درس‌های طغیان آفت برگخوار بلوط برای حفظ میراث طبیعی جنگل

کبنا ؛حکایت تلخ چرایی طغیان آفت برگخوار بلوط در بخش‌هایی از جنگل‌های زاگرس به ویژه کهگیلویه و بویراحمد که بیشترین خسارت را متحمل شده درس‌های عبرت آموزی برای صیانت از این سرمایه‌های خدادادی در استان و دیگر نقاط کشور دارد که می‌تواند چراغ راه آینده در مدیریت از عرصه‌های طبیعی باشد.
 به گزارش کبنا، هنگامی که سخن از مدیریت می‌آید همه ذهن‌ها متوجه دستگاه‌های دولتی می‌شود که البته این همه ماجرا نیست، بلکه نیاز است تا برای صیانت از سرمایه‌های طبیعی کشور با آن بزرگی یا تحقق هر اقدام مهم دیگر همه ظرفیت‌ها از جوامع محلی گرفته، تا رسانه‌های ارتباط جمعی و تشکل‌های مردم نهاد بسیج شوند.
 هم اکنون ۴۱ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس درگیر آفت برگخوار بلوط است. از این میزان ۲۶ هزار هکتار آن در کهگیلویه و بویراحمد، ۹ هزار هکتار در خوزستان و ۶ هزار هکتار نیز در استان فارس قرار دارد که کانون اصلی فعالیت این آفت در استان کهگیلویه و بویراحمد است.
 این روزها که همه مردم و مسوولان دغدغه حفظ جنگل‌های آسیب دیده از طغیان آفت برگخوار بلوط ایجاد شده فرصت خوبی برای استفاده از همه ظرفیت‌ها در مبارزه با این آفت است، حالا نه تنها جوامع محلی به یاد روزهایی که چتر بلوط سایه از بین رفت خستگیشان بود حسرت می‌خورند بلکه اهمیت جنگل به عنوان منابع اصلی حفظ منابع آب و خاک برهمگان آشکارتر شده است.
 آن طور که کارشناسان منابع طبیعی می گویند: این نخستین باری نیست که آفت برگخوار بلوط در جنگل‌های کشورمان طغیان می‌کند بلکه سابقه فعالیت این آفت در جنگل‌های زاگرس به سال ۱۳۵۳ برمی گردد بنابراین می‌شد با استفاده از تجربیات گذشته نسبت به پیشگیری از آن اقدام کرد که اکنون هم می‌توان از سرگذشت تلخ بلوط‌های کهگیلویه و بویراحمد برای دیگر نقاط استفاده کرد.
 چرایی طغیان پروانه برگخوار بلوط
 صاحب نظران حوزه گیاه پزشکی می گویند که نخستین عامل طغیان پروانه برگخوار بلوط در جنگل‌های زاگرس زراعت یا باغداری در این مناطق است، زیرا سمومی که برای حفظ مزارع و باغ‌ها استفاده می‌شود دشمنان طبیعی آفت‌ها را از بین می‌برند و در سال‌های خشکسالی که درختان بلوط ضعیف می‌شود این آفت مجال جولان پیدا می‌کند بنابراین پیشگیری از کشاورزی در جنگل‌ها از طریق فرهنگسازی و قوانین بازدارنده شاید نخسین گام پیشگیری برای تکرار این تجربه تلخ در دیگر جنگل‌های زاگرس باشد.
 رییس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد که دانش آموخته گیاه پزشکی است اعتقاد دارد که زراعت یا احداث باغ در نزدیکی درختان بلوط یکی از عوامل مهم طغیان آفت برگخوار بلوط در جنگل‌هاست زیرا سمومی که برای از بین بردن آفت محصولات استفاده می‌شود دشمنان طبیعی آفت‌های بلوط را از بین می‌برند.
 سید علی معتمدی پور با اشاره به اینکه چندین نوع آفت درختان جنگلی وجود دارد تاکید کرد: بالا بودن میزان فرسایش خاک در استان یکی دیگر از عوامل فراهم شدن زمینه فعالیت این آفت است.
 وی اظهار داشت: در شرایطی که میانگین فرسایش خاک در کشورمان سالیانه چهار تا پنج تن در هرهکتار است میزان فرسایش خاک در هر هکتار کهگیلویه و بویراحمد ۲۰ تا ۲۵ تن در سال است.
 وی اضافه کرد: کاهش میزان بارندگی در سال‌های اخیر به ویژه بهمن و اسفند پارسال، افزایش پدیده گرد و خاک و افزایش دما از دیگر عوامل طغیان آفت برگخوار است.
 آنچه این روزها در جنگل‌های درگیر آفت بلوط می‌گذرد
 انجام اقدام‌های علمی و به موقع می‌تواند آبی بر آتش آفت پروانه برگخوار بلوط در جنگل‌های درگیر باشد که با حساسیت‌های ایجاد شده پس از رسانه‌ای شدن خزان نابهنگام جنگل‌های باشت و برگ‌های زرد درختان بلوط دولت در تلاش است تا با کمک ظرفیت‌های موجود آفت مذکور را تا حد امکان کنترل کند. 
مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد گفت: تاکنون پایش و شناسایی آفت برگخوار بلوط در ۳۵۰ هزار هکتار از جنگل‌های استان از سوی کارشناسان گیاه پزشکی صورت گرفته است.
 سعید جاوید بخت افزود: با توجه به اینکه زمان طلایی بهره گیری از محلول بی تی اسفند ماه است مبارزه با آفت برگخوار بلوط در جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد در استفاده از این محلول به صورت محدود انجام می‌شود.
 وی بیان کرد: براساس دیدگاه علمی متخصصان گیاه پزشکی برای افزایش عملکرد محلول بی تی بر روی آفت باید دمای هوا بین ۱۱ تا ۲۵ درجه سانتیگراد باشد که به همین دلیل عملیات مبارزه در ساعت چهار تا هفت بامداد هر روز انجام می‌شود.
 جاویدبخت با اشاره به اینکه برای اثرگذاری محلول بی تی بر آفت برگخوار، آفت باید در مرحله لارو ۲ و ۳ باشد تاکید کرد: محلول پاشی با نظارت میدانی کارشناسان گیاه پزشکی صورت می‌گیرد.

 آن طور که کارشناسان گیاه پزشکی می گویند: آفت پروانه برگخوار بلوط چهار مرحله زندگی دارد تخم، لارو، شفیره و پروانه که مرحله لارو پنج سن دارد آنان تاکید می‌کنند سن‌های سه، چهار و پنج لارو بیشترین خسارت را به جنگل وارد می‌کند.
 وی عنوان کرد: استفاده از تله نوری به عنوان روشی طبیعی اولویت مهم منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در کنترل آفت پروانه برگخوار بلوط است.
 جاوید بخت تاکید کرد: از امروز بیست و دوم تیر آموزش میدانی جوامع محلی برای نصب تله‌های نوری در کانون اصلی فعالیت آفت برگخوار بلوط در شهرستان باشت آغاز شده است.
 وی تاکید کرد: پروانه‌های مذکور شب پره هستند و در صورت ایجاد تله‌های نوری حشره‌ها دور آن جمع می‌شود و به این ترتیب برگ‌های بلوط از شر پروانه‌ها در امان می‌مانند. 
راهکارهای پیشگیری چیست؟
 هرچند هم اکنون مساله اصلی کنترل آفت برگخوار است اما با توجه به آسیب‌های مختلفی که در کمین میراث طبیعی جنگل‌هاست راهکارهای مدیریت از این سرمایه خدادادی مساله دیگری است که باید به آن توجه شود.
 رییس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد اعتقاد دارد از آنجا که این استان بیش از ۸۵۰ هزار هکتار جنگل دارد که ۸۵ درصد آن بلوط است و ۱۵ درصد از بلوط‌های زاگرس در کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد ایجاد مرکز تحقیقات بلوط زاگرس گام نخست در صیانت از سرمایه‌های خدادادی مذکور است.
ایرنا در پایان این گزارش نوشت: سید علی معتمدی پور تاکید کرد: به دلیل اینکه میانگین سرانه جنگل در کشورمان دو دهم هکتار و سرانه جنگل در کهگیلویه و بویراحمد ۱.۲ هکتار است همان طور که مرکز تحقیقات مرکبات در مازندران، پسته در جیرفت و سایر محصولات در دیگر مناطق با سرانه بیشتر ایجاد شده توجه به راه اندازی این مرکز تحقیقات در استان ضروری است. 
وی بیان کرد: با راه اندازی این مرکز هر ساله ردیف اعتبار برای مدیریت جنگل‌های زاگرس و استان اختصاص می‌یابد.
 معتمدی پور با اشاره به اینکه زاگرس با در اختیار داشتن هفت رودخانه از ۹ رودخانه کشور نقش مهمی در تأمین آب کشور دارد و ۲۲ درصد آب این خطه در کهگیلویه و بویراحمد تولید می‌شود تاکید کرد با توجه به اینکه کم آبی یکی از دلایل مهم آفت برگخوار و آسیب‌های دیگر به جنگل‌های استان است اختصاص حق آبه نگهداری از جنگل‌های استان موضوع دیگری است که باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
 وی با یادآوری اینکه سالیانه بیش از ۱۱ میلیارد مترمکعب آب در کهگیلویه و بویراحمد تولید می‌شود که بخش عمده‌ای از این منابع حیات بخش بدون استفاده از استان خارج می‌شود تاکید کرد که اختصاص حقابه به جنگل‌های استان مورد توجه مسوولان باشد.