تاریخ انتشار
پنجشنبه ۱۷ فروردين ۱۴۰۲ ساعت ۰۰:۲۴
کد مطلب : ۴۶۰۶۷۸
اندیشکده «کوئینسی»:
چرا توافق ایران و عربستان به معنای پایان همکاری بن سلمان و اسرائیل نیست؟ / ریاض می‌خواهد در صورت حمله اسرائیل به ایران، از پاسخ تهران در امان باشد
۰
کبنا ؛وبسایت اندیشکده کوئینسی آمریکا نوشت: برای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر و اساساً همه مقامات اسرائیلی، آوردن عربستان سعودی به پیمان ابراهیم یک هدف مهم سیاست خارجی است. با این حال، پیش شرط عربستان سعودی برای عادی سازی، بازگشت اسرائیل به مرز‌های ۱۹۴۹-۱۹۶۷ و اجازه دادن به فلسطینی‌ها برای داشتن کشوری با پایتختی در قدس شرقی است که برای دولت تحت رهبری نتانیاهو به شدت مخالف آن است.
در ادامه این مطلب آمده است: با این وجود، ریاض و تل‌آویو اهداف مشترک زیادی در منطقه، به‌ویژه در رابطه با ایران پیدا کرده‌اند. به طور گسترده درک شده که تصورات مشترک از تهدید تهران، عربستان سعودی و اسرائیل را به سمت عادی سازی عملی سوق خواهد داد.
با این حال، با توجه به توافق دیپلماتیک با میانجیگری چین که عربستان سعودی و ایران در ۱۰ مارس به دست آوردند، نگرانی زیادی در میان مقامات اسرائیل بوجود آمده است. همانطور که اسرائیلی‌ها آن را می‌بینند، تصمیم ریاض برای از سرگیری روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی و صحبت در مورد سرمایه گذاری «بسیار سریع» در اقتصاد ایران هر دو به شدت مشکل ساز هستند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که خبر این توافق دیپلماتیک عربستان و ایران نتانیاهو را غافلگیر کرده است. این تحول مهم درحالی صورت گرفته که در صحنه سیاست داخلی پرتنش اسرائیل، ائتلاف حاکم و اپوزیسیون به شدت یکدیگر را متهم می‌کنند.
اسرائیلی‌ها [توافق دیپلماتیک عربستان و ایران] را به عنوان یک شکست استراتژیک بزرگ می‌بینند. فریال سعید، دیپلمات ارشد سابق آمریکایی، به Responsible Statecraft گفت: ایران چالش اصلی امنیتی آنها است، یک دشمن قدرتمند با شاخک‌های بلند در سراسر خاورمیانه. آنها فکر می‌کردند که در حال ساختن یک ائتلاف قوی ضد ایرانی در منطقه هستند، اما اکنون عربستان رقیب اصلی ایران و قدرتمندترین کشور عربی و محور هر ائتلاف منطقه‌ای برای مقابله با تهران، قبل از عادی سازی با اسرائیل، با ایران دست داده است.
سعید خاطرنشان کرد که چگونه «واکنش منفی اسرائیل به این توافق نیز در تضاد شدید با استقبال محتاطانه سایرین در منطقه است» و افزود که این مسئله، «موقعیت اسرائیل در منطقه را بدتر می‌کند.»
دکتر نادر هاشمی، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌الملل جوزف کوربل دانشگاه دنور، در مصاحبه با Responsible Statecraft، دیدگاه اسرائیل درباره این توافق دیپلماتیک بین ریاض و تهران را «بسیار عجیب و واکنش بیش از حد که ریشه در غرور و تکبر دارد» دانست.
با این وجود، از سرگیری روابط دیپلماتیک عربستان سعودی با ایران، دیدگاه ریاض از تهدید اساسی جمهوری اسلامی را تغییر نخواهد داد. بنابراین، عربستان سعودی احتمالاً به اسرائیل به عنوان یک قدرت منطقه‌ای نگاه می‌کند که ریاض می‌تواند با آن همکاری کند، هرچند تا حدی پنهانی برای حفظ فشار بر ایران. گوردون گری، سفیر سابق ایالات متحده در تونس، به Responsible Statecraft گفت: «اسرائیل احتمالاً در حال بررسی مجدد این فرضیه است که نگرانی در مورد ایران برای کشور‌های حوزه خلیج فارس همچنان در اولویت است.» در عین حال، عربستان سعودی احتمالاً به همکاری بی سر و صدای خود با اسرائیل ادامه خواهد داد.
دکتر هاشمی هم چنین ارزیابی مشترکی دارد. او می‌گوید: «تلقی مشترک و مشابهی از آینده منطقه درمورد چالش‌های امنیتی کنونی در کنار هر نوع توافق ایران و عربستان سعودی وجود دارد. تنش‌ها و تفاوت‌های اساسی در ارزش‌ها و جهان بینی بین عربستان سعودی و ایران با توجه به دیدگاه آنها نسبت به منطقه همچنان پابرجاست.»
فریال سعید هنگام بررسی توانایی بالقوه ریاض برای حفظ روابط دیپلماتیک با تهران و همچنین همکاری محتاطانه با اسرائیل، گفت: «همه چیز به این بستگی دارد که ایران تا چه حد گروه‌های نیابتی که امنیت عربستان را تهدید می‌کنند، مهار کند. رها کردن افسار آنها بسیار ساده‌تر از مهار آن‌هاست.» این دیپلمات سابق آمریکایی توضیح داد که اگر عربستان «پیشرفت معناداری» را از سوی تهران ببیند، این موضوع سعودی‌ها را «در مورد همکاری با اسرائیل برای مقابله با ایران محتاط‌تر می‌کند».
در این مقطع، این احتمال وجود دارد که اگر اسرائیلی‌ها حمله نظامی علیه ایران انجام دهند، احتمالاً به حریم هوایی عربستان سعودی یا هیچ تأسیسات نظامی در پادشاهی دسترسی نخواهند داشت. این مسئله عملا انجام چنین حمله‌ای را برای هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای ایران بسیار دشوارتر می‌کند.
عربستان سعودی و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، با توجه به حملات گروه‌های حامی ایران به نفتکش‌ها و تأسیسات انرژی در خلیج فارس در طول سال ۲۰۱۹، به طور فزاینده‌ای نگران این موضوع شده اند که اگر تهران مورد حمله قرار گیرد، چگونه ممکن است علیه سایرین تلافی کند. رهبری عربستان سعودی مصمم است اطمینان حاصل کند که اگر اختلاف بین ایالات متحده و اسرائیل از یک طرف و ایران از سوی دیگر از کنترل خارج شود، سعودی توسط تهران هدف قرار نگیرد.
همانطور که دکتر عزیز القاشیان، یکی از همکاران موسسه «کشور‌های عربی خلیج فارس» در واشنگتن، به Responsible Statecraft گفت که در نحوه برخورد ریاض و تل آویو با ایران و مقابله با آنچه که هر دو کشور «تهدید بزرگ ایران» می‌دانند، تفاوت وجود دارد.
او گفت: نفوذ ایران مفهوم گسترده‌ای است که من معتقدم عربستان و اسرائیل به آن اعتقاد دارند، اما دشمنی با ایران جایی است که عربستان و اسرائیل اساساً با هم اختلاف دارند.
درحالیکه سعودی‌ها و ایرانی‌ها حد و حدود توافق بدست آمده را آزمایش می‌کنند، نظارت بر نحوه تأثیرگذاری رویکرد‌های متفاوت عربستان سعودی و اسرائیل برای مقابله با ایران بر همکاری آنها بسیار مهم خواهد بود.
در ادامه این مطلب آمده است: با این وجود، ریاض و تل‌آویو اهداف مشترک زیادی در منطقه، به‌ویژه در رابطه با ایران پیدا کرده‌اند. به طور گسترده درک شده که تصورات مشترک از تهدید تهران، عربستان سعودی و اسرائیل را به سمت عادی سازی عملی سوق خواهد داد.
با این حال، با توجه به توافق دیپلماتیک با میانجیگری چین که عربستان سعودی و ایران در ۱۰ مارس به دست آوردند، نگرانی زیادی در میان مقامات اسرائیل بوجود آمده است. همانطور که اسرائیلی‌ها آن را می‌بینند، تصمیم ریاض برای از سرگیری روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی و صحبت در مورد سرمایه گذاری «بسیار سریع» در اقتصاد ایران هر دو به شدت مشکل ساز هستند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که خبر این توافق دیپلماتیک عربستان و ایران نتانیاهو را غافلگیر کرده است. این تحول مهم درحالی صورت گرفته که در صحنه سیاست داخلی پرتنش اسرائیل، ائتلاف حاکم و اپوزیسیون به شدت یکدیگر را متهم می‌کنند.
اسرائیلی‌ها [توافق دیپلماتیک عربستان و ایران] را به عنوان یک شکست استراتژیک بزرگ می‌بینند. فریال سعید، دیپلمات ارشد سابق آمریکایی، به Responsible Statecraft گفت: ایران چالش اصلی امنیتی آنها است، یک دشمن قدرتمند با شاخک‌های بلند در سراسر خاورمیانه. آنها فکر می‌کردند که در حال ساختن یک ائتلاف قوی ضد ایرانی در منطقه هستند، اما اکنون عربستان رقیب اصلی ایران و قدرتمندترین کشور عربی و محور هر ائتلاف منطقه‌ای برای مقابله با تهران، قبل از عادی سازی با اسرائیل، با ایران دست داده است.
سعید خاطرنشان کرد که چگونه «واکنش منفی اسرائیل به این توافق نیز در تضاد شدید با استقبال محتاطانه سایرین در منطقه است» و افزود که این مسئله، «موقعیت اسرائیل در منطقه را بدتر می‌کند.»
دکتر نادر هاشمی، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌الملل جوزف کوربل دانشگاه دنور، در مصاحبه با Responsible Statecraft، دیدگاه اسرائیل درباره این توافق دیپلماتیک بین ریاض و تهران را «بسیار عجیب و واکنش بیش از حد که ریشه در غرور و تکبر دارد» دانست.
با این وجود، از سرگیری روابط دیپلماتیک عربستان سعودی با ایران، دیدگاه ریاض از تهدید اساسی جمهوری اسلامی را تغییر نخواهد داد. بنابراین، عربستان سعودی احتمالاً به اسرائیل به عنوان یک قدرت منطقه‌ای نگاه می‌کند که ریاض می‌تواند با آن همکاری کند، هرچند تا حدی پنهانی برای حفظ فشار بر ایران. گوردون گری، سفیر سابق ایالات متحده در تونس، به Responsible Statecraft گفت: «اسرائیل احتمالاً در حال بررسی مجدد این فرضیه است که نگرانی در مورد ایران برای کشور‌های حوزه خلیج فارس همچنان در اولویت است.» در عین حال، عربستان سعودی احتمالاً به همکاری بی سر و صدای خود با اسرائیل ادامه خواهد داد.
دکتر هاشمی هم چنین ارزیابی مشترکی دارد. او می‌گوید: «تلقی مشترک و مشابهی از آینده منطقه درمورد چالش‌های امنیتی کنونی در کنار هر نوع توافق ایران و عربستان سعودی وجود دارد. تنش‌ها و تفاوت‌های اساسی در ارزش‌ها و جهان بینی بین عربستان سعودی و ایران با توجه به دیدگاه آنها نسبت به منطقه همچنان پابرجاست.»
فریال سعید هنگام بررسی توانایی بالقوه ریاض برای حفظ روابط دیپلماتیک با تهران و همچنین همکاری محتاطانه با اسرائیل، گفت: «همه چیز به این بستگی دارد که ایران تا چه حد گروه‌های نیابتی که امنیت عربستان را تهدید می‌کنند، مهار کند. رها کردن افسار آنها بسیار ساده‌تر از مهار آن‌هاست.» این دیپلمات سابق آمریکایی توضیح داد که اگر عربستان «پیشرفت معناداری» را از سوی تهران ببیند، این موضوع سعودی‌ها را «در مورد همکاری با اسرائیل برای مقابله با ایران محتاط‌تر می‌کند».
در این مقطع، این احتمال وجود دارد که اگر اسرائیلی‌ها حمله نظامی علیه ایران انجام دهند، احتمالاً به حریم هوایی عربستان سعودی یا هیچ تأسیسات نظامی در پادشاهی دسترسی نخواهند داشت. این مسئله عملا انجام چنین حمله‌ای را برای هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای ایران بسیار دشوارتر می‌کند.
عربستان سعودی و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، با توجه به حملات گروه‌های حامی ایران به نفتکش‌ها و تأسیسات انرژی در خلیج فارس در طول سال ۲۰۱۹، به طور فزاینده‌ای نگران این موضوع شده اند که اگر تهران مورد حمله قرار گیرد، چگونه ممکن است علیه سایرین تلافی کند. رهبری عربستان سعودی مصمم است اطمینان حاصل کند که اگر اختلاف بین ایالات متحده و اسرائیل از یک طرف و ایران از سوی دیگر از کنترل خارج شود، سعودی توسط تهران هدف قرار نگیرد.
همانطور که دکتر عزیز القاشیان، یکی از همکاران موسسه «کشور‌های عربی خلیج فارس» در واشنگتن، به Responsible Statecraft گفت که در نحوه برخورد ریاض و تل آویو با ایران و مقابله با آنچه که هر دو کشور «تهدید بزرگ ایران» می‌دانند، تفاوت وجود دارد.
او گفت: نفوذ ایران مفهوم گسترده‌ای است که من معتقدم عربستان و اسرائیل به آن اعتقاد دارند، اما دشمنی با ایران جایی است که عربستان و اسرائیل اساساً با هم اختلاف دارند.
درحالیکه سعودی‌ها و ایرانی‌ها حد و حدود توافق بدست آمده را آزمایش می‌کنند، نظارت بر نحوه تأثیرگذاری رویکرد‌های متفاوت عربستان سعودی و اسرائیل برای مقابله با ایران بر همکاری آنها بسیار مهم خواهد بود.
