گونه‌های ارزشمند کهگیلویه و بویراحمد مغلوب شرایط محیطی خواهند شد؟

یادداشتی از آرش نیکخو؛ تنوع زیستی با زیرگونه‌های گیاهی و جانوری نقش مهمی در امنیت غذایی و تولید محصولات کشاورزی با کیفیت دارد و یکی از شاخص‌های مهم ارزیابی عملکرد محیط زیستی کشورها در دنیا است. تنها ۸ روز مانده به سال ۱۴۰۲ لاشه یک قلاده توله پلنگ ماده ایرانی[بزرگترین زیرگونه پلنگ در دنیا در اطراف منطقه حفاظت شده خومی در ضلع جنوبی منطقه گناوه لری استان کهگیلویه و بویراحمد پیدا شد.

گناوه لری در بخش شرقی کوه خومی واقع و محل ییلاق عشایر منطقه در بهار و تابستان است. در جهت غرب کوه خومی و در راستای گناوه لری، دره بزرک نارک قرار دارد که دامداران از مراتع آن برای چرا استفاده می‌کنند. لاشه این توله پلنگ توسط مردم به اداره کل محیط زیست گچساران گزارش و هیچگونه آثار شلیک و زخم بر روی بدن حیوان وجود نداشت. با نمونه برداری از لاشه، کالبدشکافی و ارسال آنها به اداره کل دامپزشکی استان، طی نامه‌ای به اداره کل محیط زیست گچساران اعلام شد که علت مرگ بیماری ویروسی هاری بوده است. هاری یک بیماری بسیار کشنده مشترک بین انسان و حیوان است که از حیوان هار بر اثر گازگرفتگی یا بزاق دهان از حیوانی به حیوان دیگر یا انسان انتقال پیدا می‌کند. توله پلنگ با تدابیر بهداشتی توسط دامپزشکی نگهداری و سپس با تدابیر بهداشتی معدوم گردید.

کمتر از یک ماه از توله پلنگ ماده در منطقه گناوه لری گچساران، روز پنج شنبه ۱۷ فروردین اسلام جاودان خرد از کشف لاشه یک قلاده پلنگ در منطقه حفاظت شده دنا واقع در تنگه کلنجه خبر داد. آن‌طور که جاودان خرد می‌گوید هیچگونه علائم زخم، شلیک گلوله یا ضربه بر روی لاشه مشاهده نشده است و لاشه برای انجام معاینات به دامپزشکی منتقل شد. معاینات اولیه بر روی لاشه احتمال می‌دهد که حیوان به علت یک بیماری انگلی [اسهال شدید] اتلاف آب بدن در مدفوع تلف شده باشد. البته باید تا پایان معاینات توسط تیم دامپزشکی و اعلام نتیجه قطعی منتظر ماند ولی اگر مرگ پلنگ جوان به علت بیماری انگلی به وقوع پیوسته باشد نگرانی‌ها دوچندان خواهد شد.

زیرا توله پلنگ گناوه لری هم به علت بیماری ویروسی تلف شد و این مسئله برای دو پلنگ جوان آنهم در کمتر از یک ماه به هیچ عنوان نمی‌تواند طبیعی باشد. مهم‌تر اینکه وجود بیماری انگلی در بین حیوانات منطقه حفاظت شده دنا از آن جهت نگران کننده است که این منطقه پانصد و شصت و یکمین ذخیره‌گاه زیست کره جهان است که در یونسکو ثبت شده است. زیستگاه خانه حیات وحش است؛ وجود بیماری چه ویروسی و چه انگلی در خانه حیات وحش بسیار خطرناک و به‌راحتی قابل انتقال است. این مسئله زمانی ایجاد مشکل می‌کند که متأسفانه پایش و ارزیابی دقیقی از حیات وحش منطقه حفاظت شده به‌صورت مستمر نمی‌شود. تعداد حیوانات خصوصا پلنگ منطقه حفاظت شده دنا به مراتب از خومی بیشتر است.
گرچه آمار دقیقی از طرف اداره کل محیط زیست گچساران اعلام نشده ولی تعداد پلنگ‌های این منطقه به تعداد انگشتان دو دست نیست، بنابراین باید با حساسیت‌های بیشتری تنوع زیستی منطقه تحت حفاظت و پایش مستمر علمی قرار گیرد. رواج یک بیماری ویروسی و یا انگلی در بین حیوانات یک ناحیه موضوعی بسیار جدی است که علاوه بر تاثیر منفی بر سایر گونه‌ها پراکنش جمعیتی اکوسیستم منطقه را به‌شدت بهم می‌ریزد.
اگر موضوع بیماری‌های انگلی و ویروسی در این دو منطقه حفاظت شده به‌خوبی پایش و اطمینان‌سازی نشود ممکن است آستانه تحمل اکوسیستم برای پذیرش زیست‌مندان بشکند و برگشت‌پذیری در این دو اکوسیستم دچار تغییر حالت شود که در صورت چنین رخدادی گونه‌های ارزشمند این نواحی مغلوب شرایط محیطی خواهند شد.