درس زلنسکی به سیاستمداران پرمدعا

کبنا ؛چند روزی از حمله روسیه به اوکراین می‌گذرد و اخبار و ویدیوهای تقابل بین نیروهای این دو کشور فضای مجازی را پر کرده است. در همین حال بازار اظهار نظرها هم به شدت داغ است. اما در این میان نکته‌ای وجود دارد که قابل تأمل است و از نظرها هم پنهان نمانده و آنهم حضور رئیس جمهور کشور اوکراین یعنی «ولودیمیر زلنسکی» در میدان جنگ است. یعنی او شخصاً و با لباس نظامی همانند برخی از مردم به دفاع از کشور پرداخته است. البته پیشتر عنوان می‌شد که زلنسکی با شروع جنگ، از اوکراین فرار کرده است تا اینکه او با انتشار ویدئویی در مقابل دفتر ریاست‌جمهوری و در کنار شماری از مقامات ارشد و در حالی که لباس نظامی به تن دارد، این موضوع را رد کرد و گفت: «ما اینجا هستیم. ما در کی‌یف هستیم. ما از اوکراین محافظت می‌کنیم. ارتش ما اینجاست، جامعه مدنی ما اینجاست، همه ما اینجا هستیم. ما از استقلال و دولت خود دفاع می‌کنیم و به این کار ادامه خواهیم داد.» اینکه این رئیس جمهور جوان ماندن را بر فرار ترجیح داده است، برای مردم کشورش و بسیاری قابل احترام است. اما گویا این رفتارهای زلنسکی به مذاق برخی از اصولگرایان خوش نیامده که دست به تمسخر او زده‌اند. مثلاً عبدالله گنجی مدیر مسئول همشهری در توییتی «ولودیمیر زلنسکی» را به تمسخر گرفته و نوشته: «اگر رئیس‌جمهور کمدین اوکراین الفبای سیاست را می‌دانست متوجه بود که وقتی پارسال در مقر ناتو حضور یافت و خواستار پیوستن به آن شد، جنگ با روسیه را آغاز کرده است، فقط شلیک‌ها با صداخفه‌کن صورت می‌گرفت. کسی که علت رای‌آوری‌اش صرفاً خوب‌درخشیدن در فیلم «خادم ملت» بود، مستعد ایجاد این روز بود».
این ابراز خوشحالی برخی از اصولگرایان از اتفاقات رخ داده در اوکراین و حمله‌شان به زلنسکی جای سؤال دارد اما مسئله این است که حتی اگر زلنسکی هم مقصر این جنگ باشد با ماندن در اوکراین و مقابله با روسیه، پای اشتباهاتش ایستاده. همین نکته است که او را از دیگر روسای جمهور متمایزکرده است به خصوص نسبت به کسانی که در شرایط مشابهی فرار را بر قرار ترجیح داده‌اند. درست مثل اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان که در جنگ کشورش با طالبان، با فرارش افغانستان و مردمش را نابود کرد. در نهایت ایستادگی زلنسکی نشان می‌دهد که او بازی را بلد است و می‌داند که در شرایط بحرانی چگونه به مردم کشورش کمک کند و آن‌ها را تنها نگذارد.
از فرار اشرف غنی تا ایستادگی زلنسکی
در همین رابطه عصرایران طی یادداشتی می‌نویسد: «جنگ در اوکراین همچنان ادامه دارد. روس‌ها پشت دروازه‌های کی‌یف رسیده و نبرد خیابانی در این شهر میان متجاوزان و مدافعان آغاز شده است. در این میان رسانه‌ها و بعضاً برخی مقامات روسیه همچون ویچسلاو والودین رئیس دوما (مجلس نمایندگان) این کشور در چندین نوبت از فرار رئیس جمهور اوکراین از کی‌یف خبر داده‌اند. اما زلنسکی در واکنش به این اخبار بارها با ارسال پیام‌های ویدئویی اعلام کرده همچنان در کی‌یف و در کنار مردمش ایستاده است. زلنسکی می‌داند آنچه در این شرایط می‌تواند مانع از سقوط کی‌یف شود یا حداقل این رخداد را به تأخیر بیندازد امید و روحیه مقاومت در میان ارتش و مردم اوکراین است که با اثبات فرار رئیس جمهور و سایر مقامات کشور از بین خواهد رفت. روس‌ها نیز این را خوب می‌دانند و به همین دلیل با بمباران خبری، مدعی فرار زلنسکی شده و پوتین از ارتش اوکراین می‌خواهد قدرت را در دست بگیرد. اما رئیس جمهور جوان اوکراین با استفاده از تکنولوژی‌های ارتباطاتی و شبکه‌های اجتماعی این حربه روس‌ها را ناکام گذاشته و حتی پیشنهاد کمک امریکا را برای فرار از اوکراین رد کرده است. از سوی دیگر نفس در ارتباط بودن با مردم در شرایط جنگی بسیار مهم است. زلنسکی به صورت مداوم در حال سخنرانی، تزریق روحیه و تهییج مردمش به مقاومت در برابر روسیه است. با لباس و کلاه جنگی عکس می‌گیرد و البته از دیپلماسی غافل نمی‌شود. این‌ها در افزایش روحیه مردم جنگ زده اوکراین بسیار تاثیرگذار است، چنانکه برخی شواهد حاکی از آن است که سرعت ماشین جنگی روسیه در ۴۸ ساعت گذشته کم شده است. در حالی که در روز نخست جنگ نیروهای روسیه توانستند با سرعت عجیبی خود را به نزدیکی کی‌یف برسانند، اکنون و البته بعد از فرمان زلنسکی مبنی بر منع خروج مردان ۱۸ تا ۶۰ ساله اوکراینی و درخواست برای دفاع از کشور، به نظر می‌رسد تعداد داوطلبان دفاع از اوکراین بیشترشده و کار برای روس‌ها نیز سخت‌تر شده است. حال این رفتار زلنسکی را مقایسه کنید با تصمیم اشرف غنی، رئیس جمهور پیشین افغانستان که در هجوم طالبان به کابل فرار را بر قرار ترجیح داد و مخفیانه از کشور گریخت.

او بعداً در توجیه این کار خود گفته بود برای جلوگیری از خونریزی مجبور به ترک افغانستان شده است! بدون شک مردم افغانستان بهترین داوران در این باره هستند که آیا اشرف غنی برای نجات جان خود یا ممانعت از کشتار مردم توسط طالبان از کشور گریخت؛ هرچند حتی دلیل دوم هم نمی‌تواند تقدیم کشور به طالبان را توجیه کند. ممکن است برخی مقایسه این دو را به صواب ندانند چراکه طالبان بخشی از مردم افغانستان هستند و روس‌ها یک متجاوز خارجی محسوب می‌شوند و شرایط و اختلافات میان آن‌ها نیز متفاوت است. منتهی هدف در اینجا مقایسه رفتار دو رئیس جمهور درباره وظایف قانونی و ملی آن‌ها در برابر مردم است. ممکن است کی‌یف به زودی سقوط کند یا به دلیل مقاومت مردم، فشار بین‌المللی و کوتاه آمدن پوتین سقوط نکند. ممکن است زلنسکی در کنار بسیاری از مردم اوکراین جان خود را از دست بدهد یا در لحظات آخر برای ادامه مبارزه و تشکیل دولتِ در تبعید، اوکراین را ترک کند. با این حال تاریخ میان او و فردی همچون اشرف غنی تفاوت قائل خواهد شد. البته لازم است این نکته در اینجا روشن شود که لزوماً هر مقاومتی قابل ستایش نیست. چنانکه به طور مثال مقاومت معمر قذافی در برابر انقلاب مردمش دلایل ملی و میهنی نداشت، بلکه ناشی از جنون قدرت بود. لذا در عرصه بین‌الملل آنچه به مقاومت ارزش می‌بخشد، صرفاً «منافع ملی» است. امروز منافع ملی اوکراین حکم می‌کند در برابر تجاوز روسیه ایستاد، ولو آنکه بسیاری در این راه جان خود را از دست بدهند. اشرف غنی با فرار خود فقط افغانستان را تسلیم طالبان نکرد، بلکه آمال و آرزوهای مردم این کشور را از بین برد. زلنسکی با ایستادگی خود امید را در دل مردم اوکراین زنده نگاه داشت. حتی اگر روسیه سرانجام موفق به فتح کی‌یف شود، چه بسا این رفتار زلنسکی و دیگر مدافعان شهر باعث شود هسته‌های مقاومت در اذهان و قلوب مردم اوکراین همچنان زنده بماند. رهبر یک کشور می‌بایست چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ در راستای کاهش آلام و رنج‌های مردم کشورش و افزایش رفاه آن‌ها گام بردارد و تصمیماتی غیرعقلانی و احساسی مبتنی بر کلیشه‌های ذهنی، ارزش‌های شخصی و منافع فردی و گروهی اتخاذ نکند.
 واکنش کاربران
اکنون زلنسکی رئیس جمهور اوکراین با ایستادگی‌اش در برابر روسیه مورد تحسین کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است.
یکی از کاربران در این باره نوشته است: «حس می‌کنم به زلنسکی رئیس جمهور اوکراین واقعاً داره کم توجهی میشه! خودشم پاشد رفت وسط جنگ بین مردم! نسخه‌های مشابه صدتا سوراخ قایم می‌شدن و فرار می‌کردن معمولاً».
کاربر دیگری گفته است: «ایستادگی و شجاعت زلنسکی تحسین جهان را برانگیخته. دیروز بریتانیا و امروز آمریکا به او پیشنهاد کردند کشور را ترک کند او اما رد کرد. شاید جانش را از دست بدهد اما اعتبارش را نه. پوتین حساب این را نکرده بود. چون در شرایط مشابه خود او و امثالهم با اولین هواپیما کشور را ترک می‌کنند».
کاربران دیگر نوشته‌اند: «شجاعت زلنسکی، مردم را به یاد بزدلی اشرف غنی می‌اندازد»، «تصویر این قهرمان جهانی را باید در حافظه تاریخ حک کرد»، «زلنسکی با اشرف غنی فرق دارد. برخی برای تحقیرش، او را فقط یک کمدین می‌خوانند، اما برخی کمدین‌ها، جدی‌ترین آدم‌های دنیا هستند»، «حمله را روسیه کرد، ایستادگی را زلنسکی؛ اما یک‌بار دیگر روسیاهی به اشرف‌غنی ماند»، «بایدن قبل از شروع جنگ به رئیس‌جمهور اوکراین توصیه کرده بود از کی‌یف خارج بشه و به شهرهای غربی بره. حالا نیروهای روسیه وارد پایتخت شدن و زلنسکی کماکان میگه من و خانواده‌ام جایی نمیریم. انگار که برای خجالت دادن رهبران غربی به این دنیا اومده قشنگ».