بخش اول) بی توجهی به چهارمین معدن نیترات دنیا در دیشموک کهگیلویه و بویراحمد / کم کاری مدیران حوزه اقتصادی استان و سازمان صمت / چرا بعد از 20 سال هنوز معدن نیترات دیشموک مهجور است؟

در راستای توجه به ظرفیت‌های استان کهگیلویه و بویراحمد کبنا نیوز همچون روال همیشگی خود که به نقد و بررسی مسائل و معضلات استان می‌پردازد، قصد دارد در چند نوبت مباحث اقتصادی استان را مورد توجه بیشتری قرار دهد، با وجودی که شعار امسال «مهار تورم، رشد تولید» نام‌گذاری شده، اما به نظر می‌آید این شعار در محور امور مدیران استان قرار نگرفته است و حوزه اقتصادی بجز چند اداره مربوط به مباحث مالی، بقیه در گوشه رینگ قرار گرفته و کاری پیش نمی‌برند.
به گزارش کبنا نیوز، منطقه دیشموک به دلیل فقر و بیکاری و کمبود زیرساخت‌های عمرانی و اولیه در معرض آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی قرار دارند. اما معدن نیترات پتاسیم این شهر را جزء چند منطقه کم نظیر در دنیا قرار داده است.  سابقه كشف نخستین ذخیره معدنی نیترات كشور در بخش دیشموك كهگیلویه و بویراحمد، ایران را در جمع كشور‌های دارای این ماده معدنی راهبردی قرار داده است. اما وجود این معدن هنوز نتوانسته گرد محرومیت را از چهره این منطقه بزداید.
بیش از ۲۰ سال پیش، یعنی در سال ۱۳۸۰ معدن نیترات در منطقه لیراب دیشموک توسط وزارت صنایع و معادن وقت کشف شد و این معدن به عنوان، نخستین ذخیره معدنی نیترات کشور دربخش دیشموک کهگیلویه و بویراحمد، ایران را در جمع کشور‌های دارای این ماده معدنی راهبردی قرار داده اما بعد از ۲۰ سال کم لطفی‌های زیادی به این پروژه شده، از جمله اینکه هنوز جاده دسترسی به این معدن احداث نشده است.
کم کاری مدیران حوزه اقتصادی کهگیلویه و بویراحمد
شعار «مهار تورم، رشد تولید» هنوز در کهگیلویه و بویراحمد اجرایی نشده، اخیراً رئیس جمهوری نسبت به تغییر مدیران ناکارآمد تذکراتی به استانداران داده است و همچنین استاندار کهگیلویه و بویراحمد بر لزوم فعالیت بیشتر بخش اقتصادی استان تأکید کرده است.



پریدن از پله اول به آخر
کامل نشدن مطالعات معدن نیترات موجب شده اطلاعات این معدن تکمیل نشود. به دلیل کامل نشدن مطالعات، اختلاف نظر‌هایی در مورد معدن وجود دارد و بر سر عیار ماده معدنی، مطالعات اکتشافی و میزان ذخیره این معدن اختلاف نظر وجود دارد. مطالعات اکتشافی مقدماتی توسط سازمان زمین‌شناسی انجام گرفته و نتایجی داشته، اما نیاز است مطالعات تکمیلی بر روی نیترات انجام بگیرد. میزان برآورد ذخیره شده مربوط به محدوده کوچکی از منطقه است و سایر مناطق آن شناسایی و مطالعه نشده است. نیاز است مطالعات اکتشاف تکمیلی بر روی نیترات این منطقه انجام شود تا ذخیره و عیار آن به صورت دقیق مشخص شود و سرمایه‌گذاری که بخواهد صنایع معدنی در آن منطقه ایجاد کند در وهله نخست باید به صورت پایلوت و آزمایشگاهی تولیدات خود را انجام و سپس وارد فاز صنعتی و تجاری شود.
متأسفانه اکنون کاری که سر نیترات صورت گرفته علی رغم اینکه باید مطالعات تکمیلی انجام می‌گرفت روی چرخه آخر دست گذاشته‌ایم و احداث صنایع معدنی آن انجام شده است. بدون تکمیل مقدمات اولیه سراغ حلقه این فرایند رفته‌ایم و این نیاز است مطالعات تکمیلی انجام گیرد. نیازمندی‌های حوزه معدن در یک کلام تخصیص اعتبارات لازم برای پیجویی، اکتشاف و اکتشاف تکمیلی محدوده‌های تعریف شده و محدوده‌های جدید است.
عدم پرداخت تسهیلات
بر اساس این گزارش بخش معدن از نظر برخورداری از تسهیلات در وضعیت نامطلوبی است. تسهیلات بسیار کمی در بخش معدن وجود دارد و عملاً تسهیلاتی پرداخت نمی‌شود به جز تسهیلات بیمه صندوق سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی هیچ تسهیلاتی به این معدن تعلق نگرفته است. با وجود اینکه معدن نیترات دیشموک می‌تواند تمام منطقه را تحت تأثیر قرار دهد و اشتغالزایی بالایی صورت بگیرد، اینگونه مهجور مانده و اقدام قابل توجهی در آن انجام نگرفته است.
جاده صعب العبور معدن نیترات و نبود آب شرب
معادن منطقه دیشموک و کهگیلویه فاقد ماشین آلات معدنی به روز هستند و این باعث پایین آمدن بازدهی معدن می‌شود و هزینه تمام شده استخراج معدن بالا می‌رود. نیاز است تکمیل زنجیره ارزش صورت گیرد و صنایع مرتبط با آن راه‌اندازی شود که این امر مغفول مانده است.
برخی از زیرساخت‌های اولیه در حوزه معدن هنوز فراهم نشده، ازجمله جاده دسترسی که از ضروریات است. همچنین هیچ یک از معادن عملاً به شبکه آب شرب وصل نیستند.
ظرفیت ایجاد قطب صنعت كهگیلویه و بویراحمد در دیشموک
كشور‌های آمریكا، چین و شیلی دارای بیشترین ذخیره ماده معدنی راهبردی نیترات در جهان هستند.
طبق آخرین اطلاعات حجم ذخیره معدن نیترات دیشموك بیش از ۶۰۵ هزار تن با عیار آن ۸/۱ درصد برآورد شده است. نهایی شدن فعالیت معدن نیترات دیشموك می‌تواند این بخش را به قطب صنعت استان كهگیلویه و بویراحمد تبدیل كند.
میزان ذخیره كلی نیترات معدن لیراب افزون بر یك میلیون تن پیش‌بینی شده كه ذخیره ۱۸۰ هزار تنی آن قطعی و با توجه به وضعیت زمین‌شناسی و توپوگرافی معدن، روش استخراج روباز پیش‌بینی شده است.
شماری از مردم بخش دیشموك از توابع شهرستان كهگیلویه و بویراحمد در تیرماه سال ۱۳۸۵شمسی در نامه‌ای به رئیس جمهوری وقت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خواستار بهره‌برداری از معدن نیترات پتاسیم لیراب دیشموك شدند.
معدن لیراب دیشموك در سال ۱۳۸۰ توسط وزارت صنایع و معادن وقت كشف شد و از طریق رسانه‌های همگانی درباره وجود ماده كمیاب نیترات پتاسیم لیراب به مردم و جامعه اطلاع‌رسانی شد.
براساس اطلاعات سازمان صنعت، معدن و تجارت كهگیلویه و بویراحمد، این استان از ظرفیت‌های بالایی در زمینه معدن برخوردار است و نیاز به سرمایه‌گذاری برای شكوفا شدن دارد.
بخش دیشموك یكی از بخش‌های محروم استان كهگیلویه و بویراحمد است.