پایانه‌ای که مسافربری نیست؛ برخی مسائلِ ترمینال شهید قرنی

کبنا ؛ در یک سده‌ی اخیر تحولات شگرفی در وضعیتِ مسیرهای حمل‌ونقل بینِ‌شهری رخ داده است؛ از افزایش امنیتِ راه‌ها و بهبود وضعیت جاده‌ها گرفته، تا افزایش تعداد مسیرهای بینِ‌شهری و افزایش و بهبود کیفیتِ وسایل نقلیه، که همه‌وهمه باعث تغییر در تجربه‌ی مسافرت در بین مردم شده است؛ درواقع، در پیِ تحولاتِ مذکور، زمان و مکان بسیار فشرده‌تر از پیش شده است. البته تجربه‌ی مذکور، در ابعادِ جهانی رخ داده، اما چنان‌چه مارشال برمن نیز نشان داده است تجربه‌ی تجدّد، امری همه‌گیر و اما زمینه‌مند و وابسته به مکان و بستر است. مثلاً تجربه‌ی مردم شهرِ نیویورک با تجربه‌ی مردم شهر تهران از انقلاب در حمل‌ونقل یکسان نیست؛ همین تفاوت را هم می‌توان در بین شهرها و استان‌های مختلفِ کشور هم مشاهده کرد؛ چنان‌چه تجربه‌ی ما به‌عنوان شهروندان شهر یاسوج به‌وضوح گواهِ آن است.
چند سالی از تغییر مکانِ پایانه‌ی مسافربری شهر یاسوج با هدف بهبود کیفیت امکاناتِ آن به محلِ جدیدش نمی‌گذرد که هم‌چنان با مسائلی بسیار جدی روبه‌روست. برای فهمِ بهترِ وضعیتِ این پایانه و مسائلِ مبتلابهِ آن، علاوه بر مشاهده‌ی میدانی در چند مرحله‌ی متوالی، با چندین مسافر هم مصاحبه کردیم که خلاصه‌ای از آن در قالبی توصیفی-تحلیلی در این نوشته گزارش می‌شود.
 
تعاونی‌های مسافربری
پایانه‌ی شهید قرنی با کمبودِ شدیدِ تعدادِ تعاونی‌ها روبه‌روست؛ به‌جز پایتخت و چند شهرِ اطراف، دیگر اتوبوسی برای سایر شهرها وجود ندارد. گویی که مردمِ استان تنها و تنها باید به همین چند شهر سفر کنند! بعلاوه، مشکل زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم علاوه بر تعداد پایینِ مسیرهای بینِ‌شهری، تنوعِ زمانی هم وجود ندارد؛ مثلاً اگر قصد مسافرت به تهران را داشته باشی، به‌جز ساعت ۵ عصر گزینه‌ی دیگری نخواهی داشت. تازه اگر بتوانی با همان سرویس هم حرکت کنی.
 
بی‌نظمی و اختلالِ اداری
رویه‌ی معمولِ اغلبِ پایانه‌های مسافربریِ کشور، رزروِ بلیط به‌صورت تلفنی و غیرحضوری است، چیزی که در ترمینال شهید قرنی به‌ندرت مشاهده می‌شود. در بیشتر مراکز شهری، به‌راحتی می‌توان به‌صورت اینترنتی اقدام به خریدِ بلیط کرد، رویه‌ای که در این‌جا معمول نیست! گویی در نظر مسئولینِ ترمینال، همان شیوه‌ی سنتیِ حضور در محل و پرداختِ فوری هزینه‌ی مسافرت، از همه‌لحاظ اطمینانی‌تر است. از این مسئله که بگذریم، برخورد نامعمول برخی کارکنان، بدقولیِ برخی راننده‌ها و تأخیر تقریباً همیشگیِ اتوبوس‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. اموری که تقریباً یک‌صدا همه‌ی مصاحبه‌شوندگان بر آن تأکید داشتند.
 
کمبودهای رفاهی
اغلبِ مسافران از مسائل رفاهی و بهداشتیِ ترمینالِ شهید قرنی گلایه دارند. سرویس‌های بهداشتی که در اغلبِ ساعات و روزهای هفته، کمترین نشانی از بهداشت را در آن نمی‌توان دید. از خالی‌بودنِ تقریباً همیشگیِ مخزنِ مایعِ دستشویی بگیر تا بوی نامطبوع و عدم نظافتِ مداومِ سرویس‌ها همه‌وهمه باعث شده که مسافران حاضر شوند فرار را بر قرار ترجیح دهند و کمترین استفاده‌ای از سرویس‌های غیربهداشتیِ آن نکنند.
بارها پیش آمده که مسافری ناکام به‌دنبالِ جایی برای استراحت بوده و نتیجه‌ای نگرفته است؛ چرا که در خیابان‌های منتهی به ترمینال و اطرافِ آن، هیچ مهمان‌پذیری به چشم نمی‌خورد. در محیط خود ترمینال هم به‌جز چند صندلیِ سختِ فلزی، جایی برای استراحتِ مسافران نیست.
از دیگر مسائلی که مصاحبه‌شوندگان بر آن تأکید داشتند نبودِ رستوران و یا بیرون‌بر در محیط ترمینال است. البته به‌جز یک بوفه که به‌جز فست‌فود گزینه‌ی دیگری برای مسافران باقی نمی‌گذارد.
 مواردِ گفته‌شده نوکِ کوهِ یخِ مسائلی است که ترمینال شهید قرنی با آن‌ها روبه‌روست. در نظریه‌های توسعه‌ی شهری، توسعه‌ی ترمینال‌ها و رضایت مسافران از تجربه‌ی مسافرت، از فاکتورهای مهم و اساسیِ توسعه‌ی یک شهر محسوب می‌شود؛ بهبودِ کیفیتِ ناوگان حمل‌ونقلِ بینِ‌شهری از زیربناهای اصلیِ رشدِ اقتصادی به حساب می‌آید. همچنان‌که با افزایش ورود و خروجِ مسافر به شهر، رونقِ فرهنگیِ شهر و تحمل و مدارای اجتماعیِ شهروندان نیز افزایش می‌یابد.
ازاین‌رو ضروری است که مسئولین شهری به‌ویژه شورای شهر، بهبود وضعیتِ تنها پایانه‌ی مسافربریِ شهر را در دستور کار قرار دهند. پُرپیداست که رسیدگی به مسائل ترمینالِ شهید قرنی، پتانسیل بالایی برای نامزدهای انتخاباتیِ شورای شهرِ آینده در حمایتِ مردم دارد. بنابراین پیشنهاد می‌شود که پی‌گیریِ این مطالبه را به‌دلیل اهمیت و ضرورتی که دارد در دستور کارِ خود قرار دهند.
-------------------------------------
احسان خانمحمدی