تاریخ انتشار
يکشنبه ۶ شهريور ۱۴۰۱ ساعت ۲۲:۲۱
کد مطلب : ۴۵۱۹۰۵
کبنا بررسی کرد؛
بخش دوم) رویای برگشت سرمایه‌های علمی کهگیلویه و بویراحمد / لزوم بسترسازی جهت کاهش مهاجرت نخبگان
۶
کبنا ؛
بسیاری از نخبه‌های حوزه پزشکی و سلامت در کهگیلویه و بویراحمد مهاجرت را به حضور در استان ترجیح می‌دهند. علت آن چه می‌تواند باشد؟ آن نیروهای گریز از مرکزی که آنها را به سمت مهاجرت سوق می‌دهد کدام‌ها هستند؟ عوامل ساختاری مهاجرت نخبگان در کهگیلویه و بویراحمد کدامند؟
به گزارش کبنا، کهگیلویه و بویراحمد با وجود اینکه در بسیاری از شاخص‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، در زمره استانهای نابرخوردار قرار دارد، اما در زمینه نیروهای انسانی، در وضعیت مطلوبی قرار دارد. عدم پیشرفت در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی علاوه بر محرومیت تاریخی، به وضعیت جغرافیایی و توپوگرافیِ آن نیز مربوط است. در واقع، کهگیلویه و بویراحمد به دلیل ناهمواری‌های متعدد، پستی و بلندی، پراکندگی و مواردی از این دست، توانایی توسعه در کوتاه‌مدت را ندارد. علاوه بر این، کوهستانی بودن نیز مزید بر علت شده است تا این استان، از نظرها دور بماند. اما در حوزه سرمایه انسانی، وضعیت متفاوت است. این استان، نیروهای انسانی در حوزه‌های مدیریتی در سطح کشوری کم ندارد. در گزارشی در کبنا نیوز تحلیلی در مورد آنها منتشر شد [کلیک کنید].
علاوه بر حوزه‌های مدیریتی، این استان نیروهای متخصص شایسته‌ای به ویژه در حوزه پزشکی و سلامت دارد که کمتر به آنها اشاره شده است. صدرالله محرابی اولین استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی یاسوج و یکی از سرآمدن حوزه پزشکی و سلامت در کهگیلویه و بویراحمد هم‌اکنون در این استان مشغول خدمات‌دهی به مردم است. اما علاوه بر این استاد دانشگاه، بسیاری از این نیروها که سرمایه‌های استان هستند، اغلب خارج از استان مشغول به فعالیت شده‌اند. برای نمونه می‌توان به برخی از آنها اشاره کرد.
پروفسور ملک حسینی که در دائرةالمعارف پزشکی به عنوان پدر پیوند کبد در ایران معرفی شده است. پرفسورامین الله نیک اقبالی فوق تخصص چشم، دکتر رضا چمن متخصص اپیدمیولوژی و بسیاری دیگر از بزرگان این حوزه که همگی از استان مهاجرت کرده‌اند. گفتنی است اسامی دیگر سرآمدان حوزه سلامت کهگیلویه و بویراحمد را به راحتی می‌توان در سایت‌های خبری یافت. آنچه مهم است این است که تخصصی که باید در این استان محروم مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گرفت، به دلایلی از استان خارج شده است. البته خروج این نیروها در استان را نباید ناشی از دغدغه‌های شخصی این افراد و یا در مقابل نداشتن دغدغه توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد از سوی آنها دانست. تحلیل‌های فردی و روانشناختی راه به جایی نمی‌برند. باید با نگاهی ساختاری‌تر به این موضوع نگاه کرد. باید دید آن نیروهای گریز از مرکزی که نخبگان را به خروج از استان سوق می‌دهند کدام‌ها هستند؟ چرا چنین نیروهایی مهاجرت را به حضور در استان ترجیح می‌دهند؟ دلایل متفاوتی را می‌توان برای این پرسش‌ها در نظر گرفت که هیچکدام فردی نیستند. البته هر چند ممکن است انگیزه‌های شخصی نیز برای چنین مهاجرت‌هایی وجود داشته باشد، اما آنچه در نهایت به توسعه کهگیلویه و بویراحمد کمک میکند، یافتن دلایل ساختاری چنین مهاجرت‌هایی است. با دستیابی به این دلایل، می‌توان در آینده چنین مهاجرت‌هایی را کنترل و به ماندن نیروهای نخبه در استان کمک کرد.
پیش از هر چیز باید به بستر اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرد؛ کهگیلویه و بویراحمد یکی از استانهای کم‌برخوردار کشور است که در رده‌های آخر توسعه اقتصادی در کشور قرار دارد. اغلب بالاترین نرخ تورم را در بین استان‌ها دارد. میزان بیکاری در آن بسیار بالاست و برای سال‌های مختلف رکورد خود را شکسته است. در شاخص فلاکت اقتصادی نیز در بین 5 استان فلاکت‌زده کشور قرار دارد. استانی با چنین وضعیت اقتصادی توانایی فراهم کردن امکانات اساسی مورد نیاز برای نخبگان را ندارد. بسیاری از این افراد برای تأمین نیازهای خود مجبور به سفر به استانهای همجوار هستند. به همین خاطر برای یک بار تصمیم می‌گیرند که به جای سفر، نقل مکان و مهاجرت کنند. از سوی دیگر، دسترسی رسانه‌ای و سرعت اینترنت در بسیاری از نقاط استان به شدت محدود است. دسترسی به منابع مطالعاتی و کتابخانه غنی نیز تقریباً ناممکن است. کتابخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد آنچنان تخصصی و غنی نیستند که نیاز نخبگان سلامت و پزشکی را رفع کند.
علاوه‌بر این کهگیلویه و بویراحمد از نظر تجهیزات بیمارستانی و پزشکی نیز به صورت تاریخی ضعیف بوده است. هر چند برخی از سوءمدیریت‌ها در خود استان یکی از دلایل این ضعف است، اما به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی آن، نزدیکی به استان فارس به عنوان قطب پزشکی کشور است. بسیاری از شهروندان نیازهای پزشکی خود را به راحتی در استان فارس رفع میکنند. به همین خاطر مطالبات آنها برای پیشرفت تجهیزات پزشکی در کهگیلویه و بویراحمد چندان جدی نیست. بنابراین همسایگی کهگیلویه و بویراحمد با فارس یکی از متغیرهای اثرگذار در عدم پییشرفت تجهیزاتی کهگیلویه و بویراحمد است. این کمبودهای تجهیزاتی و نبود بیمارستان مجهز نیز یکی از دلایل مهاجرت نخبگان سلامت و پزشکی کهگیلویه و بویراحمد به سایر استان‌ها است.
از سوی دیگر، وضعیت امکانات رفاهی و اجتماعی نیز در کهگیلویه و بویراحمد چندان رضایت‌بخش نیست. مهمترینِ آنها وضعیت ارتباطی استان است. کهگیلویه و بویراحمد نه تنها از نظر حمل و نقل هوایی پیشرفته نیست، بلکه حتی راه‌های زمینی و جاده‌ای آن نیز رضایت‌بخش نیست. این در حالی است که نخبگان حوزه پزشکی به دلیل فعالیت‌های علمی بعضاً مجبور هستند ماهانه به استانهای دیگر مسافرت داشته باشند. اما به دلیل ضعف راه‌های ارتباطی و به ویژه حمل و نقل هوایی، این امکان چندان برای آنها میسر نیست.
و اما وضعیت توسعه سیاسی که می‌تواند بر تمامی موارد بالا به صورت مستقیم و غیرمستقیم اثر داشته باشد، مهمترین عامل در مهاجرت نخبگان کهگیلویه و بویراحمدی به سایر استان‌ها است. بر اساس تحلیل بسیاری از پژوهشگران، میزان توسعه سیاسی است که مشخص میکند یک منطقه از نظر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی در چه وضعیتی قرار دارد. سیاست در کهگیلویه و بویراحمد پیوند عمیقی با گرایش‌های طایفه‌ای و عشیره‌ای پیدا کرده است. به گفته یکی از تحلیلگران سیاسی در کهگیلویه و بویراحمد، در این استان، فرهنگ عشیره‌ای سیاسی شده است. در چنین وضعیتی است که نه منافع عمومی، بلکه منافع عشیره‌ای، استراتژی‌های مدیریتی را جهت می‌بخشد. در واقع، با شکل‌گیری چنین وضعیتی در یک دور باطل توسعه‌نیافتگی قرار می‌گیریم که ادامه آن موجب بازتولید هر چه بیشتر وضعیت موجود میشود. در این میان، شایسته‌سالاری، عدالت و مفاهیم ارزشی در چرخه سیاسی‌شدن فرهنگ عشیره‌ای قربانی می‌شوند. هر چند تمامی مؤلفه‌های توسعه‌ای آسیب می‌بینند، اما گروهی که بیشتر از همه از این وضعیت در رنج قرار می‌گیرد، همین نخبگانی هستند که درک روشن‌تری از وضعیت دارند. بنابراین مجموع این عوامل به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر مهاجرت نخبگان از استان تأثیر دارند.
تجربه نیز نشان داده است نخبگانی که از استان کهگیلویه و بویراحمد مهاجرت کرده‌اند، مطرح‌تر شده و مستندات و مکتوبات بیشتری در مورد آنها منتشر شده است. این نیز یکی از عواملی است که به مهاجرت بیشتر آنها کمک کرده است. از سوی دیگر، این عامل می‌تواند در ایجاد میل به مهاجرت در نخبگانی که هنوز در استان هستند نیز اثرگذار باشد. چرا که آنها با دیدن این وضعیت با خود فکر میکنند که تنها کسانی که از استان می‌روند، می‌توانند روی خوش موفقیت را ببینند. وضعیتی که می‌تواند زنگ خطری برای این استان باشد.
با اینکه می‌دانیم عامل مهاجرت بسیاری از این نخبگان، ساختاری بوده و انگیزه‌های فردی شاید چندان پررنگ نباشند، اما مردم کهگیلویه و بویراحمد به چنین افرادی نیاز دارند و از آنها انتظار دارند که تخصص خود را در این استان هزینه کنند. مردم مناطق محرومی همچون زیلایی، سیلاب و کولوار، پهنوک و ... همگی نیازمند تخصص این نخبگان هستند. از سوی دیگر، واضح است که اگر بسترهای لازم در استان فراهم نشود، دور نیست که دیگر نخبگان استانی نیز فرار را بر قرار ترجیح دهند و عطای حضور در کهگیلویه و بویراحمد را به لقای آن ببخشند. از این رو می‌توان با راه‌اندازی یک بیمارستان فوق تخصصی با تجهیزات کافی، مانع مهاجرت نخبگان از استان شد.
گفتنی است کبنا نیوز در نظر دارد در مطالب آتی، به معرفی نخبگان مذهبی کهگیلویه و بویراحمد و پس از آن نخبگان علمی استان بپردازد.
به گزارش کبنا، کهگیلویه و بویراحمد با وجود اینکه در بسیاری از شاخص‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، در زمره استانهای نابرخوردار قرار دارد، اما در زمینه نیروهای انسانی، در وضعیت مطلوبی قرار دارد. عدم پیشرفت در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی علاوه بر محرومیت تاریخی، به وضعیت جغرافیایی و توپوگرافیِ آن نیز مربوط است. در واقع، کهگیلویه و بویراحمد به دلیل ناهمواری‌های متعدد، پستی و بلندی، پراکندگی و مواردی از این دست، توانایی توسعه در کوتاه‌مدت را ندارد. علاوه بر این، کوهستانی بودن نیز مزید بر علت شده است تا این استان، از نظرها دور بماند. اما در حوزه سرمایه انسانی، وضعیت متفاوت است. این استان، نیروهای انسانی در حوزه‌های مدیریتی در سطح کشوری کم ندارد. در گزارشی در کبنا نیوز تحلیلی در مورد آنها منتشر شد [کلیک کنید].
علاوه بر حوزه‌های مدیریتی، این استان نیروهای متخصص شایسته‌ای به ویژه در حوزه پزشکی و سلامت دارد که کمتر به آنها اشاره شده است. صدرالله محرابی اولین استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی یاسوج و یکی از سرآمدن حوزه پزشکی و سلامت در کهگیلویه و بویراحمد هم‌اکنون در این استان مشغول خدمات‌دهی به مردم است. اما علاوه بر این استاد دانشگاه، بسیاری از این نیروها که سرمایه‌های استان هستند، اغلب خارج از استان مشغول به فعالیت شده‌اند. برای نمونه می‌توان به برخی از آنها اشاره کرد.
پروفسور ملک حسینی که در دائرةالمعارف پزشکی به عنوان پدر پیوند کبد در ایران معرفی شده است. پرفسورامین الله نیک اقبالی فوق تخصص چشم، دکتر رضا چمن متخصص اپیدمیولوژی و بسیاری دیگر از بزرگان این حوزه که همگی از استان مهاجرت کرده‌اند. گفتنی است اسامی دیگر سرآمدان حوزه سلامت کهگیلویه و بویراحمد را به راحتی می‌توان در سایت‌های خبری یافت. آنچه مهم است این است که تخصصی که باید در این استان محروم مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گرفت، به دلایلی از استان خارج شده است. البته خروج این نیروها در استان را نباید ناشی از دغدغه‌های شخصی این افراد و یا در مقابل نداشتن دغدغه توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد از سوی آنها دانست. تحلیل‌های فردی و روانشناختی راه به جایی نمی‌برند. باید با نگاهی ساختاری‌تر به این موضوع نگاه کرد. باید دید آن نیروهای گریز از مرکزی که نخبگان را به خروج از استان سوق می‌دهند کدام‌ها هستند؟ چرا چنین نیروهایی مهاجرت را به حضور در استان ترجیح می‌دهند؟ دلایل متفاوتی را می‌توان برای این پرسش‌ها در نظر گرفت که هیچکدام فردی نیستند. البته هر چند ممکن است انگیزه‌های شخصی نیز برای چنین مهاجرت‌هایی وجود داشته باشد، اما آنچه در نهایت به توسعه کهگیلویه و بویراحمد کمک میکند، یافتن دلایل ساختاری چنین مهاجرت‌هایی است. با دستیابی به این دلایل، می‌توان در آینده چنین مهاجرت‌هایی را کنترل و به ماندن نیروهای نخبه در استان کمک کرد.
پیش از هر چیز باید به بستر اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرد؛ کهگیلویه و بویراحمد یکی از استانهای کم‌برخوردار کشور است که در رده‌های آخر توسعه اقتصادی در کشور قرار دارد. اغلب بالاترین نرخ تورم را در بین استان‌ها دارد. میزان بیکاری در آن بسیار بالاست و برای سال‌های مختلف رکورد خود را شکسته است. در شاخص فلاکت اقتصادی نیز در بین 5 استان فلاکت‌زده کشور قرار دارد. استانی با چنین وضعیت اقتصادی توانایی فراهم کردن امکانات اساسی مورد نیاز برای نخبگان را ندارد. بسیاری از این افراد برای تأمین نیازهای خود مجبور به سفر به استانهای همجوار هستند. به همین خاطر برای یک بار تصمیم می‌گیرند که به جای سفر، نقل مکان و مهاجرت کنند. از سوی دیگر، دسترسی رسانه‌ای و سرعت اینترنت در بسیاری از نقاط استان به شدت محدود است. دسترسی به منابع مطالعاتی و کتابخانه غنی نیز تقریباً ناممکن است. کتابخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد آنچنان تخصصی و غنی نیستند که نیاز نخبگان سلامت و پزشکی را رفع کند.
علاوه‌بر این کهگیلویه و بویراحمد از نظر تجهیزات بیمارستانی و پزشکی نیز به صورت تاریخی ضعیف بوده است. هر چند برخی از سوءمدیریت‌ها در خود استان یکی از دلایل این ضعف است، اما به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی آن، نزدیکی به استان فارس به عنوان قطب پزشکی کشور است. بسیاری از شهروندان نیازهای پزشکی خود را به راحتی در استان فارس رفع میکنند. به همین خاطر مطالبات آنها برای پیشرفت تجهیزات پزشکی در کهگیلویه و بویراحمد چندان جدی نیست. بنابراین همسایگی کهگیلویه و بویراحمد با فارس یکی از متغیرهای اثرگذار در عدم پییشرفت تجهیزاتی کهگیلویه و بویراحمد است. این کمبودهای تجهیزاتی و نبود بیمارستان مجهز نیز یکی از دلایل مهاجرت نخبگان سلامت و پزشکی کهگیلویه و بویراحمد به سایر استان‌ها است.
از سوی دیگر، وضعیت امکانات رفاهی و اجتماعی نیز در کهگیلویه و بویراحمد چندان رضایت‌بخش نیست. مهمترینِ آنها وضعیت ارتباطی استان است. کهگیلویه و بویراحمد نه تنها از نظر حمل و نقل هوایی پیشرفته نیست، بلکه حتی راه‌های زمینی و جاده‌ای آن نیز رضایت‌بخش نیست. این در حالی است که نخبگان حوزه پزشکی به دلیل فعالیت‌های علمی بعضاً مجبور هستند ماهانه به استانهای دیگر مسافرت داشته باشند. اما به دلیل ضعف راه‌های ارتباطی و به ویژه حمل و نقل هوایی، این امکان چندان برای آنها میسر نیست.
و اما وضعیت توسعه سیاسی که می‌تواند بر تمامی موارد بالا به صورت مستقیم و غیرمستقیم اثر داشته باشد، مهمترین عامل در مهاجرت نخبگان کهگیلویه و بویراحمدی به سایر استان‌ها است. بر اساس تحلیل بسیاری از پژوهشگران، میزان توسعه سیاسی است که مشخص میکند یک منطقه از نظر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی در چه وضعیتی قرار دارد. سیاست در کهگیلویه و بویراحمد پیوند عمیقی با گرایش‌های طایفه‌ای و عشیره‌ای پیدا کرده است. به گفته یکی از تحلیلگران سیاسی در کهگیلویه و بویراحمد، در این استان، فرهنگ عشیره‌ای سیاسی شده است. در چنین وضعیتی است که نه منافع عمومی، بلکه منافع عشیره‌ای، استراتژی‌های مدیریتی را جهت می‌بخشد. در واقع، با شکل‌گیری چنین وضعیتی در یک دور باطل توسعه‌نیافتگی قرار می‌گیریم که ادامه آن موجب بازتولید هر چه بیشتر وضعیت موجود میشود. در این میان، شایسته‌سالاری، عدالت و مفاهیم ارزشی در چرخه سیاسی‌شدن فرهنگ عشیره‌ای قربانی می‌شوند. هر چند تمامی مؤلفه‌های توسعه‌ای آسیب می‌بینند، اما گروهی که بیشتر از همه از این وضعیت در رنج قرار می‌گیرد، همین نخبگانی هستند که درک روشن‌تری از وضعیت دارند. بنابراین مجموع این عوامل به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر مهاجرت نخبگان از استان تأثیر دارند.
تجربه نیز نشان داده است نخبگانی که از استان کهگیلویه و بویراحمد مهاجرت کرده‌اند، مطرح‌تر شده و مستندات و مکتوبات بیشتری در مورد آنها منتشر شده است. این نیز یکی از عواملی است که به مهاجرت بیشتر آنها کمک کرده است. از سوی دیگر، این عامل می‌تواند در ایجاد میل به مهاجرت در نخبگانی که هنوز در استان هستند نیز اثرگذار باشد. چرا که آنها با دیدن این وضعیت با خود فکر میکنند که تنها کسانی که از استان می‌روند، می‌توانند روی خوش موفقیت را ببینند. وضعیتی که می‌تواند زنگ خطری برای این استان باشد.
با اینکه می‌دانیم عامل مهاجرت بسیاری از این نخبگان، ساختاری بوده و انگیزه‌های فردی شاید چندان پررنگ نباشند، اما مردم کهگیلویه و بویراحمد به چنین افرادی نیاز دارند و از آنها انتظار دارند که تخصص خود را در این استان هزینه کنند. مردم مناطق محرومی همچون زیلایی، سیلاب و کولوار، پهنوک و ... همگی نیازمند تخصص این نخبگان هستند. از سوی دیگر، واضح است که اگر بسترهای لازم در استان فراهم نشود، دور نیست که دیگر نخبگان استانی نیز فرار را بر قرار ترجیح دهند و عطای حضور در کهگیلویه و بویراحمد را به لقای آن ببخشند. از این رو می‌توان با راه‌اندازی یک بیمارستان فوق تخصصی با تجهیزات کافی، مانع مهاجرت نخبگان از استان شد.
گفتنی است کبنا نیوز در نظر دارد در مطالب آتی، به معرفی نخبگان مذهبی کهگیلویه و بویراحمد و پس از آن نخبگان علمی استان بپردازد.
دگتر چمن از عمق محرومترین مناطق استان برخواست و در جوانی به مقام استادی یا همان پروفسوری رسید فقط با تلاش و استعداد خودش.
صد حیف که قدر این نخبه های پزشکی که یک استان بلکه یک کشور را می تونن در مدیریت سلامت و پزشکی رهبری کنن قدرشان را نمی دانیم.