بدتر از هیچ!

کبنا ؛گروه سیاسی: آمریکا از برجام خارج شده و علاوه بر تحریم‌‌های سابق، 300 هدف تحریمی جدید را به لیست تحریم‌ها اضافه کرده است. اروپایی‌ها که از ابتدا به تعهدات برجامی خود عمل نکرده بودند بعد از خروج آمریکا نیز به وعده خود برای حفظ برجام که از آن با عنوان سازوکار ویژه مالی اروپا یاد می‌شود، عمل نکردند. اروپایی‌ها به این خلف وعده بسنده نکردند و بعد از آن برنامه تحریمی جدیدی را علیه ایران تدارک دیدند و با چاشنی حمله مجدد به برنامه موشکی ایران آن را تکمیل کردند. از سوی دیگر طی ماه‌‌های گذشته جمهوری اسلامی هدف برخی حملات تروریستی قرار گرفته است که طراحان و عاملان آن با خیال راحت در کشورهای اروپایی ساکن هستند. دیپلمات‌‌های ایرانی در اروپا امنیت ندارند و مکرر اخباری مبنی بر اخراج یا بازداشت دیپلمات‌‌های ایرانی حاضر در کشورهای اروپایی در صدر اخبار جهان قرار گرفته است. فروش نفت ایران نیز بر اساس آخرین آمار اعلام شده به کمتر از 700 هزار بشکه در روز رسیده است و شرکت‌‌های تجاری اروپا نیز در پی تهدید‌‌های آمریکا اعلام کرده‌‌اند امکان همکاری با ایران ندارند. به عبارتی یک کلکسیون کامل از تحریم و تهدید از سوی آمریکا و اروپا علیه ایران اعمال شده و همه اینها در شرایطی در حال وقوع است که ایران از ابتدای توافق هسته‌ای تاکنون به تمام تعهدات خود بر اساس برجام عمل کرده است. برنامه هسته‌ای  ایران تعطیل شده است؛ هم هسته‌ای را از دست داده‌‌‌‌‌ایم هم تحریم و تهدید افزایش پیدا کرده است. اما در روزهایی که دولتی‌ها صریح‌‌‌‌‌‌تر از گذشته از ناتوانی و ناکارآمدی اروپا سخن می‌گویند، نگاهی به اظهارات پیشین مقامات اروپایی و دیپلمات‌‌های ایرانی درباره منافع برجام برای اروپا جالب توجه و درس‌آموز است. مؤلفه امنیت در کنار سودهای سرشار اقتصادی که برجام برای اروپا داشته یکی از محوری‌‌‌‌‌ترین موضوعاتی است که مقامات مختلف اروپا تاکنون به آن اذعان داشته‌‌‌اند. این یک دستاورد بزرگ برای اروپاست: «برجام امنیت اروپا را افزایش داده است». قابل توجه اینکه این موضوع توسط مسؤولان دستگاه سیاست خارجی ایران نیز تایید شده است. محمدجواد ظریف در تاریخ 2 آذر 97 در توئیتی نوشت: «اتحادیه اروپایی باید تصمیم بگیرد: آیا می‌خواهد آمریکا روابط با دیگر کشورهایی را که مورد تاییدش نیست، به آنها دیکته کند؟ برجام به نفع امنیت اروپا بود،‌ حالا باید برای امنیت‌شان هزینه کنند». ظریف همچنین 22 آبان 97 در گفت‌وگو با روزنامه «العربی الجدید» که به کشور قطر نزدیک است، گفته بود ایران نمی‌خواهد اروپا در معرض تهدید امنیتی قرار بگیرد. ظریف در همین راستا تاکید کرد «نیاز است حیات توافق با هدف کسب مزایای اقتصادی آن حفظ شود». به گفته ظریف، اروپایی‌ها برای حفظ برجام هر چند «تعهداتی را که اعلام کردند، به طور جدی در «محافل سیاسی» انجام دادند... اما در عرصه اجرا و عمل، موانعی بر سر راه‌شان قرار گرفت». وی در این گفت‌وگو بار دیگر اروپا را تهدید کرد و گفت: «ایران می‌داند که دولت‌های اروپایی هنوز آمادگی اجرای تعهد سیاسی را همزمان با دادن بهای اقتصادی [برای حفظ توافق برجام] ندارند. آنها گمان می‌کنند می‌توانند دستاوردها را بدون دادن بها (تاوان) حفظ کنند».
همچنین علی‌اکبر صالحی 5 آذر در دیدار میگل آریاس‌کانیته، مسؤول انرژی اتحادیه اروپایی از عواقب ناگوار عدم تعهد اروپا سخن گفت و تاکید کرد: «در صورتی که توافق هسته‌ای از هم پاشیده شود، هیچ کشوری از آن سود نخواهد برد و هرج و مرج حاکم خواهد شد». عباس عراقچی نیز که در 7 ماه گذشته بیشترین رایزنی‌ها را با اروپایی‌ها داشته و در نهایت به ناامیدی از اروپا رسید، 28 آبان 97 در همایش تحولات منطقه و نظام بین‌الملل تهدید کرد: «اگر اروپا فکر می‌کند منطقه غرب آسیا بدون برجام امن‌تر است، می‌تواند امتحان کند. منطقه ما کلکسیونی از مسائل و مشکلات دارد، آیا اروپا تحمل موج جدید تروریسم و مهاجرت و شروع بحران هسته‌ای را دارد؟». عراقچی پیش از آن هم در یک گفت‌وگوی تلویزیونی مشابه این تهدید را مطرح کرده و گفته بود: «اروپایی‌ها که امنیت‌شان با امنیت منطقه غرب آسیا گره خورده و یک موج مهاجرت همه‌چیزشان را به هم می‌ریزد، می‌دانند که امواج جدید چگونه خواهد بود. آنها توانایی‌های ما را می‌دانند». اظهارات مقامات ایرانی مبنی بر امنیت‌بخشی برجام به اروپا در حالی است که خود مقامات اروپایی هم بارها اذعان کرده‌‌اند برجام امنیت آنها را ارتقا داده است.
نخست‌وزیر سوئد: برجام برای امنیت اروپا مهم است
لوون، نخست‌وزیر سوئد اسفند 96 در مصاحبه با خبرنگار رادیو سوئد در این‌باره اظهار داشت: برجام، برای امنیت اروپا و جهان و برای خلع سلاح هسته‌ای اهمیت بسیار زیادی دارد و باید حفظ شود. آلیستر برت، معاون وزیر خارجه انگلیس در امور خاورمیانه و شمال آفریقا هم 24 اردیبهشت 97 در دیدار عباس عراقچی گفت: توافق هسته‌ای برای امنیت اروپا و ایران حائز اهمیت است و ما به آن پایبند هستیم. فدریکا موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نیز روز سه‌شنبه 25 اردیبهشت 97 قبل از آغاز نشست با وزرای خارجه کشورهای اروپایی و ایران تصریح کرد: ما همراه با وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه در بروکسل هستیم تا به بررسی اقدامات مشخصی بپردازیم که می‌توانیم برای محافظت از سرمایه‌گذاری‌های اروپا و منفعت راهبردی امنیتی اروپا که حفظ برجام است انجام دهیم. موگرینی خرداد 97 هم پس از نشست وزرای خارجه اروپا اظهار داشت: کمیسیون این اتحادیه پیشنهادهای مشخصی را برای تعدیل تحریم‌ها علیه ایران در دست بررسی دارد؛ انگیزه اروپا برای حفظ توافق اتمی ایران نه مالی، بلکه امنیتی است. «هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان هم 16 آبان 97 در مصاحبه‌ای با روزنامه «پاسایر نویه پرسه» گفت: توافق هسته‌ای با ایران، امنیت در اروپا را افزایش می‌دهد.  هایکو ماس 19 آذر 97 نیز در آستانه نشست وزیران خارجه کشورهای اروپایی در بروکسل اذعان داشته بود: ما برجام را که برای امنیت‌مان مهم است تا زمانی حفظ می‌کنیم که ایران بدون کوچک‌ترین تخطی بر آن پایبند بماند.  فدریکا موگرینی یک بار دیگر در 22 دی 97 در پایان نشست وزرای خارجه اروپا در بروکسل تصریح کرد: «وزرای خارجه اروپا در بروکسل تصمیم گرفتند روابط محکم‌‌‌‌‌‌تر و  گسترده‌تری با ایران داشته و تلاش کنند با گذشت زمان در توافق هسته‌ای ایران، اعتماد دو طرف تقویت شود تا منافع اقتصادی و امنیتی اروپا که این توافق تضمین‌کننده آن است محقق شود؛ تلاش می‌شود تا تدابیر و راهکارهایی برای حفظ این توافق اتخاذ شود. لغو توافق هسته‌ای تهران امنیت اروپا و منطقه را تضعیف می‌کند و خطرناک است، بنابراین تا زمانی که ایران بدان پایبند است باید به این توافق اعتماد و آن را حفظ کرد».
ظریف و خون شهدای هفتم تیر و اهواز!
اظهارنظر‌‌های صریح مقامات اروپایی به وضوح نشان می‌دهد برجام امنیت اروپا را تضمین کرده است. شاید مهم‌ترین کارکرد امنیتی برجام برای اروپا آن باشد که ایران توانسته است با مهار تروریست‌‌های دست‌نشانده آمریکا در منطقه، از صادرات تروریسم به اروپا در قالب‌‌های مختلف از جمله بحران پناهجویان جلوگیری کند. بنابراین به غیر از تحقق اهداف استراتژیک مانند از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران، اروپایی‌ها می‌گویند برجام امنیت آنها را نیز تضمین کرده است. اما نکته اساسی اینجاست که برجام در حالی برای اروپایی‌ها یک توافق 2 سر برد بوده که دستاورد و آورده آن برای ایران نه‌تنها در حوزه اقتصادی تقریبا هیچ بوده، بلکه حالا برای امنیت کشور نیز خطرساز شده است. تنها چند روز پس از خروج آمریکا از برجام، در روزهایی که دولت حسن روحانی توسط محمدجواد ظریف تلاش می‌کرد این گزینه را در ایران تقویت کند که با خروج آمریکا اتفاقی نیفتاده و تضمین اروپا اعتبار دارد، دولت هلند 2 دیپلمات ایرانی را از کشورش اخراج کرد. همزمان مشخص شد محمدرضا کلاهی‌صمدی، تروریست عضو گروهک منافقین در این کشور به هلاکت رسیده است. نکته قابل تامل اینکه 2 دیپلمات ایرانی اخراج شده از هلند، پس از مرگ کلاهی عازم ماموریت به این کشور شده بودند، بنابراین هیچ سند و مدرکی علیه این دیپلمات‌ها وجود نداشت. به فاصله کمی بعد، فرانسه مدعی اقدام ایران برای بمب‌‌گذاری در همایش منافقین در پاریس شد. آنها بر اساس این ادعا یک دیپلمات کلیدی ایران را از فرانسه اخراج کردند و با همکاری آلمان، بلژیک و اتریش، اسدالله اسدی دیپلمات حرفه‌ای و بسیار مهم ایران در اروپا نیز بدون هیچ دلیلی دستگیر شد و هنوز هم به شکل غیرانسانی در بازداشت به سر می‌برد. در ادامه این سریال اروپا در حمایت از تروریست‌ها، کمی بعد دانمارک نیز مدعی شد یک ایرانی‌تبار به دلیل پاییدن یکی از عناصر گروهک تروریستی الاحوازیه در این کشور بازداشت شده است. این کشور پس از طرح این ادعا، به همراه برخی دیگر از کشورهای شمال اروپا بیانیه‌‌‌هایی علیه ایران منتشر کرد. در کنار این اقدامات عحیب علیه دیپلمات‌‌های ایرانی، اماکن دیپلماتیک ایران در اروپا نیز آماج حملات عناصر وابسته به گروهک‌‌های تروریستی قرار گرفت. حمایت عجیب کشورهای اروپایی از اعضای گروهک منافقین و تروریست‌‌‌هایی نظیر الاحوازیه در حالی رخ داد که جنایات این تروریست‌ها علیه مردم مظلوم ایران غیرقابل کتمان است. صمدی‌کلاهی عامل انفجار حزب جمهوری بود که طی آن 72 نفر از مقامات ارشد کشور از جمله شهید بهشتی به شهادت رسیدند. گروهک الاحوازیه نیز از گروهک‌‌های تروریستی وابسته به سعودی است که دست به خونریزی‌‌های متعددی در استان خوزستان زده است. از جمله در جریان حادثه تروریستی شهریورماه امسال در اهواز، این گروهک تروریستی رسما از هلند مسؤولیت این حادثه تروریستی را بر عهده گرفت! حالا اروپا مأمن و بهشت امن این تروریست‌‌های خونخوار شده است؛ موضوعی که حتی مورد اشاره حسن روحانی قرار گرفت. روحانی امسال در سخنرانی خود در نشست عمومی سازمان ملل متحد گفت: «ما به عنوان قربانیان دیروز و امروز تروریسم، همواره در صف مقدم مبارزه واقعی با تروریسم بوده‌ایم و خواهیم بود. مردم ما امروز عزادار شهادت ده‌ها انسان بی‌گناهند که روز شنبه توسط تروریست‌هایی به خاک و خون کشیده شدند که با کمال وقاحت از برخی پایتخت‌های غربی و در مصاحبه با رسانه‌هایی که در غرب با دلارهای نفتی اداره می‌شوند مسؤولیت این وحشیگری را پذیرفتند». علاوه بر همه اینها هفته گذشته و در شرایطی که اتحادیه اروپا باید برای 3 بار خلف وعده در ثبت و اجرای کانال ویژه مالی (SPV) پاسخگوی ایران ‌می‌بود، اعلام شد این اتحادیه در ارتباط با آنچه حمایت ایران از طرح های تروریستی در پاریس و کپنهاگ خوانده، قرار است 2 شخص و یک نهاد ایرانی مرتبط با وزارت اطلاعات را تحریم کند.  
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آذرماه امسال برای چهاردهمین بار اعلام کرد ایران همه تعهدات خود در برجام را اجرا کرده و همچنان نیز به تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند است. اشاره بازرسان آژانس به تعطیلی بخش عمده‌ای از برنامه هسته‌ای ایران است که بر اساس برجام تعطیل یا تخریب شده است. تعطیلی برنامه هسته‌ای ایران اما برای مردم ایران هیچ آورده اقتصادی نداشت. آمریکا از برجام خارج شد و تحریم‌های جدیدتری علیه ایران اعمال کرد. اروپا نیز در اجرای تعهداتش بدعهدی کرد و حالا با خروج آمریکا از این توافق، هیچ اقدام موثری برای اجرای مفاد برجام و زنده نگه داشتن این توافق انجام نداده است. به عبارتی در حوزه توازن «هسته‌ای – معیشت»، دولت روحانی بازنده بزرگ برجام بود. آنها بخش عمده‌ای از برنامه هسته‌ای را تعطیل کردند و هنوز نیز آن را تعطیل نگه داشته‌اند و در مقابل از دریافت تضمین‌های حداقلی از اروپا نیز معطل مانده‌اند! اما در حوزه امنیتی ماجرا فراتر از این است. بر اساس اظهارات مقامات ایرانی و اروپایی، برجام امنیت اروپا را تضمین کرده است اما در عمل اروپا طی ماه‌های اخیر تمام تلاش خود را برای تقویت گروهک‌های تروریستی ضدایرانی در خاک خود انجام داده است. اروپا نه‌تنها تروریست‌های ضدایرانی را تقویت کرده است، بلکه با برخوردهای غیرقانونی با دیپلمات‌های ایرانی در اروپا، اراده خود را برای تضعیف بنیه اطلاعاتی ایران نشان داده است. متاسفانه در مقابل این رفتار ضدامنیتی اروپا، وزارت امور خارجه محمدجواد ظریف در یک انفعال محض به سر می‌برد. برخی کارشناسان معتقدند تنها دلیل وزارت امور خارجه برای اقدام متقابل و عزتمندانه در مقابل اروپا، موضوع SPV بوده است. آنها در مقابل پذیرش واقعیت مرگ برجام مقاومت کرده و حاضر شدند از حقوق دیپلماتیک دیپلمات‌های ایرانی چشم‌پوشی کنند و حتی انتقادها به خاطر عدم پیگیری ماجرای صمدی‌کلاهی را به جان بخرند اما امیدهای خود برای SPV را زنده نگه دارند. از این حیث به نظر می‌رسد برجام نه‌تنها موجب رونق اقتصادی نشد، بلکه حالا یک گزاره و عامل علیه امنیت ملی ایران نیز شده است. برجامی که قرار بود هم چرخ سانتریفیوژها و هم چرخ اقتصاد را بچرخاند، حالا هم بخش بزرگی از هسته‌ای را تعطیل کرده، هم چرخ کارخانه‌ها را کنده و هم بنیه امنیت ملی را به مخاطره انداخته است.