تاریخ انتشار
سه شنبه ۲۷ دی ۱۴۰۱ ساعت ۱۱:۰۳
کد مطلب : ۴۵۷۱۵۴
دلایل پشت پرده کمبود گاز در آغاز زمستان بررسی شد
سوء مدیریت گازی!
۰
کبنا ؛وقوع بحران گازي در زمستان امسال و تعطيل شدن نيمه کاره کشور در حالي رخ داد که دولتمردان از وقوع زمستان سخت اروپا خبر مي‌دادند اما در نهايت به تعطيلي ادارات دولتي و مدارس انجاميد. اين درحالي است که وزير نفت از تامين ظرفيت مطلوب گازي کشور براي داخل و حتي خارج از کشور در صورت نصب سکوي فاز 11 خبر داده بود. کارشناسان معتقدند برخي انتصابات با گرايش‌هاي سياسي و به دور از ملاحظات، کشور را در برخي حوزه‌ها به ويژه انرژي با چالش‌هايي مواجه ساخته است.
پيش بيني وقوع بحران بدون راهکار!
آذر جزايري، کارشناس انرژي در اين خصوص به آرمان ملي گفت: وقوع بحران گاز در زمستان سخت در کشور درحالي رخ داد که پيش از اين ايران اميد به بهره برداري مطلوب از زمستان سخت اروپا و تقويت بازار فروش نفت و گاز به اروپا را داشت اما معادلات صورت گرفته در اين حوزه برعکس شد و سوز سرماي سخت و فقدان گاز گريبان ايران را گرفت و به تعطيلي چندروزه ادارات و مدارس و صنعت کشور انجاميد. او ادامه داد: وزير نفت و مديرعامل شرکت ملي نفت از ماه‌ها پيش همواره در گفت‌و‌گوهاي خود از نبود مشکل گاز در زمستان به دليل وارد مدار شدن فازهاي 11و14 خبر مي‌دادند اما اين پروژه‌ها هنوز عملياتي نشده است. چالش‌هايي که با برخي انتصابات و به‌کارگيري افراد غيرتخصصي در صنعت نفت آغاز شد و استمرار عملياتي شدن پروژه‌ها و نصب سکوها در فازهاي مختلف نفتي و ... را کند کرد.
اين کارشناس حوزه انرژي افزود: کمبود گاز فعلي رويکردي غيرمترقبه تلقي نمي‌شود چرا که همگان به ويژه وزير و مديرعامل شرکت ملي نفت بارها به آن اشاره کرده بودند اما با بارش سخت برف و برودت شديد هوا، انگشت تقصيرها و کوتاهي ها همه به سمت سوء مصرف گاز و ... نشانه رفت، هر چند مصرف بهينه گاز و انرژي فرآيندي است که بايد فرهنگسازي مطلوبي براي آن صورت گيرد تا با صرفه‌جويي بيشتر در استفاده از انرژي روندي مطلوب و بهينه را شاهد باشيم، اما دليل اصلي بحران پيش آمده و مقصراصلي مردم و افزايش مصرف گاز نيستند بلکه برخي انتصابات صورت گرفته است. جزايري توضيح داد:عدم به‌کارگيري مديران موفقي مانند حميدرضا مسعودي مديرعامل سابق گروه پتروپارس که سابقه نصب 5 سکو در فاز 14و 19 را در پرونده کاري خود دارد در نهايت به ايجاد حادثه هنگامِ نصب سکو توسط مديران جديد در فاز 11 منجر شد و مانعي گرديد براي عدم وارد مدار توليد شدن به موقع فاز 11 پارس جنوبي، مسئله‌اي که باعث کسري گاز و عدم تامين به موقع گاز و وقوع بحران در کشور شد.
اين کارشناس اضافه کرد: هر چند اجراي پروژه‌ها در بسياري از حوزه‌ها مانند نصب سکوي مذکور در فاز 11 نيز از برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته عقب‌مانده بود و حتي اگر نصب سکو هم با شکست مواجه نمي‌شد با لحاظ کردن پروسه زماني 4 تا 5 ماهه رسيدن گاز به خشکي باز هم نمي‌توانستيم با کمبود گاز فعلي مواجهه مطلوبي داشته باشيم.اين کارشناس بيان کرد: هم اکنون وقت مناسبي است که مديران ناکارآمد يا خود استعفا دهند يا توسط روسا در سطوح ديگر برکنار شوند تا آغازي براي پاسخگويي مسئولان به وظايف در حيطه عملياتي خود باشند.
چرا «زمستان سخت» به جاي اروپا به ايران تحميل شد؟
محمد مرندي، مشاور رسانه‌اي تيم مذاکره کننده دولت سيزدهم بعد از دو مرحله تبادل نظر بين ايران و آمريکا، در توئيتي نوشت : ايران ابهامات يا خلأهاي متن را نمي‌پذيرد. زمستان نزديک است و اتحاديه اروپا با بحران انرژي فلج کننده مواجه است که بعد از انتشار اين توئيت نشريه پولتيکو نيز گزارش داد که يک مقام ارشد دولت آمريکا با بيان اينکه واشنگتن در حال بررسي پاسخ تهران است، مدعي شد که نتيجه دلگرم کننده نيست بعد از آن بود که مشخص شد ايران در پاسخ خود خواسته‌هايي را مطرح کرده که اميدوار است بتواند با اتکا به در پيش بودن فصل زمستان و کمبود گاز در اروپا، از آن به مثابه اهرم فشار استفاده نمايند اين در حالي است که از مهم‌ترين موانع صادرات گاز ايران به دنيا، روسيه است. تحليلگران عرب معتقدند روسيه نيز به آساني به ايران اجازه ورود به بازار گاز اروپا را نمي‌دهد و از تمام ابزارهاي خود براي جلوگيري از رهايي اين قاره از اتکا به گاز روسيه استفاده خواهد کرد.
کارشناسان اقتصاد سياسي معتقدند ايران مي‌توانست از فرصت زمستان سخت اروپا براي احياي توافق هسته اي استفاده کند اما فرصت از دست رفت. درحاليکه مصرف گاز ايراني‌ها در گاز برابر آمارها به 685 ميليون مترمکعب در روز رسيد که يک رکورد بي‌سابقه از جهت استمرار مصرف بالاي گاز خانگي در کشور است اما چالش بزرگتر بين تامين گاز خانگي و تجاري در جريان است. رييس انجمن توليدکنندگان سيستم‌هاي تهويه مطبوع ايران نوشت «زمستان سخت صنايع با قطع برق و گاز واحدهاي صنعتي، در کشوري که دومين ذخاير انرژي جهان را در اختيار دارد آغاز شد». در چنين شرايطي دو ديدگاه براي مديريت گاز کشور وجود دارد.
ديدگاه گروه اول: اولويت با مصرف خانگي
هادي بيگي‌نژاد، عضو کميسيون اقتصادي مجلس با اشاره به ناترازي مصرف گاز در کشور و راهکارهاي جلوگيري از آن بيان کرد: کسري گاز کشور يک موضوع واضح بوده و همه آن را مشاهده مي کنند همچنين ما روزانه 780 ميليون مترمکعب گاز را وارد شبکه سراسري کشور مي کنيم . او معتقد است: امسال بيش از 600 ميليون متر مکعب گاز فقط در بخش خانگي مصرف مي‌شود که بيش از 100 ميليون مترمکعب است براي مصارفي همچون صنايع و نيروگاه‌ها مورد استفاده قرار مي گيرد بنابراين حتما به ميزان مصرفي که داريم، گاز توليد نمي کنيم.هادي قوامي معاون پارلماني وزارت اقتصاد هم معتقد است «بخش اصلي گاز توليدي در کشور به مصرف خانگي مي رسد و در واقع هدر مي رود» او معترف شده «ايران به عنوان يکي از بزرگترين توليدکنندگان گاز در جهان با مشکل کمبود گاز در داخل روبه‌رو است» حاميان اين ديدگاه اولويت تعطيلي گاز کارخانجات را مطرح مي کنند.
ديدگاه دوم: اولويت با مصرف تجاري و کارخانجات
از منظر حاميان اين ديدگاه بايد به تعطيل نشدن کارخانجات و مراکز تجاري به جاي مصارف خانگي اهميت داد دراين ميان سيد مرتضي حسيني، نماينده مردم ميانه معتقد است: بيش از 12 روز است گاز مجتمع فولاد ميانه از سوي شرکت گاز قطع شده و اين امر موجب ضرر و زيان مضاعف و تعطيلي توليد و بيکاري کارگران اين مجتمع شده و از سويي اشتغال غيرمستقيمِ مرتبط با اين واحدهاي صنعتي را با مشکل مواجه کرده است بنابراين از نگاه حاميان اين ديدگاه بايد براي کاهش مصرف خانگي فرهنگي‌سازي کرد و اولويت را به تامين گاز کارخانجات داد.
پيامد سياست‌هاي احمدي نژاد بعد از 15سال
برخي‌ها در بيان دليل ناترازي گاز مي گويند که توليد افزايش پيدا نکرده اما مصرف بيشتر شده است. تا سال 1384، به گفته جواد اوجي (وزير فعلي نفت 600 شهر از گاز طبيعي استفاده مي‌کردند همچنين در 8 سال دولت احمدي‌نژاد 400 شهر ديگر به اين تعداد اضافه شد و اوجي در تيرماه 1392 و همزمان با پايان گرفتن دولت دوم احمدي‌نژاد با افتخار گفته بود که تا شهريورماه سال 1384، بيش از 2 هزار و 80 روستا از نعمت گاز برخوردار بودند، اما در دولت‌هاي نهم و دهم 12 هزار و 220 روستاي ديگر به شبکه سراسري گاز طبيعي متصل شده‌اند اين در حالي است که دولت احمدي‌نژاد، درصد برخورداري روستاها و شهرها از گاز طبيعي به يک‌باره از 60 درصد به 83 درصد رشد پيدا کرد. در همين مدت زمان، (1384 تا 1392) تعداد واحدهاي صنعتي برخوردار از گاز طبيعي از 9.5 هزار واحد به 58 هزار واحد افزايش پيدا کرد، يعني در مدت 12 سال 6 برابر شد.اگرچه توسعه شهرهاي فاقد گاز از اقدامات مهم دولت ها بوده است اما بايد به اين موضوع انديشيد آيا گاز تنها راه توسعه اين شهرها و روستاها بوده و آيا کشور توان تامين گاز کل کشور را دارد يا ايران مي‌توانست از ساير انرژي‌ها براي توسعه اين روستاها استفاده کند؟ موصوعي که در اغلب کشورهاي توسعه يافته تحت عنوان استفاده از منابع محلي براي توليد انرژي از آن ياد مي شود.
پيش بيني وقوع بحران بدون راهکار!
آذر جزايري، کارشناس انرژي در اين خصوص به آرمان ملي گفت: وقوع بحران گاز در زمستان سخت در کشور درحالي رخ داد که پيش از اين ايران اميد به بهره برداري مطلوب از زمستان سخت اروپا و تقويت بازار فروش نفت و گاز به اروپا را داشت اما معادلات صورت گرفته در اين حوزه برعکس شد و سوز سرماي سخت و فقدان گاز گريبان ايران را گرفت و به تعطيلي چندروزه ادارات و مدارس و صنعت کشور انجاميد. او ادامه داد: وزير نفت و مديرعامل شرکت ملي نفت از ماه‌ها پيش همواره در گفت‌و‌گوهاي خود از نبود مشکل گاز در زمستان به دليل وارد مدار شدن فازهاي 11و14 خبر مي‌دادند اما اين پروژه‌ها هنوز عملياتي نشده است. چالش‌هايي که با برخي انتصابات و به‌کارگيري افراد غيرتخصصي در صنعت نفت آغاز شد و استمرار عملياتي شدن پروژه‌ها و نصب سکوها در فازهاي مختلف نفتي و ... را کند کرد.
اين کارشناس حوزه انرژي افزود: کمبود گاز فعلي رويکردي غيرمترقبه تلقي نمي‌شود چرا که همگان به ويژه وزير و مديرعامل شرکت ملي نفت بارها به آن اشاره کرده بودند اما با بارش سخت برف و برودت شديد هوا، انگشت تقصيرها و کوتاهي ها همه به سمت سوء مصرف گاز و ... نشانه رفت، هر چند مصرف بهينه گاز و انرژي فرآيندي است که بايد فرهنگسازي مطلوبي براي آن صورت گيرد تا با صرفه‌جويي بيشتر در استفاده از انرژي روندي مطلوب و بهينه را شاهد باشيم، اما دليل اصلي بحران پيش آمده و مقصراصلي مردم و افزايش مصرف گاز نيستند بلکه برخي انتصابات صورت گرفته است. جزايري توضيح داد:عدم به‌کارگيري مديران موفقي مانند حميدرضا مسعودي مديرعامل سابق گروه پتروپارس که سابقه نصب 5 سکو در فاز 14و 19 را در پرونده کاري خود دارد در نهايت به ايجاد حادثه هنگامِ نصب سکو توسط مديران جديد در فاز 11 منجر شد و مانعي گرديد براي عدم وارد مدار توليد شدن به موقع فاز 11 پارس جنوبي، مسئله‌اي که باعث کسري گاز و عدم تامين به موقع گاز و وقوع بحران در کشور شد.
اين کارشناس اضافه کرد: هر چند اجراي پروژه‌ها در بسياري از حوزه‌ها مانند نصب سکوي مذکور در فاز 11 نيز از برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته عقب‌مانده بود و حتي اگر نصب سکو هم با شکست مواجه نمي‌شد با لحاظ کردن پروسه زماني 4 تا 5 ماهه رسيدن گاز به خشکي باز هم نمي‌توانستيم با کمبود گاز فعلي مواجهه مطلوبي داشته باشيم.اين کارشناس بيان کرد: هم اکنون وقت مناسبي است که مديران ناکارآمد يا خود استعفا دهند يا توسط روسا در سطوح ديگر برکنار شوند تا آغازي براي پاسخگويي مسئولان به وظايف در حيطه عملياتي خود باشند.
چرا «زمستان سخت» به جاي اروپا به ايران تحميل شد؟
محمد مرندي، مشاور رسانه‌اي تيم مذاکره کننده دولت سيزدهم بعد از دو مرحله تبادل نظر بين ايران و آمريکا، در توئيتي نوشت : ايران ابهامات يا خلأهاي متن را نمي‌پذيرد. زمستان نزديک است و اتحاديه اروپا با بحران انرژي فلج کننده مواجه است که بعد از انتشار اين توئيت نشريه پولتيکو نيز گزارش داد که يک مقام ارشد دولت آمريکا با بيان اينکه واشنگتن در حال بررسي پاسخ تهران است، مدعي شد که نتيجه دلگرم کننده نيست بعد از آن بود که مشخص شد ايران در پاسخ خود خواسته‌هايي را مطرح کرده که اميدوار است بتواند با اتکا به در پيش بودن فصل زمستان و کمبود گاز در اروپا، از آن به مثابه اهرم فشار استفاده نمايند اين در حالي است که از مهم‌ترين موانع صادرات گاز ايران به دنيا، روسيه است. تحليلگران عرب معتقدند روسيه نيز به آساني به ايران اجازه ورود به بازار گاز اروپا را نمي‌دهد و از تمام ابزارهاي خود براي جلوگيري از رهايي اين قاره از اتکا به گاز روسيه استفاده خواهد کرد.
کارشناسان اقتصاد سياسي معتقدند ايران مي‌توانست از فرصت زمستان سخت اروپا براي احياي توافق هسته اي استفاده کند اما فرصت از دست رفت. درحاليکه مصرف گاز ايراني‌ها در گاز برابر آمارها به 685 ميليون مترمکعب در روز رسيد که يک رکورد بي‌سابقه از جهت استمرار مصرف بالاي گاز خانگي در کشور است اما چالش بزرگتر بين تامين گاز خانگي و تجاري در جريان است. رييس انجمن توليدکنندگان سيستم‌هاي تهويه مطبوع ايران نوشت «زمستان سخت صنايع با قطع برق و گاز واحدهاي صنعتي، در کشوري که دومين ذخاير انرژي جهان را در اختيار دارد آغاز شد». در چنين شرايطي دو ديدگاه براي مديريت گاز کشور وجود دارد.
ديدگاه گروه اول: اولويت با مصرف خانگي
هادي بيگي‌نژاد، عضو کميسيون اقتصادي مجلس با اشاره به ناترازي مصرف گاز در کشور و راهکارهاي جلوگيري از آن بيان کرد: کسري گاز کشور يک موضوع واضح بوده و همه آن را مشاهده مي کنند همچنين ما روزانه 780 ميليون مترمکعب گاز را وارد شبکه سراسري کشور مي کنيم . او معتقد است: امسال بيش از 600 ميليون متر مکعب گاز فقط در بخش خانگي مصرف مي‌شود که بيش از 100 ميليون مترمکعب است براي مصارفي همچون صنايع و نيروگاه‌ها مورد استفاده قرار مي گيرد بنابراين حتما به ميزان مصرفي که داريم، گاز توليد نمي کنيم.هادي قوامي معاون پارلماني وزارت اقتصاد هم معتقد است «بخش اصلي گاز توليدي در کشور به مصرف خانگي مي رسد و در واقع هدر مي رود» او معترف شده «ايران به عنوان يکي از بزرگترين توليدکنندگان گاز در جهان با مشکل کمبود گاز در داخل روبه‌رو است» حاميان اين ديدگاه اولويت تعطيلي گاز کارخانجات را مطرح مي کنند.
ديدگاه دوم: اولويت با مصرف تجاري و کارخانجات
از منظر حاميان اين ديدگاه بايد به تعطيل نشدن کارخانجات و مراکز تجاري به جاي مصارف خانگي اهميت داد دراين ميان سيد مرتضي حسيني، نماينده مردم ميانه معتقد است: بيش از 12 روز است گاز مجتمع فولاد ميانه از سوي شرکت گاز قطع شده و اين امر موجب ضرر و زيان مضاعف و تعطيلي توليد و بيکاري کارگران اين مجتمع شده و از سويي اشتغال غيرمستقيمِ مرتبط با اين واحدهاي صنعتي را با مشکل مواجه کرده است بنابراين از نگاه حاميان اين ديدگاه بايد براي کاهش مصرف خانگي فرهنگي‌سازي کرد و اولويت را به تامين گاز کارخانجات داد.
پيامد سياست‌هاي احمدي نژاد بعد از 15سال
برخي‌ها در بيان دليل ناترازي گاز مي گويند که توليد افزايش پيدا نکرده اما مصرف بيشتر شده است. تا سال 1384، به گفته جواد اوجي (وزير فعلي نفت 600 شهر از گاز طبيعي استفاده مي‌کردند همچنين در 8 سال دولت احمدي‌نژاد 400 شهر ديگر به اين تعداد اضافه شد و اوجي در تيرماه 1392 و همزمان با پايان گرفتن دولت دوم احمدي‌نژاد با افتخار گفته بود که تا شهريورماه سال 1384، بيش از 2 هزار و 80 روستا از نعمت گاز برخوردار بودند، اما در دولت‌هاي نهم و دهم 12 هزار و 220 روستاي ديگر به شبکه سراسري گاز طبيعي متصل شده‌اند اين در حالي است که دولت احمدي‌نژاد، درصد برخورداري روستاها و شهرها از گاز طبيعي به يک‌باره از 60 درصد به 83 درصد رشد پيدا کرد. در همين مدت زمان، (1384 تا 1392) تعداد واحدهاي صنعتي برخوردار از گاز طبيعي از 9.5 هزار واحد به 58 هزار واحد افزايش پيدا کرد، يعني در مدت 12 سال 6 برابر شد.اگرچه توسعه شهرهاي فاقد گاز از اقدامات مهم دولت ها بوده است اما بايد به اين موضوع انديشيد آيا گاز تنها راه توسعه اين شهرها و روستاها بوده و آيا کشور توان تامين گاز کل کشور را دارد يا ايران مي‌توانست از ساير انرژي‌ها براي توسعه اين روستاها استفاده کند؟ موصوعي که در اغلب کشورهاي توسعه يافته تحت عنوان استفاده از منابع محلي براي توليد انرژي از آن ياد مي شود.
