورل با سفر به تهران به هدف مدنظر خود كه شكستن بن‌بست در نتيجه فضاي منفي پيش آمده ميان تهران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از يك سو و تهران و 1+3 (تروييكاي اروپايي به علاوه ايالات متحده) بوده، رسيده است. هرچند كه اين سفر انتظارها براي حصول توافق در آينده‌اي نزديك را افزايش داده اما بايد ديد كه تهران و واشنگتن كه هر دو گزينه ادامه مذاكره را بر تداوم سكون ترجيح دادند در دور جديد مذاكراتي چه موضعي اتخاذ خواهند كرد؟ در حالي كه تهران مي‌گويد آنچه باقي مانده خطوط قرمز غيرقابل تغيير است، واشنگتن خواسته‌هاي تهران را فرابرجامي مي‌داند. مجموعه تحولات در يك سال و سه ماه گذشته از آغاز مذاكرات براي احياي برجام اثبات مي‌كند كه شايد خروج مذاكرات از بن‌بست اميدواركننده و نشانه خوبي باشد اما الزاما به معناي رسيدن به ايستگاه توافق نهايي نيست. در حالي كه ايران و امريكا هركدام توپ را در زمين ديگري فرض مي‌كنند، واقعيت آن است كه در تابستان 1401 درست مانند تابستان 1394، اين اراده سياسي مقام‌هاي ارشد نشسته در تهران و واشنگتن است كه مي‌تواند سوت پايان مذاكرات و احياي برجام را به صدا درآورد. آيا نتيجه برآورد هزينه و فايده توافق در اين دو پايتخت به سود ديپلماسي خواهد بود؟ تا هفته ديگر صبر كنيد.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
انريكه مورا، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كه در يك سال اخير نقش پيام‌رسان ميان ايران و ايالات متحده را ايفا كرده در سومين سفر به ايران همراه مقام مافوق خود شده بود تا شايد اين باربا بالا رفتن سطح مذاكرات گره از كار فرو بسته احياي برجام بگشايد. در عكس‌هاي منتشر شده از آغاز ديدار بورل و اميرعبداللهيان، چهره خسته و گرفته انريكه مورا به چشم خبرنگاران خارجي در فضاي مجازي آمد و برخي تلاش‌هاي بي‌وقفه او در چند ماه اخير براي پرهيز از شكست مذاكرات را ستودند.
جوزپ بورل 3 روز پس از سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه مهمان حسين اميرعبداللهيان در وزارت خارجه ايران بود. دو مقام روس و اروپايي در حالي در كوتاه‌ترين فاصله زماني ممكن به تهران آمدند كه روسيه و غرب از ماه فوريه به واسطه حمله نظامي روس‌ها به مسكو پرتنش‌ترين روزها در روابط دوجانبه را تجربه مي‌كنند. روسيه جنگ در اوكراين را ادامه مي‌دهد و اروپايي‌ها هم بر زنجيره تحريم مي‌افزايند.
سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه روز پنجشنبه در نشست خبري مشترك با همتاي ايراني هم از احياي برجام و رفع تحريم‌هاي ايران حمايت كرد و هم بر لزوم اتحاد تهران و مسكو در برابر تحريم‌هاي يكجانبه غرب و رسيدن به راهكارهايي مشترك براي دور زدن اين تحريم‌ها تاكيد داشت. اين در حالي است كه بسياري از كارشناسان و تحليلگران معتقدند جنگ اوكراين تمايل غرب براي مصالحه با ايران در پرونده احياي برجام را افزايش داده است.
دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل در واکنش به خبر ازسرگیری مذاکرات وین، می‌گوید که این یک خبر خوب و مثبتی است اما خوشبینی ناشی از این خبر را باید با چاشنی قدری احتیاط در نظر گرفت، چرا که در دور قبل در اواسط می که مورا به تهران و واشنگتن سفر کرد، آقای بورل صحبت‌هایی کرد مبنی بر اینکه مذاکرات از بن‌بست خارج شده است و به زودی از سر گرفته می‌شود ولی متاسفانه هیچ اتفاقی نیافتاد.
صبح امروز در نشست خبری مشترک با امیرعبداللهیان، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که بعد از سفرش به ایران، مذاکرات وین از سر گرفته می‌شود. کوروش احمدی در تحلیل خود از این خبر در گفتگو با «انتخاب»، اظهار کرد: « این یک خبر مثبت و خوبی است و امیدواریم در عمل هم محقق شود. باید در نظر داشت که اروپا علایق و منافع زیادی، به خصوص در این مقطع زمانی دارد، برای اینکه مذاکرات از سر گرفته شود و برجام احیا شود. چرا که اروپا مشکل اوکراین و نفت و گاز را دارد؛ زمستان در پیش است و اگر شرایط اوکراین به همین منوال پیش برود، با شروع زمستان مشکل نفت و گاز اروپا تشدید می‌شود. همچنین نگران این است که افزایش تنش میان ایران با آمریکا و اسرائیل و اعراب خلیج فارس از کنترل خارج شود. سومین نگرانی اروپا این است که با وارد شدن امریکا به انتخابات میان دوره‌ای، دولت بایدن برای دادن امتیاز لازم به ایران مشکل بیشتری خواهد داشت. بعلاوه باید در نظر داشت که بعد از طرح قطعنامه ضد ایرانی در آژانس توسط سه کشور اروپایی اکنون اروپا می کوشد تا از کانال جوزپ بورل تلاشی صلح جویانه را به انجام برساند»
او ادامه داد: «با این تفاصیل و برخی مسائل فرعی دیگر و اینکه اگر بحرانی شکل گیرد در نزدیکی اروپا خواهد بود، در این قضیه اروپا بسیار حساس و جدی است. فعالیت‌هایی هم که انریکه مورا در گذشته داشته است، حاکی از همین جدیت در این موضوع است. اما خوشبینی ناشی از صحبتی که درباره از سرگیری مذاکرات شده است را باید با قدری احتیاط در نظر گرفت، چرا که در دور قبل که مورا به تهران و واشنگتن سفر کرد، آقای بورل صحبت‌هایی کرد مبنی بر اینکه که مذاکرات از بن‌بست خارج شده است و به زودی از سر گرفته می‌شود ولی متاسفانه هیچ اتفاقی نیافتاد.»احمدی ضمن تاکید بر اینکه اکنون باید منتظر واکنش امریکا به این مذاکره که در تهران انجام شده و اینکه محتوای آن چه بوده است، باشیم، گفت: «در واقع باید دید که آیا پیشنهادات محتوایی مشخصی مطرح بوده است یا خیر. بورل گفته است که لیستی از سوالات را داشتیم و مطرح کردیم، ولی باید دید که پیشنهادات محتوایی که بتواند مذاکرات را از بن‌بست خارج کند و برای طرفین امکان دادن و گرفتن امتیاز را فراهم کند، در مذاکرات مطرح شده است یا خیر. همچنین با توجه به مذاکرات چند روز قبل بورل با رابرت مالی و اینکه او ظاهرا از سقف و کف خواسته‌های امریکا اطلاع دارد، آیا در تهران به ملاحظاتی که امریکا داشته است پاسخ مناسب و مساعدی داده شده یا نه. منظور این است که تا از کلیات عبور نکنیم و از جزئیات اطلاع پیدا نکنیم، باید خوشبینی که الان مطرح است را قدری با احتیاط در نظر گیریم.»
این دیپلمات پیشین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا بازگشت به وین و مذاکرات به معنای حل و فصل اختلافات است، عنوان کرد: «با توجه به اینکه اکثر طرف‌ها تاکید کرده اند و نماینده روسیه هم به تصریح گفت که 99/99 درصد اختلافات در مورد متن توافق بر طرف شده است و تنها در حد یک صدم درصد اختلاف باقی است، شاید بتوان گفت که مسئله اصلی متن نیست بلکه شاید مسئله اصلی به نوع امتیازاتی که ایران و آمریکا از یکدیگر می‌خواهند باشد؛ مثلا ایران صحبت از این می‌کرد که سپاه پاسداران باید از لیست گروه‌های تروریستی خارج شود که چون ترامپ بعد از خروج از برجام، سپاه را در این لیست گذاشته بود، طبیعی است که ایران چنین خواسته‌ای داشته باشد. اما از خبرهای غیر رسمی بر می‌آید که امریکا این خواسته را نپذیرفته است. در این صورت این سوال مطرح می‌شود که آیا امریکا حاضر است امتیازی بدهد که با امتیازی که رد کرده است، متناسب باشد؟»
احمدی در این باره ادامه داد: «سایت میدل ایست آی، صحبت از این کرده بود که ایران خواستار رفع تحریم از قرارگاه خاتم الانبیا شده است، این خبر معلوم نیست چه قدر صحت دارد ولی شاید در حدود امتیازی باشد که ایران ممکن است بخواهد و اینکه امریکا احیانا در ازای این امتیاز چه امتیازی بخواهد، بنابراین شاید این مسائل را بتوان مسائل اصلی بشمار آورد. کما اینکه بورل هم امروز نکته‌ای را گفته که موید همین صحبت بنده است؛ یعنی عنوان کرده که آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین هر کاری که باید انجام می‌دادند را انجام دادند و مسائل باقی مانده بین ایران و امریکاست. و این یعنی مسائل سیاسی، یعنی مسائل فراتر از متنی که در وین مورد مذاکره قرار گرفت، یعنی یک سری مسائل سیاسی که فرضا به تاثیرات بحران اوکراین و ملاحظاتی که مرتبط با آن است مربوط است یا به امتیازات عمده ای مثل همان خارج شدن سپاه از لیست یا لغو تحریم قرارگاه خاتم الانبیا یا تحریکات و اقدامات خصمانه و تروریستی که از طرف اسرائیل انجام می شود و اینکه آیا ایران خواسته‌ای در این مورد دارد که امریکا به فرض بتواند حرکات تخریبی اسرائیل را کنترل کند.»
این کارشناس سیاست خارجی تاکید کرد: «مسائلی از این دست که عمدتا سیاسی است و شاید اصولا لازم نباشد که کشورها برگردند به مذاکراتی در فرمتی مشابه مذاکرات قبلی که تا حدود 10 مارس در وین انجام می‌شد. به هر صورت باید صبر کنیم و ببینیم واکنش امریکا به سفر بورل چه خواهد بود. در آن صورت با قاطعیت بیشتری می توان در مورد نتیجه عملی از سفر بورل به تهران می توان اظهار نظر کرد.»
مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا: از سرگرفتن مذاکرات با ایران شدنی ست، اما این موضوع را پس از پایان سفر تیم اتحادیه اروپا به ایران متوجه می‌شویم / تهران باید خواسته‌های فرابرجامی اش را کنار بگذارد
یک مقام ارشد وزارت خارجه امریکا به باراک راوید خبرنگار اکسیوس گفت: از سر گرفتن مذاکرات غیرمستقیم با ایران ممکن است اما ما این موضوع را متوجه نخواهیم شد مگر اینکه بعد از خروج تیم اتحادیه اروپا از ایران بتوانیم اطلاع کامل‌تری از ماجرا پیدا بکنیموی افزود: ما اماده ایم که توافق را به نتیجه رسانده و به اجرا برسانیم، اما ایران باید خواسته های فرابرجامی اش را کنار بگذارد.
این مقام ارشد در ادامه گفت: ما از بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا و تلاش های مستمر اتحادیه اروپا سپاسگزاریم و مشتاقانه منتظر مشورت با آنها در مورد گفتگوهایشان در تهران هستیم.
بورل: مذاکرات ایران-اتحادیه اروپا- آمریکا احتمالا در یک کشور حاشیه خلیج فارس برگزار می‌شود / بحث‌های مربوط به اجرا، ضمانت‌ها و وضعیت سپاه هنوز حل نشده / اگر تا دو هفته‌ی دیگر دوربین‌های آژانس در ایران خاموش بماند، دیگر نمی‌توانیم پشت میز بنشینیم؛ آن وقت بازی تمام می‌شود / نمی‌دانم ایران و امریکا قادر خواهند بود که بر مشکلات سیاسی شان در مذاکرات فائق شوند یا نه
بورل: مذاکرات ایران-اتحادیه اروپا- آمریکا احتمالا در یک کشور حاشیه خلیج فارس برگزار می شود / بحث های مربوط به اجرا، ضمانت‌ها و وضعیت سپاه هنوز حل نشدهجوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست خبری تصریح کرد که ایالات متحده و ایران - نه مستقیم - بلکه از طریق من و تیمم به عنوان هماهنگ کننده، گفتگو خواهند کرد.
بورل می‌گوید که مذاکرات بین ایالات متحده/ایران/اتحادیه اروپا در وین انجام نخواهد شد، زیرا مذاکرات در فرمت 4+1+ آمریکا نخواهد بود.
به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مذاکرات احتمالا "در جایی نزدیکتر به خلیج فارس" برگزار خواهند شد. او می افزاید به طور خاص، در یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس.
وی افزود: مذاکرات متوقف شد بود، هیچ چشم‌اندازی برای از سرگیری وجود نداشت. اما به لطف این گفتگوها، در روزهای آینده دوباره با تماس‌های نزدیک بین ایالات متحده و ایران، مذاکرات آغاز می‌شود. این یک خبر خوب است. و بیایید امیدوار باشیم که این امر دوباره برجام را روی ریل می آورد.
او می‌گوید آنچه باید حل و فصل شود، مسائل «مربوط به اجرا، ضمانت‌ها، وضعیت سپاه پاسداران» است.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: در زمانی خاص، روسیه به شدت با این توافق مخالف بود، زیرا مطمئناً ایران به بازار نفت می آمد و منبع جایگزین نفت را ارائه می کرد. اما پس از تماس‌هایی که خود ایرانی‌ها با روس‌ها داشتند، روسیه مخالفتشان را نسبت به توافق پس گرفتند.
وی در ادامه افزود: ببینید، اگر فضا همینطوری ادامه پیدا کند و دوربین های آژانس همچنان برای یک هفته یا دو هفته ی دیگر خاموش باشد، بازی تمام می شود. بنابراین، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کنترل آنچه در برنامه اتمی ایران اتفاق می‌افتد را از دست خواهد داد و ما نمی‌توانیم دوباره پشت میز بنشینیم.
بورل گفت: درمورد اینکه چه زمانی توافق نهایی منعقد خواهد شد؛ گفت نمی‌توانم تاریخ دقیقی را به شما بگویم. بیایید ببینیم هفته آینده چه اتفاقی می‌افتد. باید فضای جلسه بعدی بحث را ارزیابی کنم. نمی‌توانم پیش‌بینی کنم.»
وی افزود: من از حسن نیت طرف ایرانی قدردانی می کنم. طرف آمریکایی نیز حسن نیت دارد، اما من هنوز نمی دانم که آیا هر دو قادر خواهند بود بر مشکلات سیاسی خود غلبه کنند یا خیر. زیرا اکنون ما از مشکلات سیاسی صحبت می کنیم.
به گزارش کبنا، نخستين ديدار جوزپ بورل با وزير خارجه ايران قريب به 4 ساعت طول كشيد كه البته بخشي از آن هم به دليل ضرورت ترجمه سخنان دو طرف بود. حسين اميرعبداللهيان كه در نشست خبري روز پنجشنبه با سرگئي لاوروف وعده از سرگيري مذاكرات براي احياي برجام را داده بود در نشست خبري روز گذشته اعلام كرد كه جوزپ بورل با پيشنهاد ايران پس از تصويب قطعنامه شوراي حكام به تهران آمده است.
قاره اروپا براي ايران مهم است
حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه در نشست خبري با خبرنگاران رسانه‌هاي داخلي و خارجي با اشاره به محورهاي مورد بحث در رايزني‌هاي دوجانبه با جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نوشت: گفت‌وگوهاي طولاني اما مثبتي را در خصوص همكاري‌هاي جامع جمهوري اسلامي ايران و اتحاديه اروپا داشتيم. ايران به دنبال روابط متوازن با جهان است و در يك سياست خارجي متوازن، قاره اروپا براي ما از جايگاه مهمي برخوردار است. حفظ و گسترش روابط با قاره اروپا به شمول تمام كشورهاي اين قاره چه كشورهاي عضو اتحاديه اروپا و چه كشورهاي خارج از آن از جمله اولويت‌هاي ما در پيگيري مناسبات با اين قاره است. سطح روابط و به ويژه مناسبات تجاري ايران و اين قاره در تراز ظرفيت‌هاي موجود بين ايران و يكايك كشورهاي اروپايي نيست. اميدواريم در پي توسعه روابط دوجانبه و گفت‌وگوهاي دوجانبه با يكايك كشورهاي اروپايي و همچنين در ادامه گفت‌وگوها و توافقاتي كه امروز با آقاي بورل داشتيم، شاهد توسعه و پيشرفت مناسبات باشيم.
نفع كامل اقتصادي از برجام مهم‌ترين مطالبه ايران
وزير خارجه در ادامه به مساله مذاكرات وين پرداخته و گفت: از جمله موضوعاتي كه مورد بحث و تبادل نظر قرار داديم، بحث تداوم مذاكرات جمهوري اسلامي ايران و طرف‌هاي ديگر براي لغو تحريم‌ها (احياي برجام) است. آقاي جوزپ بورل چندي پيش از من در تماسي تلفني پرسيدند كه چگونه مي‌توانيم بعد از بن بست و توقفي كه در نتيجه صدور قطعنامه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي حاصل شده كار را دنبال كرده و از اين بن بست خارج شويم؟ من به ايشان گفتم كه جمهوري اسلامي ايران هميشه از مسير ديپلماسي و مذاكره عزتمند و البته مبتني بر نتيجه استقبال مي‌كند. از شما دعوت مي‌كنم به تهران سفر كنيد تا همه ابعاد مساله را با حضور تيم‌هاي مشترك مذاكراتي ما و هماهنگ كننده دنبال كنيم. در پي اين گفت‌وگو اكنون ميزبان آقايان بورل و مورا و تيم دستياران آنها در تهران هستيم. امروز گفت‌وگوهاي مفصل، عميق و دقيقي را درباره مطالبات ايران داشتيم و به بورل تاكيد كرديم كه اولا آمادگي داريم در روزهاي آينده مذاكرات را از سر بگيريم و ثانيا آنچه براي ايران مهم است، نفع كامل اقتصادي از توافقي است كه در سال ۲۰۱۵ حاصل شده و هر موضوعي كه بتواند نفع كامل اقتصادي ما را تحت تاثير قرار بدهد، از نظر دولت آقاي دكتر رييسي و جمهوري اسلامي ايران قابل قبول نخواهد بود. ما سعي مي‌كنيم مشكلات و نقاط افتراقي كه وجود دارد را در مسير گفت‌وگوهايي كه به زودي از سر گرفته خواهد شد، برطرف كنيم. اميدواريم به صورت مشخص طرف امريكايي اين‌بار واقع بينانه و منصفانه در مسير مذاكرات و رسيدن به نقطه پاياني توافق، اقدامات مسوولانه و متعهدانه‌اي را انجام بدهد.
در برابر رژيم جعلي اسراييل دست بسته نيستيم
حسين اميرعبداللهيان در ادامه با اشاره به اينكه ما اقدامات تحريك‌كننده رژيم جعلي اسراييل را برنمي‌تابيم، افزود: جمهوري اسلامي ايران در مقابل اقدامات تهديدآميز رژيم صهيونيستي و از جمله اقدامات تخريب‌كننده اين رژيم در بحث‌هاي مرتبط با فعاليت‌هاي هسته‌اي صلح‌آميز ايران دست بسته نخواهد ماند. همچنين از جمله موضوعات مورد بررسي ما همكاري در حوزه انرژي، مبارزه با تروريسم و تداوم مبارزه با مواد مخدر و بحث مهاجرت بود، از جمله مهاجران افغانستاني كه در جمهوري اسلامي ايران حضور دارند. برخي مباحث كنسولي و مطالبات ايران نسبت به هموطنان ما در بخش‌هايي از اروپا در اين گفت‌وگوها مورد توجه قرار گرفت.
وزير خارجه ايران در ادامه اين نشست خبري اعلام كرد كه آخرين وضعيت اوكراين، يمن و شرايط تداوم آتش‌بس در اين كشور، سوريه و لزوم لغو تحريم‌ها عليه دمشق، افغانستان و ضرورت تشكيل دولت فراگير در اين كشور از جمله مسائل در حوزه بين‌الملل بوده كه در گفت‌وگوي او با مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا مطرح شده است.
جوزپ بورل: بن‌بست مذاكرات را شكستيم
«مذاكرات را در روزهاي آتي از سر خواهيم گرفت.» اين جمله از زبان جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا دستاورد نخستين ديدار او با وزير خارجه ايران در تهران را به تصوير كشيد.
مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا سخنان خود را با اشاره به اينكه سفر من به تهران يك هدف اصلي دارد، آغاز كرده و گفت: براي اين به تهران آمدم كه اين بن بست را شكسته و تنش‌ها را پيرامون مذاكرات برجام كم كنم. براي من ايجاد يك انگيزه و فرصت جديد براي قرار گرفتن دوباره گفت‌وگوها پيرامون برجام روي ريل مهم بود. خيلي خوشحالم كه قرار است مذاكرات را درباره برجام در روزهاي آتي از سر بگيريم و اين بن بست را بشكنيم. من مذاكرات را پيشنهاد كردم. در ماه مارس ما به يك متن با سوالات مختصر باقيمانده رسيده بوديم كه قرار بود امريكا و ايران به آنها پاسخ بدهند، چرا كه كار كشورهاي 1+4 به پايان رسيده بود. قرار نبود اين وقفه سه ماه طول بكشد. اكنون سه ماه گذشته و بايد به كار سرعت ببخشيم. امروز بابت تصميم تهران و واشنگتن براي ادامه مذاكرات خوشحالم. قرار است بعد از سفر من مذاكره ادامه يابد و تيم من به عنوان تسهيل‌كننده بين ايران و امريكا خواهند بود تا مسائل باقيمانده را رفع كنيم. رسيدن به توافق بر اساس متني كه روي ميز گذاشتيم، بسيار مهم است.
جهان پس از جنگ اوكراين به برجام نياز دارد
مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در ادامه با اشاره به اينكه احياي برجام براي همه ما، ايران و كل دنيا و اروپا مهم است، افزود: ما از ماه فوريه در دنياي متفاوتي زندگي مي‌كنيم. چهار ماه پيش و قبل از اينكه يك وقفه‌اي در مذاكرات داشته باشيم روسيه تهاجم بي‌رحمانه‌اي عليه اوكراين آغاز كرد. اين حمله در ژئوپليتيك جهان يك زمين لرزه بزرگ با تغييرات گسترده بود كه يكي از تبعات آن تغيير در روابط كشورها بود. در چنين فضايي اين توافق تاريخي ما اگر به نتيجه برسد، اهميت آن بيش از پيش خواهد بود. دنيا به دنبال ثبات و امنيت است و با احياي برجام، جهان جاي امن‌تري خواهد بود. با اين توافق هم منافع كامل اقتصادي ايران تامين خواهد شد و هم نگراني‌هاي جامعه بين‌المللي را درباره عدم اشاعه هسته‌اي، امنيت جهاني و ثبات منطقه‌اي رفع خواهد كرد.
ايران در منطقه قابل ناديده گرفته شدن نيست
فارس در ادامه نوشت: بورل در ادامه با اشاره به تحولات در منطقه خليج‌فارس گفت: ما به كشورهاي منطقه پيشنهاد مي‌كنيم كه روابط عميق‌تري با هم داشته باشند و بر اساس برنامه گسترد‌ه‌تري از جمله در خصوص انتقال ديجيتال، تجارت و امنيت منطقه‌اي با هم همكاري كنند. نمي‌توان ايران را از اين رويكرد منطقه‌اي مستثني كرد. هيچ كس نمي‌تواند درباره ترتيبات منطقه خليج فارس تصميم بگيرد، بدون اينكه ايران را لحاظ كند. ايران بزرگ‌ترين كشور منطقه با پتانسيل زيادي در زمينه انرژي است. ما به همين خاطر بايد به اجراي كامل برجام بازگرديم.
احياي برجام، آغاز همكاري‌هاي غيربرجامي خواهد بود
مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با اشاره به اينكه برجام محور اصلي رايزني‌هاي او با مقام‌هاي ايراني است، گفت: خوشحال مي‌شوم كه دوباره به ايران بازگردم و درخصوص روابط دوجانبه بين ايران و اتحاديه اروپا به گفت‌وگو بنشينم. ما پتانسيل عظيم همكاري در زمينه‌هاي مختلف از جمله در حوزه تجارت، نفت و گاز و مسائل ديگر داريم. ايران و اروپا هر دو بازارهاي بزرگي محسوب مي‌شوند و اقتصادهاي ما مي‌توانند مكمل هم باشند. به همين خاطر است كه ما بايد برجام را دوباره روي ريل قرار بدهيم. ما مسائل ديگري را هم مورد بحث قرار داديم از جمله مسائل كنسولي كه مورد نگراني دو طرف بود و معتقدم بايد به اين بحث‌ها ادامه دهيم.
توافق ضروري است
جوزپ بورل پس از نشست با حسين اميرعبداللهيان در توييترش نوشت: سفر من به تهران يك هدف اصلي داشت: ايجاد تكانه‌اي جديد براي مذاكرات و بازگرداندن توافق برجام به ريل. از زماني كه مذاكرات وين را متوقف كرديم، ۳ ماه گذشته است. ما بايد پويايي‌هاي جاري افزايش تنش را كنار بزنيم و به كارمان سرعت بدهيم. ضروري است به سرعت توافق كنيم. در ديدار با حسين اميرعبداللهيان، وزير امورخارجه ايران توافق كرديم كه مذاكرات ميان ايران و امريكا براي حل واپسين مسائل باقيمانده با تسهيل‌گري تيم من در روزهاي آينده از سر گرفته شود. روابط دوجانبه ما پتانسيل‌هاي زيادي دارد، اما بدون برجام نمي‌توانيم روابط‌مان را كامل توسعه بدهيم.[در اين ديدار] همچنين موضوع‌هاي بسيار فوري مانند بازداشت نگران‌كننده شهروندان اتحاديه اروپا در ايران را مطرح كردم و خواهان آزادي آنها شدم.
تكرار تجربه تابستان 1394؟
آيا نتيجه سفر جوزپ بورل به تهران به همان اندازه كه عبارات مطرح شده در نشست خبري مشترك او با وزير خارجه ايران گواهي دادند، مثبت خواهد بود؟ شكل و شمايل مذاكراتي كه اميرعبداللهيان و بورل مي‌گويند به زودي آغاز مي‌شود، چگونه خواهد بود؟ آيا هيات‌هاي مذاكره‌كننده ايران و ايالات متحده به وين بازگشته و در اتاق‌هاي جداگانه با پيام‌رساني انريكه مورا كار براي حل اندك اختلاف‌هاي باقيمانده را ادامه خواهند داد؟ تا زمان تنظيم اين گزارش جزيياتي كه پاسخ به اين پرسش‌ها به حساب بيايند، منتشر نشده است اما به گفته برخي منابع داخلي هفته آتي، تاريخ از سرگيري رايزني‌ها خواهد بود.
ساعتي پس از انتشار سخنان جوزپ بورل، يك مقام وزارت خارجه امريكا اعلام كرد: «ما آماده‌ايم به سرعت توافق اجراي كامل برجام را به سرانجام برسانيم اما لازم است ايران مطالباتي كه فراتر از توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ هستند را كنار بگذارد.»
برخي منابع پيش از سفر بورل به ايران هم اعلام كرده بودند كه به‌رغم شام كاري كه مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با راب مالي، رييس هيات مذاكره‌كننده امريكايي پيش از آمدن به تهران صرف كرده بود، واشنگتن پيام متفاوتي براي تهران از طريق مورا نفرستاده است. به نظر مي‌رسد كه جوزپ بورل با سفر به تهران به هدف مدنظر خود كه شكستن بن‌بست در نتيجه فضاي منفي پيش آمده ميان تهران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از يك سو و تهران و 1+3 (تروييكاي اروپايي به علاوه ايالات متحده) بوده، رسيده است. هرچند كه اين سفر انتظارها براي حصول توافق در آينده‌اي نزديك را افزايش داده اما بايد ديد كه تهران و واشنگتن كه هر دو گزينه ادامه مذاكره را بر تداوم سكون ترجيح دادند در دور جديد مذاكراتي چه موضعي اتخاذ خواهند كرد؟ در حالي كه تهران مي‌گويد آنچه باقي مانده خطوط قرمز غيرقابل تغيير است، واشنگتن خواسته‌هاي تهران را فرابرجامي مي‌داند. مجموعه تحولات در يك سال و سه ماه گذشته از آغاز مذاكرات براي احياي برجام اثبات مي‌كند كه شايد خروج مذاكرات از بن‌بست اميدواركننده و نشانه خوبي باشد اما الزاما به معناي رسيدن به ايستگاه توافق نهايي نيست. در حالي كه ايران و امريكا هركدام توپ را در زمين ديگري فرض مي‌كنند، واقعيت آن است كه در تابستان 1401 درست مانند تابستان 1394، اين اراده سياسي مقام‌هاي ارشد نشسته در تهران و واشنگتن است كه مي‌تواند سوت پايان مذاكرات و احياي برجام را به صدا درآورد. آيا نتيجه برآورد هزينه و فايده توافق در اين دو پايتخت به سود ديپلماسي خواهد بود؟ تا هفته ديگر صبر كنيد.
