تاریخ انتشار
دوشنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۱۴:۱۹
کد مطلب : ۴۴۰۷۵۰
پس از دستور پیگیری اهانت به آیت‌الله صافی گلپایگانی نماینده عضو جبهه پایداری علیه دادستانی کل موضع گرفت
ترکش‌های هجمه به مرجعیت
دفتر آیت‌آلله صافی گلپایگانی: گله و شکایتی ندارم
۰
کبنا ؛شاید خود فرد منتشرکننده مطلب اهانت‌آمیز علیه آیت الله صافی‌گلپایگانی مرجع تقلید کشورمان هم فکر نمی‌کرد مطلبی که نگاشته است اینچنین بازتاب داشته و با واکنش‌های مختلف در حمایت از این مرجع عالیقدر همراه خواهد شد. چنانکه حتی بسیاری از اصولگرایان نیز به تقبیح این کار پرداختند و برخی خواستار موضع‌گیری دولت شدند. امری که جای خالی‌اش در این میان بسیار مشهود است. سخنان آیت‌ا... صافی درخصوص حل مشکلات جامعه، معیشت مردم و در راستای اهداف نظام و انقلاب بود و همین امر نیز باعث شد تا بسیاری، ایشان را تحسین و حمایت کنند. اما نهادی مسئول نیز باید یک بار برای همیشه با این نوع رویکردهای خودسر و هتاکانه برخورد کند تا تندروها فکر نکنند به حدی آزادی دارند که حتی می‌توانند به ساحت مراجع تعرض و اهانت کنند.
رویکرد حداقلی تندروها
آرمان ملی نوشت: چنانکه اگر هر کسی در هر جایگاهی در راستای حل مشکلات کشور و رشد و پیشرفت کشور نظر یا ایده‌ای ارائه دهد که با نظرات آنها همخوانی نداشته باشد، وی را به هر نحوی مورد هجمه و تخریب قرار می‌دهند. جالب اینکه این جماعت فکر می‌کنند هر آنچه در جامعه و از زبان هر کسی مطرح می‌شود، باید همان چیزی باشد که آنها می‌خواهند. در ماجرای توهین به آیت‌ا... صافی‌گلپایگانی نیز تفکرشان همین بود که مراجع و علما نیز بدون توجه به شرایط جامعه و مشکلات و دغدغه‌های مردم صرفاً به حمایت و تأیید مسئولان بپردازند. در حالی که آیت‌ا... صافی که از مراجع عالم به زمانه خویش است، به‌خوبی با درک شرایط جامعه صحبت‌هایی را در راستای حل مشکلات کشور بیان کردند. حمایت جامعه مدرسین، جامعه روحانیت مبارز، حوزه‌های علمیه، بسیاری از علما و مراجع و هر دو جریان سیاسی کشور از بیانات آیت‌ا... صافی نیز نشان می‌دهد که جامعه نسبت به تندروها و رویکردهای حداقلی‌شان که ساحت مراجع تقلید را نیز محترم نمی‌شمارند حساس است و معتقد است که باید برای جلوگیری از رخ دادن مجدد چنین اتفاقاتی برخورد لازم با خاطیان امر صورت گیرد. اینکه برخی به نام انقلابی‌گری بخواهند انقلابیون اصیل و دلسوزان نظام و انقلاب را مورد اهانت قرار دهند، اساساً قابل پذیرش نیست و جامعه نیز به هیچ عنوان از آن عبور نمی‌کند.
لزوم موضع‌گیری دولت
اتفاقات اخیر پیرامون اهانت به آیت الله صافی‌گلپایگانی هرچند با واکنش‌های بسیاری از سوی مراجع، علما، سیاسیون و مقامات و مسئولان کشور همراه بود و حتی اخیراً دادستان کل کشور از لزوم رسیدگی به این موضوع و برخورد با خاطیان خبر داد، اما بعضاً بودند کسانی که بخواهند این موضوع را به نحوی هدایت کنند که اصل موضوع به حاشیه کشیده شود. چنانکه روز گذشته علی خضریان نماینده مجلس در اظهاراتی مواضع دادستان کل کشور و رئیس مجلس را درخصوص رسیدگی به این موضوع و اخلاق همسو را مایه تعجب و مطلب توهین‌آمیز منتشره را نقد ناصحانه قلمداد کرده است. نکته اینجاست که اگر به صحبت‌های آیت‌ا... صافی‌گلپایگانی نظری افکنده شود، خواهیم دید که ایشان نظری جز در راه خیر و صلاح جامعه، نظام و انقلاب نداشته و همه صحبت‌هایش در راستای پیشرفت رو به جلوی کشور بوده است. حال پرسش اینجاست که چرا برخی افراد درصددند این افراد را توجیه کرده و مطلب اهانت‌آمیزشان را نقد ناصحانه بخوانند؟ هر چند که نکات دیگری نیز مطرح می‌شود. اینکه چرا مدعی‌العموم وارد نمی‌شود تا این موضوع حل و فصل شود. آن‌طور که دادستان کل کشور گفته شخص مورد نظر از طلاب بوده و در دادگاه ویژه روحانیت به پرونده او رسیدگی خواهد شد اما خواسته جامعه این است که این مساله مشمول مرور زمان نشود و با خاطیان برخورد لازم صورت گیرد. نکته مهم‌تری که مورد تاکید بسیاری بوده اینکه چرا دولت و رئیس‌جمهور به این موضوع واکنش نشان نمی‌دهند و در مقابل این بی‌احترامی‌ها و اهانت‌ها موضع‌گیری نمی‌کنند؟ قدر مسلم موضع‌گیری شخص رئیس‌جمهور می‌تواند رویکرد دولت نسبت به این‌گونه تندروی‌ها را نشان دهد تا تندروها فکر نکنند حرکاتشان مورد تأیید دولت یا دیگر نهادهاست.
واکنش‌ها
واکنش‌ها به اهانت به آیت الله صافی‌گلپایگانی ادامه دارد و چهره‌های مختلف همچنان نسبت به این مساله موضع‌گیری می‌کنند. رییس‌جمهور سابق کشورمان در پیامی، هجمه به آیت الله صافی‌گلپایگانی و تضعیف جایگاه مرجعیت را تقبیح کرد. در متن پیام حسن روحانی آمده است: «جایگاه مرجعیت در تاریخ شیعه، ضامن بقای مکتب اهل‌بیت (ع)، الهام‌بخش ایستادگی در برابر استبداد و استعمار و مایه حفظ امید و انسجام جامعه ایران در سده‌های اخیر بوده است. تضعیف این جایگاه با هر توجیهی، ریختن آب به آسیاب دشمنان عزت و هویت ملی است. در بخشی از پیام رئیس‌جمهور سابق آمده است: شخصیت وارسته و مبارزی همچون آیت‌ا... صافی‌گلپایگانی، با سوابق بی‌نظیر در دفاع از اسلام و نظام، خود شاخص انقلاب و مبارزه است و ادعاهای انقلابی‌گری را باید با چنین ترازوهایی سنجید. رسیدگی به معیشت مردم و تعامل سازنده با جهان در چارچوب «عزت-حکمت-مصلحت»، از سیاست‌های همیشگی جمهوری اسلامی بوده که امام و رهبری بر آن تصریح کرده‌اند. قدر سرمایه‌هایمان را بدانیم و آزادی بیان را با ادب و تکریم فرزانگان جامعه پاس بداریم.» همچنین حجت‌الاسلام سیدناصرقوامی نیز اظهار داشت: «من نمی‌دانم اینها چگونه مدعی هستند که مدافع ولی فقیه هستیم و اینچنین به مراجع توهین می‌کنند! البته عجیب هم نیست چون اینها همان‌هایی هستند که به منزل آیت‌ا...منتظری و آیت‌ا...صانعی حمله کردند. وی افزود: به نظر من آقای رئیسی دچار یک مشکل و یک تناقض درون‌گروهی شده است. یعنی الان مانده که چه کند چون اینها همان‌هایی هستند که پشت سر او بودند و برایش رأی جمع کردند. آقای رئیسی هم که قطعاً راضی به اهانت به مراجع نیست بر این اساس آقای رئیسی بین دو راه مانده و نمی‌داند که از مراجع حمایت کند یا طرفداران خود را از دست دهد.»
محمود احمدی‌بیغش نماینده شازند در مجلس نیز در توئیتی نوشت: «حضرت آیت‌ا... صافی؛ سخنان حکیمانه شما در باب روابط بین‌المللی حرف دل مردمان این سرزمین تشنه عقلانیت در عرصه سیاست خارجی است که سال‌هاست از گفتمان رسمی رخت بربسته و اسیر منفعت‌طلبی یک عده مدعی شده است. اگر شما را آیت‌الله سیستانی ایران بنامیم. الحق و الانصاف گزاف نگفته‌ایم.»
اعتماد در این زمینه نوشت: 12 روز از سفر رییس مجلس به قم می‌گذرد و 11 روز از انتشار سخنان آیت‌الله صافی گلپایگانی که در جریان همان سفر یک‌روزه محمدباقر قالیباف به منظور دیدار با تعدادی از علما و مراجع تقلید مطرح شد. آنجا که این مرجع تقلید برجسته با نقد وضعیت حاکم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی و تاکید بر لزوم تعامل سازنده و برقراری ارتباط با تمامی کشورها به منظور جلوگیری از آثار منفی «انزوای سیاسی» بر وضعیت اقتصادی مملکت، عملاً به ارتباط میان دیپلماسی دولت و معیشت ملت پرداخت اما طی روزهای پس از انتشار این نصایح آیت‌الله، طیفی خاص از یک جریان سیاسی- رسانه‌ای منتسب به جناح راست با ادبیاتی نامتعارف و دور از انتظار، اقدام به ایجاد نوعی هجمه رسانه‌ای علیه این مرجع تقلید شیعیان کرد که البته در ادامه و به‌خصوص طی دو، سه روز گذشته شاهد به راه افتادن موجی از حمایت سخنان آیت‌الله بودیم. چنانکه با وجود سپری شدن بیش از 10 روز، هنوز حواشی پردامنه انتشار این سخنان ناصحانه فرو ننشسته و این حاشیه‌ها شبیه به گوله برفی که تا از قله به دامنه برسد، تبدیل به بهمنی عظیم می‌شود، اگر نگوییم هر روز عظیم‌تر و شدیدتر ادامه یافت، باید بپذیریم که دست‌کم گسترده‌تر و وسیع‌تر دنبال شد. تا آنجا که بر فرض اگر تا چند روز پیش، واکنش‌ها بیشتر برآمده از جامعه روحانیت و چهره‌هایی بود که به صورت حرفه‌ای با کار و بار حوزه و مرجعیت سروکار دارند، در ادامه چهره‌ها و حتی احزاب سیاسی غیرروحانی نیز وارد گود شده و متعاقباً افکار عمومی و شهروندان عادی نیز به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی به این بحث پیوسته و هرکدام از ظن خود، نکته‌ای گفته و گفته‌ای پیش کشیدند.
واکنش یک مرجع و رییس‌جمهوری پیشین
این روند البته همزمان همان گروه نخست درگیر با غائله یعنی روحانیون و علمای مذهبی و همچنین چهره‌های سیاسی معمم و احزاب و نهادهای سیاسی متعلق به روحانیت را نیز بیشتر و بیشتر درگیر موضوع کرد و درنتیجه باید گفت درحالی گستره و وسعت پایگاه اجتماعی و سیاسی واکنش‌دهندگان گسترده‌تر و وسیع‌تر می‌شد، جریانی که از ابتدا به ضرورت دغدغه‌های حرفه‌ای وارد گودِ واکنش شده و اکثراً در نکوهش اهانتی که بی‌پروا علیه آیت‌الله صافی گلپایگانی صورت گرفته بود، اعلام موضع کردند. واکنش‌هایی که اوج آن در پیام مکتوب دو روحانی سرشناس قابل رویت بود. آنجا که آیت‌الله بیات زنجانی از مراجع تقلید برجسته شیعه و حسن روحانی رییس‌جمهوری پیشین در پیام‌هایی جداگانه ضمن انتقاد از هجمه‌ای که علیه آیت‌الله صافی گلپایگانی صورت گرفت، به بیان نکاتی در تمایز انتقاد و اهانت و همچنین سنجش ادعای برخی مدعیان انقلابی‌گری پرداختند. در حالی آیت‌الله بیات زنجانی در قامت یکی از رجال مذهبی برجسته بیشتر به جوانب مذهبی این غائله پرداخت و در پیام خود با نگاهی کلان‌نگر سعی کرد به مباحث عالم سیاست نیز از زاویه‌ای بنگرد که شمولی وسیع‌تر دربرگرفته و مشخصاً موضوعاتی چون استقلال حوزه و مرجعیت یا نقد حاکمان را با نگاهی آسیب‌شناختی مورد بررسی قرار دهد که حسن روحانی به عنوان یکی از رجال شاخص در عالم سیاست، با تمرکز بر محتوای سخن بحث‌انگیز آیت‌الله صافی گلپایگانی، نکته موردنظر این مرجع تقلید را با ادبیات دیپلماتیک تکرار کرد. آنجا که به گفته شیخ دیپلمات، «رسیدگی به معیشت مردم و تعامل سازنده با جهان در چارچوب «عزت- حکمت- مصلحت»، از سیاست‌های همیشگی جمهوری اسلامی بوده که امام و رهبری بر آن تصریح کرده‌اند.»
ورود دادستانی و ادامه غائله
واکنش آیت‌الله بیات زنجانی و حسن روحانی که همچنین می‌توان نمونه‌هایی دیگر چون اظهارات اخیر قربانعلی دری نجف‌آبادی، امام جمعه اراک و نماینده ولی‌فقیه در استان مرکزی را نیز به آن اضافه کرد اما در حالی مطرح شد که حدود 24 ساعت پیش‌تر، دادستان کل کشور نیز وارد غائله شده و از پیگیری قضایی اهانت صورت‌گرفته خبر داد. محمدجعفر منتظری که علاوه بر تصدی مقام دادستان کل، ریاست دادگاه ویژه روحانیت را نیز برعهده دارد، با اشاره به اینکه «شخص منتشرکننده این مطلب، طلبه و مرتبط با حوزه علمیه است»، از صدور دستور به دادسرای ویژه روحانیت برای پیگیری موضوع خبر داد. او همچنین با استناد به ماده 27 قانون مطبوعات، تاکید کرد که «رسیدگی به اتهامات شبکه‌های خبری که موضوع اهانت به مرجعیت را منتشر و بازنشر کرده‌اند، در صلاحیت هیات نظارت بر مطبوعات است» و از دستور به این هیات جهت بررسی، پیگیری و برخورد با خاطیان بنابر قانون سخن گفت. همزمان اما درحالی‌که دادستان کل کشور در بخشی از همین سخنان، تاکید کرده بود که «شرایط عمومی کشور به گونه‌ای است که باید دامنه این مسائل خیلی زود جمع شود و نباید التهاب مسائل اجتماعی افزوده شود»، واقعیت آن است که بحثی که حالا بیش از 10 روز است، فضای سیاسی- رسانه‌ای کشور را درگیر خود ساخته، به یک انتقاد 12 روز پیش یک پایگاه خبری محدود نبوده؛ بلکه با مروری بر آرشیو وب‌سایت «رجانیوز» طی این روزها درخواهیم یافت که نویسنده یادداشت نخست و البته یکی، دو نویسنده دیگر این وب‌سایت خبری، در این مدت در چندین و چند یادداشت و گزارش، ضمن دفاع از موضع خود، اهانت‌هایی را علیه منتقدان نیز مطرح کرده‌اند. جالب آنکه این پایگاه خبری که در فضای سیاسی- رسانه‌ای به رسانه منتسب به جبهه پایداری و طیفی خاص از جناح راست نیز شهرت دارد، در حالی با انتشار متنی در قالب نامه خطاب به آیت‌الله صافی گلپایگانی، از این نوشت که «با توجه به شرایط خطیر کشور و به جهت حفظ ثبات روحی و آرامش روانی افکار عمومی، فرزندان معنوی شما در این رسانه ضمن ابراز ارادت خالصانه خود به محضر شما که حقا مصداق بارز مرجعیت انقلابی و زمان‌شناس هستید، در همین سحرگاه روز شنبه (8 آبان‌ماه) نقطه پایانی بر این گفت‌وگوها قرار داده و همه موافقان و مخالفان را به حفظ انسجام ملی برای عبور از توطئه بدخواهان توصیه می‌کنیم» که طی روزهای پیش از آن، دست‌کم در سه یادداشت و گزارش جداگانه علاوه بر حمله به منتقدان، به نحوی بر موضع نخست که ازجانب قاطبه ناظران «اهانت به آیت‌الله صافی گلپایگانی» برداشت شد، پافشاری کرده است. این وب‌سایت نزدیک به جبهه پایداری در یادداشتی با عنوان «هشت سال عبرت کافی نیست؟!» که ازقضا به قلم نویسنده همان مطلب بحث‌انگیز نخست و با چند روز فاصله از آن نوشته، در روز سه‌شنبه 4 آبان‌ماه منتشر شده، مواضع آیت‌الله صافی گلپایگانی در دیدار با رییس مجلس را مشابه دیدگاه رییس‌جمهوری پیشین خوانده که به ادعای نویسنده حسن روحانی 8 سال پیش با طرح آن، «عوام ظاهربین و بی‌تحلیل و سطحی‌نگر را فریفت و از آنها رأی گرفت» و «امروز پس از 8 سال، همین سخن ناصواب را از زبان یک «مرجع تقلید» می‌شنویم.» این یادداشت در ادامه با بیان اینکه «هم تقلیدِ سیاسی ایشان از نیروهای سکولار بسیار مذموم هست، هم تأخیر سیاسی ایشان در تکرار این تحلیل سراپا غلط» و تاکید بر اینکه «نمی‌دانم «تقلیدِ» ایشان را مذمّت کنم یا «تأخیر» ش را»، اضافه کرد: «صدق گفته ایشان، از حامیان سخنش پیداست؛ علی مطهری و مهدی نصیری و فرید مدرسی. ورشکستگان سیاسی، در کمین نشسته بودند که لقمه‌ای را از دهان ایشان بربیایند و بر آن، موج‌سواری رسانه‌ای کنند.»
دو جناح علیه اهانت‌کنندگان
این توضیحات تکمیلی اما مطابق انتظار صرفاً بر گستره انتقادها به این پایگاه خبری افزود و کار به جایی رسید که همین دیروز روزنامه اصولگرای «جوان» نیز در یادداشتی زبان به انتقاد گشود و نوشت: تحلیل رجانیوز در جای جای خود کنایه و طعنه‌های توهین‌آمیز به آیت‌الله صافی گلپایگانی دارد. چه آنجا که به عالمیت و راستین بودن ایشان طعنه می‌زند و تهمت روانه می‌کند که برای خوشامد دیگری حرف زده: «عالِم راستین و محقّقِ طالبِ نفس‌الامر، در این اندیشه نیست که سخن و داوری‌اش، با چه کسی اصطکاک می‌یابد و منزلت و اعتبار چه جریانی را می‌خراشد، بلکه دل و جان در گرو «حقیقت» دارد و آن را محافظه‌کارانه در پای بزرگان، قربانی نمی‌کند.» و چه آنجا که کنایه دیکتاتوری می‌زند: «باب نقادی، به دو صورت بسته می‌شود: یکی با استبداد آشکار و دیگری با قدیس‌سازی از اشخاص. دوران قرون وسطی و کلیسای کاتولیک و سلطنت پاپ‌ها گذشته و نمی‌توان نفهمید و نگفت و نخواست. «یا آنجا که می‌گوید «مردم کوچه و بازار» هم نادرستی این تحلیل را فهمیده‌اند، اما «افسوس که یک مرجع تقلید چنین برداشتی ندارد.» این اما پایان غائله نبود و رجانیوز 3 روز بعد، وقتی چند رسانه اصلاح‌طلب ازجمله «اعتماد» و «سازندگی»، همچون رسانه‌های اصولگرایی شبیه به «جوان»، به نقد هجمه علیه آیت‌الله صافی گلپایگانی پرداختند، با ادبیاتی موهن به این رسانه‌ها نیز تاخت و با تیتر «مژدگانی که گربه تائب شد»، حمایت اصلاح‌طلبان از مرجعیت را «طنزی تلخ» توصیف کرد و ازجمله نوشت: «اهانت واقعی به مرجعیت و توهین به آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی، همین رفتار اصلاح‌طلبان در واکنش به نقد سخنان ایشان است.» هرچند این پایگاه خبری تنها اصلاح‌طلبان را به‌خاطر حمایت از آیت‌الله صافی گلپایگانی و انتقاد از هجمه علیه مرجعیت مورد هجمه قرار نداده و همزمان در یادداشتی دیگر به واکنش برخی روحانیون که در این مدت اعلام‌موضع کرده بودند، ایراد گرفت و بر این اساس در حالی در مطلبی با تیتر «برای بار سوم: ما با استکبار «قهر» نیستیم، «دشمن» هستیم»، خطاب به آیات حسینی بوشهری و رشاد موضع گرفت که حسینی بوشهری علاوه بر عضویت در مجلس خبرگان رهبری، ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه نماینده استان بوشهر در مجلس خبرگان رهبری را نیز برعهده دارد و امام جمعه موقت قم نیز هست و آیت‌الله رشاد نیز علاوه بر ریاست شورای حوزه‌های علمیه استان تهران، ازجمله اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
علیه دادستانی و ریاست پارلمان
همچنین درحالی‌که مسوولان رجانیوز در یادداشتی که سحرگاه شنبه منتشر شد، از این گفتند که دیگر به حواشی غائله دامن نخواهند زد، دیروز یکی از نمایندگان عضو جبهه پایداری در یادداشتی عملاً با تکرار همان اتهام‌هایی را که پیش‌تر رجانیوز علیه منتقدان هجمه آیت‌الله مطرح می‌کرد، نوشت: «نهاد علم و مرجعیت از نقاطی است که دشمن همیشه تلاش داشته تا آن را در برابر نظام و انقلاب قرار داده و از غبار برخاسته از این فتنه به نفع خود بهره‌برداری کنند. آنچه در روزهای اخیر از سوی رسانه‌های بیگانه و جریان تحریف شاهد بودیم نیز مصداق روشنی از همین اتفاق بود.» علی خضریان در این یادداشت آورده است: «این روزها جریان غربگرا تمام تلاش خود را به کار گرفت تا اقدام جریان انقلاب و رسانه انقلابی رجانیوز برای ممانعت از مصادره به مطلوب فرمایش ایشان را نیز دستمایه فتنه جدیدی کند که بحمدالله با موضع‌گیری بهنگام این رسانه، به خواسته خود نرسیدند.» او همچنین به دادستان کل کشور حتی رییس مجلس نیز انتقاد کرد و نوشت: «تعجب از مواضع دادستان کل کشور و رییس مجلس است. همین چندماه پیش یک روزنامه‌نگار هتاک که از قضا از حامیان پروپاقرص جناب قالیباف محسوب می‌شود، هر آنچه از کلام ناسزا بود، نثار عالم ربانی فقید، حضرت علامه مصباح‌یزدی و همچنین- با تأسف و شرم فراوان- خانواده ایشان کرد.» خضریان نوشت: «جالب اینکه بیانیه‌ها و مطالبات تشکل‌های حوزوی، دانشگاهی و مردمی در آن دوران مورد بی‌توجهی کامل حضرات آقایان منتظری و قالیباف قرار گرفت و حتی از کوچک‌ترین موضع‌گیری خنثی در برابر آن فرد هتاک که نوشته‌هایش نه نقادی فکری بلکه تماماً هتاکی بود، دریغ ورزیدند!» با این حساب به نظر می‌رسد اگرچه احتمالاً «رجانیوز» در روزهای آینده راهبرد سکوت پیش خواهد گرفت اما بعید نیست پایداری‌ها همچنان این غائله را دنبال کنند.
اطلاعیه مهم دفتر حضرت آیت‌الله صافی‌گلپایگانی؛ از هیچ فرد و نهاد و جریانی، گله و شکایتی ندارم
درپی مواضع و دیدگاه‌های شخصیت‌های مذهبی و فرهنگی در حمایت از مرجعیت شیعی، دفتر مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی بیانیه‌ای منتشر کرد. به گزارش شفقنا، در اطلاعیه مهم دفتر مرجع عالیقدر شیعه آمده است: «با قدردانی و تشکر از مردم شریف و عزیز ایران، مراجع معظم تقلید، استادان محترم حوزه و دانشگاه، جوامع و تشکل‌های دینی و اجتماعی که از بیانات و مواضع متین مرجعیت شیعه مبنی بر لزوم حلّ مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم حمایت نمودند به اطلاع عموم می‌رساند که حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی دام ظله‌العالی فرمودند: «حقیر از مردم بزرگوار ایران، کمال تشکر و سپاس را دارم و از هیچ فرد و نهاد و جریانی، گله و شکایتی ندارم و از خداوند متعال مسئلت دارم که بر اعتلا و عزّت و اقتدار مردم و کشور عزیز بیفزاید و نگرانی‌ها و مشکلات به فضل الهی در ظلّ عنایات حضرت بقیه‌الله‌الاعظم عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف برطرف گردد، ان‌شاءالله.»
رویکرد حداقلی تندروها
آرمان ملی نوشت: چنانکه اگر هر کسی در هر جایگاهی در راستای حل مشکلات کشور و رشد و پیشرفت کشور نظر یا ایده‌ای ارائه دهد که با نظرات آنها همخوانی نداشته باشد، وی را به هر نحوی مورد هجمه و تخریب قرار می‌دهند. جالب اینکه این جماعت فکر می‌کنند هر آنچه در جامعه و از زبان هر کسی مطرح می‌شود، باید همان چیزی باشد که آنها می‌خواهند. در ماجرای توهین به آیت‌ا... صافی‌گلپایگانی نیز تفکرشان همین بود که مراجع و علما نیز بدون توجه به شرایط جامعه و مشکلات و دغدغه‌های مردم صرفاً به حمایت و تأیید مسئولان بپردازند. در حالی که آیت‌ا... صافی که از مراجع عالم به زمانه خویش است، به‌خوبی با درک شرایط جامعه صحبت‌هایی را در راستای حل مشکلات کشور بیان کردند. حمایت جامعه مدرسین، جامعه روحانیت مبارز، حوزه‌های علمیه، بسیاری از علما و مراجع و هر دو جریان سیاسی کشور از بیانات آیت‌ا... صافی نیز نشان می‌دهد که جامعه نسبت به تندروها و رویکردهای حداقلی‌شان که ساحت مراجع تقلید را نیز محترم نمی‌شمارند حساس است و معتقد است که باید برای جلوگیری از رخ دادن مجدد چنین اتفاقاتی برخورد لازم با خاطیان امر صورت گیرد. اینکه برخی به نام انقلابی‌گری بخواهند انقلابیون اصیل و دلسوزان نظام و انقلاب را مورد اهانت قرار دهند، اساساً قابل پذیرش نیست و جامعه نیز به هیچ عنوان از آن عبور نمی‌کند.
لزوم موضع‌گیری دولت
اتفاقات اخیر پیرامون اهانت به آیت الله صافی‌گلپایگانی هرچند با واکنش‌های بسیاری از سوی مراجع، علما، سیاسیون و مقامات و مسئولان کشور همراه بود و حتی اخیراً دادستان کل کشور از لزوم رسیدگی به این موضوع و برخورد با خاطیان خبر داد، اما بعضاً بودند کسانی که بخواهند این موضوع را به نحوی هدایت کنند که اصل موضوع به حاشیه کشیده شود. چنانکه روز گذشته علی خضریان نماینده مجلس در اظهاراتی مواضع دادستان کل کشور و رئیس مجلس را درخصوص رسیدگی به این موضوع و اخلاق همسو را مایه تعجب و مطلب توهین‌آمیز منتشره را نقد ناصحانه قلمداد کرده است. نکته اینجاست که اگر به صحبت‌های آیت‌ا... صافی‌گلپایگانی نظری افکنده شود، خواهیم دید که ایشان نظری جز در راه خیر و صلاح جامعه، نظام و انقلاب نداشته و همه صحبت‌هایش در راستای پیشرفت رو به جلوی کشور بوده است. حال پرسش اینجاست که چرا برخی افراد درصددند این افراد را توجیه کرده و مطلب اهانت‌آمیزشان را نقد ناصحانه بخوانند؟ هر چند که نکات دیگری نیز مطرح می‌شود. اینکه چرا مدعی‌العموم وارد نمی‌شود تا این موضوع حل و فصل شود. آن‌طور که دادستان کل کشور گفته شخص مورد نظر از طلاب بوده و در دادگاه ویژه روحانیت به پرونده او رسیدگی خواهد شد اما خواسته جامعه این است که این مساله مشمول مرور زمان نشود و با خاطیان برخورد لازم صورت گیرد. نکته مهم‌تری که مورد تاکید بسیاری بوده اینکه چرا دولت و رئیس‌جمهور به این موضوع واکنش نشان نمی‌دهند و در مقابل این بی‌احترامی‌ها و اهانت‌ها موضع‌گیری نمی‌کنند؟ قدر مسلم موضع‌گیری شخص رئیس‌جمهور می‌تواند رویکرد دولت نسبت به این‌گونه تندروی‌ها را نشان دهد تا تندروها فکر نکنند حرکاتشان مورد تأیید دولت یا دیگر نهادهاست.
واکنش‌ها
واکنش‌ها به اهانت به آیت الله صافی‌گلپایگانی ادامه دارد و چهره‌های مختلف همچنان نسبت به این مساله موضع‌گیری می‌کنند. رییس‌جمهور سابق کشورمان در پیامی، هجمه به آیت الله صافی‌گلپایگانی و تضعیف جایگاه مرجعیت را تقبیح کرد. در متن پیام حسن روحانی آمده است: «جایگاه مرجعیت در تاریخ شیعه، ضامن بقای مکتب اهل‌بیت (ع)، الهام‌بخش ایستادگی در برابر استبداد و استعمار و مایه حفظ امید و انسجام جامعه ایران در سده‌های اخیر بوده است. تضعیف این جایگاه با هر توجیهی، ریختن آب به آسیاب دشمنان عزت و هویت ملی است. در بخشی از پیام رئیس‌جمهور سابق آمده است: شخصیت وارسته و مبارزی همچون آیت‌ا... صافی‌گلپایگانی، با سوابق بی‌نظیر در دفاع از اسلام و نظام، خود شاخص انقلاب و مبارزه است و ادعاهای انقلابی‌گری را باید با چنین ترازوهایی سنجید. رسیدگی به معیشت مردم و تعامل سازنده با جهان در چارچوب «عزت-حکمت-مصلحت»، از سیاست‌های همیشگی جمهوری اسلامی بوده که امام و رهبری بر آن تصریح کرده‌اند. قدر سرمایه‌هایمان را بدانیم و آزادی بیان را با ادب و تکریم فرزانگان جامعه پاس بداریم.» همچنین حجت‌الاسلام سیدناصرقوامی نیز اظهار داشت: «من نمی‌دانم اینها چگونه مدعی هستند که مدافع ولی فقیه هستیم و اینچنین به مراجع توهین می‌کنند! البته عجیب هم نیست چون اینها همان‌هایی هستند که به منزل آیت‌ا...منتظری و آیت‌ا...صانعی حمله کردند. وی افزود: به نظر من آقای رئیسی دچار یک مشکل و یک تناقض درون‌گروهی شده است. یعنی الان مانده که چه کند چون اینها همان‌هایی هستند که پشت سر او بودند و برایش رأی جمع کردند. آقای رئیسی هم که قطعاً راضی به اهانت به مراجع نیست بر این اساس آقای رئیسی بین دو راه مانده و نمی‌داند که از مراجع حمایت کند یا طرفداران خود را از دست دهد.»
محمود احمدی‌بیغش نماینده شازند در مجلس نیز در توئیتی نوشت: «حضرت آیت‌ا... صافی؛ سخنان حکیمانه شما در باب روابط بین‌المللی حرف دل مردمان این سرزمین تشنه عقلانیت در عرصه سیاست خارجی است که سال‌هاست از گفتمان رسمی رخت بربسته و اسیر منفعت‌طلبی یک عده مدعی شده است. اگر شما را آیت‌الله سیستانی ایران بنامیم. الحق و الانصاف گزاف نگفته‌ایم.»
اعتماد در این زمینه نوشت: 12 روز از سفر رییس مجلس به قم می‌گذرد و 11 روز از انتشار سخنان آیت‌الله صافی گلپایگانی که در جریان همان سفر یک‌روزه محمدباقر قالیباف به منظور دیدار با تعدادی از علما و مراجع تقلید مطرح شد. آنجا که این مرجع تقلید برجسته با نقد وضعیت حاکم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی و تاکید بر لزوم تعامل سازنده و برقراری ارتباط با تمامی کشورها به منظور جلوگیری از آثار منفی «انزوای سیاسی» بر وضعیت اقتصادی مملکت، عملاً به ارتباط میان دیپلماسی دولت و معیشت ملت پرداخت اما طی روزهای پس از انتشار این نصایح آیت‌الله، طیفی خاص از یک جریان سیاسی- رسانه‌ای منتسب به جناح راست با ادبیاتی نامتعارف و دور از انتظار، اقدام به ایجاد نوعی هجمه رسانه‌ای علیه این مرجع تقلید شیعیان کرد که البته در ادامه و به‌خصوص طی دو، سه روز گذشته شاهد به راه افتادن موجی از حمایت سخنان آیت‌الله بودیم. چنانکه با وجود سپری شدن بیش از 10 روز، هنوز حواشی پردامنه انتشار این سخنان ناصحانه فرو ننشسته و این حاشیه‌ها شبیه به گوله برفی که تا از قله به دامنه برسد، تبدیل به بهمنی عظیم می‌شود، اگر نگوییم هر روز عظیم‌تر و شدیدتر ادامه یافت، باید بپذیریم که دست‌کم گسترده‌تر و وسیع‌تر دنبال شد. تا آنجا که بر فرض اگر تا چند روز پیش، واکنش‌ها بیشتر برآمده از جامعه روحانیت و چهره‌هایی بود که به صورت حرفه‌ای با کار و بار حوزه و مرجعیت سروکار دارند، در ادامه چهره‌ها و حتی احزاب سیاسی غیرروحانی نیز وارد گود شده و متعاقباً افکار عمومی و شهروندان عادی نیز به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی به این بحث پیوسته و هرکدام از ظن خود، نکته‌ای گفته و گفته‌ای پیش کشیدند.
واکنش یک مرجع و رییس‌جمهوری پیشین
این روند البته همزمان همان گروه نخست درگیر با غائله یعنی روحانیون و علمای مذهبی و همچنین چهره‌های سیاسی معمم و احزاب و نهادهای سیاسی متعلق به روحانیت را نیز بیشتر و بیشتر درگیر موضوع کرد و درنتیجه باید گفت درحالی گستره و وسعت پایگاه اجتماعی و سیاسی واکنش‌دهندگان گسترده‌تر و وسیع‌تر می‌شد، جریانی که از ابتدا به ضرورت دغدغه‌های حرفه‌ای وارد گودِ واکنش شده و اکثراً در نکوهش اهانتی که بی‌پروا علیه آیت‌الله صافی گلپایگانی صورت گرفته بود، اعلام موضع کردند. واکنش‌هایی که اوج آن در پیام مکتوب دو روحانی سرشناس قابل رویت بود. آنجا که آیت‌الله بیات زنجانی از مراجع تقلید برجسته شیعه و حسن روحانی رییس‌جمهوری پیشین در پیام‌هایی جداگانه ضمن انتقاد از هجمه‌ای که علیه آیت‌الله صافی گلپایگانی صورت گرفت، به بیان نکاتی در تمایز انتقاد و اهانت و همچنین سنجش ادعای برخی مدعیان انقلابی‌گری پرداختند. در حالی آیت‌الله بیات زنجانی در قامت یکی از رجال مذهبی برجسته بیشتر به جوانب مذهبی این غائله پرداخت و در پیام خود با نگاهی کلان‌نگر سعی کرد به مباحث عالم سیاست نیز از زاویه‌ای بنگرد که شمولی وسیع‌تر دربرگرفته و مشخصاً موضوعاتی چون استقلال حوزه و مرجعیت یا نقد حاکمان را با نگاهی آسیب‌شناختی مورد بررسی قرار دهد که حسن روحانی به عنوان یکی از رجال شاخص در عالم سیاست، با تمرکز بر محتوای سخن بحث‌انگیز آیت‌الله صافی گلپایگانی، نکته موردنظر این مرجع تقلید را با ادبیات دیپلماتیک تکرار کرد. آنجا که به گفته شیخ دیپلمات، «رسیدگی به معیشت مردم و تعامل سازنده با جهان در چارچوب «عزت- حکمت- مصلحت»، از سیاست‌های همیشگی جمهوری اسلامی بوده که امام و رهبری بر آن تصریح کرده‌اند.»
ورود دادستانی و ادامه غائله
واکنش آیت‌الله بیات زنجانی و حسن روحانی که همچنین می‌توان نمونه‌هایی دیگر چون اظهارات اخیر قربانعلی دری نجف‌آبادی، امام جمعه اراک و نماینده ولی‌فقیه در استان مرکزی را نیز به آن اضافه کرد اما در حالی مطرح شد که حدود 24 ساعت پیش‌تر، دادستان کل کشور نیز وارد غائله شده و از پیگیری قضایی اهانت صورت‌گرفته خبر داد. محمدجعفر منتظری که علاوه بر تصدی مقام دادستان کل، ریاست دادگاه ویژه روحانیت را نیز برعهده دارد، با اشاره به اینکه «شخص منتشرکننده این مطلب، طلبه و مرتبط با حوزه علمیه است»، از صدور دستور به دادسرای ویژه روحانیت برای پیگیری موضوع خبر داد. او همچنین با استناد به ماده 27 قانون مطبوعات، تاکید کرد که «رسیدگی به اتهامات شبکه‌های خبری که موضوع اهانت به مرجعیت را منتشر و بازنشر کرده‌اند، در صلاحیت هیات نظارت بر مطبوعات است» و از دستور به این هیات جهت بررسی، پیگیری و برخورد با خاطیان بنابر قانون سخن گفت. همزمان اما درحالی‌که دادستان کل کشور در بخشی از همین سخنان، تاکید کرده بود که «شرایط عمومی کشور به گونه‌ای است که باید دامنه این مسائل خیلی زود جمع شود و نباید التهاب مسائل اجتماعی افزوده شود»، واقعیت آن است که بحثی که حالا بیش از 10 روز است، فضای سیاسی- رسانه‌ای کشور را درگیر خود ساخته، به یک انتقاد 12 روز پیش یک پایگاه خبری محدود نبوده؛ بلکه با مروری بر آرشیو وب‌سایت «رجانیوز» طی این روزها درخواهیم یافت که نویسنده یادداشت نخست و البته یکی، دو نویسنده دیگر این وب‌سایت خبری، در این مدت در چندین و چند یادداشت و گزارش، ضمن دفاع از موضع خود، اهانت‌هایی را علیه منتقدان نیز مطرح کرده‌اند. جالب آنکه این پایگاه خبری که در فضای سیاسی- رسانه‌ای به رسانه منتسب به جبهه پایداری و طیفی خاص از جناح راست نیز شهرت دارد، در حالی با انتشار متنی در قالب نامه خطاب به آیت‌الله صافی گلپایگانی، از این نوشت که «با توجه به شرایط خطیر کشور و به جهت حفظ ثبات روحی و آرامش روانی افکار عمومی، فرزندان معنوی شما در این رسانه ضمن ابراز ارادت خالصانه خود به محضر شما که حقا مصداق بارز مرجعیت انقلابی و زمان‌شناس هستید، در همین سحرگاه روز شنبه (8 آبان‌ماه) نقطه پایانی بر این گفت‌وگوها قرار داده و همه موافقان و مخالفان را به حفظ انسجام ملی برای عبور از توطئه بدخواهان توصیه می‌کنیم» که طی روزهای پیش از آن، دست‌کم در سه یادداشت و گزارش جداگانه علاوه بر حمله به منتقدان، به نحوی بر موضع نخست که ازجانب قاطبه ناظران «اهانت به آیت‌الله صافی گلپایگانی» برداشت شد، پافشاری کرده است. این وب‌سایت نزدیک به جبهه پایداری در یادداشتی با عنوان «هشت سال عبرت کافی نیست؟!» که ازقضا به قلم نویسنده همان مطلب بحث‌انگیز نخست و با چند روز فاصله از آن نوشته، در روز سه‌شنبه 4 آبان‌ماه منتشر شده، مواضع آیت‌الله صافی گلپایگانی در دیدار با رییس مجلس را مشابه دیدگاه رییس‌جمهوری پیشین خوانده که به ادعای نویسنده حسن روحانی 8 سال پیش با طرح آن، «عوام ظاهربین و بی‌تحلیل و سطحی‌نگر را فریفت و از آنها رأی گرفت» و «امروز پس از 8 سال، همین سخن ناصواب را از زبان یک «مرجع تقلید» می‌شنویم.» این یادداشت در ادامه با بیان اینکه «هم تقلیدِ سیاسی ایشان از نیروهای سکولار بسیار مذموم هست، هم تأخیر سیاسی ایشان در تکرار این تحلیل سراپا غلط» و تاکید بر اینکه «نمی‌دانم «تقلیدِ» ایشان را مذمّت کنم یا «تأخیر» ش را»، اضافه کرد: «صدق گفته ایشان، از حامیان سخنش پیداست؛ علی مطهری و مهدی نصیری و فرید مدرسی. ورشکستگان سیاسی، در کمین نشسته بودند که لقمه‌ای را از دهان ایشان بربیایند و بر آن، موج‌سواری رسانه‌ای کنند.»
دو جناح علیه اهانت‌کنندگان
این توضیحات تکمیلی اما مطابق انتظار صرفاً بر گستره انتقادها به این پایگاه خبری افزود و کار به جایی رسید که همین دیروز روزنامه اصولگرای «جوان» نیز در یادداشتی زبان به انتقاد گشود و نوشت: تحلیل رجانیوز در جای جای خود کنایه و طعنه‌های توهین‌آمیز به آیت‌الله صافی گلپایگانی دارد. چه آنجا که به عالمیت و راستین بودن ایشان طعنه می‌زند و تهمت روانه می‌کند که برای خوشامد دیگری حرف زده: «عالِم راستین و محقّقِ طالبِ نفس‌الامر، در این اندیشه نیست که سخن و داوری‌اش، با چه کسی اصطکاک می‌یابد و منزلت و اعتبار چه جریانی را می‌خراشد، بلکه دل و جان در گرو «حقیقت» دارد و آن را محافظه‌کارانه در پای بزرگان، قربانی نمی‌کند.» و چه آنجا که کنایه دیکتاتوری می‌زند: «باب نقادی، به دو صورت بسته می‌شود: یکی با استبداد آشکار و دیگری با قدیس‌سازی از اشخاص. دوران قرون وسطی و کلیسای کاتولیک و سلطنت پاپ‌ها گذشته و نمی‌توان نفهمید و نگفت و نخواست. «یا آنجا که می‌گوید «مردم کوچه و بازار» هم نادرستی این تحلیل را فهمیده‌اند، اما «افسوس که یک مرجع تقلید چنین برداشتی ندارد.» این اما پایان غائله نبود و رجانیوز 3 روز بعد، وقتی چند رسانه اصلاح‌طلب ازجمله «اعتماد» و «سازندگی»، همچون رسانه‌های اصولگرایی شبیه به «جوان»، به نقد هجمه علیه آیت‌الله صافی گلپایگانی پرداختند، با ادبیاتی موهن به این رسانه‌ها نیز تاخت و با تیتر «مژدگانی که گربه تائب شد»، حمایت اصلاح‌طلبان از مرجعیت را «طنزی تلخ» توصیف کرد و ازجمله نوشت: «اهانت واقعی به مرجعیت و توهین به آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی، همین رفتار اصلاح‌طلبان در واکنش به نقد سخنان ایشان است.» هرچند این پایگاه خبری تنها اصلاح‌طلبان را به‌خاطر حمایت از آیت‌الله صافی گلپایگانی و انتقاد از هجمه علیه مرجعیت مورد هجمه قرار نداده و همزمان در یادداشتی دیگر به واکنش برخی روحانیون که در این مدت اعلام‌موضع کرده بودند، ایراد گرفت و بر این اساس در حالی در مطلبی با تیتر «برای بار سوم: ما با استکبار «قهر» نیستیم، «دشمن» هستیم»، خطاب به آیات حسینی بوشهری و رشاد موضع گرفت که حسینی بوشهری علاوه بر عضویت در مجلس خبرگان رهبری، ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه نماینده استان بوشهر در مجلس خبرگان رهبری را نیز برعهده دارد و امام جمعه موقت قم نیز هست و آیت‌الله رشاد نیز علاوه بر ریاست شورای حوزه‌های علمیه استان تهران، ازجمله اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
علیه دادستانی و ریاست پارلمان
همچنین درحالی‌که مسوولان رجانیوز در یادداشتی که سحرگاه شنبه منتشر شد، از این گفتند که دیگر به حواشی غائله دامن نخواهند زد، دیروز یکی از نمایندگان عضو جبهه پایداری در یادداشتی عملاً با تکرار همان اتهام‌هایی را که پیش‌تر رجانیوز علیه منتقدان هجمه آیت‌الله مطرح می‌کرد، نوشت: «نهاد علم و مرجعیت از نقاطی است که دشمن همیشه تلاش داشته تا آن را در برابر نظام و انقلاب قرار داده و از غبار برخاسته از این فتنه به نفع خود بهره‌برداری کنند. آنچه در روزهای اخیر از سوی رسانه‌های بیگانه و جریان تحریف شاهد بودیم نیز مصداق روشنی از همین اتفاق بود.» علی خضریان در این یادداشت آورده است: «این روزها جریان غربگرا تمام تلاش خود را به کار گرفت تا اقدام جریان انقلاب و رسانه انقلابی رجانیوز برای ممانعت از مصادره به مطلوب فرمایش ایشان را نیز دستمایه فتنه جدیدی کند که بحمدالله با موضع‌گیری بهنگام این رسانه، به خواسته خود نرسیدند.» او همچنین به دادستان کل کشور حتی رییس مجلس نیز انتقاد کرد و نوشت: «تعجب از مواضع دادستان کل کشور و رییس مجلس است. همین چندماه پیش یک روزنامه‌نگار هتاک که از قضا از حامیان پروپاقرص جناب قالیباف محسوب می‌شود، هر آنچه از کلام ناسزا بود، نثار عالم ربانی فقید، حضرت علامه مصباح‌یزدی و همچنین- با تأسف و شرم فراوان- خانواده ایشان کرد.» خضریان نوشت: «جالب اینکه بیانیه‌ها و مطالبات تشکل‌های حوزوی، دانشگاهی و مردمی در آن دوران مورد بی‌توجهی کامل حضرات آقایان منتظری و قالیباف قرار گرفت و حتی از کوچک‌ترین موضع‌گیری خنثی در برابر آن فرد هتاک که نوشته‌هایش نه نقادی فکری بلکه تماماً هتاکی بود، دریغ ورزیدند!» با این حساب به نظر می‌رسد اگرچه احتمالاً «رجانیوز» در روزهای آینده راهبرد سکوت پیش خواهد گرفت اما بعید نیست پایداری‌ها همچنان این غائله را دنبال کنند.
اطلاعیه مهم دفتر حضرت آیت‌الله صافی‌گلپایگانی؛ از هیچ فرد و نهاد و جریانی، گله و شکایتی ندارم
درپی مواضع و دیدگاه‌های شخصیت‌های مذهبی و فرهنگی در حمایت از مرجعیت شیعی، دفتر مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی بیانیه‌ای منتشر کرد. به گزارش شفقنا، در اطلاعیه مهم دفتر مرجع عالیقدر شیعه آمده است: «با قدردانی و تشکر از مردم شریف و عزیز ایران، مراجع معظم تقلید، استادان محترم حوزه و دانشگاه، جوامع و تشکل‌های دینی و اجتماعی که از بیانات و مواضع متین مرجعیت شیعه مبنی بر لزوم حلّ مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم حمایت نمودند به اطلاع عموم می‌رساند که حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی دام ظله‌العالی فرمودند: «حقیر از مردم بزرگوار ایران، کمال تشکر و سپاس را دارم و از هیچ فرد و نهاد و جریانی، گله و شکایتی ندارم و از خداوند متعال مسئلت دارم که بر اعتلا و عزّت و اقتدار مردم و کشور عزیز بیفزاید و نگرانی‌ها و مشکلات به فضل الهی در ظلّ عنایات حضرت بقیه‌الله‌الاعظم عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف برطرف گردد، ان‌شاءالله.»
