ضرورت «تمکن مالی» نامزد‌ها از آفت‌های نظام انتخاباتی در کشور است/ برخی نامزد‌های انتخابات به تعصبات قبیله‌ای و طایفه‌ای دامن می‌زنند / فضای قبیله‌زده استان فرصت حضور نخبگان و شایستگان در عرصه انتخابات را سلب کرده است

کبنا ؛با وجود ایجاد جو انتخاباتی در کشور و استان کهگیلویه و بویراحمد جای خالی نخبگان و تحلیل‌های دانشگاهی در این فضا کاملاً احساس می‌شود. هر چند هیاهوی تبلیغاتی و تبلیغات کاذب موجب سلب این فرصت شده است اما این موارد دلیلی بر سکوت دانشگاه و از طرفی تعامل رسانه و دانشگاه نیست. به همین علت این پایگاه اطلاع‌رسانی و تحلیلی قصد دارد در مدت باقی مانده تا انتخابات به گفت و گو با صاحب‌نظران و اهالی دانشگاه اقدام کند و به نقد و آسیب‌شناسی این مسأله بپردازد. در بخش‌های قبلی با حمدالله اکوانی، رئیس بنیاد نخبگان و رامین مرادی، استاد جامعه شناسی دانشگاه یاسوج گفت‌وگو کردیم. در گفت و گوی دیگری به سراغ مجتبی شریعتی، استاد علوم سیاسی دانشگاه یاسوج رفتیم که ماحصل گفت و گوی ما با این استاد جوان در ادامه می‌آید.
مجتبی شریعتی، استاد علوم سیاسی دانشگاه یاسوج، در پاسخ به این سؤال که دلیل ارایه شعار‌ها و وعده‌های عجیب و بعضاً غیر واقعی نامزد‌ها و در ادامه فراموشی این وعده‌ها و در عین حال عدم مطالبه‌گری مردم چیست و چه عواملی سبب شیفت انتخابات و رقابت‌های سیاسی به سمت جلسات و دعوت‌های خانوادگی و تقابلات جزیی در سطح استان کهگیلویه و بویراحمد شده است؟ ریشه این مشکل و برخی مشکلات دیگر در نظام انتخاباتی کشور را به فقدان احزاب در کشور مربوط دانست و در آسیب‌شناسی این مسأله اظهار داشت: در نظام حزبی، احزاب با برنامه و استراتژی مشخص و متناسب با نیاز‌های جامعه در عرصه سیاسی وارد می‌شوند و از آنجا که در مقابل هر حزب یک و یا چند حزب رقیب همیشه مترصد استفاده از فرصت برای کنار زدن همدیگر هستند چاره‌ای جز عملکرد موفق و پاسخگویی به افکار عمومی نیست و بنابراین احزاب تمام تلاش خود را معطوف به انجام کار و وظایف و وعده‌های خود در بالاترین سطح می‌کنند و برای اعضای یک حزب در قدرت روز اول و روز آخر تفاوتی ندارد.
وی حذف احزاب و گروه‌های سیاسی از دایره رقابت‌های سیاسی را دارای عواقب خطرناکی دانست و بیان داشت: طبیعی است در نقد احزاب و فعالیت‌های حزبی بویژه در جامعه‌ای که مبانی و پایه‌های اسلامی دارد می‌توان موارد زیادی لیست کرد و ساعت‌ها صحبت کرد اما در فضای فعلی سیاسی کشور حتی با یک نگاه حداقلی می‌توان فقدان احزاب را عامل بسیاری از مشکلات فعلی و ظهور برخی آسیب‌ها دانست چرا که با حذف حزب در جامعه اولاً که دایره رقابت سیاسی بسته و محدود می‌شود و ثانیاً شایستگان و نخبگان سیاسی از این دایره خارج می‌شوند و انتخاب و انتخابات به سمت انتخاب‌های طایفه‌ای و آن گونه که شما اشاره کردید بده بستان‌های خانوادگی و محفلی سوق پیدا می‌کند.
شریعتی مطالبه‌گری مردم از کارگزاران و نمایندگان را از دیگر محسنات وجود حزب و فعالیت حزبی و جریانی در کشور خواند و گفت: وجود یک واسط و رابط به نام حزب و یا گروه‌های اجتماعی دیگر در بین مردم و صاحبان قدرت امکان مطالبه‌گری مردم از راه‌های مسالمت‌آمیز و نتیجه بخش را بالا می‌برد و سیاسیون نیز خود را در مقابل مردم پاسخگو می‌دانند و چاره‌ای جز پاسخگویی به افکار عمومی ندارند چرا که در این فضا آن‌ها خود را در یک "اتاق شیشه ای" و در معرض مردم می‌بینند و این گونه نیست که کماکان بعد از سال‌ها و وعده‌های بسیار مردم منتظر طرح شفافیت آراء باشند.
وی ظهور و تقلای برخی حلقه‌ها و کانون‌های ثروت برای اثرگذاری و نفوذ در اطراف نمایندگان را یکی دیگر از آفت‌های جامعه و نتیجه دخالت قوا در کار یکدیگر خواند و بیان داشت: اگر امروز احساس می‌شود گروه‌های رانتی و مافیایی در پی نزدیکی به نمایندگان و برخی مدیران ارشد هستند یکی از دلایل آن را علاوه بر انحراف در نظام انتخاباتی کشور و فقدان احزاب باید در تداخل قوا پیگیری کرد چرا که ما امروز شاهد ایفای دو نقش از سوی نمایندگان مجلس هستیم که این دو نقش عبارتند از نقش قانونگذاری و نقش اجرایی. و جالب آن که در چنین وضعیتی اگر اشتباهی در انتخاب مردم صورت گیرد مردم نتیجه و خسران آن را در دو حوزه خواهند دید و این مسأله مشکلات ما را دو چندان می‌کند.
مجتبی شریعتی یکی دیگر از آفت‌های نظام انتخاباتی در کشور را ظهور پدیده «تمکن مالی» برای کار انتخاباتی برشمرد و گفت: خروج از تعاریف قانونی و تأکیدات امام و مقام معظم رهبری به شکل‌گیری یک بستر ناصحیح در بحث انتخابات منجر شده است که بخش دیگری از چرایی آن را باید در همان فقدان احزاب و عدم پاسخگویی سیاسیون و ظهور گروه‌های فرصت طلب مالی حول انتخابات دانست به گونه‌ای که تمکن مالی از شروط ورود به عرصه انتخابات شده است و طبیعی است فرد شایسته و تحصیل کرده و دارای برنامه که از تمکن مالی برخوردار نباشد عملاً امکان ورود و رقابت در این عرصه را نخواهد داشت و هزینه کرد میلیارد‌ها تومان پول از توانش خارج است و ممکن است برای ادامه کار به کانون‌های ثروت نزدیک شود که این یعنی وامدار بودن چنین نماینده در آینده به کانون‌های ثروت و حذف مردم در دایره توجه نماینده.
معاون پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه یاسوج با انتقاد شدید از رای دادن بر اساس خون و نژاد توسط برخی افراد و یا در شعار برخی سیاسیون، ظهور اسلام و یکی از رسالت‌های اصلی پیامبر اسلام (ص) را مبارزه با قبیله گرایی و برتری بر اساس خون دانست که انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) در سال ۵۷ نیز تکرار همین موضوع و اولویت پیدا کردن‌اندیشه و تفکر اسلامی و انسانی بر قبیله گرایی بود افزود: متأسفانه نگاه و انتخاب‌اندیشه‌ای در حال کمرنگ شدن است و ما شاهد یک عقب گرد نگران‌کننده و ارتجاعی می‌باشیم و بسیاری از رفتار‌های امروز بخشی از فرهنگ سیاسی جامعه ما بویژه در این استان شده‌اند که اتفاقاً تقصیر مردم در شکل‌گیری این وضعیت به مراتب کمتر از تصمیم گیرندگان و نخبگان قدرت می‌باشد و شاید بهتر آن است بگوییم مردم در وضعیت فعلی بی‌تقصیرند و این سیاسیون هستند که برای سوءاستفاده از آراء مردم و سوار شدن بر موج‌های قبیله‌ای به این موضوعات و تعصبات دامن می‌زنند.
شریعتی با ابراز تأسف نسبت به وعده‌های غیر واقعی از سوی نامزد‌ها و فراموشی و گاهی انکار این وعده‌ها در پسا انتخابات از سوی نامزد‌ها گفت: یکی از مشکلات در قانون انتخابات کشور بحث عدم ضمانت اجرایی است. ما قانون داریم که قویا و صراحتاً نامزد‌ها را از ارایه وعده‌های ناواقعی و هر گونه کذب منع کرده است ولی متأسفانه یا قانونگذار در تعیین شکل و نحوه و جدیت برخورد با این رفتار کوتاهی داشته است و یا امروز با این موضوع به جد برخورد نمی‌شود و از ابزار‌های برخورد صرف نظر می‌شود که این گونه شاهد وعده‌های غیرممکن و حتی وعده‌هایی که هیچ ربطی به کار نمایندگان ندارد هستیم و جالب آن که امکان مطالبه برای مردم نیز یا وجود ندارد و یا مردم از ترس برخورد و حذف توسط قدرت نماینده و نزدیکانشان قید هر گونه مطالبه‌گری را می‌زنند و رسانه‌ها در استان نیز جز چند مورد محدود یا وعده‌ها و شعار‌ها را فراموش می‌کنند و یا دست به توجیه می‌زنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج مردم را مهم‌ترین عنصر تعیین‌کننده در انتخابات و سیاست کشور خواند و گفت: به رغم همه مشکلات و عمد در کنار گذاشتن مردم در تصمیم‌گیری‌ها ولی کماکان مردم به پشتوانه انقلاب اسلامی و تأکیدات مقام معظم رهبری از قدرت بالایی برخوردار هستند که هم در موعد انتخابات در همین وضعیت موجود و با همین نامزد‌هایی که نسبت به ترکیب آن‌ها انتقاد وجود دارد و عملاً فضای قبیله‌زده استان جلوی حضور بسیاری از نخبگان و شایستگان را نیز گرفته است می‌توانند با فراست و حساسیت انتخاب شایسته‌ای داشته باشند و بعد از آن و مهم‌تر تا روز پایان کار یک نماینده مطالبه‌گر و پیگیر حقوق خود و حوزه انتخابیه‌شان باشند.
شریعتی در پایان انتخاب درست را یک خدمت به منافع ملی و جامعه دانست که اتفاقاً پایه‌های اعتقادی و اسلامی و انسانی دارد و انتخاب غلط نوعی بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی است که آسیب آن متوجه همه‌ی جامعه و نسل‌های آینده نیز خواهد شد و در این راه باید مراقب بود و رسانه‌ها نیز نقشی مهم و تعیین‌کننده در آگاهی بخشی و‌ایستادن در مقابل کانون‌های ثروت و قدرت و تشدید‌کننده تعصبات قبیله‌ای را دارند.