لاریجانی تنها در میان دو جریان / اصلاح‌طلبان دنبال سوءاستفاده سیاسی از سید حسن بودند

کبنا ؛اصلاح‌طلبان بسیاری در حال اعلام نامزدی برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری هستند. علت حضور گسترده اصلاح‌طلبان، نگرانی از ردصلاحیت است تا پس از اعلام آمادگی چهره‌های مطرح این جریان، حداقل نفراتی از میان آنان تأیید صلاحیت شده و توان رقابت داشته باشند. اصولگرایان نیز نامزدهای بسیاری را برای نشستن بر صندلی ریاست‌جمهوری انتخاب کرده‌اند اما نه از ترس ردصلاحیت؛ که به دلیل بالا دانستن احتمال پیروزی خود و اختلافات به وجود آمده در دو نهاد اجماع‌ساز این جریان. در حال حاضر نام علی لاریجانی نیز مجدداً به عنوان نامزد احتمالی انتخابات به میان آمده، در حالی که هیچ‌جریانی تاکنون حمایت قطعی خود از او را اعلام نکرده است. لاریجانی تاکنون اظهارنظری درباره احتمال نامزدی در انتخابات نداشته است اما روز گذشته کلاب‌هاوس میزبان برخی از فعالان سیاسی بود تا درباره احتمال نامزدی رئیس سابق مجلس به گفت‌وگو بنشینند.
 تراکم نامزدها
در شرایط کنونی تا حدی نام‌های گوناگون برای نامزدی در اتنخابات ریاست‌جمهوری سال آینده به گوش می‌رسد که گاهی به حافظه سپردن آن‌ها چندان ساده نیست. برخی از نام‌ها مانند محمدرضا عارف، سیدابراهیم رئیسی، محمدجواد ظریف، محمدباقر قالیباف و علی لاریجانی بیشتر به گوش آشنا هستند و برخی دیگر مانند مسعود پزشکیان، رستم قاسمی، مصطفی کواکبیان، رامین مهمان‌پرست و محمدعلی افشانی به گوش افراد کمتری رسیده است. تعداد نامزدهای انتخابات بسیار بیش از این تعداد نفرات است، با این حال تجربه انتخابات سال 84 نشان داد حتی نامی کهنه نیز امکان واگذار کردن صندلی ریاست‌جمهوری به فردی کمترشناخته شده در آن زمان مانند احمدی‌نژاد را دارد.

 92 را تکرار نمی‌کنیم
تعدد نامزدهای انتخاباتی عللی دارد و پیامدهایی. یکی از علل نامزدی چهره‌های فراوان در جریان اصلاحات ردصلاحیت است. سال 92 مرحوم آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی برای حضور در یازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد و طبیعتاً تمام جریانات اصلاح‌طلب برای حمایت از او آماده شدند. دیگر چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان نیز به همین دلیل در انتخابات حاضر نشده و میدان را به رئیس دولت کارگزاران سپردند. در این میان شورای نگهبان از ردصلاحیت مرحوم هاشمی شگفت زده و در عین حال سردرگم شدند. دلیل شگفتی مشخص است؛ اما سردرگمی به این دلیل بود که حالا اصلاح‌طلبی دارای پایگاه اجتماعی گسترده در انتخابات حاضر نبود تا بار رقابت را به دوش بگیرد. اقبال عمومی به محمدرضا عارف، معاون اول دولت اصلاحات، نیز با شخصیتی مانند مرحوم هاشمی قابل‌مقایسه نبود. آیت‌ا... هاشمی برای نمایش قدرت تاثیرگذاری خود در جامعه، از حسن روحانی که در نظرسنجی‌ها از حیث اقبال عمومی وضعیت بهتری نسبت به عارف داشت، حمایت کرده و روحانی اعتدال‌گرا، با حمایت جریان اصلاحات بر مسند ریاست‌جمهوری نشست. در حال حاضر اصلاح‌طلبان که دیگر شخصیت هاشمی را به عنوان پشتوانه در اختیار ندارند، نمی‌توانند باز هم خود را در خطر بدون نامزد بودن باقی بگذارند؛ از همین رو بسیاری از اصلاح‌طلبان جلو آمده‌اند تا در نهایت یکی از آنان در انتخابات پیروز شود.
 اختلاف بالا گرفت
جبهه اصولگرایان اما وضعیت متفاوتی دارد. اصولگرایان احتمال پیروزی خود در انتخابات آتی را بسیار بالا می‌بینند و همگی به دنبال کسب جایگاه ریاست‌جمهوری هستند. همین دیدگاه سبب اختلاف میان شورای وحدت و ائتلاف اصولگرایان شده است، تا جایی که روز گذشته اسدالله بادامچیان، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی نامزدی خود را در انتخابات اعلام کرد اما نام او در لیست نامزدهای مورد اجماع شورای وحدت قرار نداشت. تعدد نامزدها پیامدهایی مانند تقسیم آرا را در پی خواهد داشت و جریانات سیاسی نمی‌توانند آرا همه بدنه اجتماعی خود را بر یک فرد متمرکز کنند. احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم نیز در این مسیر به وجود خواهد آمد. در میان تراکم نامزدها، احتمال حضور علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس، به عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری بیش از پیش خبرساز شده است. احتمال نامزدی لاریجانی از پاییز 99 مطرح شده است و بسیاری از چهره‌های نزدیک به او از احتمال نامزدی او خبر داده‌اند. گفته می‌شد، لاریجانی در انتظار اجماع و ائتلاف جریانات سیاسی است تا او را به عنوان رئیس جمهور آینده ایران در معرض رأی مردم قرار دهند. با این حال اصلاح‌طلبان اصرار دارند تا انتخاب سال‌های 92 و 96 را تکرار نکرده و فردی تماماً اصلاح‌طلب را به عنوان نامزد انتخاباتی خود مطرح کنند. اصولگرایان نیز تاکنون حمایت خود را از لاریجانی اعلام نکرده و حتی نام او را به عنوان نامزد احتمالی این جریان به میان نیاورده‌اند. لاریجانی در تمام این دوران از سال 99 تاکنون اظهارنظری درخصوص نامزدی در انتخابات انجام نداده و در سکوت خبری فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهد.
 لاریجانی تصمیم خواهد گرفت؟
روز گذشته برنامه‌ای در پیام‌رسان کلاب‌هاوس برگزار شد و بهروز نعمتی، محمدعلی آهنگران، جلیل محبی، محمدعلی ابطحی، فرج کمیجانی، مسعود بهنود و تنی چند از فعالان سیاسی درباره نامزدی لاریجانی اظهارنظر کردند. فرج کمیجانی، عضو جبهه اصلاحات ایران، در این برنامه گفت: «در شرایط حاضر در جبهه اصلاحات ایران لاریجانی فعلاً جایی ندارد، ما اصلاح‌طلبان اگر کاندیداهایمان تأیید شوند قطعاً از کاندیدای خودمان حمایت می‌کنیم و اگر کاندیدایمان تأیید نشوند ممکن است به صورت حزبی و فردی از لاریجانی حمایت کنیم و در لحظات آخر چرخشی به سمت لاریجانی داشته باشیم.» همچنین سیدمحمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در همین راستا افزود: «علی لاریجانی دوست دارد که در انتخابات حضور پیدا کند و بدنه اجتماعی هم دارد، اما به انتخابات ورود نمی‌کند. من در شرایط فعلی و با توجه به گزینه‌های موجود، یکی از کاندیداهای مناسب را لاریجانی می‌دانم، اما معتقدم او فرد بسیار باهوشی است و در انتخابات حضور پیدا نمی‌کند و اساساً هدف او از انتخابات همین صحبت‌هایی است که می‌شود».
 
 خاتمی؛ هم محبوب مردم- هم اصلاح طلبان
 بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که جدا از نارضایتی‌های اقتصادی، که یکی از علل مهم رویگردان شدن مردم از نهاد انتخابات و صندوق رأی است، بحث حضور چهره‌های مشهور و محبوب جامعه، که از رای‌آوری بالایی برخوردار باشند و بتوانند موج‌سازی کنند نیز از دیگر مسائلی که می‌تواند در مشارکت مردم به صورت حداکثری یا حداقلی تاثیرگذار باشد. بارها نیز بر این نکته تاکید شده که انتخابات به عنوان یکی از ارکان دموکراسی در جامعه نقش ویترین را دارد و اگر مردم کاندیدای مدنظر خود را مشاهده نکنند مسلماً در انتخابات مشارکت نخواهند کرد. در این راستا به قرائت بسیاری از سیاسیون حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی به لحاظ شخصیت فردی و عملکرد اجرایی شخصیتی مقبول و محبوب در جامعه به شمار می‌رود و با توجه به سابقه درخشان در عرصه سکانداری امور اجرایی کشور می‌تواند جامعه را از شرایط موجود به وضع مطلوب سوق دهد. لذا کاندیداتوری وی در انتخابات یکی از مسائلی است که نباید به‌راحتی از آن گذر کرد و عزم و همت نهادهای ناظر و حاکمیت را می‌طلبد. علی صوفی دبیر کل حزب پیش‌رو اصلاحات معتقد است: «اگر شخصیتی مانند آقای خاتمی دوباره اعلام کاندیداتوری کند، آن‌وقت قطعاً همه اصلاح‌طلبان ایشان را فارغ از سازوکارهای تشکیلاتی برای انتخابات معرفی می‌کنند.»
 کاندیدای موج‌ساز و رای‌آور
شکی نیست که سیدحسن خمینی از ظرفیت‌های بالایی برخوردار بوده که اصلاح‌طلبان میَ‌توانستند با توجه به پشتوانه و جایگاه اجتماعی‌ای که داشته است، به عنوان کاندیدای حداکثری، موج‌ساز و رای‌آور خود در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو از ایشان بهره‌مند شوند تا دیگر با مشکل کاندیدای اجماعی روبه‌رو نباشند. اما خبر غیرمنتظره نهی ایشان از ورود به انتخابات از سوی مقام معظم رهبری باعث شد اصلاح‌طلبان گزینه‌های دیگر مدنظر خود را هم مورد بررسی قرار دهند. نخستین گزینه در این میان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بود که مورد اجماع قریب‌به‌اتفاق اصلاح‌طلبان قرار گرفت اما مخالفت‌های پی‌درپی وی برای حضور در انتخابات موجب شد عده‌ای از وی برای کاندیداتوری در انتخابات قطع امید کنند. البته ظریف در آخرین اظهارنظر انتخاباتی خود گفت «نگرانی من از رأی‌آوردن است، نه رأی نیاوردن. بر عزم خود برای نامزد نشدن استوارم؛ ولی تداوم فشارها، آزارها، افتراها و تهدیدها در اقبال عمومی و در این عزم تأثیر معکوس دارد.» همین مساله نیز باعث شد اصلاح‌طلبان همچنان امید خود را برای متقاعد کردن وی از دست ندهند. اما در همین میان بسیاری بر این باورند که اصلاح‌طلبان باید به سمت کاندیدایی بروند که در میان مردم چهره‌ای محبوب و مقبول داشته باشد، نسبت به شرایط داخلی و بین‌المللی اشراف داشته و همچنین سابقه‌ای خوب از عملکرد خود در جامعه بر جای گذاشته باشد. تمامی این فاکتورها نیز اذهان را به سمت یک اسم و یک چهره می‌برد: «سیدمحمد خاتمی»، رئیس دولت اصلاحات که هنوز هم مردم 8 ساله طلایی دولتش را از یاد نبرده‌اند؛ 8 سالی که جامعه با رشد اقتصادی، تک‌نرخی کردن نرخ ارز، رفاه اجتماعی و شرایط مطلوب همراه بود و در حوزه‌های مختلف نیز عملکردها قابل‌قبول می‌نمود. در شرایط فعلی نیز برخی چهره‌های اصلاح‌طلب بر این عقیده‌اند که در حال حاضر نیز کشور به شخصی در تیپ خاتمی احتیاج دارد که مقبولیت جهانی و تجربه داشته باشد و عملکرد اقتصادی موفقی از خود بر جای گذاشته باشد. از طرفی شرایط جامعه، نارضایتی‌های موجود و نگاه خنثی مردم به نهاد انتخابات و صندوق رأی نیز ایجاب می‌کند چهره‌هایی در انتخابات نامزد شوند که بتوانند شور انتخاباتی ایجاد کرده و موج‌سازی کنند تا شاهد انتخاباتی مشارکتی و حداکثری باشیم. هر چند این مهم نیاز به نگاه باز حاکمیت و شورای نگهبان دارد که در بحث احراز صلاحیت‌ها به نحوی عمل کنند که همه نیروها و ظرفیت‌های نظام و کشور بتوانند خود را در معرض آزمون ملت قرار دهند. قدرمسلم سیدمحمد خاتمی که با یک پیام ویدئویی 2 دقیقه‌ای و «تَکرار می‌کنم» مردم را به پای صندوق‌های رأی می‌کشد و حسن روحانی را با 24 میلیون رأی راهی پاستور می‌کند با کاندیداتوری خود، تاییدصلاحیت و حضور در رقابت‌های انتخاباتی به طریق اولی می‌تواند جامعه را با خود همراه کرده و کرسی ریاست‌جمهوری را از آن خود کند و جامعه را از شرایط فعلی نجات داده و به ساحل امن رهنمون سازد.
 فضا برای حضور کاندیداهای متعدد فراهم نیست
یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب درخصوص تصمیم نهایی اصلاح‌طلبان برای رایزنی با کاندیدای مدنظرشان اظهار داشت: تصمیم برای انتخاب نامزد نهایی قرار است در جبهه اصلاحات ایران که از احزاب و اشخاص تاثیرگذار ملی که متولی انتخابات هستند تشکیل شده،‌ انتخاب شود. علی صوفی گفت: احزاب در جبهه اصلاحات به این مرحله نرسیده‌اند که بخواهند مصادیق مشخص کنند. جبهه اصلاحات نیز که متولی این کار است، هنوز وارد این مرحله نشده است. وی افزود: علت اینکه اصلاح‌طلبان روی گزینه خاصی متمرکز نشده‌اند، این است که از بین کسانی که نامزد احتمالی هستند، چهره شاخصی که بتواند تمامی اصلاح‌طلبان را به اجماع برساند و برجستگی‌هایی نسبت به کاندیداهای دیگر داشته باشد، وجود ندارد. دبیر کل حزب پیشرو اصلاحات در خصوص صحبت‌ها پیرامون کاندیداتوری سیدمحمد خاتمی بیان کرد: بله، ما مشاهده کردیم که بحث کاندیداتوری آقای خاتمی هم مطرح شده؛ اما می‌دانیم که ایشان برای کاندیداتوری با چه موانعی روبه‌رو هستند و سخت احتمال دارد که ایشان بتواند کاندیدا شود. وی ادامه داد: اگر شخصیتی مانند آقای خاتمی دوباره اعلام کاندیداتوری می‌کردند، آن وقت قضیه متفاوت می‌شد و قطعاً همه اصلاح‌طلبان ایشان را فارغ از این سازوکارهای تشکیلاتی برای انتخابات معرفی می‌کردند. صوفی یادآور شد: اواخر سال ۷۵ که آقای خاتمی اعلام کاندیداتوری کردند، با وجود اینکه عضو هیچ حزب و جریانی جز مجمع روحانیون مبارز نبودند، همه در حمایت از ایشان به اجماع رسیدند و قضیه تمام شد.
وی تصریح کرد: بنابراین شرایط فراهم نیست که کاندیداهای متعدد پا به میدان بگذارند؛ اگر کاندیدایی واحد و شاخص پا به عرصه می‌گذاشت، اصلاح‌طلبان هم تاکنون نامزد خود را انتخاب کرده بودند.
  
اصلاح‌طلبان دنبال سوءاستفاده سیاسی از حاج حسن آقا بودند
 محمد هاشمی، برادر مرحوم هاشمی رفسنجانی می‌گوید «آن‌هایی که حسن خمینی را نامزد کرده بودند، می‌خواستند از وجهه بیت امام (ره) استفاده و دولت را خودشان مدیریت کنند؛ من با این موافق نبودم.»
 وی همچنین گفته که برای حسن خمینی نامه نوشته و با ورود او به عرصه انتخابات مخالفت کرده است.
 محمد هاشمی در گفتگو با سایت مشرق، درباره عصبانیت اصلاح‌طلبان از تصمیم حسن خمینی برای کاندیدا نشدن می‌گوید: «بالاخره آن‌ها می‌خواستند از امتیاز حسن آقا و بیت امام (ره) در مقاصد سیاسی استفاده کنند. نکته مهم آن است که امام متعلق به یک حزب سیاسی یا حتی یک قوه نیست؛ ایشان متعلق به جهان اسلام است، و ما می‌بینیم در جهان آزاد ایده‌ها و آرمان امام (ره) به‌عنوان مدینه فاضله مطرح است، این سرمایه بزرگ حیف است فدای انتخابات شود. من مخالف بودم؛ اما آن‌سو بسیاری تشویق می‌کردند.»
 اصلاح‌طلبان پس از تصمیم قطعی حسن خمینی برای کاندیدا نشدن، حملاتی را به او شروع کردند و نامزد دیروز ناگاه تبدیل به «محافظه‌کار بازنده» امروز شد که معتقد بودند اعتباری از خودش ندارد و اعتبارش به پدربزرگش است و سابقه اجرایی ندارد و ... محمد هاشمی البته اذعان می‌کند که اصلاح‌طلبان در دو بعد، نگرانی‌هایی نسبت به کاندیداتوری حسن خمینی داشته‌اند؛ یکی به جهت «رأی‌آوری» او و دیگری به جهت «تأیید صلاحیت» و در عین حال معتقد است که «رئیس‌جمهور شدن او نمی‌توانست شرایط را عوض کند.» او در پاسخ به سؤالی در خصوص سابقه اجرایی نداشتن حسن خمینی می‌گوید که «آن‌هایی که حسن خمینی را نامزد کرده بودند می‌خواستند برای او معاون قوی بگذارند.»
 هاشمی درباره ترکیب جدید جبهه اصلاح‌طلبان و لیدری تندروها معتقد است: «بهزاد نبوی، علوی تبار و سایرین به تفکر اعتدالی هاشمی نزدیک نیستند؛ آن‌ها راه خودشان را می‌روند.»
 برادر مرحوم هاشمی رفسنجانی در خصوص مواضع فائزه هاشمی هم گفته که با او صحبتی نکرده و دیگر مراوده‌ای هم با او ندارد و اضافه می‌کند: «ایشان سرتق است؛ البته خودش می‌گوید من سرتق هستم. خب این‌چنین آدمی حرف گوش نمی‌کند؛ آدم با کسی حرف می‌زند که بداند روی او تأثیرگذار است، بنابراین روی این ملاحظاتی که هست به سمت ایشان نمی‌روم، مگر آنکه از من بخواهند با ایشان صحبت کنم.»