مالك سيمان مردم‌اند نه دولت

کبنا ؛شرق: بحث سیمان دست‌بردار اخبار نیست؛ كالایی اساسی برای فعالیت‌های عمرانی كه نبود آن در بازار اكنون قیمت آن را 10 روزی است به اوج رسانده است. اما بحثی مقدم بر این هم وجود دارد كه از زمان وارد‌كردن سیمان در بورس داغ شد و حالا باز بحث بر سر آن بالا گرفته است و بعضی شرایط كنونی بازار سیمان را به علت وارد‌كردن آن به بورس می‌دانند. طرحی كه موافقان و مخالفانی دارد، اما مهم‌ترین مخالف آن روز دوشنبه قد علم كرد؛ خود وزیر راه كه كمی به بالا و پایین آن می‌پردازیم. آقای وزیر شب قبلش در تلویزیون صحبت‌هایی كرد كه لاجرم تیتر فردای خبرگزاری‌ها شد. وزیر راه و شهرسازی گفت: «ورود سیمان و فولاد به بورس یک نوع گروگان‌گرفتن مردم است که با این قضیه مخالفم و اعضای دولت نیز با من هم‌نظر هستند». اسلامی در یک برنامه تلویزیونی درباره گرانی‌های اخیر سیمان و فولاد گفت: «متأسفانه در کشور ما از هر مشکلی که پیش می‌آید، برخی افراد سوءاستفاده می‌کنند. این قطعی برق که به علت کمک به زندگی مردم صورت گرفت، هم‌زمان شد با اقدامی که دولت هیچ نقشی در آن ایفا نکرده بود. سیمان را در بورس بردند که من مخالف این موضوع هستم». وزیر گفت همان شیوه سنتی توزیع خیلی خوب بود و بی‌دلیل آن را به هم زدیم: «سیمان همواره یک بازار سنتی داشته که در سطح کشور تأمین می‌شده است. وقتی وارد بورس می‌شود، یک نوع گروگان‌گرفتن مردم از سوی عده‌ای است که بتوانند پول‌دار شوند و تحصیل مال کنند. دیروز هم این مسئله را در دولت مطرح کردم و همه اعضای دولت با من هم‌نظر هستند که این کار نباید صورت می‌گرفت و باید همان روش قبلی باشد. ما هیچ زمانی در کشور مشکل سیمان نداشتیم، اما در یک ماه گذشته قیمت آن چهار برابر شده است. باید اجازه دهند همان فرایند شبکه‌ای که وجود داشت و راحت سیمان را توزیع می‌کرد، ادامه پیدا کند».
جلسه‌ای نیز در مجلس شورای اسلامی با حضور دو وزیر صمت و نیرو تشكیل شد تا به بررسی مسئله گرانی و كمبود سیمان و فولاد پرداخته شود، اما برون‌داد مشخصی نداشت و به ذكر حرف‌های كلی بسنده شد. در میان این صحبت‌ها، شایعه خروج محدود سیمان از بورس نیز از سوی برخی رسانه‌ها مطرح شد. «تجارت‌نیوز» نوشت بررسی‌ها حاکی است بر مبنای جلسات آخر هفته (گذشته) در وزارت صمت و صورت‌جلسه مربوطه، تولید سیمان کشور به‌ دلیل محدودیت برق به میزان زیادی کاهش داشته و در تناسب با تقاضا نیست.
بر این اساس، پیشنهاد وزارت صمت به دولت، عدم عرضه سیمان در بورس کالا به مدت محدود بوده و نه خروج سیمان از بورس کالا و در صورت تأمین برق مورد نیاز سیمانی‌ها، موضوع عدم عرضه در بورس کالا منتفی می‌شود و عرضه طبق روال گذشته می‌تواند تداوم یابد.
گمانه‌زنی‌هایی كه با صحبت‌های تند وزیر راه درباره بورس سیمان قوت گرفت. یك فعال بازار درباره جلسه برای تصمیم به خروج از بورس، به نكته‌ای اشاره كرد كه درخور تأمل است: «‌در جلسه تصمیم‌گیری درباره خروج سیمان از بورس کالا، نه نماینده‌ای از بورس کالا حضور دارد و نه نماینده‌ای از انجمن تولیدکنندگان سیمان!». به‌هرحال در خروجی جلسه رسمی بررسی سیمان به این اكتفا شد كه «کارگروهی با مسئولیت معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت و با عضویت سازمان حمایت، معاونت بازرگانی داخلی، معاونت امور صنایع و انجمن صنعت سیمان تشكیل شود و نسبت به بررسی و مدیریت موضوعات مطروحه اقدام كنند و تصمیمات کمیته مذکور به‌ منزله مصوبات کارگروه تنظیم بازار تلقی شود» و نیز پیش‌دریافت خرید سیمان در بورس صددرصدی می‌شود.
مسئله بورس: سنت یا صنعت؟
اما مسئله بورس، فارغ از كمبود فعلی سیمان در بازار، بحثی پردامنه است. عده‌ای برخلاف وزیر معتقدند عرضه سیمان در بورس موجب حذف واسطه‌گری و دلالی است و از تولید به‌اصطلاح «سلطان» هم جلوگیری می‌كند. مثلا جمارانی، رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، پیش از این درباره مطرح‌كردن بحث بورس، درخصوص مشكل سیمان به «شرق» گفت: «‌ببینید، اینها كسانی هستند كه از این كار و شفاف‌سازی آن ضربه خورده‌اند، بالاخره باید فضا را آلوده كنند. شما بروید ببینید از زمان اولین عرضه به تاریخ 3/9 تا 14/4 قیمت‌ها چقدر بوده است؛ یعنی تا آغاز قطعی برق. اینكه دیگر كاملا قابل بررسی است و به‌راحتی می‌توانید در سایت ببینید. با بورس كالا بسیاری منافعشان از دست رفت و این حرف‌ها را مطرح می‌كنند». اما اینكه مخالفت با ورود یك كالای اساسی به بورس، آن‌هم كالایی با داشتن بازار نامطمئن و غیرشفاف چطور به این صراحت از دهان وزیر گفته می‌شود، سؤالاتی را برای بسیاری مطرح كرده است. مثلا جمارانی به‌صراحت هم در تلویزیون و هم به رسانه‌ها گفته بود تا به حال 60 تا 70 درصد از سیمان را 20، 30 نفر می‌خریدند و خواستار پیگیری مسئولان شد. اتفاقی كه به گفته او با وارد‌شدن كالا به بورس از آن تا حد زیادی جلوگیری می‌شود.
اما وقتی داستان گیج‌كننده‌تر می‌شود كه وزیر صمت دیروز دوشنبه درباره سیمان صحبت كرد و هیچ اشاره‌ای به بورس نكرد و فقط كمبود برق را متذكر شد. رزم‌حسینی در جلسه کارگروه تنظیم بازار که دوشنبه برگزار شد، با اشاره به مشکلات ناشی از قطعی برق برای صنعت کشور گفت: «با توجه به تصمیماتی که در وزارت نیرو گرفته شده بود، واحدهای مختلف صنعتی با قطعی برق روبه‌رو شدند و بیشترین فشار ناشی از این عدم تأمین برق، به واحدهای سیمانی و فولادی تحمیل شد» كه نشانی از توافق مورد اشاره وزیر راه بر سر مسئله بورس در آن دیده نمی‌شود. 
جمارانی: مالك سیمان مردم هستند نه دولت! 
بار دیگر خیلی كوتاه با آقای جمارانی تماس می‌گیریم و نظر ایشان را درباره اظهارنظر وزیر راه می‌پرسیم. می‌گویند از خودشان بپرسیم. اصلا سیمان چطور وارد بورس شد؟ جمارانی می‌گوید: «سیمان جزء كالاهای الف و ب نیست، بنابراین وقتی ضوابط بورس را پاس كند، می‌تواند وارد بورس شود. اما جهت محكم‌كاری نامه‌ای به آقای دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان بورس و در دو صفحه به آقای رزم‌حسینی نوشتیم و جواب این بود كه چون سیمان مشمول قیمت‌گذاری نیست، محدودیتی هم وجود ندارد. البته نیازی هم به این مستندات نبود». پس چرا امروز وزیر حرف عده‌ای خاص را تكرار می‌كند؟ «این دیدگاه‌های قدیمی و مال 20، 30 سال پیش است. می‌گویند بازار را سنتی اداره كنیم! اصلا من می‌پرسم همین شرایط سال گذشته هم در زمستان وجود داشت؛ آن زمان كه بورسی وجود نداشت؟ ما 16 هزار تومان می‌فروختیم به همین دلال‌ها. آنها همان را می‌فروختند 60 هزار تومان به مردم. چرا وزارت راه جلوگیری نكرد؟ شما به‌عنوان رسانه چرا اصلا متوجه نشدید؟». درباره صاحبان سیمان می‌پرسیم: «مسئله دیگر همین است. مگر اصلا سیمان مال دولت است؟ 60 درصد ظرفیت تولید مال پنج، شش هلدینگ است؛ شستا، بنیاد مستضعفان، بانك ملی و صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح. مابقی هم مربوط به سهام‌داران خرد است. حالا مثلا 42 میلیون نفر بیمه‌شده تأمین‌ اجتماعی باید هزینه بدهند كه پروژه‌ها جلو برود. صاحب این جنس كسان دیگر هستند نه دولت كه بخواهند درباره‌اش تصمیم‌ بگیرند».
ثبت اطلاعات خریداران سیمان الزامی شد
بورس کالای ایران با صدور اطلاعیه‌ای از الزام ارسال اطلاعات مربوط به معاملات و خریداران محصول سیمان از امروز (چهارشنبه) به سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و اظهار خریداران در سامانه جامع انبارها خبر داده است.
 به گزارش تجارت‌نیوز، مدیر بازرسی و امور اعضای شرکت بورس کالای ایران در اطلاعیه‌ای خطاب به کارگزاران از الزام ارسال اطلاعات مربوط به معاملات و خریداران محصول سیمان در روزجاری (چهارشنبه، مرداد) به سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و اظهار خریداران در سامانه جامع انبارها خبر داد.
 در این اطلاعیه آمده است: با توجه به مصوبه جلسه مورخ ۵ مرداد ۱۴۰۰ ستاد تنظیم بازار، اطلاعات مربوط به معاملات و خریداران محصول سیمان در روز چهارشنبه مورخ ۶ مرداد ۱۴۰۰ برای سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ارسال خواهد شد. همچنین خریداران ملزم به ثبت اطلاعات لازم در سامانه جامع انبارها می‌باشند (تسنیم).
 
بازار سیمان در دست ۱۵ نفر!
به گفته رئیس انجمن کارفرمایان صنعت سیمان، خرید ۷۰ درصد سیمان در یک سال گذشته به دست ۱۵ نفر در کشور صورت گرفته است و و سلاطین بازار سیمان هم به‌زودی کشف می‌شوند.
 چندی پیش، رضا جمارانیان در برنامه صبح بخیر ایران با بیان این مطلب تاکید کرد: واحدهای نظارتی به بازار دلالی سیمان ورود کنند و این ۱۵ نفر را کشف کنند. هرجا از نظام عرضه و تقاضا خارج شدیم غیر از رانت و فساد چیزی ندیدیم. سلطان سیمان یا سلاطین سیمان هم بزودی کشف می‌شوند.
 رئیس انجمن کارفرمایان صنعت سیمان ادامه داد: از ابتدای اردیبهشت سال ۱۴۰۰، عملاً قیمت مصوب هر پاکت سیمان ۲۲ هزار تومان شد و در نهایت موفق شدیم با این قیمت در تاریخ ۹ خردادماه، موافقت مسئولان مرتبط را دریافت و سیمان را در بورس کالا عرضه کنیم.
 او بیان کرد: پس از اولین عرضه سیمان در بورس کالا که با هدف رهایی از قیمت‌گذاری دستوری و رانت صورت گرفت، با یک رقابت اندک در بورس کالا، سیمان با قیمت ۳۲ تا ۳۴ هزار تومان به فروش رسید. این روند تا ۱۴ تیرماه یعنی قبل از آغاز قطعی‌های برق، ادامه داشت
  مخالفت رئیس سازمان بورس با خروج سیمان از بورس کالا
به گفته رئیس سازمان بورس، قیمت‌هایی که در بورس کالا به دست می‌آید، به مراتب پایین‌تر از بازار آزاد تمام می‌شود و این به معنای حمایت از مصرف‌کنندگان است.
  به گزارش تجارت‌نیوز، محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به عرضه سیمان در بورس کالای ایران اشاره کرد و گفت: در حوزه سیمان باید شرایط قبل و بعد از عرضه سیمان در بورس کالا مورد بررسی قرار گیرد تا تغییر و بهبود رویه‌ها به خوبی نمایان شود. تا پیش از ورود سیمان به بورس کالا قیمت گذاری روی محصولات تولیدی، مطلوب شرکت‌های سیمانی نبود و امکان سرمایه گذاری مجدد یا تعمیر و بازسازی دستگاه‌ها و خطوط تولید به دلیل روند قیمت گذاری غیر منطقی وجود نداشته است.
 رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: این قیمت به صورت دستوری و از سوی سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تعیین می‌شد که موضوع مورد توجه این بود که با وجود قیمت گذاری، سیمان با قیمت دولتی به دست مصرف کننده نیز نمی‌رسید. به عبارت دیگر در حالی که هر پاکت سیمان ۱۷ هزار تومان در بازار آزاد قیمت گذاری شده بود، مصرف کننده آن را بالای ۳۰ هزار تومان خریداری می‌کرد و در واقع سیمان به دست افراد محدودی توزیع می‌شد؛ به عبارت دیگر، قیمت‌های موجود در بازار رانت قابل توجهی را نصیب دلالان می‌کرد.
 دهقان دهنوی گفت: زمانی که بحث ورود سیمان به بورس کالا مطرح شد یک مرحله و تا ۲۱ هزار تومان تا قبل از ورود به بورس کالا، افزایش قیمت مصوب شده بود و بعد از آن نیز در بورس کالا به بهای ۲۵ هزار تومان معامله شد که نکته حائز اهمیت این بود که سیمان با همین نرخ نیز به دست مصرف کننده نهایی رسید.
  
تعداد خریداران از ۲۰ نفر به ۱۳۹۵ نفر رسیده است
او ادامه داد: با ورود سیمان به بورس به جای آنکه ۱۰ تا ۲۰ نفر خریدار سیمان از شرکت‌های سیمانی باشند، ۱۳۹۵ نفر تا به امروز خریدار مستقیم سیمان از ۱۰ تن تا مقادیر بالاتر از بورس کالا بودند و از سوی دیگر ۴ هزار نفر هم کد دریافت کرده‌اند و امکان خرید برای آن‌ها فراهم است.
 رئیس سازمان بورس یادآور شد: این اتفاق به معنای آن است که دست واسطه‌ها و دلالان از بازار سیمان کوتاه شده و بسیاری از مصرف کنندگان قادرند مستقیماً از طرق بورس کالا از کارخانجات خرید کنند.
 به گفته دهقان دهنوی، ورود سیمان به بورس کالا نه تنها برای سهامداران شرکت‌های سیمانی مطلوب است بلکه برای شرکت‌های سیمانی هم سودآوری خوبی ایجاد می‌کند و سیمان نیز با قیمت پایین‌تری به دست مصرف کننده می‌رسد؛ تمامی این مزایا سبب شد این رویداد مورد تأیید و حمایت همه از جمله سیاست گذاران و قانون گذاران باشد.
 
قطعی برق و کاهش تولید و عرضه
او ادامه داد: اتفاقی که در چند هفته اخیر رخ داد، این بود که قطعی برق موجب توقف تولید کارخانجات سیمان شد. از آنجایی که تکنولوژی و روش تولید کارخانجات سیمان بدین ترتیب است که امکان کاهش تولید را ندارند و ناچار به توقف و به صفر رساندن تولید هستند، لذا زمانی که برق قطع شد به ناچار تولید آن‌ها متوقف شد.
 رئیس سازمان بورس گفت: لذا توقف تولید، قیمت‌ها را در بازار آزاد به شدت افزایش یافت. در این بین عده‌ای که تا پیش از این از رانت حوزه سیمان استفاده می‌کردند این موضوع انحرافی را در فضای جامعه منتشر کردند که بورس کالا باعث گرانی سیمان شده است؛ اما مراجع سیاست گذار و قانون گذار متوجه موضوع از جوانب مختلف شدند و تاکید آن‌ها این بود که اتفاقاً راه حل التهاب بازار سیمان، عرضه کامل محصول در بورس کالا است.
 به گفته دهقان دهنوی زمانی که تولید کاهش یافت، بازار از توقف تولید مطلع و موجودی انبارها کم شد و برخی با پیش بینی طولانی شدن این روند، به دنبال انبار کردن سیمان بر آمدند.
 او گفت: به عقیده بنده همه باید بر عرضه کل سیمان در بورس کالا تاکید کنند و درخواست ما از رسانه‌ها این است که این موضوع را دنبال کرده تا همه شرکت‌های سیمانی اقدام به ورود و عرضه در بورس کنند.
 رئیس سازمان بورس در پایان گفت: قیمت‌هایی که در بورس کالا کشف می‌شود به مراتب پایین‌تر از بازار آزاد است و این به معنای حمایت از مصرف کنندگان است؛ در این میان با قول مساعد مسئولان وزارت نیرو، مشکل برق این کارخانجات نیز حل خواهد شد و عملاً مشکل کمبود سیمان نخواهیم داشت؛ چرا که ظرفیت تولید سیمان کشور به مراتب از میزان مصرف بالاتر است