بحران مواد غذایی؛ جهان در آستانه گرسنگی شدید

کبنا ؛کارشناسان هشدار می دهند در ماه های آتی شاهد افزایش گرسنگی در برخی از کشور ها خواهیم بود که به دنبال آن محدودیت های صادراتی و کمبود عرضه مواد غذایی در سطح جهانی نیز خواهد آمد که بسیاری از کشور های جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
به گزارش کبنا، بنا به گزارش منتشر شده از پژوهشکده پولی و بانکی، فائو سه عامل برای بروز بحران غذایی برشمرده است که عبارتند از فجایع طبیعی یا زیست محیطی، درگیری‌ها و بحران‌های اقتصادی. یعنی اگر هر یک از این سه عامل در جهان وجود داشته باشد ممکن است با بحران غذایی و تشدید گرسنگی و سوءتغذیه مواجه شویم. اکنون این هر سه عامل با هم ظهور و بروز پیدا کرده‌اند. خشکسالی در بسیاری مناطق جهان تولید محصولات کشاورزی را کاهش داده، جنگ اوکراین شبکه‌های توزیع را مختل کرده و شیوع کرونا رشد و رونق تولید را تحت‌ الشعاع قرار داده است.
تضعیف تجارت مواد غذایی در میان کشور ها
نگاهی به بازار مواد غذایی نشان می‌دهد شبکه‌های حمل‌ونقل، فرآیندهای تولید و فرآوری غذا و روابط میان کشورها و تجارت مواد غذایی در جهان در حال تضعیف است. به عقیده برخی از کارشناسان جهانی شدن، نظام‌های غذایی ملی را که صرفاً بر تأمین نیازهای غذایی داخلی تمرکز داشتند به یک شبکه گسترده تأمین غذای جهانی تبدیل کرده است. شبکه‌ای که بر اساس منطق تولید، توزیع و مصرف جهانی عمل می‌کند و کاری به نیازهای داخلی هر کشور ندارد. درواقع جهانی شدن به پارادوکسی تبدیل شده است. درحالی که شبکه تولید و توزیع غذا بیش از پیش ماهیت جهانی پیدا کرده و بیش از گذشته متمرکز شده است تولید، توزیع و مصرف در معرض تهدید قرار گرفته است چراکه کوچک‌ترین تکانه می‌تواند بندهای این شبکه را از هم بگسلد و تولید و توزیع مواد غذایی را متوقف یا مختل کند.
بازار مواد غذایی بر عرضه و تقاضا متکی است؟
رشد فوق‌العاده تجارت جهانی غذا باعث شده است صنعت غذایی یکی از بهترین صنایع برای سرمایه گذاری و کسب سود شناخته شود و سرمایه‌داران بزرگ با ورود خود در این صنعت،‌ تکنیک بازی با قیمت‌ها را نیز به این صنعت آورده‌اند و با بالا و پایین کردن قیمت‌ها کسب سود می‌کنند. بر خلاف آن چه شاید اعتقاد داشته باشید، قیمت چهار یا پنج ماده غذایی که اساس رژیم غذایی اکثریت جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند بر نظام عرضه و تقاضا متکی نیست بلکه با تغییر و تحولات در نظام مالی جهان بالا و پایین می‌شود. سفته‌بازی در بازارهای مالی سیگنال‌های غلط در مورد عرضه و تقاضا در بازار مواد غذایی می‌فرستد و می‌تواند باعث بروز کمبود مواد غذایی یا حتی قحطی شود و یا برعکس فراوانی و عرضه بیش از اندازه را منجر شود.
زنگ خطر در بازار مواد غذایی جهانی
آن‌هایی که سال‌ها سیستم جهانی شده تولید و عرضه غذا را تحلیل و بررسی کرده‌اند هشدار می‌دهند این سیستم به طور کلی در حال فروپاشی است و به سمت بی‌نظمی و عدم تعادل پیش می‌رود. ناترازی ها و عدم تعادل‌های محلی نیز اوضاع را وخیم‌تر کرده است. این در حالی است که مکانیسم‌های اصلاحی و جایگزین نیز ضعیف و یا نابود شده‌اند.
گر نشانه‌ها و علائم این بی‌نظمی تأیید شود باید گفت در ماه‌های آینده شاهد افزایش بی‌سابقه تعداد گرسنگی‌ها و سوءتغذیه‌ها در فقیرترین کشورها خواهیم بود. اما این همه مشکل نخواهد بود. محدودیت‌های صادراتی، اختلال و کمبود عرضه جهانی غذا به دنبال آن خواهد آمد و همه کشورهای را متأثر خواهد کرد. اگر اقدامات اضطراری و عاجل برای تضمین امنیت غذایی کره زمین انجام نگیرد اگر حق زندگی و حیات تک تک ساکنان زمین بر حرص و خودخواهی عده‌ای معدود مقدم شمرده نشود آنگاه خیلی زود شاهد کمبود شدید مواد غذایی در جهان خواهیم بود.
سایه ننگین جنگ اوکراین و روسیه بر مواد غذایی
در شرایطی که روسیه آمادگی خود را برای صادرات غلات از بنادر اوکراین برای کاهش بحران غذایی در جهان اعلام کرده، تداوم سیاست‌های ضد روسی امریکا، بحران‌ها را تشدید می‌کند. پولیتیکو گزارش کرده که واشنگتن قصد ندارد تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه را به منظور کمک به صادرات غلات از اوکراین لغو کند؛ اقدام جاه‌طلبانه‌ای که می‌تواند میلیون‌ها نفر را به کام مرگ بکشاند.
در شرایطی که روسیه آمادگی خود را برای صادرات غلات از بنادر اوکراین برای کاهش بحران غذایی در جهان اعلام کرده، تداوم سیاست‌های ضد روسی امریکا، بحران‌ها را تشدید می‌کند. پولیتیکو گزارش کرده که واشنگتن قصد ندارد تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه را به منظور کمک به صادرات غلات از اوکراین لغو کند؛ اقدام جاه‌طلبانه‌ای که می‌تواند میلیون‌ها نفر را به کام مرگ بکشاند.
درحالی که سازمان ملل و سازمان خوار و بار جهانی درباره بروز گرسنگی و قحطی در جهان در پی بحران اوکراین هشدار می‌دهند، دولتمردان کاخ سفید بدون توجه به این هشدارها، پای سیاست‌های ضد روسی خود ایستاده‌اند و حاضر به عقب‌نشینی نیستند. منابع مطلع می‌گویند با وجود کمک روسیه به از سرگیری صادرات مواد غذایی از بنادر اوکراین، باز هم دولت امریکا تصمیمی برای تسهیل تحریم‌های اعمالی ضد مسکو ندارد. یکی از مقامات امریکایی یک شنبه شب در گفتگو با پولیتیکو تأکید کرد که درخواست‌های مسکو برای لغو تحریم‌ها در بحبوحه بحران غذایی در حال ظهور برابر با «دیپلماسی اخاذی» است. وی افزود: واشنگتن با توافقی در رابطه با صادرات غلات که شامل لغو تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه باشد، موافقت نخواهد کرد. یکی از مقامات آگاه نیز که خواست نامش فاش نشود، به پولیتیکو گفت که پیوند دادن عرضه غلات با لغو اقدامات محدودکننده ضد روسیه، روند مذاکرات را شکننده و پیچیده کرده است. پولیتیکو گزارش داد: «مقامات امریکایی در حال حاضر با دقت این مذاکرات و همچنین مذاکرات مجزای روسیه با ترکیه در رابطه با صادرات امن غلات اوکراینی را زیر نظر دارند.»
غرب، روسیه را به متوقف کردن صادرات غلات از اوکراین متهم کرده است، اما روسیه ضمن آنکه بار‌ها این ادعا را رد کرده، تأکید دارد که به محض آنکه مین‌های دریایی اوکراینی پاکسازی شوند، این بنادر بازگشایی خواهند شد. پیش از این دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین با مقصر دانستن غرب به دلیل بحران غذایی و کمبود غلات در جهان، گفته بود برای از سرگیری حرکت کشتی‌های حامل مواد غذایی باید تحریم‌های غیرقانونی غرب لغو شود، اما غربی‌ها نه تنها حاضر نیستند تحریم‌ها را لغو کنند، بلکه دامنه تحریم‌های خود را گسترده‌تر می‌کنند.
اوکراین و روسیه تقریباً یک سوم از تولیدات گندم و جو و نیمی از روغن آفتابگردان جهان را تشکیل می‌دهند و تبعات جنگ بین دو کشور زودتر تأثیر خود را در بازار‌های جهانی به ویژه مواد غذایی گذاشته است. اصرار امریکایی‌ها به ادامه تحریم‌های روسیه، درحالی است که در ماه‌های اخیر بحران مواد غذایی در جهان افزایش یافته و بر اساس گزارش‌ها، میلیون‌ها نفر در آستانه گرسنگی قرار دارند. ادامه بحران اوکراین می‌تواند شرایط سختی را برای جهان رقم بزند و میلیون‌ها نفر را به کام مرگ بکشاند. ادامه سیاست‌های ضد روسی امریکا که با هدف منزوی کردن آن انجام می‌شود، نشان می‌دهد امریکایی‌ها تنها به منافع سیاسی خود می‌اندیشند و حاضرند برای رسیدن به هدف‌شان نان مردم جهان را هم به گروگان بگیرند. مقامات امریکایی و اروپایی بر این باورند که با ادامه جنگ در اوکراین و اعمال تحریم‌های گسترده می‌توانند اقتصاد و قدرت نظامی روسیه را تضعیف کنند، اما با توجه به ابعاد گسترده این بحران، همه کشور‌ها از این تقابل متضرر می‌شوند. به دلیل جایگاه روسیه و اوکراین در تأمین غلات جهان، این جنگ حتی دامن غربی‌ها را نیز گرفته و کمبود کالا‌های اساسی، سبب افزایش قیمت‌ها و بروز تورم افسارگسیخته در اروپا و امریکا شده است.
مقامات غربی با وجود تلاش برای مقابله با روسیه به عواقب ادامه جنگ در اوکراین واقف هستند و نسبت به آن هشدار می‌دهند. لوئیجی دی مایو، وزیر خارجه ایتالیا روز دو شنبه در سخنانی هشدار داد که اگر جنگ اوکراین به زودی خاتمه نیابد، قحطی ناشی از آن می‌تواند باعث بی‌ثباتی سیاسی در آفریقا شود. به گزارش شبکه راشاتودی، لوئیجی دی مایو هشدار داد: «جنگ جهانی برای نان تقریباً شروع شده است و ما باید آن را متوقف کنیم.»‌دی‌مایو از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه خواست به میز مذاکره بازگردد و هر چه زودتر به یک توافق صلح از جمله توافقی ویژه درخصوص غلات برسد.
ترس زلنسکی از ترور توسط غربی‌ها
درحالی که اوایل جنگ اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور این کشور از کشته شدن توسط روس‌ها ابراز نگرانی می‌کرد، اما اکنون کار به جایی رسیده که زلنسکی بیشتر از روس‌ها از سوی امریکایی‌ها احساس خطر می‌کند. ایلیا کیوا، معاون سابق پارلمان اوکراین می‌گوید زلنسکی از کشته شدن به دست سرویس‌های مخفی غرب یا حتی فرماندهان نیرو‌های مسلح اوکراینی بسیار هراس دارد. به نوشته وبگاه «ریانووستی»، کیوا طی پستی در صفحات اجتماعی خود نوشت، به همین دلیل است که زلنسکی، تیم امنیتی خود را تقویت کرده است. وی در این‌باره توضیح داد: «زلنسکی دستور تقویت امنیت شخصی خود را از ترس ترور شدن به دست ارتش اوکراین صادر کرد. فرماندهی نیرو‌های مسلح اوکراین از رهبری ناکارآمد عملیات نظامی توسط زلنسکی که دستورات وی منجر به تلفات پرسنل و شکست نیرو‌های اوکراینی در میدان نبرد می‌شود، ناراضی است». بر اساس این گزارش، سیاستمدار سابق اوکراینی ادامه داد: «زلنسکی همچنین از کشته‌شدن به دست سرویس‌های ویژه کشور‌های متحد اوکراین که شروع به صحبت در مورد شکست و از دست دادن اوکراین کردند، می‌ترسد». کیوا همچنین افزود: «کشور‌های غربی به این نتیجه رسیدند که پایان دادن به رویارویی مسلحانه در خاک جمهوری شوروی سابق به نفع آنهاست و حذف فیزیکی زلنسکی سریع‌ترین وسیله برای چنین تحولی خواهد بود.»