چرایی گرانی‌های اخیر/ بانیان وضع موجود نمی توانند حل کننده مشکلات باشند

کبنا ؛کارشناسان اقتصادی معتقدند، موضوع کلیدی که موجب شوک افزایش قیمت مواد غذایی در سال ۱۴۰۱ خواهد شد این است که قیمت ارز نیما (که به صورت مداخله‌ای در شرایط تحریم بالا نگه داشته شده است) حدود ۵۰ درصد بیش از قیمت حقیقی دلار است. قیمت ارزی که جهت واردات مواد غذایی و کالا‌های اساسی تخصیص داده شده از یک قیمت غیرواقعی و بالا برخوردار است که موجب تحمیل تورم بالا به اقتصاد و به مردم می‌شود و سفره مردم را همچنان کوچک‌تر خواهد کرد.
به گزارش کبنا، عواملی نظیر حذف ارز ترجیحی و افزایش عمومی ۱۱.۷ برابری قیمت جهانی مواد غذایی و نهاده‌های دامی وارداتی نسبت به سال ۱۳۹۶، افزایش بین ۱۰ تا ۱۲ برابری قیمت مواد بسته بندی مواد غذایی (پلاستیک‌ها و فلزات) نسبت به سال ۱۳۹۶، افزایش قیمت مواد غذایی داخلی به تبع افزایش قیمت‌های جهانی مواد غذایی و مواد اولیه صنعتی، افزایش ۲.۵ برابری مجموع مالیات‌های واردات و مصرف (۳.۳۸ درصد مالیات بر واردات و ۲.۱۴ برابر مالیات بر مصرف) نسبت به سال ۱۴۰۰ و افزایش سایر هزینه‌ها به ویژه صعود هزینه اجاره مغازه، از جمله دلایل افزایش شدید قیمت مواد غذایی در سال ۱۴۰۱ خواهد بود.
وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه تورم و گرانی در بازار‌های کالایی از چند دلیل نشات گرفته است، به فرارو گفت: دلیل اول مرتبط با طول کشیدن و فرسایشی شدن مذاکرات هسته‌ای است، بسیاری انتظار داشتند تا قبل از انتهای سال گذشته مذاکرات به نتیجه برسد، اما با توجه به گره‌ای که در مذاکرات افتاد، به تبع آن انتظارات تورمی افزایش یافت و قیمت بسیاری از کالا‌ها و خدمات با رشد بسیار زیادی همراه شد.
وی افزود: دلیل دوم نیز به حقوق و عوارض گمرکی مربوط می‌شود، بدین معنا که نرخ عوارض و حقوق گمرکی برخی از کالا‌ها از دلار ۴۲۰۰ تومانی به دلار ۲۳ هزار تومانی افزایش پیدا کرد که این موضوع هزینه واردات و تولید کالا‌ها را در کشور با افزایش روبرو کرده، از سوی دیگر دلیل سوم نیز به بلاتکلیف بودن ارز ۴۲۰۰ تومانی مربوط می‌شود، در حالیکه اعلام‌شده ارز ترجیحی حذف خواهد شد، اما تا امروز این مسئله هنوز تعیین تکلیف نشده و به طور کامل اجرایی نشده، به طور قطع اعلام حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالا‌های اساسی موجبات افزایش قیمت‌ها در بازار را فراهم آورده است.
شقاقی اظهار داشت: دلیل چهارم نیز مرتبط به تورم وارداتی ناشی از افزایش قیمت جهانی کالا‌های اساسی و کامودیتی‌ها است که به خاطر تورم جهانی است، در این رابطه واردات مواد اولیه، کالا‌های واسطه‌ای و نهاده‌های دامی و کشاورزی گرانتر از قبل انجام می‌شود که این موضوع نشان دهنده آن است که تورم جهانی که طی این مدت به وجود آمده در اقتصاد ایران نیز تاثیرات خود را گذاشته است.
این اقتصاددان اضافه کرد: اضافه برداشت بانک‌ها و استقراض دولت از بانک مرکزی به عنوان دلیل پنجم مطرح است، دست آخر نیز افزایش ۵۷ درصدی حداقل دستمزد کارگران باعث شده که از ابتدای سال تاکنون ما با یک موج گرانی روبرو شویم، این افزایش دستمزد باعث بالا رفتن هزینه‌های تولید شده که این موضوع در افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات مختلف منعکس شده است.
شقاقی ادامه داد: تا زمانی که مشکلات اقتصادی به صورت ریشه‌ای حل و فصل نشود، وضعیت تورم و گرانی‌ها قابل کنترل نیست، بلکه باید ریشه مشکلات شناسایی شود و با توجه به راهکار‌های علمی و منطقی معضلات را برطرف کرد، اینکه بخواهیم از طریق اقتصاد دستوری و افزایش نظارت و بازرسی‌ها بازار را کنترل کرده و یا قیمت‌ها را کاهش دهیم، این موضوع نمی‌تواند مثمرثمر واقع شود و به نوعی جواب نیز نخواهد داد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اقتصاد ایران این روز‌ها با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند، خاطرنشان کرد: بحران صندوق‌های بازنشستگی، عملکرد نامناسب نظام‌های مالیاتی، بانکی و یارانه‌ای، بحران آب، افزایش ضریب جینی و بیشتر شدن شکاف طبقاتی و...، همه چالش‌هایی هستند که اقتصاد ایران با آن‌ها روبرو است، برای حل آن‌ها نیز ما نیاز به اصلاحات ساختاری و عمیق در عرصه اقتصاد کشور داریم و تازمانیکه این کار نیز انجام نشود، به هیچ عنوان نمی‌توان انتظار داشت که وضعیت تغییر پیدا کند، بنابراین باید یک جراحی سخت اقتصادی در کشور انجام شود، تا این وضعیت تغییر کند.
عوامل گرانی روشن است

بهادری جهرمی سخنگوی دولت در پاسخ به پرسشی در زمینه علت طرح موضوع مبارزه با دست‌های پشت پرده گرانی از سوی رییس جمهوری، تاکید کرد: عوامل گرانی روشن است. مثلا حجم نقدینگی۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان که به دولت به ارث رسید تورم زا است و آثار آن بلند مدت است. بودجه ۱۴۰۱ احکامی دارد که آثار تورمی به جای می‌گذارد همانند اصلاح ارز ۴۲۰۰ و احکامی از این دست.
سخنگوی دولت یادآور شد: کسری های بودجه از سال قبل نیز تاثیرگذار است. در خصوص جلسه چهارشنبه دولت در کنار مباحث ناظر به گرانی در خصوص اقدامات سودجویانه بیان شده که به طور خاص در بازار میوه و تره بار بود که در واکنش به این گزارش رئیس جمهور خطاب کردند که در کنار کنترل تورم از عامل اخیر که اقدامات سوداگران است نباید غافل بود و پشت پرده آنها باید بررسی شود.
بنا به تاکید رئیس جمهوری بانیان وضع موجود نمی توانند حل کننده مشکلات باشند.
بهادری جهرمی در پاسخ به پرسشی در زمینه وضعیت ابقای مدیران دولت قبلی در ساختار اجرایی کشور اظهار کرد: رئیس جمهور تاکید دارند بانیان وضع موجود نمی توانند حل کننده مشکلات باشند. کسانی که کارایی لازم را خواهند داشت می‌توانند ابقا شوند و در غیر این صورت نمی توانند با دولت همکاری داشته باشند.
وی افزود: اخیرا دستوری از سوی رئیس جمهوری به معاونت اجرایی صادر شد که کارگروهی تشکیل شود برای مدیرانی که تعیین تکلیف نشده‌اند.
برنامه دولت برای به وضعیت بازار
بهادری جهرمی همچنین با اشاره به وضعیت بازار و برنامه‌های دولت برای بهبود آن، تصریح کرد: با همکاری خوب وزارت صمت، جهادکشاورزی، وزارت کشور و دادگستری نظارت موثری بر حوزه بازار صورت گرفته است. بیش از ۲۰ جلسه تنظیم بازار برگزار شده است‌. در هفت ماه اخیر منتهی به ۱۴۰۰ صد و بیست هزار گشت تعزیرات بوده است. در تعطیلات نوروز دو هزار گشت در روز از سوی تعزیرات صورت گرفته است.