ایران و آب (3) / راهکارهای مدیریت مصرف آب در بخش خانگی

کبنا ؛همانطور که در بخش­های اول و دوم نوشتار اشاره گردید، کشورایران به دلیل قرارگرفتن درکمربندخشک ونیمه خشک جهان، درزمره کشورهای بامحدودیت منـابع آب قلمداد می‌شود. بررسی وضعیت بارندگی کشوردر ۵ دهه گذشته،  نشان مـی‌دهـدکـه رونـدبلندمـدت بارندگی نزولی بوده وحجم بارندگی درسالهای اخیر نسبت به گذشته باکاهش همراه اسـت. افـت بارنـدگی سبب شده که حجم آب موجود درمخازن سدها تنها ۳۸ درصدازکل مخازن رادر برگیرد. پیش‌بینی و مطالعات علمی نشان می‌دهد، در ۲۵ سال آینده، شرایط خشکسالی در کشور رو به افزایش خواهد بود، که این مسئله حاکی از «تغییر اقلیم» در کشور می‌باشد. در سالیان اخیر، 100 درصد مساحت و جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد، تحت تأثیر خشکسالیهای شدید و بسیار شدید قرار گرفته­اند، بطوریکه می­توان سال جاری را بحرانی­ترین سال در چند دهه اخیر در استان دانست. در ادامه و در بخش سوم نوشتار، سعی بر ارائه راهکارهای فوری و قابل اجرا در مدیریت آب شرب و خانگی، برای گذر از شرایط سخت در فصل گرم امسال ارائه شده است.
1-آگاهی بخش عمومی و مشارکت مردمی: دربار کمبود شدید آب و پیامدهای ناگوار آن، باید از طرق مختلف به مردم هشدار داد تا ان را جدی گرفته و نسبت به مصرف صحیح و اصولی آن اقدام نمایند. به هر حال، قرار گرفتن اخبار کم­آبی و خشکسالی روی خروجی رسانه­ها و تریبون­های مختلف از جمله نماز جمعه و تهیه فیلم­ها و گزارش­های مستند، پیرامون این موضوع و پخش آن در ساعات پرمخاطب، باید به عنوان هشداری جدی برای ما باشد، تا با اصلاح رویه مصرف و تغییر در شیوه استفاده از آب، هر چه سریعتر برای مقابله با این تهدید اقدام کنیم. برای مدیریت این موضوع، نقش شهروندان از مدیران پررنگ­تر خواهد بود، که با تغییر روشهای نامناسب، برای تغییر رکورد در مصرف آب اقدام کنند. با توجه به کاهش بارندگی‌ها، فضای جامعه برای اصلاح روندهای غلط آماده‌تر از همیشه است و در شرایط کنونی، جامعه، برای اجرای طرح‌هایی مانند مدیریت مصرف، معیشت‌های جایگزین و همچنین برنامه‌ریزی متکی بر آمایش سرزمین، انعطاف بیشتری دارد. آگاهی بخشی عمومی و مشارکت مردمی، به طور خودکار سبب می­شود، جمعیت زیادی از مردم خود مدیریتی در مصرف آب اعمال نمایند و بخش زیادی از مشکل موجود مرتفع شود.
2-سازگاری با کم آبی و خشکسالی:  با توجه به کاهش بارندگی‌ها و افزایش تبخیرها در 50 سال اخیر، و پیش­بینی ادامه این روند در آینده، مشکل کم آبی یک پدیده مستمر برای ما خواهد بود. به عبارتی دیگر خشکسالی ایران تمام شدنی نیست، نباید خشکسالی را میهمان ایران خطاب کرد و به نوعی یار همیشگی کشور است. فلذا لازم است، در ادبیات برنامه‌ریزی‌های کشور «سازگاری با کم آبی» را جایگزین «مقابله با خشکسالی» کنیم. سازگاری به این معنا که سازوکار عبور از بحران آبی بیشتر به مدیریت تقاضا بستگی خواهد داشت تا مدیریت عرضه. میانگین شاخص مصرف خانگی آب 150 تا 160 لیتر است و طبق شاخص­های بین­المللی در صورت کاهش این میزان تا 110 لیتر کیفیت زندگی مردم تغییری نخواهد یافت.

3-راه‌های ساده صرفه‌جویی در مصرف آب
3-1- صرفه‌جویی در مصرف آب هنگام استفاده‌های شخصی
در زمان مسواک زدن یا وضو گرفتن، شیر آب را باز نگذارید. با پر کردن یک لیوان و استفاده از آن می‌توانید از هدر رفتن آب جلوگیری کنید.
وقتی مشغول ماساژ دادن سر با شامپو هستید شیر آب را باز نگذارید. زمان استحمامتان را کوتاه کنید.
 یک دوش گرفتن ساده را طول ندهید! اگر زمان دوش گرفتن‌تان را به کمتر از ۵ دقیقه برسانید، ماهیانه حدود ۴۰۰۰ لیتر آب صرفه‌جویی خواهید کرد.
اگر دوش حمام بتواند در زمانی کمتر از ۲۰ ثانیه یک ظرف چهار لیتری را پر از آب کند باید حتماً آن را با یک سر دوش کاهنده مصرف عوض کنید.
3-2- نکات لازم برای صرفه‌جویی در مصرف آب خانگی
برای شستن سبزیجات ابتدا آنها را در ظرفی بخیسانید و سپس آب بکشید.
از جریان آب برای آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنید؛ به جای استفاده از آب، مواد خوراکی منجمد، را در هوای آزاد بگذارید تا یخ آن به آرامی باز شود.
برای نظافت حیاط یا هر محیط باز دیگر لازم نیست از فشار آب استفاده کنید. حتما یک جاروب تهیه کنید تا به راحتی و با کمترین آب، حیاط و دیگر فضاها را نظافت کنید.
چون ماشین‌های لباسشویی آب زیادی مصرف می‌کنند در نحوه شستشو و دفعات استفاده از ماشین لباسشویی دقت کنید. لازم نیست که از میزان شست و شوی لباس‌ها کم کنید، بلکه فقط صبر کنید تا لباسهای کثیف به اندازه ظرفیت کامل ماشین برسد.
همه ما به داشتن گل و گیاه علاقمندیم بهتر است گونه‌ای از گل و گیاه را در منزل نگه داریم که کمتر به آبیاری نیاز دارد یا از سیستم آبیاری قطره‌ای کمک بگیریم.
اگر در حال آبیاری گل و گیاه منزلتان هستید و صدای زنگ تلفن یا در را شنیدید شیر آب را باز رها نکنید و بروید.

تا جایی که می‌توانید برای شستشو و آبیاری از آب آشامیدنی تصفیه شده استفاده نکنید. باغچه‌تان را در شب یا صبح زود آبیاری کنید تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
وقتی در آستانه بحران خشکسالی هستیم، استفاده از فواره‌های تزیینی چندان عاقلانه نیست، مگر اینکه آب در سیستم بازیافت شود.
اگر همیشه بطری آب و یخ در یخچال داشته باشید لازم نیست برای نوشیدن آب خنک هر بار شیر آب را باز نگه دارید تا آب خنک شود.
ماشین‌تان را به جای شلنگ با یک سطل آب بشویید.
 در حالی که کمبود آب در شهر احساس می‌شود لازم نیست پیاده‌رو مقابل مغازه و منزل را مدام بشوییم.
نصب کولر در سایه و با استفاده از پوشش مناسب و جلوگیری از نشت آب کولرهای آبی، باعث صرفه‌جویی بسیاری در مصرف آب می‌شود.
زمانی که به مسافرت می‌روید، حتما شیر فلکه‌ای که بعد از کنتور آب نصب شده را ببندید.
از آنجایی که در فصل تابستان در بیشتر ساعات شبانه روز کولرها مشغول به کار هستند کنترل هرچند روز یک بار شلنگ آب کولر و نحوه کارکرد شناور ان در بسیاری از موارد از هدر رفت غیر آگاهانه اب جلوگیری خواهد نمود. همچنین بهتر است کولر را در در سایه و با پوششی مناسب که مانع از جذب گرمای بیرون میشود نصب کنیم.
 با استفاده از یک بطری پر از آب ظرفیت سیفون یا فلاش تانک سرویس بهداشتی را کاهش دهیم. قراردادن یک بطری 1.5 لیتری در مخزن فلاش تانک موجب کاهش مصرف 1.5 لیتر آب در هربار استفاده از آن خواهد شد. البته باید بطری را در جایی از مخزن قرار دهیم که باعث ایجان اختلال در اجزای عمل کننده درون مخزن نشود
 آب را دور نریزیم مگر اینکه مطمئن شویم دیگر نمیتوانیم از ان استفاده کنیم. مثلا آب حاصل از شست و شوی میوه ها و سبزیجات و همینطور آب حاصل از آبکش کردن برنج را میتوانیم برای آبیاری باغچه یا گلدان ها استفاده کنیم. هرگز آبی را که میتوانیم به مصارفی مانند آبیاری و یا شستشو اختصاص دهیم فاضلاب حساب نکنیم
3-3-  به لوله کشی‌ها و وسایل مصرف‌کننده آب دقت کنید
همه شیلنگها، اتصالات، شیرها و فلاش‌تانک را به صورت مداوم و مرتب کنترل کنید تا در صورت نشتی آن‌ها را سریع تعمیر کنید.
 لوله‌های آب خانه و محل کار را عایق‌بندی کنید، عایق‌کاری لوله‌های گرم، روشی است که هدر رفتن آب را قبل از خروج آب گرم، کم می‌کند.
لوله‌های آب گرم را عایق‌بندی کنید تا برای رسیدن آب گرم به شیر آب لازم نباشد آن‌ را بی دلیل باز بگذارید.
یک بطری پر از آب یا یک کیسه نایلونی پر از شن و کاملاً در بسته را در مخزن آب توالت فرنگی و یا فلاش تانک قرار دهید تا مصرف آب را در هر بار کشیدن سیفون کاهش دهید. (لازم است این وسایل را در جایی از مخزن قرار دهید که با کار وسایل و اجزای عمل کننده درون مخزن تداخل نداشته باشد).
هر از گاهی سالم بودن لوله کشی ساختمان‌تان را امتحان کنید. تمام شیرهای آب را ببندید و بعد کنتور را کنترل کنید. اگر همه شیرهای آب بسته است و کنتور هنوز کار می‌کند دلیل اتلاف آب از لوله‌های داخل ساختمان است که در نتیجه آن مقدار زیادی آب به هدر می‌رود و صورت‌حساب آب‌بهای شما را افزایش می‌دهد.

از همان دوران کودکی صرفه‌جویی در مصرف آب را به کودکانتان بیاموزید. سعی کنید از خریدن اسباب بازی‌هایی که باعث مصرف آب می‌شوند خودداری کنید. اگر متوجه شکستگی لوله و باز بودن لوله‌ها در مسیر رفت و آمدنتان یا هر گونه هدر رفتن آب در هر جا شدید سریع شماره ۱۲۲ را بگیرید و به مرکز ارتباطات مردمی آب و فاضلاب خبر دهید.
از همین امروز و همین لحظه شروع کنیم. حتی با صرفه‌جویی یک لیوان آب در روز قدم بزرگی برای مدیریت بحران کم آبی برداشته‌ایم.

--------------------------
سید نواب دانشی
----------------------