حلقه مفقوده افزایش قیمت بنزین؛ مسئول کیست؟

کبنا ؛ نحوه اطلاع رسانی درباره افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی آن یکی از مسائل مهمی است که در هفته‌های اخیر مورد انتقاد قرار گرفته است. افزایش شبانه قیمت بنزین از دید بسیاری یکی از دلایل اصلی اعتراضات گسترده، خشم مردم و ناآرامی‌های اخیر بود. با وجود گذشت سه هفته از گران شدن بنزین، اما هیچ پاسخ درستی در این باره ارائه نشده است که چرا دولت افزایش قیمت بنزین را از مردم پنهان کرده است؟
روایت‌های مختلفی در این باره مطرح شده است. اصولگرایان می‌گویند دولت با افزایش ناگهانی قیمت بنزین به دنبال شوک درمانی بوده است. برخی از آن‌ها این موضوع را ناشی از نگاه لیرالی دولت به امور می‌دانند.
از دید دسته‌ای دیگر از اصولگرایان اقدام دولت به معنای نادیده گرفتن مردم در حکمرانی و ناشی از بی تدبیری بوده است. حتی سرلشکر جعفری فرمانده پیشین سپاه خواستار محاکمه مقصران این بی تدبیری شده است.
احمد توکلی معتقد است " حتی احمدی‌نژاد نیز قبل از اجرای افزایش قیمت بنزین، چند ماه در این زمینه مانور داده و جامعه را برای این تغییر آماده کرد؛ بنابراین اگر تصمیم روحانی برای اجرای اصلاح قیمت بنزین جدی بود، باید از دو ماه قبل بدون اشاره به زمان و مبلغ بنزین، بستر را در جامعه فراهم می‌کرد؛ در این صورت به قیمت مورد وفاق هم دست می‌یافت. "

رحمانی فضلی وزیر کشور مسئولیت اجرای طرح افزایش قیمت بنزین را برعهده داشته است

روایت دیگری در میان اصولگرایان شنیده می‌شود که اساسا اجرای طرح اصلاح قیمت بنزین بدون اطلاع رسانی مشکوک است و باید بررسی شود که آیا نفوذی در مقامات کشور صورت گرفته است یا نه. این عده قائل به وجود توطئه‌ای در این زمینه است.
برخی مقام‌های امنیتی هم خواستار بررسی موضوع شده اند. سردار جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در این باره گفت: "طرح افزایش قیمت بنزین به حدی بد اجرا شد که برخی معتقدند احتمال نفوذ دشمن در سیستم مدیریتی کشور وجود دارد که البته وزارت اطلاعات باید درخصوص آن به جمع‌بندی برسد و اعلام نظر کند."


دولت از هجوم به پمپ بنزین های نگران بوده است

روایت وزیر کشور
در کنار طرح این مباحث، اما روایت وزیر کشور متفاوت است. او تصمیم به اجرای ناگهانی افزایش قیمت بنزین را ناشی از یک تحلیل و تجربه دانست.
رحمانی فضلی در این باره گفت: "ما دو تجربه سال ۱۳۸۶ و چهار ماه قبل را داشتیم که زمانی که ساعت اجرای طرح از قبل اعلام می‌شد هجوم به سمت پمپ بنزین‌ها آغاز می‌شد. "
او با اشاره به تجربه چهار ماه قبل گفت: «در یک مرحله قصد اجرای این طرح را داشتیم که روز چهارشنبه زمان اجرای این طرح لو رفت و در حقیقت یکی از خبرگزاری‌ها به نقل از یکی از مسئولین این خبر را منتشر کرد و در تمام کشور صف‌های طولانی مقابل بنزینی شکل گرفت؛ لذا در شورای امنیت اعلام کردیم امکان اجرای طرح وجود ندارد. یکی از نگرانی‌های ما ذخیره‌سازی بنزین در خانه بود که مخاطرات بسیاری را به همراه داشت؛ لذا به وزیر نفت اعلام کردم که عدم اجرای طرح را اطلاع‌رسانی کنند.»
این دیدگاه از سوی دیگر مقامات دولتی مطرح شده بود، اما رحمانی فضلی درباره اینکه چه کسانی به این نتیجه رسیدند که طرح را بدون اطلاع قبلی اجرا کنند توضیح دقیقی نداده است.برخی می گویند وزیر نفت در این رابطه نقش داشته است.
حسن روحانی رییس جمهور چندی پیش اعلام کرد که از زمان اجرای طرح سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین اطلاع نداشته است.
روحانی در تبریز افزود "من هم مثل شما صبح روز جمعه دیدم قیمت بنزین تغییر کرده برای اینکه موضوع را به شورای امنیت کشور واگذار کرده بودم. به آن‌ها هم گفته بودم به من لازم نیست بگویید خودتان بروید برنامه‌ریزی کنید منتها همه چیز در جلسه سران سه قوه تصویب شده است."
این سخنان نشان می‌دهد که نحوه اجرا در جلسه سران قوا تصویب نشده است. اما پس از آن جمال عرف، معاون سیاسی وزیر کشور ایران، گفته که رئیس جمهور سه روز پیش از اجرای طرح افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی آن، از موضوع مطلع بوده است.
این ادعا به سرعت از سوی وزارت کشور و ریاست جمهوری رد شد و گفته شد که متن صورت جلسه شورای امنیت به رییس جمهور ارائه شده که در آن زمان اجرا ذکر نشده بود.
از این بحث ها می‌شود یک نتیجه گرفت، سران قوا کلیت طرح اصلاح قیمت بنزین را تصویب کردند، اجرای آن بر عهده دولت بود که رییس جمهور نیز این وظیفه را به شورای امنیت کشور به ریاست وزیر کشور واگذار کرد. شورایی که نمایندگانی از نیرو‌های امنیتی نیز در آن حضور دارند. مشخص نیست که زمان اجرا در شورای امنیت تصویب شده است یا اینکه وزیر کشور خود راسا در این باره تصمیم گرفته است.
به هر صورت شواهد نشان می‌دهد که وزارت کشور درباره زمان اجرای طرح تصمیم گرفته است و دیگر اعضای دولت در این تصمیم نقشی نداشته اند.
اما درباره اجرای ناگهانی طرح نیز هنوز مشخص نیست تصمیم نهایی در این باره را چه کسی گرفته است.

علی عسکری می گوید سیاست دولت اجرای ناگهانی افزایش قیمت بنزین بوده است

نقش صداوسیما
مسئله دیگر نحوه اطلاع رسانی است در این مورد است. برخی مقامات دولتی صداوسیما را در این باره متهم کرده اند، رحمانی فضلی نیز به این موضوع اشاره‌ای کرده است.
او در این باره گفت که در کارگروه رسانه و تبلیغات "طرحی توسط صداوسیما تهیه شد و پس از بررسی به تصویب رسید. البته از دولت قبل به صورت مرتب در صداوسیما موضوع مدیریت سوخت مطرح می‌شد و دائماً رسانه‌ها و صداوسیما به این موضوع می‌پرداختند."
از این سخنان می‌توان اینگونه برداشت کرد که صداوسیما مسئول اطلاع رسانی در این زمینه بوده است.
اما روز گذشته عبدالعلی علی‌عسکری گفت که سیاست دولت "اعلام ناگهانی" خبر افزایش قیمت بنزین بوده است.
علی‌عسکری افزود: "روز چهارشنبه (۲۲ آبان) پس از بازگشت رئیس جمهور از سفر یزد در جلسه هیات دولت اعلام شد که این تصمیم قطعی است، اما زمان اعلام آن هنوز قطعی نبود با این وجود بعد از ظهر همان روز در جلسه‌ای با معاونان سازمان، برنامه‌ریزی‌های لازم در رسانه ملی برای اطلاع‌رسانی و همراهی با دولت برای اجرای درست و موفق این طرح انجام شد."
به گفته علی‌عسکری، دولت برای پیشگیری از صف‌های طولانی مقابل پمپ بنزین‌ها، "سیاست اعلام ناگهانی خبر بالا رفتن قیمت بنزین را در پیش گرفته بود. "
او گفت: "ظهر روز پنج‌شنبه (۲۳ آبان) به ما اعلام شد که قرار است این خبر ساعت ۲۴ پنج‌شنبه شب روی آنتن برود و ما نیز درست مطابق آنچه وزیر کشور و دولت از رسانه ملی خواسته بودند عمل کردیم و در این امر هیچگونه کوتاهی نداشته‌ایم. "
رئیس صدا و سیما گفت دولت اولین بار در نیمه آبان سال ۹۷ تصمیم گرفت این قانون را عملی کند، اما این تصمیم عملی نشد. این اتفاق در روز‌های پایانی سال ۹۷، اردیبهشت سال ۹۸ و شهریور امسال تکرار شد و در همه این تاریخ‌ها رسانه ملی برنامه‌ریزی دقیقی برای همراهی با دولت کرده بود.
با توجه به این توضیحات و اظهارات مقامات دولتی می‌توان گفت تصمیم گیری درباره نحوه اجرا بیش از همه بر عهده وزارت کشور و شخص وزیر بوده است. او به نوعی مسئول اجرای صفر تا صد طرح بوده است، با این حال کلیت دولت در این تصمیم دخیل بوده اند و نمی توان مسئولیت اعضای دیگر دولت را نادیده گرفت. گفته می شود وزارت نفت نیز از نهادهایی بوده که با اطلاع رسانی در این باره مخالف بوده است. (فرارو)