«قلب» پزشکی ایستاد

شاید کمی متناقض به نظر برسد؛ اینکه رئیس سازمان نظام پزشکی از خالی ماندن صندلی‌های رشته جراحی قلب و وجود تنها دو متقاضی برای رشته تخصص اطفال خبر می‌دهد، اما در مقابل همچنان با افزایش آمار پشت کنکوری‌ها در رشته تجربی مواجهیم!
افرادی که به امید خانم و آقای دکتر شدن رشته علوم تجربی را انتخاب و در کنکور شرکت می‌کنند، اما انگار وقتی کار به مرحله تخصص می‌رسد، نگاهشان تغییر می‌کند و ترجیح می‌دهند به جای عمل کردن قلب یا درمان کودکان، بینی عمل کنند و پوست بکشند و برای کسانی که پولش را داشته باشند، عمل‌های جوان‌سازی را انجام دهند. بر این اساس، رشته‌های پرمتقاضی در مقطع دستیاری رشته‌هایی هستند که پولسازترند و همین مسئله اصلی‌ترین انگیزه پزشکانی است که می‌خواهند به مرحله دستیاری و تخصص راه یابند. این گونه است که به گفته رئیس سازمان نظام پزشکی تخصص جراحی قلب در سال جاری ۱۸ نفر ظرفیت داشته‌است، اما هیچ‌کس متقاضی نشده و در کل کشور فقط دو متقاضی جراحی اطفال داریم؛ موضوعی که از نگاه همایون سامه‌یح، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از یک سو به واسطه سختی گذراندن دوره طرح رشته‌های پزشکی و از سوی دیگر به دلیل کم‌بودن درآمد پزشکان در برخی رشته‌هاست. وی مانند بسیاری دیگر از منتقدان طرح افزایش ظرفیت آموزش پزشکی معتقد است با این افزایش ظرفیت صندلی‌های خالی تخصص پر نمی‌شود و مشکل مناطق محروم هم حل نخواهد شد! چراکه هر قدر هم درآمد پزشکان در مناطق محروم افزایش یابد، وقتی امکانات لازم برای یک زندگی خوب یا متوسط برای خودشان و خانواده‌شان فراهم نیست، ماندگار نمی‌شوند! پزشک کم داریم! حالا دیگر رئیس سازمان نظام پزشکی هم کمبود پزشک را از تریبون نماز جمعه می‌گوید و می‌پذیرد در برخی رشته‌ها آنقدر پزشک کم داریم که طی سال‌های آینده ناگزیر خواهیم بود، پزشک از خارج وارد کنیم و در مسیر موفقی که در طول چهل ساله بعد از انقلاب برای تربیت پزشک داشته‌ایم، دچار عقبگرد شویم. استدلال و توجیه رئیس‌زاده، اما درباره کمبود پزشک با استدلال دیگر کارشناسان عرصه سلامت فرق می‌کند. وی معتقد است عدم اصلاح تعرفه‌های پزشکی و بی‌توجهی به معیشت پزشکان موجب شده تا رغبتی برای ادامه تحصیل در رشته‌هایی که پولساز نیستند، نباشد؛ رشته‌هایی مانند همین جراحی اطفال یا جراحی قلب که درآمدش با سختی کارش تناسب ندارد.
عقبگرد ۴۰ ساله برای واردات پزشک
از نگاه رئیس سازمان نظام پزشکی، بی‌توجهی به فضای کسب و کار پزشکان جوان و نیرو‌های طرحی، پرداخت به موقع مطالبات و قیمت تمام‌شده خدمات طبق قانون و بی‌توجهی به استعداد‌ها و هجمه‌های رسانه‌ای گاه و بیگاه به جامعه پزشکی در برخی رشته‌ها ما را با چالش‌هایی مواجه می‌کند و ممکن است در آینده نزدیک در برخی رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی بسیار اساسی و مورد نیاز فارغ‌التحصیلی نداشته باشیم و جوانان ما رغبت نکنند، وارد برخی از رشته‌ها شوند.
طبق گفته‌های وی همچنین متخصصان ما رغبتی ندارند، وارد برخی از رشته‌های فوق‌تخصصی شوند و این واقعیت ملموس اجتماعی است. رئیس‌زاده معتقد است: «با این روال در چند سال آینده پزشکی نخواهیم داشت. در رشته‌های بسیار ضروری جراح نداریم و مجبور می‌شویم برای برخی درمان‌ها با چند برابر هزینه، عزیزان را به خارج از کشور بفرستیم یا با یک عقبگرد ۴۰ ساله واردات پزشک از هند، پاکستان و فیلیپین داشته باشیم.»

بر این اساس به گفته رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور تخصص جراحی قلب در سال جاری ۱۸ نفر ظرفیت داشته‌است، اما هیچ‌کس متقاضی نشده و در کل کشور فقط ۲ داوطلب جراحی اطفال داریم. خالی ماندن ۸۰۰ صندلی دستیاری
جلیل کوهپایه‌زاده، دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور هم با بیان اینکه سال گذشته حدود ۸۰۰ صندلی دستیاری پزشکی خالی ماند، می‌گوید: «سالانه حدود ۱۲ هزار نفر در آزمون دستیاری شرکت کردند و سال گذشته ۴ هزارو ۵۰۰ ظرفیت وجود داشت که در نهایت حدود ۳ هزارو ۷۰۰ نفر پذیرش شدند.»
کوهپایه‌زاده با بیان اینکه صندلی رشته‌های طب اورژانس، بیهوشی، جراحی، داخلی، اطفال بیشتر از سایر رشته‌ها خالی می‌ماند، تصریح می‌کند: «این رشته‌ها بسیار مهم هستند، اما متأسفانه ظرفیت آن‌ها به دلیل کمتر بودن انگیزه پزشکان برای ورود به این رشته‌ها پر نمی‌شود، زیرا پزشکان احساس می‌کنند در صورت ورود به این رشته‌ها وضعیت معیشتی خوبی نخواهند داشت؛ برخی دیگر از پزشکان نیز به دلیل آنکه برای تحصیل مجبور هستند از خانواده خود دور بمانند؛ تمایلی به شرکت در آزمون ندارند. رشته‌های رادیولوژی، داخلی قلب، چشم پزشکی، گوش و حلق و بینی، پوست و مو، ارتوپدی و طب فیزیکی بیش از سایر رشته‌ها متقاضی دارند و بیش از ۹۵ درصد ظرفیت آن‌ها معمولاً پر می‌شود.»
سختی‌های پیش روی پزشکان طرحی
همایون سامه یح بخت‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در گفتگو با «جوان» و در پاسخ به چرایی وضعیت ناهمگون توزیع پزشکان متخصص در کشور و عدم تمایل به تحصیل در برخی رشته‌های پزشکی همچون اطفال و از سوی دیگر تمایل شدید ورودی‌های کنکور برای ورود به رشته‌های گروه پزشکی می‌گوید: «این درست است که بسیاری از دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل از دبیرستان در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی قبول می‌شوند، اما متأسفانه در رشته پزشکی با توجه به تعهدات سختی که برای گذراندن دوره طرح پزشکی وجود دارد، تمایل افراد برای گرفتن تخصص بسیار کم می‌شود.» از نگاه وی تعهدات طرحی پزشکان آنقدر سخت است که انگیزه دانشجویان را برای گرفتن تخصص از بین می‌برد و این مسئله برای رشته‌هایی که درآمدزایی کمتری دارد، بیشتر است. کار به جایی می‌رسد که این افراد می‌توانند حتی بدون آزمون هم در این رشته‌ها تحصیل کنند، اما باز هم این کار را نمی‌کنند.
تخصص قلب همچنان درآمدزاست
این عضو کمیسیون بهداشت مجلس در واکنش به اظهار نظر رئیس‌زاده درباره خالی ماندن ظرفیت رشته جراحی قلب می‌گوید: «من فکر می‌کنم هم در شهر‌های محروم ما و هم در همین تهران تمام کسانی که در حوزه جراحی قلب فعالیت دارند، درآمدشان کم نیست، اما درآمد رشته‌هایی همچون رشته داخلی یا اطفال درآمد‌های کمی است و حتی برخی از پزشکان داخلی در مناطق محروم کمتر از ۱۰ میلیون درآمد دارند.» تربیت پزشک برای خارجی‌ها!
افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی یکی از راه‌حل‌هایی است که با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی برای رفع کمبود پزشک ارائه شده‌است. راه‌حلی که البته با مخالفت شدیدی از سوی برخی چهره‌ها و افرادی همچون رئیس سازمان نظام پزشکی مواجه شده‌است. سامه یح نیز در پاسخ به سؤال «جوان» درباره نقش افزایش ظرفیت‌های پزشکی در رفع چالش کمبود پزشک در تخصص‌های کم متقاضی تأکید می‌کند: «افزایش ظرفیت ورودی دانشگاه‌ها به هیچ‌وجه نمی‌تواند این ظرفیت‌های خالی را پر کند.»
استدلال این نماینده مجلس هم همان شرایط سخت گذراندن طرح پزشکی در مناطق محروم است. وی می‌افزاید: «در مناطق محروم، رفاه لازمی که برای یک پزشک و خانواده‌اش باید فراهم باشد، وجود ندارد. من خودم دوران طرحم در منطقه‌ای محروم بود و درآمد بسیاری خوبی هم داشتم، اما یک مدرسه مناسب برای فرزندم وجود نداشت و مجبور شدم به تهران مهاجرت کنم.»
از نگاه این داروساز صرف افزایش درآمد هم نمی‌تواند موجب ماندگاری پزشکان در مناطق محروم شود، چراکه در خارج از کشور درآمد و امکانات بهتری در اختیار این پزشکان قرار می‌گیرد، بنابراین با افزایش ظرفیت آموزش پزشکی در واقع داریم برای خارج از کشور نیروی انسانی تربیت می‌کنیم.