تاریخ انتشار
سه شنبه ۱۹ بهمن ۱۴۰۰ ساعت ۱۴:۴۶
کد مطلب : ۴۴۴۴۷۵
یادداشت سیاسی/
پس از برجام چه میشود؟ ( به قلم؛ حامد وکیلی)
۰
مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنانیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
کبنا ؛حامد وکیلی در یادداشتی در روزنامه ابتکار نوشت:
۱- سرعت مذاکرات احیای برجام به یکباره افزایش یافت. هرچند جزئیات مذاکرات منتشر نشده اما به گمانم با نگارنده همدل باشید که به توافق بسیار نزدیک شده‌ایم. نشانه‌های فراوانی از این امر در دست است. از نگرانی‌ها و تحرکات نخست وزیر اسرائیل تا اظهارات طرفین مذاکرات.
۲- دقیقاً پس از سفر ابراهیم رئیسی به روسیه شتاب مذاکرات شدت گرفت. اینکه چه اتفاقی افتاده باز بر ما پوشیده است. یک سناریو این است که روسیه و آمریکا بر سر اوکراین و ایران به توافق رسیدند و در این سفر، پوتین رئیسی را قانع کرد که توافق کند. سناریوی دوم دقیقاً عکس این است. یعنی مجموعه تحولات این روزها و همچنین اتفاقات سفر رئیس جمهور، ایران را به این ایده رساند که چندان نمی‌تواند روی شراکت روسیه حساب ویژه باز کند. لذا تصمیم به تغییر زمین بازی گرفت و کمی توازن را به مذاکرات برگرداند. البته هردو سناریو جزئیات زیادی دارند که برای پرهیز از اطاله به آن‌ها ورود نمی‌کنم. اما درهرحال فهم اینکه دقیقاً چه اتفاقی افتاده سخت است، چراکه اطلاعات چندانی از جزئیات مذاکرات و اتفاقات این سفر منتشر نشده است.
۳- با همه این توضیحات، نشانه‌هایی وجود دارد که احتمال سناریوی دوم را تقویت می‌کند. طبیعی است که در حالت دوم امکان توفیق ایران بیشتر است. خصوصاً در این فرض، تنش‌های ایران با غرب کمتر میشود اما تنش‌های روسیه با آمریکا خصوصاً بر سر اوکراین بیشتر میشود. چراکه در این فرض، مسئله اوکراین همچنان حل نشده و پیرامون آن توافق و معامله‌ای شکل نگرفته است.
۴- اما بیایید آنچه تاکنون گذشته را، با همه ابهاماتش، لحظه‌ای فرو بگذاریم و به آینده کمی نگاه کنیم. با فرض توافق و بازگشت آمریکا به برجام چه اتفاقی می‌افتد؟ حتماً کمی راه تنفس اقتصاد ایران باز میشود و مقداری وضعیت مالی و درآمدی کشور بهتر میشود. اما برجام یک بند راجع به پایان تحریم تسلیحاتی دارد که بسیار مهم است و می‌تواند در تحولات آینده نقش ایفا کند. طبق برجام تحریم‌های تسلیحاتی ایران از سال پنجم برجام پایان می‌یابد. پارسال، سال پنجم برجام بود! لذا اینبار از فردای توافق و بازگشت آمریکا به برجام، خودبه‌خود باید تحریم تسلیحاتی مرتفع شود. که گمان می‌کنم اینگونه شود.
۵- در این‌صورت ایران با رفع تحریم تسلیحاتی چه کارتی به دست می‌آورد؟ همه می‌دانیم علت اصلی توسعه برنامه موشکی و حضور نظامی رسمی و نیابتی در منطقه توسط ایران، ایجاد توازن نظامی است. ما به علت تحریم‌های سنگین در حوزه نظامی، امکان برخورداری از بسیاری از سلاح‌هایی که همسایگانمان دارند را نداریم. خصوصاً نیروی هوایی فرسوده‌ای داریم و اساساً توسعه برنامه موشکی تا حد زیادی پر کننده خلاء نیروی هوایی بود. ما اگر بتوانیم در پرتو امکانی که برجام به ما می‌دهد مجهز به جنگنده‌های پیشرفته و سایر سلاح‌هایی که همسایگانمان دارند بشویم، چندان که امنیت ملّی مان تضمین شود، خودبه‌خود راه برای مذاکره موشکی و حتی منطقه‌ای هم باز میشود.
۶- از این روی گمان می‌کنم اگر برجامِ متاخر احیا شود و اینبار با توجه به تجربه برجامِ متقدم، طرفین در اجرای آن توفیق بیابند و راه‌های شکست آن را ببندند، عملاً امکان برجام‌های جدید نیز متولد میشود. یعنی مقدمات برجام‌هایی که منجر به رفع تمامی تحریم‌ها (چیزی که مطالبه ایرلن است) و مذاکره و توافق موشکی و منطقه‌ای (چیزی که مطالبه غرب است) به نحوی که امنیت ملّی ما نیز آسیبی نبیند فراهم میشود. بنابراین وارد مرحله حساسی شده‌ایم؛ باید دید چه میشود؟
۱- سرعت مذاکرات احیای برجام به یکباره افزایش یافت. هرچند جزئیات مذاکرات منتشر نشده اما به گمانم با نگارنده همدل باشید که به توافق بسیار نزدیک شده‌ایم. نشانه‌های فراوانی از این امر در دست است. از نگرانی‌ها و تحرکات نخست وزیر اسرائیل تا اظهارات طرفین مذاکرات.
۲- دقیقاً پس از سفر ابراهیم رئیسی به روسیه شتاب مذاکرات شدت گرفت. اینکه چه اتفاقی افتاده باز بر ما پوشیده است. یک سناریو این است که روسیه و آمریکا بر سر اوکراین و ایران به توافق رسیدند و در این سفر، پوتین رئیسی را قانع کرد که توافق کند. سناریوی دوم دقیقاً عکس این است. یعنی مجموعه تحولات این روزها و همچنین اتفاقات سفر رئیس جمهور، ایران را به این ایده رساند که چندان نمی‌تواند روی شراکت روسیه حساب ویژه باز کند. لذا تصمیم به تغییر زمین بازی گرفت و کمی توازن را به مذاکرات برگرداند. البته هردو سناریو جزئیات زیادی دارند که برای پرهیز از اطاله به آن‌ها ورود نمی‌کنم. اما درهرحال فهم اینکه دقیقاً چه اتفاقی افتاده سخت است، چراکه اطلاعات چندانی از جزئیات مذاکرات و اتفاقات این سفر منتشر نشده است.
۳- با همه این توضیحات، نشانه‌هایی وجود دارد که احتمال سناریوی دوم را تقویت می‌کند. طبیعی است که در حالت دوم امکان توفیق ایران بیشتر است. خصوصاً در این فرض، تنش‌های ایران با غرب کمتر میشود اما تنش‌های روسیه با آمریکا خصوصاً بر سر اوکراین بیشتر میشود. چراکه در این فرض، مسئله اوکراین همچنان حل نشده و پیرامون آن توافق و معامله‌ای شکل نگرفته است.
۴- اما بیایید آنچه تاکنون گذشته را، با همه ابهاماتش، لحظه‌ای فرو بگذاریم و به آینده کمی نگاه کنیم. با فرض توافق و بازگشت آمریکا به برجام چه اتفاقی می‌افتد؟ حتماً کمی راه تنفس اقتصاد ایران باز میشود و مقداری وضعیت مالی و درآمدی کشور بهتر میشود. اما برجام یک بند راجع به پایان تحریم تسلیحاتی دارد که بسیار مهم است و می‌تواند در تحولات آینده نقش ایفا کند. طبق برجام تحریم‌های تسلیحاتی ایران از سال پنجم برجام پایان می‌یابد. پارسال، سال پنجم برجام بود! لذا اینبار از فردای توافق و بازگشت آمریکا به برجام، خودبه‌خود باید تحریم تسلیحاتی مرتفع شود. که گمان می‌کنم اینگونه شود.
۵- در این‌صورت ایران با رفع تحریم تسلیحاتی چه کارتی به دست می‌آورد؟ همه می‌دانیم علت اصلی توسعه برنامه موشکی و حضور نظامی رسمی و نیابتی در منطقه توسط ایران، ایجاد توازن نظامی است. ما به علت تحریم‌های سنگین در حوزه نظامی، امکان برخورداری از بسیاری از سلاح‌هایی که همسایگانمان دارند را نداریم. خصوصاً نیروی هوایی فرسوده‌ای داریم و اساساً توسعه برنامه موشکی تا حد زیادی پر کننده خلاء نیروی هوایی بود. ما اگر بتوانیم در پرتو امکانی که برجام به ما می‌دهد مجهز به جنگنده‌های پیشرفته و سایر سلاح‌هایی که همسایگانمان دارند بشویم، چندان که امنیت ملّی مان تضمین شود، خودبه‌خود راه برای مذاکره موشکی و حتی منطقه‌ای هم باز میشود.
۶- از این روی گمان می‌کنم اگر برجامِ متاخر احیا شود و اینبار با توجه به تجربه برجامِ متقدم، طرفین در اجرای آن توفیق بیابند و راه‌های شکست آن را ببندند، عملاً امکان برجام‌های جدید نیز متولد میشود. یعنی مقدمات برجام‌هایی که منجر به رفع تمامی تحریم‌ها (چیزی که مطالبه ایرلن است) و مذاکره و توافق موشکی و منطقه‌ای (چیزی که مطالبه غرب است) به نحوی که امنیت ملّی ما نیز آسیبی نبیند فراهم میشود. بنابراین وارد مرحله حساسی شده‌ایم؛ باید دید چه میشود؟
