سایه هکرها بر سر دولت الکترونیک

کبنا ؛با برگزاری نمایشگاه شهرهوشمند و تولید امکانات و خودروهای هوشمند، مسئولان دائم از تحقق دولت الکترونیک سخن به میان می‌آورند. درحالی‌که این موضوع از دهه 80 تا کنون به‌صورت محدود و جزیره‌ای میان سازمان‌ها و نهادهای مختلف اجرایی شده و به‌نظر می‌رسد تا تحقق کامل آن فاصله زیادی وجود دارد. این فاصله با هک و حملات سایبری یک‌سال اخیر به مراکز مهمی مانند نیروگاه هسته‌ای، شهرداری تهران، تابلوهای بزرگراه‌ها، جایگاه‌های سوخت‌رسانی و کارخانه فولاد خود را بیشتر نمایان کرد و نشان ازضعف‌های ساختاری و شبکه‌ای درامنیت فضای سایبری کشور داد. دراین میان به‌باورکارشناسان تا زیرساخت‌های اصلی در سازمان پدافند غیرعامل کشور به‌وجود نیاید و ضعف‌های شبکه‌ای اینترنت و امنیت سایبری با سیستم‌های هوشمند برطرف نشود، نمی‌توان از تحقق دولت الکترونیک یا هوشمند سازی شهرها با برگزاری یک نمایشگاه سخن گفت.
حملات سایبری در شرایطی رخ می‌دهد که بسیاری از سامانه‌های کشور دچار باگ هستند و این امر آرزوی دولت برای تحقق رویای دولت الکترونیک را دچار مشکل می‌کند. هنوز مشخص نیست که عملکرد پدافند غیرعامل در حملات سایبری چیست و چه راهکاری برای اختلال در سامانه‌هایی دارد که زندگی و معیشت مردم به امنیت آنها بازمی‌گردد. مثلاً در ماجرای هک شدن سامانه «تهران من» اطلاعات صدها هزار تهرانی در آن به‌طور دقیق وجود دارد. در این شرایط دولت سال‌هاست قصد اجرای طرح دولت الکترونیک را دارد، اما با این وضعیت کسی نمی‌تواند ادعا کند که امنیت شهروند و تحقق این امر، با مشکل روبه‌رو می‌شود. از سوی دیگر، برآورد خسارت شهرداری تهران به‌دلیل حمله سایبری، 175 میلیاردتومانی فقط به «تهران من» وارد شد.
 آرزوی دولت، تحقق دولت الکترونیک
روز گذشته وزیرارتباطات و فناوری اطلاعات با انتشار فیلم گزارش شبکه خبر از نشست مشترک خود و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور در کانال شخصی سروش پلاس از عزم دولت برای اجرای برنامه پنجره واحد خدمات الکترونیک خبر داد. عیسی زارع‌پور دراین پست نوشت: «یکی از طرح‌های مهم دولت مردمی، استقرار دولت هوشمند است که گام‌های آن یک به یک در حال اجرا است. هفته قبل به اتفاق برادر عزیزم جناب آقای دکتر لطیفی، معاون محترم رییس جمهور و رییس سازمان امور استخدامی و اداری،
جلسه‌ای با مدیران پرتلاش فناوری اطلاعات دستگاه‌های اصلی کشور داشتیم تا روند پیشرفت تحقق «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» و موانع پیش‌رو را بررسی کنیم. همه مصمم هستیم تا در فضایی صمیمی و برادرانه زمینه ارائه خدمت فناورانه به مردم عزیزمان را فراهم کنیم» گفته‌های وزیر ارتباطات و فعالیت‌های وزارتخانه متبوع وی و سایر بخش‌های اداری دولتی، در شرایطی رخ می‌دهد که با تحقق دولت الکترونیک، اگر یک حمله سایبری در کشور رخ بدهد، آن زمان زندگی میلیون‌ها نفر، مختل خواهد شد.
 فرزاد فلاحیان: سیستم پدافند غیرعامل کشور باید بر اساس یک سیستم هوشمند باشد که قبل از هک و حمله سایبری، نیروهای امنیتی و انتظامی الکترونیک بتوانند مانع از هک شدن آن شوند
 ضعف در کجاست؟
اما ضعف سیستم‌های امنیتی و سایبری کشور در کجاست که اینقدر مورد حمله سایبری قرار می‌گیرد؟‌ این موضوع را با فرزاد فلاحیان، مدیر حوزه کسب و کار و کارشناس هوشمندی سازی شهرها در میان گذاشتیم، او باور دارد: «هک سامانه‌های کشور می‌تواند بزرگترین تهدید برای تحقق دولت الکترونیک باشد. اگر سیستم پدافند غیرعامل کشور براساس یک سیستم هوشمند طراحی می‌شد که قبل از هک و حمله سایبری، نیروهای امنیتی و انتظامی الکترونیک بتوانند مانع از هک شدن آن شوند و قبل از اینکه سیستم مورد دستبرد قرار بگیرد، مسئولان امر متوجه شوند که هکرها به سیستم ورود پیدا کردند و با بستن راه نفوذ آنها، خیلی سریع عیب‌یابی کنند و میزان نفوذ هکرها درهمان لحظه مشخص می‌شد، شاید تحقق دولت الکترونیک در آینده‌ای نه‌چندان دور، ممکن بود. اما اینکه این موضوع مهم از زمان دولت‌های گذشته تا کنون محقق نشده، نشان از ضعف سیستم دفاعی در مواجهه با هکرها دارد.
فلاحیان در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به اینکه لازم است صنایع به‌طور مشخص فولاد، سیستم‌های سوخت‌رسانی و شهرداری که مورد حمله سایبری قرار گرفته‌اند و زندگی میلیون‌ها نفر را مختل کرده‌اند، دربستر یک پلتفرم مشترک فعالیت نداشته باشند و مجراهای ورود آنها یکی نباشد. کنترل دستگاه‌ها به صورت مستقل و به لحاظ نقاط حیاتی و امنیتی نباید به یکدیگر متصل باشند تا بتوانند ازحملات سایبری جلوگیری کنند، نمی‌توان خسارت حملات سایبری را به حداقل رساند، در نظر بگیرید در دو سال گذشته بسیاری از مکان‌های امنیتی، خدماتی و اقتصادی ما مورد حمله سایبری قرار گرفته و با میلیاردها تومان خسارت چوب حراج به اطلاعات شخصی مردم زده شده است که این مساله هشداری است تا مسئولان امر اقدامات لازم امنیتی را در فضای سایبری انجام دهند. در حال حاضر این پلتفرم در کشور وجود ندارد و شبکه ملی اطلاعات کشور قصد دارد از اینترنت بین المللی جدا شود که همچین اتفاقات تلخی را شاهد نباشیم. این شبکه منسجم و کارآمد در اکثر کشورهای دنیا وجود دارد و به‌همین دلیل است که شاهد کمترین میزان نفوذ به شبکه‌های اینترنتی و حساس آنجا هستیم و اگر یک مورد هک در شبکه‌های آنجا رخ بدهد، یک وزیر یا یک شهردار مجبور به استعفا می‌شود.
این کارشناس حوزه کسب و کار در پایان صحبت‌هایش معتقد است: تا زمانی‌که ارتباط اینترنت و اینترانت کشور مشخص نشود تا براساس آن امنیت و سیستم دفاعی مراکز الکترونیک کشور توسعه پیدا کند، محال است که ما با دولت الکترونیک قدرتمند روبه‌رو شویم. همچنین لازم است که در سیستم پدافند غیر عامل کشور، یک بخشی را برای هوشمندسازی این موضوع و از طریق سازمان بحران کشوری، از طریق پلتفرم‌هایی که هوشمند هستند، مانیتورینگ شوند و پس از رفع اشکالات و باگ‌هایی که در سیستم وجود دارد، بتوانیم مشکلات شبکه‌ای کشور را برطرف نماییم. لذا از این طریق است که در مجموعه‌ای مانند شهرداری که «دولت محلی» به‌حساب می‌آید پلتفرم‌ها باید تجمیع شوند تا شاهد هک شدن این نهاد شهری و دیگر نهادهای دولتی نباشیم. با بررسی این مساله ما باید هرچه سریع‌تر به سمت پلتفرم‌های یکپارچه در سطح کشوری برویم و با محرمانه کردن اطلاعات اساسی و افزایش امنیت آنها از ورود هکرها به سیستم‌های کشوری و کارخانجات جلوگیری کنیم. در شرایطی که این پلتفرم باید هر چه سریع‌تر طراحی و تولید شود و بحث محرمانگی اطلاعات ادارات و سازمان‌ها در قالب آن تفکیک شوند، در آن زمان می‌توان امیدوار بود که دولت الکترونیک محقق خواهد شد.