سد آبریز؛ سیاستی آمایشی در بخش کشاورزی

کبنا ؛سید چمران موسوی - دکتری جغرافیا برنامه‌ریزی شهری: از مهم‌ترین مشکلات و محرومیت‌های شهرستان کهگیلویه می‌توان به پروژه‌های نیمه‌فعال آن در حوزه کشاورزی اشاره کرد، که در صورت یکپارچه‌سازی زمین‌های زراعی و تغییر مدل کشت، حتی با مقدار آب کم، می‌توان بسیاری از مشکلات مردم منطقه و خصوصاً کشاورزان را حل نمود.
کهگیلویه با صد و شصت هزار جمعیت آنچنان در بند محرومیت به سر می‌برد که، حتی بی‌نصیب از آب‌های روان خود است.
 سد مارون جلوی چشم هزاران کشاورز کهگیلویه‌ای نصیب مردم خوزستان می‌شود و متاسفانه کمترین تخصیصی در زمینه حقابه آن به این شهرستان صورت نگرفته است.
سدی که می‌توان گفت تنها دودش به چشم مردم کهگیلویه رفت و سالیانه جوانان زیادی را با بی‌رحمی تمام در کام خود می‌کشاند و طعم تلخ مرگ را به این مردم هدیه کرده است.
 با توجه به اینکه حقابه سد مارون در هیچ کدام از بخش‌های کشاورزی، صنعتی و شرب به شهرستان کهگیلویه نرسیده است می‌توان با احداث و بهره برداری بحق سد آبریزتحولی بزرگ در عرصه اشتغال در بخش کشاورزی ایجاد نمود.
 با توجه به نبود فعالیت‌های بزرگ صنعتی و از طرفی وجود ظرفیت‌های طبیعی مناسب جهت فعالیت بخش کشاورزی با توجه به نگاه آمایشی، یکی از راه‌های خارج کردن این منطقه جغرافیایی از بن‌بست، و ایجاد اشتغال برای مردم، احداث سد مذکور است.
صاحبنظران بر این باورند توزیع پایدار و عادلانه آب در حوضه آبریز مارون با توجه به توسعه اقتصادی و اجتماعی همواره چالشی اساسی بوده، به همین دلیل قواعد تخصیص برای منابع با ارزش آب حوضه مارون نیازمند همراهی و همکاری مردم و متخصصان امر است.
به باور کارشناسان، کم آبی بخش حوضه آبریز مارون در یک دهه اخیر خسارت‌های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی زیادی برجای گذاشته است، که تنها راه حل آن را می‌توان مدیریت یکپارچه، جامع نگر و علمی دانست که باید با مشارکت منطقه‌ای و در سطح ملی مورد توجه قرار گیرد.
در دهه‌های گذشته جمعیت حوضه مارون (بالادست و پایین دست رودخانه) افزایش قابل توجهی داشته، بطوری که در نیم قرن اخیر جمعیت این حوضه بیش از سه برابر شده و این افزایش جمعیت پیامدهای مختلف اجتماعی و اقتصادی را به دنبال داشته است.
 روند رو به رشد جمعیت حوضه آبریز از یک سو و محدودیت منابع آب از سوی دیگر، موجب شده تا سرانه آب تجدیدپذیر حوضه به کمتر از یک هزار متر مکعب (تنها کمی بالاتر از آستانه کمبود آب) کاهش یابد. این در حالی است که سرانه آب تجدیدپذیر کشور به کمتر از یک هزار و ۷۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر کاهش یافته است.
کاهش شدید بارندگی و افت فاحش حجم آب مارون که در سال زراعی فعلی رقم خورده است، نیازمند برنامه‌ریزی جدی برای مدیریت این منبع حیاتی می‌باشد؛ چرا که وضعیت پیش روی سال زراعی و همچنین سال‌های آینده مشخص نیست و نباید منابع آب به راحتی از دست داده شود به همین خاطر اجرای برنامه هدفمند در مدیریت آب در همه دوره‌ها مهم است و باید این موضوع در سال‌های آبسالی و خشکسالی همواره رعایت و به درستی و با اجرایی کردن حقوق بحق مردم کهگیلویه بزرگ صورت پذیرد.
 رودخانه مارون به عنوان محور اساسی توسعه انسانی در کهگیلویه، به دلیل فشار گسترده بخش‌های کشاورزی، صنایع و توسعه شهری، در پایین دست خود (شهرستان بهبهان) عملاً از دسترسی مردم بالادست سد مارون بی نصیب مانده و منجر به بیکاری وحشتناک و افت بهره برداری بخش کشاورزی شده است. حال با پیگیری‌های مستمر نماینده کهگیلویه بزرگ مجوزهای لازم برای احداث سد آبریز گرفته شد و بلاشک اجرای این سد تحول بزرگی را در این منطقه رقم خواهد زد.
  سد آبریز به پایداری آب در استان کمک خواهد کرد و به باعث تنظیم ورودی آب به پشت سد مارون و همچنین کنترل کننده سیلاب‌های مخرب در حوزه آبریز مارون  خواهد شد. با تخصیص حق‌آبه از  این سد، بخش‌های زیادی از مشکلات کشاورزی و تأمین آب آشامیدنی شهرهای دهدشت، چرام و دیگر شهرهای مجاور برطرف خواهد شد. در واقع این سد می‌تواند انقلابی در این خصوص ایجاد نماید و قریب به سی هزار هکتار از اراضی زیر کشت زراعت آبی و باغات خواهد رفت. احداث این سد نویدبخش اشتغال در بخش کشاورزی و افزایش بیش از محصولات استراتژیک کشاورزی را در پی خواهد بود.
امیدواریم با توجه به پتانسیل‌های خوب شهرستان کهگیلویه در زمینه صنعت و کشاورزی و نیاز مبرم جوانان جویای کار این شهرستان به اشتغال و مطالعه نهایی این طرح، روند اجرایی و عملیاتی این سد هر چه زودتر صورت گیرد تا بتواند گام بلندی برای رهایی از محرومیت و رسیدن به توسعه حداقلی برداشته شود.