اکوسیستم کوه خامی نباشد چه می‌شود؟ / آموزش جوامع محلی فراموش شده است! / مدیریت بحران فقط به اسم وجود دارد

آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع ارتفاعات منطقه «نارک» در شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد از روز پنجشنبه ۱۷ تیرماه ۱۴۰۰ آغاز و به مناطق حفاظت شده کوه خامی نیز نفوذ کرد. همچنین در چند روز اخیر آتش سوزی بالای روستاهای فتح و مارین نیز اتفاق افتاده و این آتش سوزی نیز گسترده شد. 7 شبانه روز از اولین آتش سوزی می‌گذرد و بخش زیادی از زاگرس میانی در حال سوختن است، با وجود امدادرسانی‌ها، متاسفانه، از اولین روز، عزم جزمی وجود نداشت و به دلیل سوء مدیریت، خدمات از روزهای یکشنبه و دوشنبه کمی جدی‌تر شد.
به گزارش کبنا نیوز از گچساران، یکی از معضلات و آسیب‌ها در آتش سوزی‌ها، شانتاژهای تبلیغاتی است، آتش سوزی طبیعت امر حساسی است، تا زمانی که حداقل 24 ساعت آتش سوزی پایش نشود امکان گُر گرفتن وجود دارد، ولی متاسفانه هر روز مسئولان خبر از مهار می‌دهند، خبر از ورود بالگردها می‌دهند، خبر از ورود فلان مسئول و نماینده می‌دهند، برای اینکه فضای مجازی از تنش خارج شود. از آن طرف در گروه‌های فضای مجازی و واتس آپی شاهد هستیم که عده‌ای کمک می‌خواهند و دست تنها هستند، جان فشانی می‌کنند، و کمک می‌خواهند و دست آخر هم کمکی نمی‌رسد به دلیل اینکه تعداد نیروها کفاف نمی‌دهد و نیروی کمکی، بخصوص در زمان پایش ها کم است و سهل انگاری می‌شود و دوباره آتش شروع می‌شود.
از طرفی به گفته فعالان حاضر در این آتش سوزی‌ها، به دلیل نداشتن بالگرد اختصاصی «زاگرس»، بالگردها عموماً یا با تاخیرهای چند ساعتی در منطقه حضور می‌یابند، کما اینکه به گفته خانم رحمانی از فعالان مهار آتش، در روز سه شنبه از ساعت 7 صبح تا 3 ظهر، فعالان منتظر حضور بالگرد بوده‌اند و بالگرد 3 ظهر حضور پیدا کرده، در حالی که اگر برنامه ریزی و هماهنگی درستی صورت می‌گرفت، خدمات رسانی و فرایند مهار آتش بهتر صورت می‌گرفت.
نمایندگان زاگرس نشین  که نام خود را انقلابی می‌نهند، که تعدادشان هم کم نیست، اگر در خصوص حفاظت از زاگرس انقلاب می‌کردند و حداقل بودجه‌ای را برای این بخش اختصاص می‌دادند می‌شد به بهترین نحوی از این بودجه برای حفاظت از زاگرس استفاده کرد.

 

جواد نارکی مدیر تشکل محیط زیستی گچساران می‌گوید: تا به حال آتشی به این گستردگی و حجم زیاد ندیده بودم، این آتش در ده دقیقه تا هزار متر، خط آتش را جلو می‌برد.
مدیرکل مدیریت بحران استان کهگیلویه و بویراحمد صبح امروز چهارشنبه (23 تیرماه 1400) گفت: آتش‌سوزی جنگل‌های نارک و خامی گچساران دیروز در یک مرحله مهار و کنترل شد اما از ساعت ۱۵ بعد از ظهر دیروز مجدداً شعله ور شد که دوباره نیرو به محل انتقال داده‌ایم.
محمد محمدی خاطرنشان کرد: در صورتی که شاهد وزش باد نباشیم آتش سوزی کامل کنترل می‌شود.
محمدی تصریح کرد: از صبح امروز تاکنون با ۱۴ سورتی پرواز ۱۶۰ نفر نیرو به ارتفاعات گچساران جهت اطفای حریق اعزام شده است. وقتی دمای هوا افزایش پیدا می‌کند و وزش باد شدید را شاهد هستیم، بالگردها نمی‌توانند پرواز کنند.
4 هزار هکتار، حداقل مقداری است که می گوییم سوخت
جواد نارکی مدیر تشکل محیط زیستی سبزگامان در گچساران در خصوص حضور خود و دیگر اعضای تشکل محیط زیستی سبزگامان در روز سه شنبه تا بامداد روز چهارشنبه گفت: دیروز سمت مارین خط آتش را مهار کردیم، پایش کردیم، ساعت 5 صبح آمدیم پایین. بین خامی و نارک الان منطقه حساسی است که می‌سوزد، بقیه جاها تاحدودی آرام است ولی به دلیل اینکه آتش گسترده شده است مشخص نیست، ممکن است باز هم گُر بگیرد.
کم آتش سوزی به این سختی  دیده بودم، در کمتر از 10 دقیقه طول خط آتش هزار متر می‌شد، از کنترل خارج بود، عامل این گستردگی وزش باد، خار و خاشاک، درختان نیمه خشک است.
اکوسیستمی که سوخت، اکوسیستم کاملاً بکری بود، دیشب صدای حیوانات، کل و بز چندین بار به گوش ما می‌خورد، حیوانات از خزندگان، مارها، حشرات، موجودات میکروسکوپی و همه این اکوسیستم سوخت و از بین رفت. منظره بسیار زیبایی از طبیعت در این بخش ترسیم شده بود. این همه ذخیره‌های چندصدساله همه بر باد رفت.
 

اینکه می‌گویم 4 هزار هکتار، حداقل مقداری است که به دلیل اشراف بر آن می‌گویم، این حداقل میزانی است که می‌گویم، وگرنه بیشتر از اینها سوخته است.
زبانه آتش بین سنگ‌ها می‌رود، به دلیل گیاخاک و خاروخاشاک، و حتی خاک زیر گیاخاک را می‌سوزاند و به تبع خزندگان و حشرات بین سنگ‌ها را می‌سوزاند.
آتش سوزی مارین از سمت پُک اوشا، که پُک بسیار زیبا و انبوهی است شروع شد، بالای روستای مارین و فتح است که به نظر می‌آید این آتش سوزی هم عمد باشد، هر چند که سهل انگاری هم آتش سوزی شبه عمد محسوب می‌شود.
«تنگ نارک» تنگه‌ای بین خامی و کوه نارک است که چندین کیلومتر طول دارد و 2 هزارمتر عرض دارد، کلاً سوخته و هیچی از این تنگه نمانده است. این بخش جنگل‌های انبوهی داشت که کاملاً سوخته است.
جواد نارکی در خصوص خدمات دهی هوایی و حمل و نقل می‌گوید: سبزگامان بصورت مستقل می‌رود، از منزل تجهیز می‌شویم، در مورد هلی کوپتر، چون زاگرس هلی کوپتری ندارد که مختص خودش باشد، خدمات هوایی برنامه ریزی خوبی نمی‌تواند داشته باشد، محدودیت زیاد هست، قبل از 9 صبح نمی‌آید، اگر هوا گرم باشد نمی‌آید.
مدیریت بحران مربوط به قبل از آتش سوزی است
مدیریت بحران ما مدیریت مردودی است، باید مدیریت بحران، پیش از حادثه به فکر باشد، نه زمانی که اتفاق افتاده و چند روز هم گذشته است! یک فرمانداری داریم که بصورت اسمی، مدیریت بحران را دارد، ولی عملاً هیچ چیزی ندارد. امسال آقای اتابک دمنده برای فرمانداری خرید، وگرنه اعتباری نیست.
دوسال پیش معاون استاندار می‌گفت آتش سوزی‌ها جزو بحران محسوب نمی‌شود، وقتی دست اندرکار استانی جنین دیدگاهی داشته باشد چه انتظاری دارند که جوامع محلی کوشا باشند و مراقب باشند اتفاقی نیفتد.
آموزش جوامع محلی؛ گامی مؤثر ولی مورد بی مهری مسئولان!
یک روز قبل از این آتش سوزی، یک کارگاه آموزشی در «تلچگاه باشت» برگزار کردیم که استقبال خوبی شد از زن و بچه و مرد آمده بودند. یک خانمی گفت «شما که می گویید جلوی آتش را بگیریم، دمنده بدهید تا ما خودمان آتش‌سوزی را مهار کنیم». من گفتم «تفنگ‌هایتان را کی خریده؟ دوره تفنگ تمام شده، تفنگ یک ابزار تخریبی است، تفنگ‌هایتان را بفروشید دمنده بخرید و ازش نگهداری کنید، ازش استفاده کنید تا منجر به این نشود که جنگل‌ها بسوزد، سرمایه‌تان نابود نشود، آب چشمه‌ها خشک نشود!»
فردای روز کارگاه در تلچگاه آتش سوزی شد، همه از زن و مرد رفتند و آتش سوزی را خاموش کردند، به دلیل آموزشی بود که انجام شد، آتش سوزی خاموش شد و گسترده هم نشد، هیچ خبری هم بیرون نیامد!
متاسفانه آموزش برای پیشگیری از این حوادث لحاظ نمی‌شود، بودجه‌ای برای زاگرس درنظر نمی‌گیرند که تشکل‌ها اعتبار داشته باشند که بتوانند به امر آموزش بپردازند، اصل کار ما باید پیشگیری باشد، که ضعیف عمل می‌شود و اصلاً عمل نمی‌شود.
اکوسیستم کوه خامی نباشد چه می‌شود؟
حوزه زاگرس میانه، که ما در آن هستیم، غنی‌ترین و اصلی‌ترین اکوسیستم زاگرس است که دارد از بین می‌رود. تنها یکی از مزایای اکوسیستم «خامی» این است که مثل فیلتر عمل می‌کند، هوای گرم دریا  و خوزستان را کنترل می‌کند و تصفیه می‌کند، وقتی که خامی نباشد و این اکوسیستمی که دارد از بین می‌رود نباشد، همه جا بصورت بکپارچه داغ می‌شود. وقتی می گویند زمین در حال گرم شدن است، یکی از عوامل گرم شدن همین از بین رفتن اکوسیستم و نابود شدن جنگل‌ها است.

-------------------------------------------------
خبرنگار: سیده زهرا حسینی‌فر