تولدِ عنصر همدلی و همبستگی

کبنا ؛این روزها سیل حوادث به‏ گونه‏ ای است که فرصت ایستادن و تحلیل‏کردن را نمی‏دهد. سرعت تحولات به قدری است که فقط تیترهای درشت بر هم انباشته می‏شوند؛ بی‏ سابقه‏ ترین سیل، بی‏ سابقه ‏ترین اقدام آمریکا علیه ایران، انقلاب در یکی از کشورها، تحولات در روابط دولت‏ها در منطقه و... در گیشه چشمان همگان تنها تیترهای‏شان می‏آید و می‏رود و اصلاً فرصت تحلیل و حل و هضم آنها داده نمی‏شود. شتاب تحولات، این فرصت را نمی‌دهد. یکی از این اتفاقات مهم، که در ذیل اخبار سیل و اقدام آمریکا آن چنان دیده نشد، تولدِ عنصر «همدلی و همبستگی» در وضعی ناامیدانه بود! این نکته بسیار مهمی بود. در موقعیتی که سیل به سقف خانه‏ها رسیده بود، سیل‏زده‏های خانه‏خراب، به فکر شهر و روستای همسایه بودند و دغدغه گرسنگی سایر سیل‏زدگان را داشتند. در فیلم‏ها همه دیدیم که چگونه مردم عادی در اوج فشار و سختی، ایثار می‏کردند.
در سیل دیدیم که مردمی با دستِ خالی خود را جلوی آب انداخته بودند تا مسیر آن را منحرف کنند؛ مردمی که سیل اگر بند آنان را می‏رُفت، از گل و آب برمی‏خاستند و به سوی دشت یا دره دیگر می‏شتافتند تا آنجا بار دیگر با آب کُشتی بگیرند و مسیر آن را منحرف کنند. بوالعجبی بود این‏سان گِل به سر و رویت بنشیند و تو ننشینی، این‏سان آب و گل به سقف و سرت برسد و تو زانوانت را به گل نزنی، سدها و بندها تسلیم بشود ولی دستان تو تسلیم نشود، این‏سان امید بگریزد و تو نگریزی. مردمی که سقف خانه‏شان را سیل برده است اما همچنان بیل را زمین نمی‏گذارند وامیدوارانه می جنگند و حتی رقص و پایکوبی هم می‏کنند! آدمی فرو می‏مانَد در کارِ این خلق، و درمی‏یابد که چرا ایران صدها بار رفت بشکند و نشکست!
در قصه دستور ترامپ علیه سپاه نیز به گمانم شبیه همین اتفاق افتاد. در اوج فشار آمریکا، در وضعیتی که به‏هیچ‏وجه سیاست داخلی مطلوب نیست، در نقطه‏ای که غبار سوءتفاهم بر سر و روی سیاست نشسته است؛ تمام سلایق پشت سپاه می‏آیند و یکصدا در دفاع از سپاه به آمریکا می‏گویند «تروریست هفت جد و آبادت است»! تصور نمی‏کنم تاکنون در هیچ مسئله‏ای اینچنین همدلی و وفاق رخ داده باشد. تمام گروه‏های سیاسی، حتی کسانی که به نوعی رانده شده‏اند، حتی منتقدین سنتی نظام، همه با صدای بلند حرف ترامپ را به خودِ او بازگرداندند. ملت ایران یکپارچه ایستاد و بر سینه ترامپ زد و گفت عقب بایست. حتی کسانی که توسط سپاه بازداشت شده بودند و سال‏ها منتقد سپاه بودند و هستند، به غیرت‏شان بر خورد و بر سر آمریکا فریاد زدند که «هوی! تروریست هفت جد و آبادت است».
به نظرم نمی‏توان این جوشیدن و خروشیدن را نادیده گرفت. باید در داوری پیرامون ایرانیان، این پدیده‏ها را در نظر گرفت. همیشه در سختی و گرفتاری، گوهر وجود هرکس نمایان می‏شود. در این روزگار تنگ، این رویِ گشادِ ملت به یکدیگر و این دفاع از دولت (به معنای کلیت حاکمیت)، باید همه تصمیم‏گیران را بیدار کند. باید در همه برچسب‏ها تجدیدنظر کرد. باید در همه حدف‏ها تردید کرد. باید درِ حصرها را گشود. مگر ما (به عنوان حکومت) کم اشتباه کردیم؟ اما دیدیم که ملت چگونه در دفاع از هرکدام از ما در مقابل بیگانگان، سینه جلو می‏اندازد و صدا کلفت می‏کند. حال انصاف است که ما در هر اختلاف‏ِنظر، بر آنان چندان سخت بگیریم که مجبور شوند از کشور بروند و یا در همین‏جا در کنج عزلت کِز کنند؟ ملتی که اینچنین در سختی‏ها امید به ما می‏دهد، انصاف است که ما بر او سخت بگیریم؟ نخبگان سیاسی (حتی منتقد حکومت) در پیچ‏ها نشان داده‏اند که چگونه پای ایران ایستاده‏اند، رواست که با قرائت سخت و تنگ، آنان را از سیاست ناامید کنیم؟ اینها سرمایه‏اند. ما آنچنان که نتوانسته‏ایم از ظرفیت‏های اقتصای خود در تولید قدرت ملّی استفاده کنیم، همانگونه نیز با سرمایه‏های انسانی خود برخورد کرده‏ایم، یا آنان را سوزانده ‏ایم و یا ندیده ‏ایم.
ملت در معنای واقعی، از نخبگان تا توده‏ ها، از روشنفکران تا فعالان سیاسی، از منتقدین تا مسئولین، نشان دادند که هیچ‏ چیز مانند منافع ملّی برای آنان در اولویت نیست. حیات ایران میثاق اینان است. از این ملت، خودی‏تر پیدا نمی‏شود. باید سیاست‏های خود را بازنگری کنیم و هرچه این وحدت ملّیِ طبیعی را مخدوش می‏کند اصلاح کنیم. اگرچه آمریکا با اقدام خصمانه خود، زمینه اتحادِملّی را فراهم آورد اما باید در راهبردهای داخلی به دنبال وحدت ملی بود.