سیلاب آسیب‌های اجتماعی؛ الكل، موادمخدر و خودكشي / مرگ سالانه 60 هزار نفر در  اثر مصرف دخانیات / 100 هزار اقدام به خودکشی در هر سال

کبنا ؛ مصرف الکل، سیگــار و مواد مخدر، هر چند یک آسیب اجتماعی به حساب می‌آید، اما روند نزولی آن و کاهش سن افرادی که به این مواد مخدر روی می‌آورند، یکی از معضلات و آسیب‌های جامعه است. بسیاری از کارشناسان و جامعه‌شناسان، نبود شادی و نشاط را در جامعه دلیل این امر می‌دانند، هر چند که آمارهای آن در بسیاری از مواقع خط قرمز بوده است. این موضوع در میان مصرف الکل که به‌طور سالانه جان بیش از 400 نفر را در کشور می‌گیرد، بیشتر به چشم می‌آید. البته با شیوع کرونا، این آمار افزایش چشمگیری داشته، به‌طوری که در سال 99، فقط در یک هفته 110 نفر به‌دلیل مصرف الکل جانشان را از دست دادند. اما روز گذشته معاون وزیر کشور و رئیس سازمان امور اجتماعی، درباره وضعیت مصرف «الکل» در کشور به عنوان یک آسیب اجتماعی، گفت: «نرخ شیوع الکل در کشور بین ۹ تا ۱۰ درصد افراد بالای ۱۵ تا ۶۴ سال است به طوری که سالانه بیش از پنج میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند.» این گفته در شرایطی مطرح می‌شود که در سال 97، رئیس مرکز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفته بود: «مطالعات انجام‌شده در کشور نشان می‌دهد که بین ۹۰ تا ۹۵ درصد ایرانی‌های بزرگسال (بالای ۱۵ سال) الکل مصرف نمی‌کنند.» با این حال تقی رستم‌وندی در دومین همایش ملی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام که با همکاری دانشگاه شاهد و در وزارت کشور برگزار شد، به بیان آمارهایی در حوزه آسیب‌های اجتماعی بر اساس پژوهش‌های انجام شده پرداخت و درباره وضعیت مصرف الکل در کشور اظهار کرد: «درحالی باید به مصرف الکل توجه کرد که رسانه‌های ما به هیچ عنوان جسارت پرداختن به تغییر نگرش مردم نسبت به الکل را ندارند.»
 آمارهایی که رئیس سازمان اجتماعی کشور روز گذشته در همایش ملی «مواجهه با آسیب‌های اجتماعی» اعلام کرد، بار دیگر زنگ خطر این حوزه را به صدا درآورد و به متولیان هشدار داد که باید هرچه زودتر اقدامات جدی برای جلوگیری از شیوع این آسیب‌ها را اجرایی کنند. موضوع آسیب‌های اجتماعی یکی ازمسائل جدی در کشوراست  که توجه و حل آن‌ها مورد تاکید رهبری بوده است. وزیر سابق کشور در سال ۹۵ به نقل از ایشان تاکید کرده بود که برای مواجهه با این آسیب‌ها ۲۰ سال دیر اقدام کرده‌ایم. حالا آن‌طور که «تقی رستم‌وندی» گزارش داده و خبرگزاری ایرنا منتشر کرده است، سیمای کلی آسیب‌های اجتماعی در کشور این‌گونه است:
مرگ سالانه 60 هزار نفر در  اثر مصرف دخانیات
* سالیانه بین ۵۰ تا ۶۰ هزارنفر در کشور در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند.
* نگرش ۲۷ درصد مردم به مصرف دخانیات، مثبت است؛ ضمن آن‌که با توجه به مصرف تریاک طی سالیان گذشته به عنوان ماده‌ای دارویی، اکنون آسیب‌های حاصل از مصرف آن، به عنوان اولین ماده مخدر کشور، بسیار زیاد است.
* نرخ شیوع الکل در کشور بین ۹ تا ۱۰ درصد افراد بالای ۱۵ تا ۶۴ سال است و سالانه بیش از پنج میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند. رستم‌وندی این را هم گفته است که: درحالی‌که باید به مصرف الکل توجه کرد، رسانه‌های ما به هیچ عنوان جسارت پرداختن به تغییر نگرش مردم نسبت به الکل را ندارند.
100 هزار اقدام به خودکشی در هر سال
* سالیانه در کشور حدود ۱۰۰ هزار نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که البته مرگ و میر ناشی از این اقدامات حدود ۵ هزار تا ۵۵۰۰ نفر است؛ با این حال به گفته رئیس سازمان اجتماعی، اگر این سیر صعودی مدیریت نشود، در آینده نه‌چندان دور در رده کشورهایی قرار خواهیم گرفت که میزان خودکشی در آن نگران‌کننده است.
13 میلیون حاشیه نشین
* ۱۱ تا ۱۳ میلیون نفر در سکونتگاه‌های غیررسمی سکونت دارند و باید سامان‌دهی شوند. رستم‌وندی دراین‌باره گفته است:  بعد از گذشت چهار-پنج سال از تاکیدات رهبر انقلاب و وجود قوانین خاص برای سامان‌دهی محلات حاشیه‌نشین در کشور، متاسفانه در برخی جمع‌ها و حتی برای مدیران ارشد کشور این سؤال پیش می‌آید که چرا باید به حاشیه‌نشینی پرداخت و چرا نباید توسعه روستایی را فعال کرد؟ در واقع به جهت معرفتی هنوز نتوانسته‌ایم اهمیت این موضوع را جا بیندازیم چراکه بعضی از نیروهای جهادی ما نیز در این امر دچار تردید هستند.
هر سال 300 تا 400 هزار سقط غیرقانونی
* مطابق آمارهای موجود در وزارت بهداشت، سالانه ۲۳۰ هزار سقط و مطابق برخی پژوهش‌ها، سالانه ۳۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار سقط جنایی یا غیر قانونی انجام می‌شود که باید به آن رسیدگی کرد.
شیوع صیغه‌یابی در فضای مجازی
* الگوهای همسریابی به عنوان یک آسیب عمده در فضای مجازی مطرح است. صیغه‌یابی در فضای مجازی به عنوان یک آسیب در حال گسترش است و حتماً باید درباره  این امر حساسیت داشته باشیم تا مفاهیم دینی دچار انحراف نشود.
نیاز به بررسی عمیق و جامع
* معاون وزیر کشور به این نکته هم اشاره کرده است که: آسیب‌های اجتماعی را نباید در دایره این آسیب‌ها محدود کنیم، بلکه باید آن را عمیق‌تر و جامع‌تر بررسی کرد، نباید دچار ساده‌انگاری یا تقلیل‌گرایی در این موضوع شویم و این آسیب‌ها را صرفاً به حوزه اجتماعی معطوف بدانیم.
* در حوزه نظریه‌پردازی برای آسیب‌های اجتماعی یکسری نظریات کلان داریم اما اگر از این بحث‌های کلان گذر کنیم، به مواردی عینی و کاربردی نیز خواهیم رسید. از جمله این موارد «اعتیاد» است که ما در حوزه اعتیاد به عنوان یک رفتار انحرافی، دچار کمبود نظریه‌پردازی با رویکرد دینی و اسلامی هستیم. به‌رغم  داشتن قانون جامع کاهش مصرف دخانیات، این قانون را اجرا نمی‌کنیم. به هیچ عنوان این قانون اجرا نمی‌شود و فرهنگ عمومی نیز زمینه پذیرش این قانون را فراهم نمی‌کند؛ این در حالی است که مثلاً در نیویورک سن فروش دخانیات را از ۱۸ به ۲۰ سال افزایش داده‌اند اما در ایران خیلی ساده این مواد با پرداخت وجه در اختیار کودکان قرار می‌گیرد.
باید از امر به معروف‌های کلیشه‌ای عبور کنیم
* رستم‌وندی درباره عفاف و حجاب هم گفته است: اقدامات در حوزه حجاب و عفاف باید در صدر تلاش‌ها قرار گیرد و یک نوآوری در الگوهای اثرگذار عفاف و حجاب شکل گیرد، باید از کلیشه‌ها و روش‌های سنتی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر و ترویج الگوی عفاف و حجاب عبور کرد و به یک نوآوری رسید.
کاهش تاب آوری مردم
* ظرف سالیان گذشته به شاخص‌هایی دست پیدا کردیم که تا حدود زیادی نگران‌کننده هستند. از جمله این شاخص‌ها میل به مهاجرت است که می‌تواند شاخص روشنگری برای ما تلقی شود. دلایل زیادی برای مهاجرت افراد از کشور وجود دارد؛ اما این شاخص مهاجرت در واقع نشانه مطلوبیت  یا   نکویی یک جامعه تلقی می‌شود.
* میل به ایجاد تغییرات اساسی در کشور در حال افزایش است و شاخص میل به اعتراض نیز از نشانگرهای مهم است. این اعتراض می‌تواند در قالب رفتارهای هنجارشکنانه یا کج‌روی خود را نشان دهد. از سوی دیگر ظرف سالیان اخیر با افزایش فشار اقتصادی و معیشتی تاب‌آوری مردم کاهش پیدا کرده است.
توضیح رئیس سازمان اموراجتماعی کشور  
این خبر حاکی است پس از انتشار گزارش این همایش در رسانه‌ها، معاون وزیر کشور و رئیس سازمان امور اجتماعی در تبیین و توضیح بخشی از سخنان خود در این همایش گفت: مطالب بیان‌شده در این همایش به‌ویژه آن بخش که به میل تغییرات اساسی یا اعتراضات اشاره داشته، برگرفته از پیمایش‌ها و مطالعات مربوط به سال‌های ۹۳ تا ۹۸ بوده، لذا در تعبیر و تفسیر این نوع گزاره‌ها باید به شرایط زمانی و تحولات اجتماعی آن دوره توجه کافی کرد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور، دکتر تقی رستم‌وندی افزود: پیمایش‌های سرمایه اجتماعی و ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان عمدتاً رویکرد فرهنگی و اجتماعی داشته و نباید در تفسیر این گونه پدیده‌ها اغراض و نیات سیاسی را دخیل کرد.
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور در ادامه تاکید کرد: تلاش رسانه‌های معاند برای  سوءاستفاده از هرگونه آسیب‌شناسی مسائل داخلی برای عموم مردم ایران روشن است. معاون وزیر کشور درباره آمار و اطلاعات مربوط به آسیب‌های اجتماعی نیز گفت: با وجود شرایط سخت اقتصادی و تنگناهای معیشتی به‌ویژه افزایش بیکاری، تورم و نابرابری طبقاتی در سال‌های گذشته، جامعه ایرانی از خود تاب‌آوری بی‌نظیری نشان داده و به گواه همه آمارها، برخی آسیب‌های اجتماعی همانند خودکشی، قتل، تجاوز، خشونت و غیره در مقایسه با برخی از کشورهای توسعه‌یافته که از ثبات اقتصادی برخوردارند، کمتر است.
وزیر کشور هشدار داد: خطر تبدیل شدن آسیب‌های اجتماعی به یک پدیده مزمن
وزیر کشور در دومین همایش ملی «مواجهه با آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام» با اشاره به ظرفیت بالای اندیشه‌های اسلامی در این موضوع گفت: مسئله آسیب‌های اجتماعی از جمله مهم‌ترین و فوری‌ترین موضوعات کشور است و باید در این خصوص تدبیری علمی و راهبردی اندیشیده شود؛ چراکه اگر به فوریت به موضوع آسیب‌های اجتماعی نپردازیم به مرور زمان به پدیده‌ای مزمن در کشور تبدیل می‌شود. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور، دکتر احمد وحیدی افزود: وقتی سخن از وحدت ملی، همبستگی اجتماعی و حتی توسعه و پیشرفت اقتصادی مطرح است، زیرساختش حل مسائل اجتماعی است و تا زمانی که انسجام و وحدت داخلی اجتماعی پایدار شکل نگیرد امکان تحقق وحدت ملی و به تبع آن توسعه و پیشرفت فراهم  نیست. وزیر کشور تصریح کرد: ضرورت دارد حرکت‌های جدی و قوی در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی در کشور شکل دهیم و به سمت وضعیت مطلوب و در تراز انقلاب اسلامی حرکت کنیم. وحیدی افزود: امروز همان‌طور که در کشور خیران مدرسه‌ساز، خیران سلامت داریم؛ نیازمند داشتن خیران بزرگ اجتماعی هم هستیم؛ با گفتمان قوی و ایجاد یک نهضت بزرگ و سراسری در کشور باید کاهشی پایدار در حوزه‌های مختلف آسیب‌های اجتماعی نظیر طلاق، خودکشی، اعتیاد و حاشیه‌نشینی داشته باشیم.
رئیس سازمان امور اجتماعی در ادامه با اشاره به وضعیت اعتیاد در کشور، از اعتیاد به عنوان بحث «مرگ» و «زندگی» یاد و تصریح کرد: «سالیانه بین ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر در کشور بر اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند، لذا باید فرهنگ عمومی پذیرای کاهش مصرف دخانیات در کشور شود.» به گفته رستم وندی، نگرش ۲۷ درصد مردم به مصرف مواد مخدر، مثبت است. معـــاون وزیر کشور با اشاره به مصرف «تریاک» طی ۵۰۰ سال در جامعه ایرانی به عنوان ماده‌ای دارویی، این را هم گفت که اکنون آسیب‌های حاصله از مصرف این مواد به عنوان اولین ماده مخور کشور، بسیار زیاد است. اما صحبت‌های وی نشان از کاهش شادی، نشاط و حتی امید به زندگی در کشوری دارد که با مشکلات اقتصادی، تحریم‌ها و بیکاری دست و پنجه نرم می‌کند. این امر را می‌توان در آمــاری که رستم‌وندی از آسیب خودکشی بیان می‌کند، به وضوح مشاهده کرد: «سالیانه در کشور حدود ۱۰۰ هزار نفر اقـــدام به خودکشی می‌کنند که البته مرگ و میر ناشی از این اقدامات حدود ۵۰۰۰ تا ۵۵۰۰ نفر است، با این حال اگر این سیر صعودی مدیریت نشود در آینده نه چندان دور در رده کشورهایی قرار خواهیم گرفت که میزان خودکشی در آن نگران کننده است.» این آمار نگران کننده در شرایطی بیان می‌شود که همواره کارشناسان اجتماعی، نسبت به خلأ شادی در جامعه و جایگزینی مواد مخدری همچون گل، حشیش و مشروبات الکلی، در میان نوجوانان اشاره داشتند. حال با این روشنگری، مسئولان دولت سیزدهم، آن‌ها به این واقعیت پی برده‌اند که لزوم برخورد با هر پدیده اجتماعی، شناخت آسیب‌ها و بررسی آمارهای آن است که می‌تواند با نظر کارشناسان آن را برطرف کرد. امری که به‌ظاهر مأموریت سخت دولت سیزدهم در حوزه فرهنگسازی برای مقابله با این پدیده‌های مخرب اجتماعی به حساب می‌آید.