پسِ پشت "بلد نیستم" حسن روحانی

حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت: "از یک سو، این حرف آقای روحانی که گفته ما باید با دنیای خارج رابطه داشته باشیم، حرف درستی است. از سوی دیگر توجه به ظرفیت‌های داخلی وفعال کردن این بخش درست است و باعث می‌شود که اثربخشی فشار‌های بین المللی و تحریم تا حدزیادی از بین برود؛ بنابراین از این ابزار برعلیه ما استفاده نمی‌شود. این دو موضوع متفاوت از یکدیگر هستند، ولی هر دو از منظر‌ گویندگان آن‌ها درست است. اما گویندگان گروه دوم به نظرم، مسئله آقای روحانی را به شکل دیگری متوجه شده اند. آنچه مشخص شده این است که برخورد سیاسی با دیدگاه اول صورت گرفته است. "

کبنا ؛ همین چند روز پیش بود که حسن روحانی به لزوم ارتباط بین المللی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور اشاره کرد و در مجمع عمومی بانک مرکزی گفت که " بلد نیستم بدون ارتباط با خارج، مشکل اقتصاد کشور را حل کنم. اگر اقتصاددانی بلد است تمام روابط خارجی خراب باشد، اما اقتصاد مملکت هیچ دست نخورد به ما هم بگوید. " این اظهارات رئیس جمهور واکنش‌های متفاوتی را به دنبال داشت. پس از آن، برخی از اقتصاددانان و فعالان سیاسی اصولگرا اعلام کردند که بدون روابط اقتصادی بین المللی نیز می‌توان اوضاع اقتصادی کشور را سامان بخشید.
۲۴ اقتصاددان در نامه‌ای به حسن روحانی، راهکار‌های دهگانه را بدون کمک خارجی برای نجات اقتصاد ایران پیشنهاد کردند. در ابتدای این نامه آمده است: "اینجانبان جمعی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگران اقتصاد ایران، در پاسخ به فراخوان ضمنی امروز شما، با حسن نیت و حسب وظیفه ملی، ۱۰ راهکار کم هزینه و موثر در کوتاه مدت را که بدون تکیه بر خارج، میتواند اقتصاد ایران از بن بست فعلی نجات دهد تقدیم می‌کنیم. "
برخی از اقتصاددانان نیز معتقدند، ضمن اینکه بدون ارتباط اقتصادی با سایر کشور‌ها چرخ رونق اقتصادی می‌لنگد. اما اقتصاد ایران مشکلات عدیده‌ای دارد و با رفع آن‌ها می‌توان اوضاع اقتصادی را بهبود بخشید.

چرخ اقتصاد بدون ارتباط با دنیا می‌چرخد؟

حسین راغفر معتقد است که ارتباط با خارج و توجه به ظرفیت های تولید داخلی هر دو در اقتصاد کشور تاثیرگذارند

با دیدگاه روحانی برخورد سیاسی شده است
حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت: " حکایت فیل مولاناست در مثالی که می‌زند؛ هرکسی به جایی از فیل دست زد، یکی به پایش دست زد و گفت ستون است، کسی دیگر دست خود را به پشت فیل زد و گفت که شبیه تخت می‌باشد. در این میان هرکسی به زعم خودش مسئله آقای روحانی را مطرح کرد. به نظرم این‌ها هم جمع شدنی است، اما شرط این است که مشخص شود منظور به شکل دقیق چه بوده است. "
وی ادامه داد: "اما آنچه که آقای روحانی مطرح کرده، از این جهت که نمی‌شود بدون همکاری با دنیا اقتصاد را مدیریت کرد، این حرف درستی است. اما این مسئله به این معنا نیست که در هر زمینه‌ای به دنیا باج بدهیم برای اینکه اقتصاد را مدیریت کنیم. "
راغفر افزود: "به نظر می‌رسد که به گونه دیگری از حرف‌های آقای روحانی برداشت شده است. آن‌ها گفته اند که به ظرفیت داخلی مان تکیه کنیم. این حرف هم حرف بسیار درستی است. "
وی تصریح کرد: "از یک سو، این حرف آقای روحانی که گفته ما باید با دنیای خارج رابطه داشته باشیم، حرف درستی است. از سوی دیگر توجه به ظرفیت‌های داخلی وفعال کردن این بخش درست است و باعث می‌شود که اثربخشی فشار‌های بین المللی و تحریم تا حدزیادی از بین برود؛ بنابراین از این ابزار علیه ما استفاده نمی‌شود. این دو موضوع متفاوت از یکدیگر هستند، ولی هر دو از منظر‌ گویندگان آن‌ها درست است. اما گویندگان گروه دوم به نظرم، مسئله آقای روحانی را به شکل دیگری متوجه شده اند. آنچه مشخص شده این است که برخورد سیاسی با دیدگاه اول صورت گرفته است. "
این اقصاددان اذعان داشت: " از این جهت ارتباط با دنیای خارج درست است که ما نمی‌توانیم کشور را به صورت مجزا از بقیه جهان اداره کرد، حتی اگر کشور‌های همسایه ما باشند. ما ناگزیر از این همکاری هستیم. "

راهکار خروج از بحران تحریم‌ها
وی با اشاره به اینکه مسئله اصلی توجه به ظرفیت‌های تولید است، گفت: "تحریم‌ها به عنوان یک ابزار فشار، اثر بخشی خودشان را با توجه به ظرفیت‌های تولید از دست می‌دهند. هدف تحریم‌ها ایجاد نارضایتی در داخل کشور است؛ یکی از هدف‌های تحریم مسئله بیکاری است. آن‌ها صنایعی که بیشترین بیکاری به وجود می‌آورد هدف گیری می‌کنند. چرا که بیکاری موجب نارضایتی می‌شود. "
راغفر تصریح کرد: " توجه به ظرفیت‌های تولید نیازمند این است که سیستم درست کار کند. به این منظور که بخش نظام بانکی ما باید با تولید همسو باشد. یعنی منابع و تسهیلات را با اولویت به تولید اختصاص دهد. "
وی اضافه کرد: " زمانی که نظام مالیاتی ما هم از فعالیت‌های نامولد که پرسود هستند، مالیات نمی‌گیرد، سبب می‌شود سرمایه‌ها به سمت آن‌ها برود. از جمله منابعی که مردم در بانک‌ها سپرده گذاری کرده اند و برای بانک‌ها نیز مقرون به صرفه است که به جای تولید به تجارت وام بدهند. "
این استاد دانشگاه گفت: " این سیاست باید تغییر کند. برای این تغییر باید نظام مالیاتی ما از کسانی که درآمد‌های بادآورده دارند، همچون افرادی که از بانک سود دریافت می‌کنند مالیات بگیرد. یا واردکنندگان خودرو که خودروی ۲۰ هزار دلاری وارد شده را در داخل کشور به قیمت ۷۰ هزار دلار می‌فروشند. به ازای مابه التقاوت آن مالیات‌های بزرگ بگیرد. "
وی افزود: "نظام ساخت وساز و مستغلات در کشور سود‌های بزرگ دارد، ولی مالیات نمی‌دهند. یا این دست از فعالیت‌ها که خرید وفروش ارز، سکه و سهام در بازار بورس است، از درآمد حاصله مالیات گرفته شود، با این وجود بخش قابل توجهی از این درآمد‌ها به سمت تولید هدایت می‌شود؛ و اگر بخشی از این درآمد‌ها به صورت یارانه به بخش تولید داده اختصاص یابد، در این صورت جاذبه فعالیت‌های که سودبالایی دارند، کاهش پیدا می‌کند و جاذبه تولید صنعتی بیشتر خواهد شد و در آن صورت اشتغال نیز -که بیشتر در حوزه صنعت ایجاد می‌شود- افزایش خواهد یافت. "
راغفر یادآور شد: " در چنین شرایطی هدف تحریم‌ها که به زانو درآوردن تولید و صنعت در کشور است، موفق نخواهد شد. بدین ترتیب تحریم‌ها خود را لغو خواهند کرد. چرا که دیگر اثر بخشی سابق را نخواهند داشت. ما حدود ۴۰ سال است که تحریم هستیم، درست پس از تسخیر سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸، از آن زمان ما تحریم داریم. اما چرا در چند سال گذشته تحریم تا این اندازه اثر گذار بوده است؟ "
علل رکود تورمی در ده سال گذشته
وی گفت: " علت این اثر گذاری آن بود که در دولت نهم ودهم بنیان‌های تولید در کشور نابود شد و به جای آن فعالیت‌های سوداگری همچون دلالی، سفته بازی و خرید و فروش سکه و ارز پر رونق شد. طبیعی ست که درچنین شرایطی تولید هر روز تضعیف شود."
این اقتصاددان اضافه کرد: " به همین دلیل ما از سال ۸۹ تاکنون رکود تورمی داریم، این یک دوره طولانی است و کماکان هم ادامه خواهد داشت. مگر اینکه چرخه تولید صنعتی فعال شود. آن هم از این راه که اولاً، منابع بانکی به سمت تولید صنعتی هدایت شود و نه دلالی، سفته بازی و سوداگری در زمین و مسکن و واردات خودرو لوکس، دوماً نظام مالیاتی ما هم باید به کمک بیاید تا منابع بزرگی را تجهیز کند. "
راغفر تصریح کرد: "ارزیابی ما این است که در سال آینده نظام بانکی ۴۰۰ هزار میلیارد تومان، سود سپرده بانکی می‌پردازد. دریافت کنندگان آن‌ها نیز مشمول پرداخت مالیات نیستند. اگر از این‌ها ۲۵ درصد مالیات گرفته شود -کاری که در دیگر کشور هم انجام می‌شود- ۱۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد ایجاد می‌شود. از یک سو هم دیگر این دسته از فعالیت‌ها جاذبه لازم را نخواهند داشت. "
وی یادآور شد: " اگر از این ۱۰۰ هزار میلیارد تومان، بخشی برای کمک به تولید اختصاص یابد، آن زمان تولید مقرون به صرفه خواهد شد، در نتیجه اشتغال هم افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی با افزایش اشتغال باز هم برای دولت از طریق مالیات بر دستمزد و رونق فعالیت‌های اقتصادی ایجاد درآمد صورت می‌گیرد. "
این اقتصاددان اذعان داشت: "اما در حال حاضر، بسیاری از فعالیت‌های نامولد همچون واردات کالا‌ها وخودرو، خرید و فروش سکه وارز، سود سهام بانکی، دلالی و سفته بازی هیچ کدام مالیات ندارند و طبیعی ست که همه به این سمت می‌روند. "
راغفر افزود: " در چنین شرایطی مردم دلیلی برای سرمایه گذاری در فعالیت‌هایی که همچون تولید در ایران پر هزینه است نمی بینند. چراکه فعالیت بسیار پرریختی است، به این دلیل که پس از تولید، بسیاری از این کالا‌ها وارد می‌شوند. ما در کشور تولیداتی داریم که قابل رقابت با بهترین محصولات کشور‌های صنعتی ست و این‌ها را با قیمت‌های بسیار نازل‌تر از واردات تولید می‌کنند. اما چون در واردات فساد وجود دارد عده‌ای می‌توانند درآمد‌های زیادی به جیب بزنند بخصوص دستگاه‌های دولتی و حتی بخش خصوصی؛ آن ها به جای خرید تولیدات داخل، واردات انجام می‌دهند. "
وی تصریح کرد: " برای همین است که ابتدای بحث گفته شد که یک بخش نیست که باید در این زمینه اصلاح شود و با یک اهرم تمامی مسئله حل نمی‌شود. بلکه تمامی بخش‌ها باید همسو بایکدیگر باشند، از جمله قوانین و مقررات و به تبع آن سیاست‌هایی که تعریف می‌شود. " (فرارو)