تاریخ انتشار
شنبه ۲۴ فروردين ۱۳۹۸ ساعت ۰۱:۲۵
کد مطلب : ۴۰۸۶۰۹
در طبیعت کهگیلویه و بویراحمد چه می‌گذرد؟
گیاهان کوهی و جانوران وحشی کهگیلویه و بویراحمد در تیر رس غارتگران طبیعت
۱
کبنا ؛ آخرین نسل گیاهان کوهی و جانوران وحشی کهگیلویه و بویراحمد همچنان در سایه بی توجهی‌ها در تیر رس غارتگران طبیعت قرار دارند.
اگر گیاهان و جانوران را دو روی یک سکه بدانیم یک روی سکه طبیعت استان زیستگاه جانوران وحشی و کمیابی است که در همین ایام مورد هجمه سودجویان و بوته کنان واقع شده است.
حمله خرس به زن 35 ساله دنایی در روز بیست فروردین نخستین خبر سال 98 مبنی بر حمله جانوارن وحشی به انسان در کهگیلویه و بویراحمد به یکی از خبرهای جذاب خبرگزاری‌های استان تبدیل شد.
در پی حمله حیوان وحشی به یک زن در ارتفاعات مناطق آزاد مشرف به روستای حمیدآباد بخش پاتاوه، در بیستمین روز از فروردین ماه 98، جمشید عبدی پور معاون فنی و عنایت آرامشیان فرمانده یگان حفاظت با حضور در بخش اورژانس بیمارستان شهید بهشتی یاسوج از وی عیادت کردند.
این زن 35 ساله به همراه تعدادی از زنان اهالی روستا، به منظور برداشت گیاهان خوراکی کوهی به ارتفاعات مشرف به روستا عزیمت کرده بود که ناخودآگاه به حریم یک قلاده خرس وارد شده و مورد حمله این حیوان وحشی قرار گرفته که بیشتر از ناحیه سر و صورت دچار خراشیدگی شده است.
اداره کل حفاظت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد به مردم و طبیعت گردان توصیه دارد هنگامی که به طبیعت می‌روند مواظب باشند ناخودآگاه به لانه و آشیانه حیات وحش نزدیک نشوند.
اما آیا این توصیه‌ها برای حفظ طبیعت و حفاظت از خودمان کافی است؟
به طور قطع اگر به جای این زن چند مرد به همراه اسلحه (معمولاً کوهگردان استان همراه دارند) در این موقعیت قرار داشتند خرس را از پای در نمی‌آوردند؟
عبدالناصر دامدار عشایری که ارتفاعات دنا منطقه ییلاقی او در فصل بهار و تابستان است گفت: سال‌ها پیش 12 قطعه مرغ محلی در منطقه ییلاقی پرورش دادم که شبانه روباه همه آنها را قتل عام کرد و من هم به انتقام مرغ‌ها 5 روباه را شکار و جسد آنها را مخفیانه چال کردم.
یکی از اهالی یکی از روستاهای دنا هم می‌گوید: یک روز با فریادهای هیاهو و کمک خواهی یکی از چوپانان اسلحه به دست به همراه چند نفر از اهالی به ارتفاعات مشرف به روستا رفتیم.
عبالکریم. ر افزود: در ارتفاع مشرف به روستا پلنگی را مشاهده کردیم که گوسفندی را شکار کرده و بی توجه به سر و صداهای ما در حال انتقال گوسفند شکار شده به محل امنی بود که به ناچار چند تیر به سمتش شلیک کردیم و که از محل گریخت و اینکه تیری به او اصابت کرد یا نه را نمی‌دانیم.
و هست چنین حوادثی که به گوش هیچ مسئولی نرسیده و جانوران بسیاری اسیر طمع و بی مبالاتی غارتگران و طمع ورزان به طبیعت قرار گرفته و نابود شده‌اند.
کارشناس محیط زیست می‌گوید: کهگیلویه و بویراحمد با ۳۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار منطقه حفاظت شده در دل رشته کوههای زاگرس مرکزی گنجینه‌ای ارزشمند و ظرفیتی بالقوه برای زیست انواع گونه‌های جانوری از جمله گونه‌های کمیاب و در حال انقراض از جمله پلنگ ایرانی است.
آقای جلیل بادام فیروز با بیان اینکه جای جای این سرزمین بکر، رؤیایی و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی مامن و پناهگاه انواع گونه‌های جانوری و گیاهی است افزود: ظرفیت‌های موجود زیست محیطی مناطق حفاظت شده و گونه‌های گیاهی و جانوری امروزه از سرمایه‌های اصلی و منابع مهم توسعه پایدار محسوب می‌شوند که سرمایه گذاری و تمرکز بیشتر بر روی این سرمایه ارزشمند حتی در سطح ملی و کلان بسیار مفید و اثربخش در حفظ منابع ملی و زیست محیطی است.
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خاییز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸۷ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
کهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شکار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و کوه تلرش است.
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی از لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۸ هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس محسوب می‌شود و با توجه به حفاظت مستمر محیط بانان این منطقه از اواخر سال ۶۹ تاکنون نیز این زیست بوم حیاتی محل رشد و تکثیر بسیاری از گونه‌هایی با اهمیت بوده است.
گونه‌های جانوری کهگیلویه و بویراحمد شامل کل و بز، کفتار، شغال، کاراکال، روباه، تشی، کبک، تیهو، بحری، دلیجه، خوک وحشی، خرگوش، سنجاب، سمور، جوجه تیغی، کبوتر، عقاب، شاهین، انواع کنجشک سانان، خانواده سبز قبا، دارکوب، هد هد، کمر کلی، بلبل، انواع مارمولک، افعی شاخدار، ماهیان از جمله کپور معمولی، کپور سر گنده، کپور گوشتخوار و کپور نقره‌ای است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد در این زمینه گفت: مناطق حفاظت شده این استان و در رأس آنها منطقه حفاظت شده و پارک ملی دنا همواره مورد طمع شکارچیان بوده است.
وی اضافه کرد: این ایام به جز شکارچیان طبیعت و گیاهان کوهی شکارچیان جانوران هم در پوشش گیاه چینی برای شکار پرندگانی چون کبک و تیهو، تشی (جوجه تیغی)، گراز و خرس که سه تا آخری را به باور غلط برای استفاده دارویی به ارتفاعات استان هجوم می‌آورند.
جعفری نژاد بسطامی ادامه داد: هم اینک حدود ۱۲ گونه جانوری در این استان در معرض تهدید قرار دارند.
وی اضافه کرد: گوزن زرد، کل و بز، کرکس مصری، فاخته خاوری، خرس و پلنگ ایرانی برخی از این گونه‌های در معرض تهدید در استان هستند.
برای نمونه ۱۲ شهریور ماه امسال مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفته بود که ۲ شکارچی متخلف ۲ قلاده پلنگ در روستای موگرمون شهرستان لنده از توابع این استان با صدور رأی قضایی به ۲ سال حبس و پرداخت یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی محکوم شدند.
همچنین واقعه حمله وحوش به دام‌های عشایر و روستاییان در مناطق مختلف استان داستانی تکراری است که عمده آنها پلنگ را به عنوان عامل حمله به رمه‌ها معرفی کرده‌اند.
در خصوص این واقعه‌ها آنچه جای سؤال دارد این است که آیا این اتهامات به پلنگ واقعیت دارد یا فقط حدس و گمان هستند شاید جانوران گوشت خوار دیگری مسبب حمله به دام‌ها بوده است.
دامداران بی دریغ این شکارچیان شبانه را به تیر و رگبار می‌بندند تا شاید اندکی از غم از دست دادن تعدادی دام‌هایشان کاسته شود.
کارشناس محیط زیست استان گفت: شاید شناخت و آگاهی از ضرورت وجود چنین جاندارانی در طبیعت توسط مردم، گرایش به شکار آنها کمتر شود و این حیوانات با حس امنیت بیشتری در طبیعت گام بردارند.
رئیس نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط ریست کهگیلویه و بویراحمد معتقد است فرهنگ سازی، آگاهی بخشی، مشارکت و همراهی بیشتر مردم، جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد برای حفاظت و صیانت از منابع حیاتی و زیست محیطی از جمله وحوش بسیار ضروری است.
تاکنون کلاس‌های آموزشی در مناطقی از استان برای جامعه محلی تشکیل شده است تا در این زمینه فرهنگ سازی شود.
اما این روزها ارتفاعی در شهرستانهای بویراحمد، دنا و کهگیلویه یافت نمی‌شود که ردپای بوته کنان بر تن رنجور آن نقش نبسته و گیاهان سبز روییده در آغوشش به تاراج نرفته باشد.
آنها از سر طمع و یا نداری برای قراردادن نانی بر سر سفره خود تیشه به ریشه طبیعت می‌زنند بی آنکه بدانند روزی می‌رسد که کوهها را با سنگ‌ها تنها می‌گذارند.
شاید هم بدانند اما پیش از آن که به خالی شدن سفره طبیعت بیندیشند، به سفره خالی خود نگاه کنند و زندگیشان که رو به انقراض است و یا برخی دیگر به کیسه‌ای که برای غارت طبیعت دوخته‌اند.
قباد حسنپور از اهالی شهر یاسوج گفت: از دو ماه گذشته تاکنون کوههای بویراحمد و دنا ومیدانها و خیابانهای مرکزی شهرهای یاسوج، سی سخت و دهدشت و جاده‌های منتهی به این شهرها مملو از زنان، مردان و حتی کودکانی است که چوب حراج به طبیعت سبز زاگرس مرکزی زده‌اند و تا آخرین گیاه خوراکی مانده در طبیعت نیز دست بردار نیستند.
اینروزها اگر گذرتان به استان افتاد جاده‌های منتهی به شهر یاسوج و به خصوص در کنار روستاهای مسیر پر است از جوانان بیکار روستایی و حتی نوجوانان و کودکانی که امیدوارانه با بسته‌هایی در دست ایستاده‌اند و با عبور هر خودرویی دستی تکان می‌دهند تا مگر کالای خود را به فروش برسانند.
ذوالفقار قاسمپور هم گفت: کمتر خانواده کهگیلویه و بویراحمدی حتی کارمندان ادارات مختلف را می‌توان سراغ گرفت که این ایام برنامه کوه گردی برای چیدن کنگر و بیلهرنداشته باشند.
چویل، درمه، بومادران، پونه کوهی، برنجاسب، آویشن، زرآبی یا چای کوهی، بابونه، چوبک، جلپه، خاری، پشموک، توت سهری، میخک، انگیون، کارده، ریواس، پیاز وحشی یا تره، ختمی وحشی، بن سرخ، کتیرا، گل گاوزبان، بیلهر، خاکشیر، پرسیاوشان و چندین گونه گیاهی دیگر از مهمترین گیاهان دارویی و خوراکی این منطقه هستند.
در این بین اما بازار کنگر، بیلهر، بن سرخ یا لیزک و قارچ داغتر از بقیه است و خریداران بیشتری دارد، خریدارانی که حتی از دیگر استان‌ها می‌آیند تا از سفره سبز دنا بی نصیب نمانند.
امسال بهار پربارش تر از همیشه در بخش‌های سردسیری و گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد که رویشگاه انبوه گیاهان خوراکی کوهی است، آغاز شد.
هنوز ماهی از زمستان مانده بود که فریاد "بیلهر- بیلهر" بدو قارچ"در جاده‌ها و بازار سبزی فروشان یاسوج آغاز شد.
دکتر جعفری گیاه شناس هم گفت: با این حال ترفند متولیان منابع طبیعی در سرطان زا اعلام کردن گیاه تلخ بیلهر و مسمومیت هرساله تعداد زیادی از خانواده‌های مصرف کننده قارچ هم نتوانست بازار پر رونق این گیاهان را بی رونق کند.
وی با بیان اینکه "بیلهر" گیاهی ناشناخته در ایران و جهان است که در ارتفاعات بالای دو هزار و ۵۰۰ متری کوههای دنا در کهگیلویه و بویراحمد می‌روید افزود: بومیان و به خصوص بویراحمدیها و قشقایی‌ها علاقه زیادی به این گیاه تلخ دارند و همین علاقمندی باعث شده که بیش از هر گیاه دیگری در معرض خطر انقراض باشد.
اما این روزها خیابان سبزی فروشان یاسوج مملو از جمعیت فروشندگان و خریداران گیاهان کوهی است که مشغول داد و ستد آخرین نسل گیاهان خوراکی و دارویی هستند. گیاهانی که ۵۲.۲ درصد کل گونه‌های گیاهی دارویی قاره اروپا و ۲۶.۶ درصدگونه‌های گیاهی دارویی کشور را شامل می‌شوند.
به گفته پژوهشگر گیاهان و کارشناس محیط زیست، مراتع کوههای زاگرس در شهرستانهای بویراحمد و دنا رویشگاه بیش از دو هزار گونه گیاهی است که ۴۷۵ گونه از این تعداد از نوع گیاهان دارویی و خوراکی هستند.
کارشناس منابع طبیعی استان هم می‌گوید: متاسفانه بوته کنی در نبود شغلهای پایدار به شغل کاذبی بدل شده و خیلی از این راه معیشت می‌کنند.
مدیرکل منابع طبیع و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد نیز با بیان اینکه استان کهگیلیویه وبویراحمد گیاهان خوراکی و دارویی زیادی دارد، گفت: متاسفانه در مناطق کوهی شهرستان بویراحمد سردو، مله شوره، پشت کارخانه سیمان و اطراف مارگون گیاهان کوهی و دارویی در حال انقراض هستند.
آقای حکمتیان گیاهان مورد انقراض را بن سرخ (لیزک)، جاشیر خوراکی و بیلهر نام برد و افزود: متاسفانه فقط دو سایت بسیار کوچک جاشیر خوراکی در استان وجود دارد که متاسفانه افراد سودجو نیز با اسلحه نگهبانان منابع طبیعی را تهدید می‌کنند.
وی به وجود کرفس وحشی در دو نقطه کهگیلویه و بویراحمد اشاره داشت و ادامه داد: در دو منطقه دیشموک و دمه سادات امامزاده علی (ع) کرفس وحشی رویش دارد که این دو منطقه نیز باید حفاظت شوند.
به امید روزی که گیاهان کمیاب و جانوران زیبای طبیعت کهگیلویه و بویراحمد در آسایش کامل در این طبیعت به حیات خود ادامه دهند.
---------------------------------------------------------------------------
نویسنده: سید غلامحسین موسوی سوق
اگر گیاهان و جانوران را دو روی یک سکه بدانیم یک روی سکه طبیعت استان زیستگاه جانوران وحشی و کمیابی است که در همین ایام مورد هجمه سودجویان و بوته کنان واقع شده است.
حمله خرس به زن 35 ساله دنایی در روز بیست فروردین نخستین خبر سال 98 مبنی بر حمله جانوارن وحشی به انسان در کهگیلویه و بویراحمد به یکی از خبرهای جذاب خبرگزاری‌های استان تبدیل شد.
در پی حمله حیوان وحشی به یک زن در ارتفاعات مناطق آزاد مشرف به روستای حمیدآباد بخش پاتاوه، در بیستمین روز از فروردین ماه 98، جمشید عبدی پور معاون فنی و عنایت آرامشیان فرمانده یگان حفاظت با حضور در بخش اورژانس بیمارستان شهید بهشتی یاسوج از وی عیادت کردند.
این زن 35 ساله به همراه تعدادی از زنان اهالی روستا، به منظور برداشت گیاهان خوراکی کوهی به ارتفاعات مشرف به روستا عزیمت کرده بود که ناخودآگاه به حریم یک قلاده خرس وارد شده و مورد حمله این حیوان وحشی قرار گرفته که بیشتر از ناحیه سر و صورت دچار خراشیدگی شده است.
اداره کل حفاظت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد به مردم و طبیعت گردان توصیه دارد هنگامی که به طبیعت می‌روند مواظب باشند ناخودآگاه به لانه و آشیانه حیات وحش نزدیک نشوند.
اما آیا این توصیه‌ها برای حفظ طبیعت و حفاظت از خودمان کافی است؟
به طور قطع اگر به جای این زن چند مرد به همراه اسلحه (معمولاً کوهگردان استان همراه دارند) در این موقعیت قرار داشتند خرس را از پای در نمی‌آوردند؟
عبدالناصر دامدار عشایری که ارتفاعات دنا منطقه ییلاقی او در فصل بهار و تابستان است گفت: سال‌ها پیش 12 قطعه مرغ محلی در منطقه ییلاقی پرورش دادم که شبانه روباه همه آنها را قتل عام کرد و من هم به انتقام مرغ‌ها 5 روباه را شکار و جسد آنها را مخفیانه چال کردم.
یکی از اهالی یکی از روستاهای دنا هم می‌گوید: یک روز با فریادهای هیاهو و کمک خواهی یکی از چوپانان اسلحه به دست به همراه چند نفر از اهالی به ارتفاعات مشرف به روستا رفتیم.
عبالکریم. ر افزود: در ارتفاع مشرف به روستا پلنگی را مشاهده کردیم که گوسفندی را شکار کرده و بی توجه به سر و صداهای ما در حال انتقال گوسفند شکار شده به محل امنی بود که به ناچار چند تیر به سمتش شلیک کردیم و که از محل گریخت و اینکه تیری به او اصابت کرد یا نه را نمی‌دانیم.
و هست چنین حوادثی که به گوش هیچ مسئولی نرسیده و جانوران بسیاری اسیر طمع و بی مبالاتی غارتگران و طمع ورزان به طبیعت قرار گرفته و نابود شده‌اند.
کارشناس محیط زیست می‌گوید: کهگیلویه و بویراحمد با ۳۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار منطقه حفاظت شده در دل رشته کوههای زاگرس مرکزی گنجینه‌ای ارزشمند و ظرفیتی بالقوه برای زیست انواع گونه‌های جانوری از جمله گونه‌های کمیاب و در حال انقراض از جمله پلنگ ایرانی است.
آقای جلیل بادام فیروز با بیان اینکه جای جای این سرزمین بکر، رؤیایی و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی مامن و پناهگاه انواع گونه‌های جانوری و گیاهی است افزود: ظرفیت‌های موجود زیست محیطی مناطق حفاظت شده و گونه‌های گیاهی و جانوری امروزه از سرمایه‌های اصلی و منابع مهم توسعه پایدار محسوب می‌شوند که سرمایه گذاری و تمرکز بیشتر بر روی این سرمایه ارزشمند حتی در سطح ملی و کلان بسیار مفید و اثربخش در حفظ منابع ملی و زیست محیطی است.
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خاییز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸۷ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
کهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شکار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و کوه تلرش است.
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی از لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۸ هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس محسوب می‌شود و با توجه به حفاظت مستمر محیط بانان این منطقه از اواخر سال ۶۹ تاکنون نیز این زیست بوم حیاتی محل رشد و تکثیر بسیاری از گونه‌هایی با اهمیت بوده است.
گونه‌های جانوری کهگیلویه و بویراحمد شامل کل و بز، کفتار، شغال، کاراکال، روباه، تشی، کبک، تیهو، بحری، دلیجه، خوک وحشی، خرگوش، سنجاب، سمور، جوجه تیغی، کبوتر، عقاب، شاهین، انواع کنجشک سانان، خانواده سبز قبا، دارکوب، هد هد، کمر کلی، بلبل، انواع مارمولک، افعی شاخدار، ماهیان از جمله کپور معمولی، کپور سر گنده، کپور گوشتخوار و کپور نقره‌ای است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد در این زمینه گفت: مناطق حفاظت شده این استان و در رأس آنها منطقه حفاظت شده و پارک ملی دنا همواره مورد طمع شکارچیان بوده است.
وی اضافه کرد: این ایام به جز شکارچیان طبیعت و گیاهان کوهی شکارچیان جانوران هم در پوشش گیاه چینی برای شکار پرندگانی چون کبک و تیهو، تشی (جوجه تیغی)، گراز و خرس که سه تا آخری را به باور غلط برای استفاده دارویی به ارتفاعات استان هجوم می‌آورند.
جعفری نژاد بسطامی ادامه داد: هم اینک حدود ۱۲ گونه جانوری در این استان در معرض تهدید قرار دارند.
وی اضافه کرد: گوزن زرد، کل و بز، کرکس مصری، فاخته خاوری، خرس و پلنگ ایرانی برخی از این گونه‌های در معرض تهدید در استان هستند.
برای نمونه ۱۲ شهریور ماه امسال مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفته بود که ۲ شکارچی متخلف ۲ قلاده پلنگ در روستای موگرمون شهرستان لنده از توابع این استان با صدور رأی قضایی به ۲ سال حبس و پرداخت یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی محکوم شدند.
همچنین واقعه حمله وحوش به دام‌های عشایر و روستاییان در مناطق مختلف استان داستانی تکراری است که عمده آنها پلنگ را به عنوان عامل حمله به رمه‌ها معرفی کرده‌اند.
در خصوص این واقعه‌ها آنچه جای سؤال دارد این است که آیا این اتهامات به پلنگ واقعیت دارد یا فقط حدس و گمان هستند شاید جانوران گوشت خوار دیگری مسبب حمله به دام‌ها بوده است.
دامداران بی دریغ این شکارچیان شبانه را به تیر و رگبار می‌بندند تا شاید اندکی از غم از دست دادن تعدادی دام‌هایشان کاسته شود.
کارشناس محیط زیست استان گفت: شاید شناخت و آگاهی از ضرورت وجود چنین جاندارانی در طبیعت توسط مردم، گرایش به شکار آنها کمتر شود و این حیوانات با حس امنیت بیشتری در طبیعت گام بردارند.
رئیس نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط ریست کهگیلویه و بویراحمد معتقد است فرهنگ سازی، آگاهی بخشی، مشارکت و همراهی بیشتر مردم، جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد برای حفاظت و صیانت از منابع حیاتی و زیست محیطی از جمله وحوش بسیار ضروری است.
تاکنون کلاس‌های آموزشی در مناطقی از استان برای جامعه محلی تشکیل شده است تا در این زمینه فرهنگ سازی شود.
اما این روزها ارتفاعی در شهرستانهای بویراحمد، دنا و کهگیلویه یافت نمی‌شود که ردپای بوته کنان بر تن رنجور آن نقش نبسته و گیاهان سبز روییده در آغوشش به تاراج نرفته باشد.
آنها از سر طمع و یا نداری برای قراردادن نانی بر سر سفره خود تیشه به ریشه طبیعت می‌زنند بی آنکه بدانند روزی می‌رسد که کوهها را با سنگ‌ها تنها می‌گذارند.
شاید هم بدانند اما پیش از آن که به خالی شدن سفره طبیعت بیندیشند، به سفره خالی خود نگاه کنند و زندگیشان که رو به انقراض است و یا برخی دیگر به کیسه‌ای که برای غارت طبیعت دوخته‌اند.
قباد حسنپور از اهالی شهر یاسوج گفت: از دو ماه گذشته تاکنون کوههای بویراحمد و دنا ومیدانها و خیابانهای مرکزی شهرهای یاسوج، سی سخت و دهدشت و جاده‌های منتهی به این شهرها مملو از زنان، مردان و حتی کودکانی است که چوب حراج به طبیعت سبز زاگرس مرکزی زده‌اند و تا آخرین گیاه خوراکی مانده در طبیعت نیز دست بردار نیستند.
اینروزها اگر گذرتان به استان افتاد جاده‌های منتهی به شهر یاسوج و به خصوص در کنار روستاهای مسیر پر است از جوانان بیکار روستایی و حتی نوجوانان و کودکانی که امیدوارانه با بسته‌هایی در دست ایستاده‌اند و با عبور هر خودرویی دستی تکان می‌دهند تا مگر کالای خود را به فروش برسانند.
ذوالفقار قاسمپور هم گفت: کمتر خانواده کهگیلویه و بویراحمدی حتی کارمندان ادارات مختلف را می‌توان سراغ گرفت که این ایام برنامه کوه گردی برای چیدن کنگر و بیلهرنداشته باشند.
چویل، درمه، بومادران، پونه کوهی، برنجاسب، آویشن، زرآبی یا چای کوهی، بابونه، چوبک، جلپه، خاری، پشموک، توت سهری، میخک، انگیون، کارده، ریواس، پیاز وحشی یا تره، ختمی وحشی، بن سرخ، کتیرا، گل گاوزبان، بیلهر، خاکشیر، پرسیاوشان و چندین گونه گیاهی دیگر از مهمترین گیاهان دارویی و خوراکی این منطقه هستند.
در این بین اما بازار کنگر، بیلهر، بن سرخ یا لیزک و قارچ داغتر از بقیه است و خریداران بیشتری دارد، خریدارانی که حتی از دیگر استان‌ها می‌آیند تا از سفره سبز دنا بی نصیب نمانند.
امسال بهار پربارش تر از همیشه در بخش‌های سردسیری و گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد که رویشگاه انبوه گیاهان خوراکی کوهی است، آغاز شد.
هنوز ماهی از زمستان مانده بود که فریاد "بیلهر- بیلهر" بدو قارچ"در جاده‌ها و بازار سبزی فروشان یاسوج آغاز شد.
دکتر جعفری گیاه شناس هم گفت: با این حال ترفند متولیان منابع طبیعی در سرطان زا اعلام کردن گیاه تلخ بیلهر و مسمومیت هرساله تعداد زیادی از خانواده‌های مصرف کننده قارچ هم نتوانست بازار پر رونق این گیاهان را بی رونق کند.
وی با بیان اینکه "بیلهر" گیاهی ناشناخته در ایران و جهان است که در ارتفاعات بالای دو هزار و ۵۰۰ متری کوههای دنا در کهگیلویه و بویراحمد می‌روید افزود: بومیان و به خصوص بویراحمدیها و قشقایی‌ها علاقه زیادی به این گیاه تلخ دارند و همین علاقمندی باعث شده که بیش از هر گیاه دیگری در معرض خطر انقراض باشد.
اما این روزها خیابان سبزی فروشان یاسوج مملو از جمعیت فروشندگان و خریداران گیاهان کوهی است که مشغول داد و ستد آخرین نسل گیاهان خوراکی و دارویی هستند. گیاهانی که ۵۲.۲ درصد کل گونه‌های گیاهی دارویی قاره اروپا و ۲۶.۶ درصدگونه‌های گیاهی دارویی کشور را شامل می‌شوند.
به گفته پژوهشگر گیاهان و کارشناس محیط زیست، مراتع کوههای زاگرس در شهرستانهای بویراحمد و دنا رویشگاه بیش از دو هزار گونه گیاهی است که ۴۷۵ گونه از این تعداد از نوع گیاهان دارویی و خوراکی هستند.
کارشناس منابع طبیعی استان هم می‌گوید: متاسفانه بوته کنی در نبود شغلهای پایدار به شغل کاذبی بدل شده و خیلی از این راه معیشت می‌کنند.
مدیرکل منابع طبیع و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد نیز با بیان اینکه استان کهگیلیویه وبویراحمد گیاهان خوراکی و دارویی زیادی دارد، گفت: متاسفانه در مناطق کوهی شهرستان بویراحمد سردو، مله شوره، پشت کارخانه سیمان و اطراف مارگون گیاهان کوهی و دارویی در حال انقراض هستند.
آقای حکمتیان گیاهان مورد انقراض را بن سرخ (لیزک)، جاشیر خوراکی و بیلهر نام برد و افزود: متاسفانه فقط دو سایت بسیار کوچک جاشیر خوراکی در استان وجود دارد که متاسفانه افراد سودجو نیز با اسلحه نگهبانان منابع طبیعی را تهدید می‌کنند.
وی به وجود کرفس وحشی در دو نقطه کهگیلویه و بویراحمد اشاره داشت و ادامه داد: در دو منطقه دیشموک و دمه سادات امامزاده علی (ع) کرفس وحشی رویش دارد که این دو منطقه نیز باید حفاظت شوند.
به امید روزی که گیاهان کمیاب و جانوران زیبای طبیعت کهگیلویه و بویراحمد در آسایش کامل در این طبیعت به حیات خود ادامه دهند.
---------------------------------------------------------------------------
نویسنده: سید غلامحسین موسوی سوق
